Stan faktyczny:

Podatnik świadczy usługi zarządzania przedsiębiorstwem na podstawie pisemnej „umowy o zarządzanie” zawartej ze spółką z o.o., której jest wspólnikiem posiadającym 40% udziału. Świadczone przez niego usługi należą do działalności wykonywanej osobiście na podstawie art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnik świadczy usługi wyłącznie na rzecz Spółki, z którą zawarł umowę, nie zatrudnia żadnych osób, nie jest także zarejestrowany we właściwej ewidencji działalności gospodarczej jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 nowej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1), rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Podatnikami zaś w świetle art. 15 ust. 1 w/w ustawy są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei „działalność gospodarcza” w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15, ust. 2 w/w ustawy). Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w myśl art. 15 ust. 3 pkt 3) nie uznaje się natomiast czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

W myśl natomiast art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000r. Nr 14, poz. 176, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004r. nadanym nowelizacją ustawy z dnia 12 listopada 2003r. (Dz. U. Nr 202, poz. 1956), za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 uważa się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt. 7.

Z przywołanych przepisów wynika zatem, iż do przychodów uzyskiwanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze nie stosuje się wyłączenia wynikającego z cytowanego wyżej przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3. Oznacza to, że czynności wykonywane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze wymienionych w art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, traktowane są jako odpłatne świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Równocześnie na podstawie delegacji zawartej art. 82 ust. 3 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, w § 8 ust. 1, pkt 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) zwalnia się od podatku od towarów i usług czynności, o których mowa w art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 Nr 14, poz. 176 ze zm.), jeżeli wykonywane są przez osoby, które z tytułu ich wykonywania są związane ze zlecającym ich wykonanie, prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności, co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Mowa tu więc o sytuacjach, kiedy to usługodawcę i usługobiorcę łączy taki stosunek prawny, który wykazuje cechy zależności i podporządkowania osoby zarządzającej co do warunków realizacji umówionych czynności oraz obciążenie zatrudniającego ryzykiem za wykonanie tych czynności.

W prawie cywilnym kontrakty menedżerskie zaliczane są do tzw. umów nienazwanych. Zgodnie z art. 750 Kodeksu cywilnego do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Umowa o zarządzanie (kontrakt menedżerski) stanowi szczególną formę umowy zlecenia, na podstawie której można zatrudnić kadrę zarządzającą. Jej przedmiotem jest powierzenie sprawowania zarządu przedsiębiorstwem osobie fizycznej lub innemu podmiotowi gospodarczemu.

Podstawowymi elementami, które powinien zawierać kontrakt menedżerski są: określenie celów i zadań menedżera, zakres odpowiedzialności (a w konsekwencji również zakres odpowiedzialności zlecającego), środki przeznaczone do realizacji zadań (a więc w konsekwencji warunki wykonywania czynności), wynagrodzenie, czas na jaki kontrakt jest zawierany, przypadki, w których możliwe będzie wcześniejsze rozwiązanie umowy oraz konsekwencje finansowe związane z wcześniejszym rozwiązaniem umowy. Oznacza to, że każdy kontrakt menedżerski spełnia warunki wymagane do zastosowania zwolnienia od podatku VAT.

Odnosząc się do zapytania w sprawie rejestracji i dokumentowania wykonywanych czynności zarządzania przedsiębiorstwem, należy wskazać, iż zgodnie z art. 96 ust. 1 w/w ustawy podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3. Stosownie do ust. 3 art. 96 w/w ustawy podmioty wymienione w art. 15, zwolnione od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne.

W przypadku zatem gdy menedżer (zarządca) nie prowadzi innej działalności (opodatkowanej), czyli wykonuje wyłącznie czynności zwolnione od podatku, w konsekwencji nie jest obowiązany do rejestracji jako podatnik VAT (a jeśli na rejestrację się zdecyduje, zostanie zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony), nie jest obowiązany do składania deklaracji VAT i nie jest uprawniony do odliczania podatku naliczonego.

W art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierającym katalog przychodów osiąganych z działalności wykonywanej osobiście, określonej w art. 10 ust. 1 pkt 2, wyszczególniono w pkt 9 przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej – z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Oznacza to, że osoby wykonujące działalność osobiście na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umów o podobnym charakterze nie wykonują pozarolniczej działalności gospodarczej, w związku z czym nie podlegają obowiązkowi rejestracji jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Stosownie zaś do treści § 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971), wydanego na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 106 ust. 8 pkt 1 w/w ustawy, zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej wystawiają faktury oznaczone wyrazami „FAKTURA VAT”.

Jeżeli zatem Podatnik wykonuje wyłącznie czynności zwolnione z podatku od towarów i usług, nie wystawia faktur VAT. W takim przypadku dokumentowanie wykonywanych czynności odbywa się zgodnie z przepisami art. 87-90 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) poprzez wystawienie rachunku.