Stan faktyczny I

Podatnik zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonuje odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Z środków funduszu finansowane są wczasy dla pracowników bądź dopłaty do wczasów, wczasy pod gruszą, bilety na imprezy sportowe, bony towarowe oraz paczki świąteczne dla dzieci.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów. Ustawodawca postanowił jednak uznać za zrównane z odpłatną dostawą towarów niektóre czynności nieodpłatne. Przez odpłatną dostawę towarów rozumie się zatem również, zgodnie z art. 7 ust.2 ustawy, przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny

• jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

Stosownie do art. 8 ust. 2 ustawy, jako odpłatne świadczenie usług rozumie się również nieodpłatne świadczenie usług nie będące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.

Jak wynika z w/cyt. przepisów art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 decydujące znaczenie w kwestii uznania wykonywanych czynności za dostawę towarów lub świadczenie usług ma fakt przysługiwania podatnikowi prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony.

Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się, według art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy, do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów o podatku dochodowym, z wyjątkiem przypadków, gdy brak możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 54 poz. 6540) i art. 23 ust. 1 pkt 42 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 14 poz. 176), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (Dz. U. Z 1996r. Nr 96, poz. 335 ze zm.), przez działalność socjalną rozumie się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że finansowanie przez pracodawcę wczasów oraz paczek świątecznych dla dzieci dokonywane jest w ramach organizowanej przez Podatnika działalności socjalnej. Wobec powyższego, Podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu w/w towarów i usług sfinansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, gdyż wydatki te nie mogą być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.

W konsekwencji, finansowanie w całości lub w części (poprzez dopłaty) wczasów z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych nie mieści się w pojęciu świadczenia usług z uwagi na fakt, iż nie została spełniona dyspozycja z art. 8 ust. 2 ustawy, dotycząca prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z w/w czynnością. Również przy zakupie paczek świątecznych dla dzieci finansowanych z w/w funduszu pracodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego i w związku z tym w/w czynność nie stanowi dostawy towarów opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

Przekazywanie bonów towarowych, biletów czy karnetów wstępu pracownikom (sfinansowanych w całości czy w części z ZFŚS) nie powoduje powstania obowiązku podatkowego u podmiotu wydającego te bony lub bilety (karnety). Przekazanie bonów towarowych, czy biletów (karnetów) nie mieści się w pojęciu dostawy towarów, bowiem bony (bilety, karnety) nie spełniają definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy, który stanowi że przez towary rozumie się, rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Bony towarowe, bilety czy karnety uprawniają ich posiadaczy do zakupu określonych towarów, czy wykonania określonej usługi. Pełnią zatem funkcje środka płatniczego. Ze względu na charakter bonów towarowych oraz biletów (karnetów) należy przyjąć, że ich przekazanie sprzedającemu czy też świadczącemu usługę spełnia funkcję zapłaty ceny. Dostawa oraz świadczenie usług, z czym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego, ma miejsce dopiero z chwilą wydania towaru w zamian za bon czy też z chwilą wykonania usługi w zamian za bilet lub karnet.

Stan faktyczny II:

Podatnik sprzedaje swoje towary na paletach stanowiących opakowanie zwrotne. Wartość tych palet nie jest uwzględniana na fakturze sprzedaży, ani nie pobiera się za nie kaucji.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 971), jeżeli podatnik sprzedał towar w opakowaniu zwrotnym, pobierając lub określając w umowie za to opakowanie kaucję, wartości opakowania nie uwzględnia się w treści faktury dokumentującej sprzedaż. Według ust. 2 w/cyt.§ 22, fakturę dokumentującą kwotę należności z tytułu niezwrócenia przez odbiorcę opakowań, o których mowa w ust. 1, wystawia się nie później niż siódmego dnia po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowań. Jeżeli w umowie nie określono daty zwrotu opakowań, fakturę wystawia się nie później niż 60 dnia od wydania opakowań.

Z powyższego wynika, że co do zasady opakowania zwrotne pobierane za kaucją nie są uwzględniane w wartości faktury, za wyjątkiem sytuacji, gdy są wliczone w cenę towaru.

Podatnik przy sprzedaży towaru może również przekazać kontrahentowi opakowanie zwrotne nieodpłatnie, bez kaucji. W sytuacji nieodpłatnego przekazania opakowań zwrotnych zastosowanie będzie miał art. 7 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym, przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny

• jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.

Stosownie do art. 7 ust. 3 ustawy, w/w art. 7 ust. 2 nie stosuje się do przekazywanych prezentów o małej wartości i próbek , jeżeli ich przekazanie (wręczenie) wiązało się bezpośrednio z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.

Z zestawienia przytoczonych powyżej przepisów wynika, że skoro nie podlega opodatkowaniu przekazanie próbek i prezentów o małej wartości, jeżeli ich przekazanie wiązać się będzie bezpośrednio z prowadzonym przez Podatnika przedsiębiorstwem, to przekazanie prezentów i próbek poza ustalonymi limitami (art. 7 ust. 4-6), będzie podlegało opodatkowaniu.

Opodatkowaniu VAT jako odpłatna dostawa towarów podlega zatem wszelkie przekazanie towarów (zarówno związane jak i niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem), wtedy gdy Podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi czynnościami, a przekazywane w tej formie towary nie mają statusu prezentów o małej wartości lub próbek.

W świetle powyższego, nieodpłatne przekazanie przez Podatnika opakowań w postaci palet, jako czynność związana z prowadzonym przedsiębiorstwem, podlega opodatkowaniu jeżeli Podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi czynnościami, a przekazywane w tej formie towary nie mają statusu prezentów o małej wartości lub próbek. Zgodnie z art. 106 ust. 7 ustawy, Podatnik będzie wówczas obowiązany do wystawiania faktury wewnętrznej.

Stan faktyczny III:

Podatnik zleca przewóz towarów do odbiorcy przewoźnikowi, który od momentu pokwitowania towaru staje się za niego odpowiedzialny. Zdarza się, że podczas transportu dochodzi do uszkodzeń towarów lub ich zaginięcia.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Ponieważ rekompensata za nienależyte wykonanie usługi nie mieści się w pojęciu „dostawa towarów” sprecyzowanym w art. 7 ustawy, opodatkowanie przedmiotowego obciążenia należy rozpatrywać z punktu widzenia przepisu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy. W świetle w/cyt. art. 8 ust. 1 pkt 2, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega jedynie takie zaniechanie czynności lub tolerowanie stanów, które wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji uznana jest za bezpośredniego beneficjanta. Zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji w zamian za odszkodowania podlega opodatkowaniu jedynie w sytuacji, gdy to zaniechanie przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi.

W przedstawionym stanie faktycznym nie można stwierdzić, aby przewoźnik otrzymał jakąkolwiek korzyść wypłacając Podatnikowi obciążenie za nienależyte wykonanie usługi. Przewoźnik wypłacając rekompensatę za utracone lub uszkodzone podczas transportu towary nie pełni zatem roli konsumenta.

Z uwagi na fakt, iż opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w których możliwy jest do zidentyfikowania ostateczny konsument towarów lub usług, obciążenie za powstały niedobór lub szkodę nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając powyższe na uwadze, czynności niepodlegające opodatkowaniu powinny być udokumentowane przez Podatnika innymi niż faktura dowodami księgowymi. W związku z powyższym Podatnik rozliczając się z przewoźnikiem może wystawić notę obciążeniową.

Stan faktyczny IV:

Podatnik zawarł umowy handlowe, w których zobowiązał się wypłacać premię pieniężną (bonus) klientom z tytułu zakupu określonych ilości produktów. Transakcja taka miała być zrealizowana przez wystawienie noty księgowej lub przez przekazanie bonów towarowych o równowartości przyznanej premii.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ustawy, podlegają:

• odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
• eksport towarów,
• import towarów,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem,
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Pojęcie wypłaty premii nie mieści się w pojęciu „dostawa towarów” sprecyzowanym w art. 7 ustawy.

Natomiast przepis art. 8 w/w ustawy, stwierdza że przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemajacej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w rozumieniu art. 7. Zatem każde świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, które nie może być zakwalifikowane jako dostawa towarów jest usługą. Jest to definicja znacznie szersza od potocznego pojęcia słowa „usługa” i obejmuje ona zarówno czynności określone przez stosowne klasyfikacje statystyczne jak i cały szereg innych świadczeń nie ujętych w tych klasyfikacjach.

Opodatkowaniu w przypadku premii od zakupów podlegają czynności podejmowane przez kupującego mające wpływ na wysokość obrotów Podatnika. Czynności te będą polegały na tym, że kupujący nabędzie określoną ilość towaru, w zamian za co sprzedający wypłaci premię. Wobec powyższego, czynności te mieszczą się w pojęciu „usługa” w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Zatem, jeżeli premia pieniężna przyznawana przez stronę umowy stanowi świadczenie pieniężne, w zamian za wykonanie określonego zobowiązania (dokonanie odpowiedniej ilości zakupów), Podatnik będzie występował jako bezpośredni beneficjent tego zobowiązania. Natomiast kontrahent Podatnika jest podmiotem, który otrzymuje wynagrodzenie w postaci premii pieniężnej za wykonane przez siebie świadczenie na podstawie łączącej strony umowy. Zobowiązanym do opodatkowania tych czynności będzie kontrahent Podatnika, natomiast sama wypłata premii nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.