W dniu 08.06.2006 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna wpłynął wniosek strony o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Jak stanowi art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 roku Nr 8, poz. 60 z późn. zm., zwanej dalej ustawą-Ordynacja podatkowa), stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta mają obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. W myśl art. 14a § 4 ustawy-Ordynacja podatkowa, udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, o której mowa w § 1, następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

W październiku 2005 r. wnioskodawczyni otrzymała w formie darowizny mieszkanie, w którym mieszka z dziadkiem (IV piętro bez windy). Obdarowana została zwolniona z podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Obecnie, w związku ze stanem zdrowia dziadka, który ukończył 70 lat, wnioskodawczyni jest zmuszona zamienić, ewentualnie sprzedać lub kupić nowe mieszkanie na niższej kondygnacji-parterze.

Mając na uwadze powyższe wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że wystarczającym uzasadnieniem jest stan zdrowia dziadka oraz wysokie IV piętro, które to czynniki można uznać jako przesłankę uzasadniającą wyjątkową sytuację podatnika, art. 16 ustawy ma charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdy chodzi o kwalifikowaną nieodzowną potrzebę takiej zmiany. Stanowisko przedstawione przez stronę jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. z 2004 r., Dz. U. Nr 142 poz. 1514 ze zm., zwanej dalej "ustawą"), w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej - nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m kw. pow. użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga ta przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

- są obywatelami polskimi lub mają miejsce stałego pobytu w Polsce,

- nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy,

- nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz - wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami, przekażą je zstępnym lub pozostawią do dyspozycji spółdzielni w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,

- nie są najemcami lokalu lub budynku, lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu,

będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:

- od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,

od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Stosownie do art. 16 ust. 7 ustawy nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia.

Normy prawne zawarte w art. 16 ustawy mają niewątpliwie charakter norm celu społecznego, nakierowanych na realizację polityki państwa w zakresie zagwarantowania obywatelom godziwych warunków mieszkaniowych. Jednocześnie jednak należy zauważyć, że normy te stanowią ulgę podatkową, co wymaga bardzo ścisłego "odczytywania" ich treści oraz celu. Zasadniczym celem tego unormowania jest nieobciążanie osób bliskich i najbliższych, w tym wypadku, darczyńcy (w przypadku darowizny ulga ta przysługuje wyłącznie osobom należącym do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy), znacznymi pod względem finansowym skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Ustawodawca nie odbiera prawa do tej ulgi również w przypadkach, jeżeli wyżej wymienione osoby - po zamieszkaniu w nabytym w ten sposób budynku lub lokalu - znajdują się w sytuacji życiowej powodującej konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, skutkujących zbyciem tej darowizny czy masy spadkowej, przed upływem okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy (wyrok NSA z dnia 26.08.1998 r. Sygn. Akt I SA/Wr/96).

Ustawodawca stwierdził, że jedynie "uzasadniona konieczność" zmiany warunków mieszkaniowych pozwala na zachowanie prawa do przewidzianej w art. 16 ust. 1 ulgi. Nie wystarcza zatem dla spełnienia tej przesłanki zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Podstawową kwestią do rozstrzygnięcia w niniejszym wniosku jest zatem ocena konieczności zmiany warunków mieszkaniowych. Stosując wykładnię językową, pojęcie "konieczność" oznacza nieodzowność, przymus lub, że coś jest nieuchronne, nie dające się uniknąć (Słownik języka polskiego PWN I tom 1978 r.).

W wyroku z 7 marca 2002 r. (sygn. I SA/Wr 291/01) NSA wyjaśnił, że konieczność zmiany warunków mieszkaniowych powinna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową; chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany.

Zgodnie zatem z wyrażanym w orzecznictwie NSA stanowiskiem, konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas gdy zachodzi nagła nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik. Wskazane przez wnioskodawczynię w piśmie przyczyny zmiany mieszkania tj. stan zdrowia dziadka, który ukończył 70 lat oraz wysokie IV piętro, nie nastąpiły nagle. Przyjmując darowiznę w październiku 2005 r. Strona wiedziała, iż otrzymuje lokal mieszkalny znajdujący sie na IV pietrze, znany był jej również wiek dziadka i stan jego zdrowia. Mimo to obdarowana, wyraziła chęć zamieszkania w lokalu mieszkalnym nabytym w drodze darowizny. Nie można więc uznać okoliczności wskazanych przez wnioskodawczynię za zdarzenia nagłe i nieoczekiwane. Jednocześnie należy zauważyć, iż wymienione przyczyny, nie dotyczą bezpośrednio obdarowanej, a jedynie jednego z darczyńców. Zdaniem organu podatkowego, chęć polepszenia warunków bytowych, będąca naturalną potrzebą człowieka, związana jest z subiektywnym odczuciem podatnika. Nie w każdym przypadku może być natomiast utożsamiana z obiektywnie rozumianą koniecznością. Nie można uznać za spełnienie tej przesłanki chęć polepszenia warunków mieszkaniowych. Oczywiście nie można negować dążeń obywatela zmierzających do bardziej godnych i komfortowych warunków zamieszkania, lecz realizacja tych zamiarów, która zakłada zbycie przed upływem 5 lat od zamieszkania w nabytym w drodze darowizny budynku lub lokalu, jeżeli nie jest podyktowana koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, nie uprawnia do korzystania z ulgi przewidzianej w art. 16 ust. 1 "ustawy". Brak takich wyjątkowych przesłanek, wymuszających zmianę warunków mieszkaniowych uzyskanych w drodze nabycia darowizny powoduje, że podatnik musi dokonać wyboru: czy dla realizacji swoich zamierzeń zbyć tę darowiznę, rezygnując w takim przypadku z ulgi określonej w art. 16 ust. 1, czy też dla zachowania tej ulgi powstrzymać się ze swoimi zamierzeniami przez okres 5 lat. Jednakże ocena, czy w konkretnej sytuacji zachodzi konieczność zmiany warunków mieszkaniowych jest indywidualna i dokonana będzie przez organ podatkowy w sytuacji, gdy nastąpi zbycie darowanego lokalu przed upływem 5 lat.

Jednocześnie zauważa się, iż dla zachowania ulgi podatkowej z art. 16, niezbędne jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek: oprócz uzasadnionej konieczności zmiany warunków mieszkaniowych, nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego albo uzyskanie pozwolenia na budowę winno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia zbycia darowanego mieszkania.

Zgodnie z art. 14a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania postanowienia.

Jak stanowi art. 14b § 1 i § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, interpretacja nie jest wiążąca dla Wnioskodawcy, wiąże natomiast właściwe dla wnioskodawcy organy podatkowe i organy kontroli skarbowej do czasu jej zmiany lub uchylenia.