POSTANOWIENIE

Na podstawie art. 14a § 1 i 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20.02.2007r. (wpływ 20.02.2007r.; uzupełnienie 02.03.2007r.) w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji z zakresu ogólnego prawa podatkowego co do zakresu i sposobu zastosowania art. 29 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Lipnie

uznaje stanowisko wnioskodawcy za nie prawidłowe.

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 20.02.2007r. wniósł Pan o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ogólnego prawa podatkowego.

Zmierzając do uzyskania interpretacji przepisów podatkowych przedstawił Pan następujący stan faktyczny.

W innym miejscu mojego zamieszkania nie byłem w stanie terminowo wywiązać się z zapłaty podatku do dnia 30 kwietnia 1998 r. Zeznanie roczne w postaci PIT złożyłem w terminie. Pieniądze przeznaczone na podatek miałem zabezpieczone w banku. Do konta mojego miała pełnomocnictwo, udzielone jeszcze w okresie PRL, moja ówczesna żona. Przed upływem terminu płatności podjęła w tajemnicy przede mną i wbrew mojej woli, wszystkie oszczędności z banku i oświadczyła następnie, że je zgubiła. Faktu tego nigdzie jednak nie zgłosiła. Początkowo w terminie zdołałem wpłacić około połowy zobowiązania. Na więcej nie było mnie stać z powodu radykalnego obniżenia zdolności płatniczych.

W opinii Pana bezpodstawne uwolnienie małżonki z odpowiedzialności w trybie art. 29 stało w sprzeczności z interesem Skarbu Państwa i interesem publicznym. Uważa Pan, że w cytowanej ustawie, a także innych, nie można doszukać się żadnej podstawy prawnej do odstąpienia przez organa podatkowe od obciążenia ówczesnej żony na mocy art. 29 ustawy, odpowiedzialnością za powstałe zadłużenie. Stwierdza Pan, że „stanowisko moje wynika z treści art. 29, który jest odpowiednikiem art. 26, z tym, że odnosi się do podatników w innym stanie cywilnym”. Jak wyjaśnił Pan w piśmie „ w istocie to ona przyczyniła się do jego powstania”. W Pana opinii wszystkie warunki przepisu art. 29 zostały spełnione, tym bardziej, iż to małżonka zadysponowała pieniędzmi, a Pan został ich pozbawiony. Pana zdaniem „ to od niej należało się ich domagać”.

Ponieważ przedstawiony przez Pana w piśmie stan faktyczny dotyczył stanu prawnego przeszłego, pismem z dnia 28.02.2007r. nr PD/410W-93/07 (doręczonym w dniu 02.03.2007r.), wezwano Pana do uzupełnienia wniosku.

W dniu 02.03.2007r stawił sie Pan osobiście doprecyzowując zakres i tematykę swojego zapytania żądając pisemnej interpretacji prawa w zakresie trybu stosowania art. 29, pod kątem uwolnienia Pana małżonki od odpowiedzialności za powstałe zadłużenie i nie zastosowania tegoż artykułu w postępowaniu podatkowym w Pana przypadku, według stanu prawnego na dzień dzisiejszy. Jednocześnie uzupełnił Pan swój wniosek o następujące dane. Przed 30.04.1998 r. złożył Pan w US wniosek o obciążenie małżonki odpowiednim trybem postępowania, który z uwagi na zawarty w nim opis przyczyny braku możliwości zapłaty podatku został z urzędu potraktowany jako wniosek o umorzenie. Decyzję negatywną w zakresie umorzenia, na którą de facto złożył Pan skargę do NSA otrzymał Pan już po rozwodzie z małżonką. W między czasie, tj. przed uzyskaniem wyroku nastąpiła egzekucja zaległości podatkowej z Pana wynagrodzenia.

Dokonując oceny prawnej stanowiska Strony Naczelnik Urzędu Skarbowego w Lipnie w oparciu o przedstawiony stan faktyczny stwierdził co następuje.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w art. 3 ust 1 stanowi, ze osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Artykuł 9 ustawy o p.d.o.f. stanowi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zgodnie natomiast z art. 6 ustawy o PIT małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Jeżeli jednak istnieje między nimi wspólność majątkowa, pozostają oni w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, to wtedy mogą być – na wniosek wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym – opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów. W przypadku, gdy są oni wspólnie opodatkowani na podstawie odrębnych przepisów, stają się jedną stroną postępowania i każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga, o czym stanowi art. 133 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Status relacji majątkowych między małżonkami jest ważny z punktu widzenia rozliczeń podatkowych. Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że dokonał Pan indywidualnie rozliczenia rocznego dochodów, co oznacza, że To Pan był podatnikiem PIT. Również Pan w przedmiotowej sprawie wystąpił jako osoba zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Skoro sam podatnik złożył do organu podatkowego odpowiednie rozliczenie, wówczas to właśnie na nim w całości ciążyło zobowiązanie podatkowe i to on był zobowiązanym. Pana małżonka w powyższym wypadku nie posiadała statusu podatnika. Co do zasady każdy z podatników odpowiada za swoje podatki, które niestety trzeba płacić. To jeden z podstawowych obowiązków, jaki nakłada na nas w szczególności Konstytucja RP. Większość podatków oparta jest na zasadzie samowymiaru (tzn. poprzez złożenie deklaracji np. PIT dla podatników opodatkowanych podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych), a zatem nie wymaga wcześniejszego ustalenia przez organ podatkowy. Oznacza to, że odpowiedzialność za właściwe zastosowanie przepisów podatkowych, stawek, określenie wysokości podatku do zapłaty i samej zapłaty spoczywa na podatniku. Złożenie deklaracji jest obowiązkiem podatnika i nie wszczyna jeszcze żadnej procedury postępowania podatkowego, co miało miejsce w Pana przypadku. Jak wyjaśnił Pan w złożonym wniosku „zeznanie roczne w postaci PIT złożyłem indywidualnie i w terminie”. Mając powyższe na uwadze należy zauważyć, że wyrażone w piśmie Pana stanowisko, jakoby Pana małżonka na podstawie art. 133 ustawy Ordynacja podatkowa powinna stać się stroną postępowania podatkowego, połączonego wobec obojga Państwu na podstawie art. 166 ww. ustawy, w opisanym przez Pana stanie faktycznym nie zasługuje na aprobatę.

W złożonym pismie wyjaśnia Pan, że (...) pieniądze przeznaczone na podatek miałem zabezpieczone w banku. Do konta mojego miała pełnomocnictwo, udzielone jeszcze w okresie PRL, moja ówczesna żona. Przed upływem terminu płatności podjęła, w tajemnicy przede mną i wbrew mojej woli, wszystkie oszczędności z banku i oświadczyła następnie, że je zgubiła. Początkowo w terminie zdołałem wpłacić około połowy zobowiązania. Na więcej nie było mnie stać (...). Trudna sytuacja materialna i finansowa podatnika nie może przesądzać o odstąpieniu od odpowiedzialności podatnika za zobowiązania. Artykuł 26 ustawy z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) wyznacza zakres odpowiedzialności podatnika. Jest to odpowiedzialność osobista, nieograniczona. Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki objęte tymi zobowiązaniami podatkowymi, które wynikają z ciążącego na nim obowiązku podatkowego i jako dłużnik w zobowiązaniowym stosunku prawnym odpowiada za pokrycie długu podatkowego niezależnie od jego woli. Jeżeli dany podmiot podlega obowiązkowi podatkowemu to równocześnie w razie przekształcenia tego obowiązku w zobowiązanie, jest on odpowiedzialny za dług podatkowy wynikający z treści stosunku zobowiązaniowego. Art. 29 ustawy Ordynacja podatkowa nie określa obowiązku podatkowego a odpowiedzialność podatkową (które to pojęcia zdecydowanie się różnią), podatnika pozostającego w związku małżeńskim, obejmującą majątek osobisty podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Skutki prawne wyłączenia lub ograniczenia wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem zawarcia umowy o wyłączeniu lub ograniczeniu ustawowej wspólności majątkowej.

W przypadku powstania zobowiązania podatkowego bez dokonania wymiaru podatku na podatnika nałożony jest obowiązek obliczenia podatku i wpłacenia go w terminie na konto organu podatkowego oraz złożenia odpowiedniej deklaracji podatkowej. Gdy te czynności nie zostaną dopełnione, należy liczyć się z pewnymi konsekwencjami, a mianowicie urząd skarbowy ma prawo wyegzekwować od podatnika należne zobowiązania. Gdy egzekucja z majątku podatnika będzie nieskuteczna odpowiedzialność mogą ponieść inne osoby. Reasumując, dług i odpowiedzialność na gruncie prawa podatkowego są odrębnymi kategoriami pojęciowymi, co oznacza, że dług ma charakter pierwotny, natomiast odpowiedzialność ma charakter akcesoryjny i jest następstwem długu podatkowego. Prawa wierzyciela łączone z instytucją odpowiedzialności mają na celu – najszerzej ujmując – stworzenie gwarancji zaspokojenia go z majątku dłużnika, lub też w określonych przypadkach – z majątku innej osoby.

Art. 26 ustawy z ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, że podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Natomiast według art. 29 § 1, w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Odpowiedzialność w prawie podatkowym to korelat zobowiązania podatkowego. Oznacza to zarówno możliwość bycia adresatem pochodzącego od wierzyciela podatkowego żądania wykonania zobowiązania jak i konieczność poddania się przymusowemu wykonaniu (egzekucji) tego zobowiązania podatkowego.

Nawiązując do Pana wątpliwości w zakresie „bezpodstawnego uwolnienia małżonki z odpowiedzialności w trybie art. 29”, zauważyć trzeba, że egzekucję z majątku byłego małżonka można wszcząć dopiero wtedy, gdy organ podatkowy nie wyegzekwuje należności od małżonka zalegającego z podatkami. Rozwód nie zwalnia byłego małżonka z odpowiedzialności za długi podatkowe małżonka, jednak w znacznym stopniu odpowiedzialność tę ogranicza. Zostaje ona zawężona do zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, czyli od momentu zawarcia małżeństwa do uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Istotną kwestią godną podkreślenia jest to, że odpowiedzialność byłego małżonka jest subsydiarna (pomocnicza) i przejawia się tym, że egzekucja z majątku może być wszczęta dopiero wtedy, gdy urząd nie zdołał wyegzekwować zaległości od zobowiązanego.

Zgodnie z art. 59 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązanie wygasa w całości lub w części wskutek zapłaty. Ponieważ zobowiązanie w PIT w przedmiotowej sprawie wygasło, egzekwowanie należności od innej osoby (choć z mocy prawa odpowiedzialnej) jest prawnie niedopuszczalne. Stosunek prawny zobowiązania podatkowego wygasa przez spełnienie świadczenia (bez znaczenia jest czy spełnienie świadczenia nastąpiło w sposób dobrowolny czy przymusowy). Spełnienie świadczenia przez dłużnika powoduje, że cel zostaje zrealizowany, a to prowadzi do zaniku więzi prawnej łączącej wierzyciela i dłużnika. Wykonanie zobowiązania przez jednego z małżonków zwalnia drugiego. Wierzyciel podatkowy nie musi małżonkom wyjaśniać dlaczego egzekucję przeprowadza z tego a nie z innego majątku. Poza wszelkim sporem jest fakt iż było to Pana zobowiązanie podatkowe (zaległość podatkowa), a zatem nie występowały żadne przeszkody w egzekwowaniu należności z Pana majątku. Na marginesie dodać można, że organ podatkowy nie jest właściwy do rozstrzygania spraw cywilnoprawnych.

W tym stanie faktycznym i prawnym stanowisko Pana nie zasługuje na akceptację.

Niniejszą interpretację wydano w indywidualnej sprawie wg stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Stosownie do treści art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa powyższa interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika. Jeżeli jednak podatnik zastosuje się do tej interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe bez zmiany albo uchylenia niniejszego postanowienia jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu. Stosownie do art. 14b § 2 Ordynacji podatkowej, interpretacja jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji.

Na postanowienie niniejsze służy zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu.