INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 15 października 2009r. (data wpływu do tut. Biura – 19 października 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zasad opodatkowania zasiedzenia nieruchomości wcześniej zakupionej aktem notarialnym - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 października 2009r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zasad opodatkowania zasiedzenia nieruchomości wcześniej zakupionej aktem notarialnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 8 kwietnia 1965r. wnioskodawczyni wspólnie z mężem zakupiła aktem notarialnym udział wynoszący 2/6 części zabudowanej nieruchomości o łącznej powierzchni 2059m². W akcie powyższym zapisano, że „uprawnienie do współposiadania przedmiotowej nieruchomości przechodzi na nabywców z dniem dzisiejszym". Nieruchomość ta zabudowana była domem, który podczas wojny został częściowo spalony i zakupiona część domu (2/6) nie była odbudowana. Po zakupieniu nieruchomości wnioskodawczyni z mężem odbudowali tę część domu i w niej zamieszkali. Od chwili zakupu nieruchomości systematycznie opłacano podatki. Zarówno w Wydziale Ewidencji Gruntów jak i w Wydziale Finansowym małżonkowie figurowali jako współwłaściciele nieruchomości. W dniu 30 września 1988r. zmarł mąż wnioskodawczyni. Postanowieniem sądu z dnia 06 marca 2003r. spadek po nim nabyła wnioskodawczyni i ich córka w #189; części każda. Ponieważ przedmiotowa nieruchomość nie posiadała uregulowań prawnych, wspólnie ze współwłaścicielami podjęta została decyzja o założeniu księgi wieczystej. W dniu 28 kwietnia 2008r. złożono wniosek do Sądu Rejonowego - Wydział Ksiąg Wieczystych. W dniu 12 czerwca 2008r. Sąd wezwał wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez złożenie aktu notarialnego przeniesienia własności udziału 2/6 części nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni i jej męża. Wnioskodawczyni nie posiadała takiego dokumentu. W Sądzie uzyskała wyjaśnienie, że powodem tego, iż akt notarialny, który posiada nie wystarcza do założenia księgi wieczystej jest treść paragrafu 5 tego aktu notarialnego brzmiący: „strony oświadczyły, że niniejszą umowę sprzedaży zawierają pod warunkiem, że Prezydium Miejskiej Rady Narodowej nie wykona prawa pierwokupu zbytych udziałów tej nieruchomości zgodnie z art. 30 i 31 ustawy z dnia 14 lipca 1961r. (Dz. U. Nr 32, poz. 159)”. W dniu 27 kwietnia 1965r. sprzedający nieruchomość pisemnie poinformowali Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej o sprzedaży 2/6 części nieruchomości. Ww. organ nigdy nie zakwestionował tej transakcji. Wnioskodawczyni zasięgnęła porady prawnej w wyniku czego dowiedziała się, że należy przeprowadzić sprawę o zasiedzenie. Złożyła więc wniosek o zasiedzenie i poniosła związane z tym koszty. W dniu 20 maja 2009r. wnioskodawczyni otrzymała postanowienie Sądu stwierdzające, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 14 lipca 1998r. udział wynoszący 12/36 (tj. 2/6) części w zabudowanej nieruchomości, przedstawionej na mapie, wpisanej do ewidencji w Grodzkim Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w dniu 20 stycznia 2009r., o powierzchni 0,2120 ha (2120 m²). Różnica w powierzchni całej nieruchomości (2059 m² - przy zakupie, 2120 m² - przy zasiedzeniu) nastąpiła na skutek zmian w operacie ewidencji gruntów miasta w wyniku analitycznego obliczenia powierzchni działki w ramach nakładki numerycznej oraz pomiarów uzupełniających.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w sytuacji opisanej powyżej będzie miało zastosowanie zwolnienie z podatku od spadków i darowizn w zakresie nabycia nieruchomości przez zasiedzenie...

Jeżeli zwolnienie nie będzie miało zastosowania, to dlaczego wnioskodawczyni ma zapłacić 7% podatku od wcześniej zakupionego udziału w nieruchomości, stosując do wyceny obecną wartość rynkową...

Wnioskodawczyni uważa, w oparciu o przepis art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, że podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zasiedzenia. Jednakże ustawodawca dopuszcza zwolnienie z podatku na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn i w ocenie wnioskodawczyni spełnia ona wymogi zwolnienia przewidziane w tym przepisie.

Wnioskodawczyni zakupiła bowiem 2/6 nieruchomości w 1965r. według cen rynkowych (na dowód czego posiada akt notarialny) i zapłaciła należny podatek. Gdyby teraz miała zapłacić 7% podatku od wartości rynkowej, to jej zdaniem wystąpiłoby podwójne opodatkowanie. Same koszty postępowania sądowego o zasiedzenie stanowiły dla wnioskodawczyni potężne obciążenie finansowe. Wnioskodawczyni podkreśliła, że od kilkunastu lat utrzymuj się ze świadczeń ZUS. Nieruchomość zabudowana jest budynkiem, który częściowo uległ zniszczeniu podczas wojny i 2/6 nieruchomości małżonkowie musieli odbudować. Wnioskodawczyni cały czas ponosi duże koszty utrzymania tego budynku. Przez cały czas czuła się właścicielką nieruchomości, dbała o nią i remontowała ją. Nie przewidziała konieczności archiwizowania poniesionych kosztów, a ustawodawca nie dopuszcza możliwości oszacowania wartości poniesionych nakładów. Do wymiaru podatku ważna jest tylko wartość rynkowa, która bez ponoszenia nakładów, byłaby jej zdaniem obecnie minimalna i prawdopodobnie budynek nie nadawałby się do zamieszkania. Wnioskodawczyni ma nadzieję, że będzie podlegała zwolnieniu od podatku od zasiedzenia, ponieważ przez zasiedzenie uregulowała jedynie swój status prawny, nic więcej ponad wysokość posiadanego udziału we współwłasności nie nabyła.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2009r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zasiedzenia

Jako że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „zasiedzenie”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 172 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od dwudziestu lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie trzydziestu lat posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Dobra wiara posiadacza istnieje wtedy, gdy posiadacz jest przekonany, że posiada rzecz zgodnie z przysługującym mu prawem, a to przekonanie jest uzasadnione okolicznościami danego przypadku, przy czym dobrą wiarę wyłącza nie tylko pozytywna wiadomość o braku uprawnienia, ale i brak wiadomości spowodowany niedbalstwem. Dobra wiara w powyższym rozumieniu i będąca jej przeciwstawieniem zła wiara pełnią tę samą funkcję we wszystkich stosunkach prawno-rzeczowych.

Zasiedzenie jest tzw. instytucją dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Prowadzi ono do nabycia przez posiadacza własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. Poprzez zasiedzenie można nabyć własność rzeczy ruchomych i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, służebność gruntową. Zasiedzenie jest instytucją prowadzącą do nabycia prawa na skutek upływu czasu. Umożliwia ono, sankcjonując stan faktyczny, usunięcie długotrwałej niezgodności między stanem prawnym a stanem posiadania. Uregulowane zostało generalnie w art. 172-177 k.c. Na skutek zasiedzenia, które następuje ex lege, dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, a nabywca uzyskuje je niezależnie od niego; jest więc ono pierwotnym sposobem nabycia prawa podmiotowego. Podłożem instytucji zasiedzenia jest taki stan faktyczny, który w swej istocie nie opiera się całkowicie na prawie własności. Jego istotnym elementem musi bowiem być posiadanie określane mianem "posiadania samoistnego", polegające na faktycznym władaniu rzeczą "jak właściciel" (art. 172 § 1 w zw. z art. 336 k.c.). Konieczne jest zatem wykonywanie przez posiadacza wszelkich czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niczym nie skrępowany stan władztwa, bez jednoczesnej legitymacji prawnej w postaci prawa własności.

Jak z powyższego wynika, nabycie tytułem zasiedzenia jest tzw. nabyciem pierwotnym dokonywanym przez posiadacza nieruchomości nie będącego jej właścicielem i jest stwierdzane przez Sąd w sytuacji, gdy rzeczywisty stan posiadania jest inny niż stan prawny nieruchomości np. gdy poprzednicy prawni nie uregulowali stosunków własnościowych nieruchomości, a obecne ich ustalenie nie jest możliwe z uwagi na brak księgi wieczystej.

Zatem skoro nabycie tytułem zasiedzenia (art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy) podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to w sytuacji gdy Sąd orzekł nabycie przez wnioskodawczynię własności nieruchomości tytułem zasiedzenia, wnioskodawczyni jest zobowiązana - zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn - do zapłaty podatku od nabycia tytułem zasiedzenia. Z przepisów art. 1 ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn jasno bowiem wynika, że podatkowi temu podlega, zgodnie z wolą ustawodawcy, nabycie własności rzeczy i praw majątkowych z określonego w ustawie tytułu. Powyższe oznacza, że powoływanie się na zapłacenie podatku (opłat) w 1965r. w związku z zawarciem aktu notarialnego dotyczącego 2/6 nieruchomości nie może mieć wpływu na obowiązek zapłacenia podatku w podatku od spadków i darowizn z tytułu zasiedzenia. Ustawodawca bowiem wyraźnie wskazał, że tego rodzaju nabycie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn i nie przewidział żadnych uregulowań, na podstawie których możliwym byłoby stwierdzenie, iż w przedmiotowej sytuacji takie opodatkowanie miałoby nie występować. Orzeczenie Sądu o nabyciu tytułem zasiedzenia nakłada konkretny obowiązek na podatnika. Zatem powoływanie się na fakt zapłacenia podatku (opłat) w 1965r. nie może być podstawą do stwierdzenia, iż nabycie udziału w nieruchomości tytułem zasiedzenia nie wywołuje skutków podatkowych w postaci obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn.

W myśl art. 4 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości - do wysokości udziału we współwłasności.

Z analizy stanu faktycznego wynika, że w 1965r. wnioskodawczyni wraz z mężem zawarła akt notarialny dotyczący nabycia ułamkowej część nieruchomości, którą małżonkowie odbudowali, mieszkali w niej, remontowali, opłacali podatki, w odpowiednich rejestrach i ewidencjach figurowali jako współwłaściciele nieruchomości - czyli w latach 1965 -2008 władali nią jak właściciele. Dla ww. nieruchomości nie była założona księga wieczysta. W 2009r. Sąd Rejonowy stwierdził, że wnioskodawczyni nabyła przez zasiedzenie z dniem 14 lipca 1998r. własność 2/6 udziału w przedmiotowej nieruchomości, który to udział był wcześniej przedmiotem zawartej przez małżonków umowy sprzedaży.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że zwolnienie przewidziane w art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn w ogóle nie ma zastosowania w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku. Z treści tego przepisu wynika bowiem, że zwolnienie ma zastosowanie do nabycia przez zasiedzenie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości przez współwłaścicieli. Dotyczy to takiej sytuacji gdy np. dwie osoby są współwłaścicielami nieruchomości, dokonują fizycznego podziału nieruchomości i następnie każdy lub jeden z nich nabywa jedną z wydzielonych części nieruchomości. W wyniku fizycznego wydzielenia części nieruchomości powstały dwie nieruchomości, które nadal są w świetle prawa współwłasnością. Każdemu ze współwłaścicieli przysługuje udział w każdej z wydzielonych części nieruchomości. Ponieważ zasiedzieć można wyłącznie cudzą nieruchomość współwłaściciel może nabyć przez zasiedzenie tylko udział drugiego współwłaściciela w fizycznie wydzielonej części nieruchomości. W takiej sytuacji nie może podlegać opodatkowaniu ta część wydzielonej nieruchomości, która od początku przysługiwała współwłaścicielowi nabywającemu własność przez zasiedzenie. Właśnie ta część nieruchomości należąca do współwłaściciela korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W stanie faktycznym opisanym przez wnioskodawczynię nie mamy do czynienia z zasiedzeniem wydzielonych części nieruchomości przez współwłaścicieli, gdyż do momentu zasiedzenia wnioskodawczyni była jedynie współposiadaczem nieruchomości, a nie jej współwłaścicielem. Wnioskodawczyni pomimo zawarcia w 1965r. umowy sprzedaży nie nabyła skutecznie w świetle prawa własności tego udziału. Własność taką nabyła dopiero w wyniku zasiedzenia. Dopiero bowiem w wyniku zasiedzenia nastąpiło uregulowanie stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości i wnioskodawczyni oraz pozostali współposiadacze, stali się współwłaścicielami nieruchomości (w tym wnioskodawczyni w 2/6 części). Ponadto z wniosku nie wynika ażeby miało miejsce zasiedzenie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości.

W związku z tym nabycie w drodze zasiedzenia części nieruchomości w stanie faktycznym opisanym we wniosku nie podlega zwolnieniu z podatku od spadków i darowizn, natomiast zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ww. ustawy nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w wysokości 7% podstawy opodatkowania.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru (art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość nakładów dokonanych na rzecz przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Jeżeli budynek stanowiący część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tego budynku (art. 7 ust. 4 i 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów – art. 8 ust.1 ww. ustawy.

W myśl art. 8 ust.3 ww. ustawy wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zatem wnioskodawczyni winna złożyć do właściwego urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych.

Podatek należy zapłacić w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji urzędu skarbowego ustalającej wysokość podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1. odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
2. odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;
3. umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa – art. 67a § 2 Ordynacji podatkowej.

Mając powyższe na względzie stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

W związku z dołączeniem do wniosku kserokopii dokumentów należy zauważyć, że wydając interpretację w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwicepo uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.