INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 15 stycznia 2010 r. (data wpływu do tut. BKIP 18 stycznia 2010 r.), uzupełnionym w dniu 15 kwietnia 2010 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat związanych z zamknięciem opcji – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2010 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat związanych z zamknięciem opcji.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 02 kwietnia 2010 r. znak: IBPBI/2/423-103/10/AK wezwano do ich uzupełnienia. Braki formalne uzupełniono w dniu 15 kwietnia 2010 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka w celu obniżenia ryzyka kursowego zawarła z instytucjami finansowymi (bankami) umowy dotyczące zakupu i sprzedaży opcji walutowych. W wyniku tych transakcji w IV kwartale 2008 r. Spółka poniosła bardzo duże straty finansowe. Część zobowiązań Spółki wobec banków w tytułu przedterminowej sprzedaży transakcji opcyjnych została zrealizowana poprzez pobrania z konta bankowego wymagalnych kwot (do czego Banki były uprawnione na podstawie zawartych umów). Znacznie większa część zobowiązań z w/w tytułu nie została zapłacona. Należności te zostały objęte postępowaniem naprawczym prowadzonym przez Sąd Rejonowy. W dniu 23 lutego 2009 r. Spółka zawarła układ z wierzycielami, który został zatwierdzony postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 10 kwietnia 2009 r.

Zgodnie z postanowieniami zawartego (i realizowanego w chwili obecnej układu) Spółka dokona spłaty 51 % należności z tytułu transakcji terminowych w okresie 108 miesięcy.

Na dzień bilansowy 31 grudnia 2008 r. Spółka wprowadziła do bilansu wszystkie wymagane na podstawie zawartych i rozliczonych umów zakupu i sprzedaży opcji walutowych zobowiązania wobec banków.

Wnioskiem z dnia 25 marca 2009 r. Spółka zwróciła się do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiotowej sprawie. Interpretacja została wydana w dniu 02 lipca 2009 r. IBPBI/2/423-394/09/AM. Interpretacja ta uznała stanowisko spółki za nieprawidłowe. W dniu 15 grudnia 2009 r. Sąd Administracyjny w Rzeszowie w sprawie o sygn. akt I SA/Rz 888/09 podtrzymał stanowisko Ministra Finansów. W ustnym uzasadnieniu (Spółka zwróciła się o sporządzenie pisemnego uzasadnienia) Sąd zwrócił jednak uwagę, iż orzekając jest związany ściśle treścią wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej i odpowiedzią Ministra Finansów na zagadnienie tam przedstawione (w formie interpretacji indywidualnej).

W związku z powyższym, zdaniem Spółki zachodzi potrzeba uszczegółowienia przedmiotowego wniosku i wyjaśnienia kostrukcji opcji walutowej - jako pochodnego instrumentu finansowego.

Instrument ten polegał na tym, iż Spółka nabywała określoną ilość waluty obcej (EUR) po określonym kursie w stosunku do złotówki (kurs z dnia nabycia). Strony opcji określały również termin, w którym nastąpi zwrotne przeniesienie własności nabytej uprzednio przez Spółkę waluty - po kursie z dnia zakupu (a nie sprzedaży) waluty. Kontrakt był rozliczny w oparciu o różnice kursowe EUR do złotówki - z dnia zwrotnego przeniesienia własności waluty na Bank. I tak: jeżeli w okresie od dnia zakupu przez spółkę EUR do dnia jej sprzedaży kurs EUR w stosunku do złotówki spadł i Spółka miała możliwość sprzedaży waluty po kursie z dnia jej zakupu (wyższym od kursu z dnia sprzedaży waluty) - to Spółka "zarabiała" na tej różnicy kursowej. Jeżeli jednak kurs EUR w stosunku do złotówki wzrósł (co miało miejsce w przedmiotowym wypadku), to Spółka musiała sprzedać Bankowi walutę po kursie z dnia jej zakupu - a więc niższym od tego który obowiązywał w dniu sprzedaży waluty. W takim wypadku po stronie Spółki występowała strata.

Odnosząc powyższy stan faktyczny do zapisu art. 16 ust. 1 pkt 8b) ustawy o podatku od osób prawnych Spółka stwierdza, iż w niniejszej sprawie wydatki związane z nabyciem opcji walutowych powinny być uznane za koszt uzyskania przychodu nie w momencie ich faktycznego poniesienia (co jest zasadą) a w momencie ich powstania (rozliczenia). Realizacja bowiem praw z tytułu opcji walutowych następuje poprzez odpłatne zbycie tego pochodnego instrumentu podatkowego. Bez odpłatnego zbycia opcji nie następuje bowiem żaden jej skutek (ani przychód ani też strata).

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 02 kwietnia 2010 r. znak: IBPBI/2/423-103/10/AK do uzupełnienia wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego Spółka wyjaśniła, że:

• dzień realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych" nie jest kategorią jednoznaczną. Poszczególne transakcje opcyjnie były zawierane na określone okresy (od kilkunastu do kilkudziesięciu miesięcy). W każdej konkretnej umowie o zawarciu transakcji opcyjnej określony był okres na jaki była ona zawierana. Okres ten wyznaczał konkretną datę (datę umowną), w której miało dojść do realizacji praw wynikających z poszczególnej transakcji opcyjnej. Umowy generalne o zawieranie transakcji opcyjnych zawierały postanowienia na mocy których każda ze stron umowy (zarówno Wnioskodawca jaki i instytucja bankowa) mogła dokonać wcześniejszego rozwiązania danej transakcji i tym samym doprowadzić do realizacji praw wynikających z tej transakcji opcyjnych. Data zatem rozwiązania transakcji opcyjnej jest datą realizacji praw wynikających z tej transakcji. Przedmiotowy sposób został wykorzystany przez Spółkę oraz instytucje bankowe w celu rozwiązania transakcji opcyjnych zawartych przez Spółkę - co miało miejsce w III i IV kwartale 2008 r. w sytuacji gwałtownego wzrostu kursu EUR w stosunku do złotówki. Rozróżnić zatem należy umowną datę realizacji praw wynikających z transakcji opcyjnych (wynikających z umowy) oraz rzeczywistą datę realizacji tych praw, która może nastąpić na podstawie jednostronnej decyzji którejś ze stron transakcji. Daty te mogą (ale nie muszą) pokrywać się ze sobą.
• zamknięcie transakcji opcyjnych nastąpiło w III i IV kwartale 2008 r. Zamknięcie transakcji następowało na podstawie oświadczeń składanych przez Spółkę lub przez instytucje finansowe - przed datą umownego rozliczenia tej transakcji. Z uwagi na ilość tych transakcji, wymienienie poszczególnych dat jest stosunkowo trudne i czasochłonne.
• data zamknięcia transakcji opcyjnych jakie miała zawarte Spółka, to data odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych instytucji finansowej,
• w przypadku Wnioskodawcy nie doszło do rezygnacji z realizacji praw wynikających z instrumentów finansowych. Umowy zawarte z instytucjami finansowymi nie przewidywały takiej możliwości. Gdyby była, Spółka z pewnością skorzystała by z takiej możliwości w celu uniknięcia lub zminimalizowania strat.
• Spółka prowadzi działalność gospodarczą na terenie praktycznie całej Europy. W związku z powyższym większość kontrahentów to podmioty spoza granic RP. Z tego też powodu za świadczone przez siebie usługi spółka otrzymuje wynagrodzenie w EUR. Z racji tego, iż siedziba Spółki mieści się w Polsce, większość płatności dokonywanych przez Spółkę (wynagrodzenia, podatki, ubezpieczenia, paliwo) jest realizowana w złotówkach. Z tego też powodu z punktu widzenia spółki rzeczą niezwykle ważną jest kurs EUR / złotówka. Umacnianie się złotówki powoduje spadek rentowności działalności prowadzonej przez wnioskodawcę. Od początku 2007 r. Spółka miała do czynienia ze stałym (choć niezbyt gwałtownym) umacnianiem się złotówki. Tytułem przykładu w styczniu 2007 r. kurs złotówki do EUR oscylował w granicach 3,93 zł /1 EUR, w styczniu 2008 r. kurs złotówki do EUR oscylował w granicach 3,62 zł /1 EUR a w lipcu 2008 r. kurs był na poziomie 3,20 zł /1 EUR. Okoliczności wskazywały na to, iż następować będzie dalsze umocnienie naszej waluty. To spowodowało, iż wnioskodawca zmuszony został do podjęcia decyzji mającej na celu zabezpieczenie jego pozycji walutowej. Jednym z najpopularniejszych wówczas instrumentów służących do tego rodzaju zabezpieczeń były oferowane przez instytucje finansowe pochodne instrumenty finansowe (tzw. opcje walutowe). Wnioskodawca instrumenty te (z powodzeniem) stosował w latach wcześniejszych. Użycie zatem pochodnych instrumentów finansowych przez Spółkę było uzasadnione ze względów ekonomicznych i miało na celu ograniczenie ryzyka kursowego wpływającego bezpośrednio na rentowność prowadzonej działalności. Jak chodzi o proporcjonalność ryzyka związanego z zawieraniem transakcji opcyjnych, Spółka podkreśla, iż sytuacja na rynku finansowym jaka miała miejsce w III i IV kwartale 2008 r. była sytuacją nadzwyczajną, która w świetle jakichkolwiek opinii nie powinna się była wydarzyć. Ryzyko związane z zawartymi transakcjami opcyjnymi było dopasowane do potrzeb spółki przy założeniu „normalnych" wahań kursowych (co miało miejsce od kilku lat). Tymczasem z kursu 3,27 zł /1 EUR w dniu 22 września 2008 r. złotówka straciła prawie 0,60 zł w przeciągu miesiąca (24 października 2008 r.). Ta dynamiczna tendencja utrzymywała się i w miesiącu lutym 2009 r. kurs oscylował już w granicach 4,90 zł / 1 EUR. W ciągu 5 miesięcy złotówka „straciła" zatem do EUR ponad 1,70 zł. Takiego przebiegu wydarzeń nikt nie mógł się spodziewać. W związku z powyższym normalne (zakładane) ryzyko związane z zawieraniem transakcji opcyjnych stało się ryzykiem mogącym doprowadzić Spółkę do stanu niewypłacalności. Nie było to jednak konsekwencją przeszacowania tego ryzyka przy zawieraniu transakcji opcyjnych przez Spółkę - a nadzwyczajną sytuacją jaka zaistniała na runku walutowym i w gospodarce całego świata niezależną od decyzji podejmowanych w spółce.
• pytanie Spółki dotyczy możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat związanych z zamknięciem opcji.
  
  

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy skutki finansowe zamkniętych transakcji walutowych - chociaż nie zapłaconych, można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu w dacie zamknięcia (sprzedaży) tych transakcji...

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z rozliczeniem transakcji opcyjnych w XII 2008 roku, wydatki poniesione przez spółkę na nabycie przedmiotowych instrumentów finansowych stanowią koszt uzyskania przychodu w dacie rozliczenia (sprzedaży) tych transakcji instytucji finansowej.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 ze zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

W doktrynie prawa finansowego za pochodny instrument finansowy uważa się taki instrument, którego wartość zależy od wartości innego instrumentu (pierwotnego), na który ten pochodny instrument został wystawiony.

Definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm. – zwanej dalej „updop”). Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 updop, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo–skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów. Przy czym kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, jak i koszty pośrednie, tj. te dotyczące całokształtu działalności podatnika, związane z funkcjonowaniem firmy, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów.

Treść powyższej regulacji, będącej w istocie klauzulą generalną, wskazuje, że ustawodawca dopuszcza jej elastyczne stosowanie w zależności od okoliczności faktycznych sprawy. Wobec powyższego, uzasadnieniem dla poniesienia niektórych wydatków może być dążenie do uniknięcia ryzyka wystąpienia ewentualnych strat, zapobieżenia ich wzrostowi, jeżeli są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, albowiem kosztem uzyskania przychodów są również wydatki poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przyniosło (przynosiło) przychody także w przyszłości.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 8b updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych – do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia – o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Generalna zasada wynikająca z powyższej regulacji stanowi, iż wydatki związane z nabyciem instrumentów pochodnych podlegają zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie realizacji praw wynikających z danego instrumentu. Należy jednak przy tym wspomnieć, że jeżeli nabycie pochodnego instrumentu finansowego służy zabezpieczeniu transakcji nabycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 1 updop, to stosownie do art. 16g ust. 3 updop, wszelkie wydatki poniesione w celu nabycia tego instrumentu oraz jego realizacji powiększają wartość środka trwałego lub wartości niematerialnej czy prawnej, tym samym nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Zatem wydatki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 8b updop, nie są kosztem uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Stają się nimi natomiast przy ustalaniu dochodu:

• w związku z realizacją praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych,
• rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów,
• z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych.
  
  

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż nie wystąpiły żadne z trzech wymienionych powyżej sytuacji. Zamknięcie transakcji walutowych, nie można utożsamiać z realizacją praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych ani też z rezygnacją z realizacji praw wynikających z tych instrumentów. W przedmiotowej sprawie, wbrew twierdzeniom Spółki, nie mamy również do czynienia z odpłatnym zbyciem pochodnych instrumentów finansowych. Jeżeli zatem ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w powołanym wyżej art. 16 ust. 1 pkt 8b dopuszcza możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych tylko w ww. przypadkach, które w przedstawionym stanie faktycznym nie wystąpiły, należy stwierdzić, że skutków finansowych niezapłaconych, zamkniętych transakcji walutowych nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w dacie zamknięcia tych transakcji.

Z uzupełnienia wniosku wynika, że pytanie Spółki dotyczy możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów strat związanych z zamknięciem opcji.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 updop wynika, że dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Skoro wydatki na nabycie pochodnych instrumentów finansowych nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, co wykazano wcześniej, to nie mogą również generować straty o jakiej mowa w powołanym art. 7 ust. 2 updop.

Stanowisko wnioskodawcy jest zatem nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.