Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-2.4010.359.2018.1.AS
z 2 października 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 26 lipca 2018 r. (data wpływu 2 sierpnia 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu zwrotu kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowym – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu zwrotu kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowym.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W Spółce S.A. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) działają związki zawodowe zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1881 ze zm., dalej: uzz). Członkowie tych związków są jednocześnie pracownikami Spółki. Istnienie w Spółce organizacji związkowych (w przypadku Spółki jest to kilkadziesiąt związków zawodowych), wiąże się z obowiązkiem dokonywania uzgodnień z przedstawicielami tych organizacji w sprawach pracowniczych, takich jak np.: ustalenie lub zmiana regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS), regulaminu wynagrodzenia, regulaminów nagród i premiowania bądź udziałem ww. przedstawicieli w pracach komisji socjalnej. Posiedzenia przedmiotowej komisji bądź spotkania pomiędzy władzami Spółki a przedstawicielami związków zawodowych, w ramach których zapadają ustalenia w ww. sprawach, często wiąże się z koniecznością dojazdu do wyznaczonego miejsca spotkania. W takich przypadkach Spółka ponosi koszty związane z delegacjami pracowników będących członkami związków zawodowych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy koszty związane z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych związane z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi, stanowią koszty uzyskania przychodu Spółki?

Stanowisko Wnioskodawcy.

W ocenie Spółki koszty związane z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych związane z ich udziałem w pracach komisji socjalnej bądź w spotkaniach z pracodawcą w sprawach wymagających porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi stanowią koszty uzyskania przychodu Spółki.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Za koszty uzyskania przychodów należy więc uznać wszystkie poniesione przez podatnika wydatki, o ile nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, pod warunkiem, że pozostają one w bezpośrednim lub pośrednim związku z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Tak więc kosztami uzyskania przychodów są wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 cyt. ustawy.

Zatem, aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy, tj. poniesienie kosztu ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpływa bezpośrednio na uzyskanie przychodu z danego źródła. Są to więc wszelkie koszty, których poniesienie jest niezbędne, aby określone źródło przychodów przyniosło konkretne przychody. Aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim a przychodem bezpośredniego związku. Należy zaznaczyć, że kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Wobec tego kosztami będą również koszty pośrednie związane z uzyskiwanymi przychodami, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Kosztami uzyskania przychodów będą zatem takie koszty, które spełniają łącznie następujące warunki:

• zostały poniesione przez podatnika,
  

• mają charakter definitywny,
  

• pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  

• ich poniesienie miało na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów,
  

• zostały właściwie udokumentowane,
  

• nie zostały wyłączone z kategorii kosztów podatkowych mocą art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
  
  
  

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego właściwej kwalifikacji. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansę powstania przychodów podatkowych bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Należy wskazać, że w opisanym stanie faktycznym poniesione przez Spółkę wydatki, związane z delegacjami członków organizacji związkowych na posiedzenia komisji socjalnych lub spotkania z pracodawcą w opisanych w stanie faktycznym sprawach pracowniczych, stanowią wydatki związane z prawidłowym funkcjonowaniem i organizacją zakładu pracy, gdyż ich poniesienie jest niezbędne do prawidłowej realizacji obowiązków nałożonych na Spółkę przez ustawodawcę.

Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1316), zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem ust. 1, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 i 2 albo z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych (zwana dalej: uzz). Stosownie do art. 27 uzz, ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności, ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładową organizacją związkową. Dodatkowo, przyznawanie pracownikom świadczeń z funduszu dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W przypadku natomiast, gdy w danym zakładzie pracy działa kilka organizacji związkowych to ustalenie regulaminu ZFŚS powinno zostać przeprowadzone zgodnie z trybem wynikającym z art. 30 ust. 5 uzz. W myśl tego przepisu, jeżeli w sprawie ustalenia regulaminu ZFŚS organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 241²⁵³ Kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzję w tych sprawach podejmuje pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.

Udział przedstawicieli związków zawodowych niezbędny jest również w przypadku prac nad regulaminami nagród i premiowania. Zgodnie z art. 27 ust. 3 uzz, regulaminy te są ustalane i zmieniane w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Zatem, wprowadzenie regulaminu nagród bądź premiowania wymaga uzgodnienia z przedstawicielami związków zawodowych. W przypadku braku uzgodnień regulaminy te są nieważne. Ponadto, zgodnie z art. 77² § 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 917), regulamin wynagradzania ustala pracodawca, przy czym jeżeli u danego pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca uzgadnia z nią regulamin wynagradzania. Należy podkreślić, że dopóki strony nie uzgodnią treści ww. regulaminu, pracodawca nie może go wprowadzić w zakładzie pracy. Natomiast, jeżeli u pracodawcy działa więcej organizacji związkowych, wówczas podobnie jak w przypadku ZFŚS, zastosowanie znajduje przepis art. 30 ust. 5 uzz, który stanowi, że jeżeli w sprawie ustalania regulaminu wynagrodzenia, regulaminów nagród i premiowania organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 241²⁵³ Kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.

Z przywołanych powyżej regulacji wynika zatem, że zarówno regulamin ZFŚS jak i regulaminy nagród i premiowania, czy też regulamin wynagrodzenia, wydane przez pracodawcę bez wymaganego uzgodnienia z organizacją związkową bądź organizacjami związkowymi, nie mają mocy wiążącej i nie mogą wejść w życie.

Ponadto, jak wskazano w stanie faktycznym wniosku, przedstawiciele organizacji związkowych uczestniczą w pracach komisji socjalnej. Organ ten powoływany jest na podstawie regulaminu ZFŚS i wraz z pracodawcą dokonuje uzgodnień w sprawie podziału funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności oraz w sprawie przyznania osobie uprawnionej świadczeń z przedmiotowego funduszu.

W skład przedmiotowej komisji wchodzą przedstawiciele zakładowych organizacji związkowych. Zgodnie z wewnętrznymi regulacjami przyjętymi w S A. posiedzenia komisji socjalnej są ważne, jeżeli uczestniczy w nich co najmniej 50% składu komisji socjalnej. Zatem obecność przedstawicieli organizacji związkowych na posiedzeniu komisji socjalnej (z uwzględnieniem ww. wymogu kworum) jest niezbędna w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tego wewnątrzzakładowego organu.

Zdaniem Wnioskodawcy opisane w stanie faktycznym wydatki są ściśle związane z organizacją i funkcjonowaniem Spółki, a ich poniesienie jest warunkiem niezbędnym dla prawidłowej realizacji obowiązków Spółki jako pracodawcy. Zgromadzenie w jednym miejscu i czasie osób niezbędnych do podjęcia decyzji w ww. sprawach pracowniczych i poniesienie przedmiotowych wydatków, bez których bieżąca działalność Spółki w tym zakresie nie byłaby możliwa, stanowi obowiązek Spółki nałożony na nią przez ustawodawcę. Charakter tych wydatków wskazuje zatem, że ponoszone są one przede wszystkim w celu prowadzenia działalności Spółki. Tym samym są one ponoszone w celu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Jak wynika z uzasadnienia postanowienia NSA z dnia 17.08.2010 r., sygn. akt II FSK 577/09 „kosztami uzyskania przychodów będą zatem wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeśli są one racjonalnie uzasadnione, a każdy wydatek, poza wskazanymi w ustawie, wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu (...). Ponadto kosztami uzyskania przychodów, są koszty związane z funkcjonowaniem podatnika i koszty organizacyjne, mimo że wydatki tego rodzaju nie zmierzają bezpośrednio do uzyskania przychodu. Wydatki tego rodzaju określone są w piśmiennictwie i orzecznictwie, jako koszty pośrednie. Bez poniesienia kosztów związanych z powstaniem i bieżącym funkcjonowaniem osoby prawnej nie byłoby możliwe uzyskanie jakichkolwiek przychodów”.

Podobnie w interpretacji indywidualnej z dnia 23.05.2016 r. sygn. IBPB-1-1/4510-87/16/AT Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach zauważa, iż: „Decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest zatem poniesienie go w celu osiągnięcia przychodu, bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przy czym każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanymi w ustawie − wymaga indywidualnej oceny pod kątem adekwatnego związku z przychodami i racjonalności działania podmiotu”.

Mając na uwadze powyższe, w naszej ocenie wydatki związane ze zwrotem kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych na posiedzenia komisji socjalnej bądź spotkania z pracodawcą w sprawach wymagających porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi, jako wydatki dotyczące funkcjonowania Spółki, mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu zwrotu kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowym, uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1036 z późn. zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami.

Kosztami uzyskania przychodów są więc wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Zatem do kosztów uzyskania przychodów podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie koszty, zarówno te bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, o ile zostały one prawidłowo udokumentowane, za wyjątkiem kosztów ustawowo uznanych za niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
  

• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
  

• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  

• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
  

• został właściwie udokumentowany,
  

• nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 updop nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
  
  
  

Przesłankę celowości kosztu uważa się za spełnioną, gdy istnieje związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem danego kosztu a powstaniem lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Nie ma przy tym znaczenia, czy dany wydatek przyniósł oczekiwany skutek w postaci osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenie ich źródła. Istotne jest, czy w momencie jego ponoszenia podatnik mógł – obiektywnie oceniając – oczekiwać takiego efektu.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje przy tym pojęć: „źródła przychodów”, „zachowanie źródła przychodów”, „zabezpieczenie źródła przychodów”. Korzystając z zasad wykładni językowej, można jednak wskazać, że zgodnie ze znaczeniem tych pojęć funkcjonującym na gruncie języka powszechnego:

• mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”; „przyczyna czegoś”; synonimami tego pojęcia są m.in. zarzewie, czynnik sprawczy, powód, pochodzenie;
  

• „zachować”, „zachowywać” oznacza „pozostać w posiadaniu czegoś”, „dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności”, „podtrzymać, utrzymać coś”;
  

• „zabezpieczać”, „zabezpieczyć” to „zapewnić ochronę przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym”, „uczynić bezpiecznym”, „zapewnić utrzymanie się czegoś w dotychczasowym stanie”, „uczynić coś mocniejszym, trwalszym, odpornym na szkodliwe działanie czegoś”, „zapobiec niszczeniu czegoś” (http://sjp.pwn.pl; Słownik języka polskiego. Tom III., pod red. M. Szymczaka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981 r.; A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn, Słownik synonimów, Warszawa 2001).
  
  
  

Należy przy tym podkreślić, że sam fakt poniesienia danego wydatku w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą nie jest decydujący dla uznania, że spełnia on przesłankę celowości, wynikającą z art. 15 ust. 1 omawianej ustawy.

Nie każdy bowiem wydatek ponoszony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ma na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.

W odniesieniu do kosztów nieobjętych wyłączeniem z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, można stwierdzić, że kwestia ich związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika stanowi jeden z istotnych elementów, które powinny być uwzględniane przy ocenie ich celowości – nie przesądza jednak samoistnie o możliwości zaliczenia tych kosztów do kategorii kosztów podatkowych.

Kierując się kryterium stopnia powiązania istniejącego pomiędzy kosztem a celem, jakiemu ma służyć, ustawodawca wyróżnia koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami i koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z przychodami (tzw. koszty pośrednie), różnicując moment ich potrącalności (art. 15 ust. 4, 4b-4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Do pierwszej z wymienionych kategorii należą takie wydatki, których poniesienie ma bezpośrednio na celu uzyskanie konkretnych przychodów. W ich przypadku możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód. Klasycznym przykładem bezpośredniego związku kosztów z przychodami jest relacja, w jakiej pozostają wydatki na nabycie lub wytworzenie jednostki towaru i przychód ze zbycia tej jednostki towaru.

Natomiast pośrednie koszty uzyskania przychodów to takie wydatki, których ponoszenie jest racjonalnie uzasadnione jako służące osiąganiu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu ich źródła, nie ma jednak możliwości przypisania ich do określonych, konkretnych przychodów. Do tego rodzaju kosztów zalicza się m.in. koszty zarządu ponoszone przez spółkę kapitałową (wydatki związane z działaniem organu zarządzającego spółki kapitałowej), uznając, że – jako ogólne, stałe koszty dotyczące jej funkcjonowania jako osoby prawnej i podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą – są ponoszone w celu uzyskiwania przychodów.

Najpowszechniejszym kosztem występującym w zakładzie pracy są tzw. „koszty pracownicze”. Pojęcie to obejmuje przede wszystkim wynagrodzenia zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie oraz inne świadczenia pieniężne ponoszone na rzecz pracownika.

Od ww. wydatków należy jednak odróżnić koszty ponoszone przez związki zawodowe działające u pracodawcy w toku realizowanych zadań wynikających z obowiązujących w tym zakresie odrębnych przepisów prawa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w Spółce działają związki zawodowe zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie o związkach zawodowych. Członkowie tych związków są jednocześnie pracownikami Spółki. Istnienie w Spółce organizacji związkowych (w przypadku Wnioskodawcy jest to kilkadziesiąt związków zawodowych), wiąże się z obowiązkiem dokonywania uzgodnień z przedstawicielami tych organizacji w sprawach pracowniczych, takich jak np.: ustalenie lub zmiana regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS), regulaminu wynagrodzenia, regulaminów nagród i premiowania bądź udziałem ww. przedstawicieli w pracach komisji socjalnej. Posiedzenia przedmiotowej komisji, bądź spotkania pomiędzy władzami Spółki a przedstawicielami związków zawodowych, w ramach których zapadają ustalenia w ww. sprawach, często wiąże się z koniecznością dojazdu do wyznaczonego miejsca spotkania.

W takich przypadkach Spółka ponosi koszty związane z delegacjami pracowników będących członkami związków zawodowych.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów Spółki wydatków związanych z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej, bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi.

W rozpatrywanej sprawie należy mieć na względzie, że stosownie do art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1881 z późn. zm.), związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych organizacji.

Co istotne, związki zawodowe są odrębnym podmiotem niezależnym od pracodawcy. Działalność związku zawodowego finansowana jest m.in. ze składek członkowskich.

W świetle art. 14 ust. 1 i art. 15 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Związek zawodowy nabywając osobowość prawną z dniem zarejestrowania, stanowi odrębny podmiot podatku dochodowego od osób prawnych.

Zgodnie z treścią art. 33 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, pracodawca jest obowiązany na warunkach określonych w umowie udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy.

Zauważyć jednakże należy, że ustawa o związkach zawodowych nie przewiduje, która ze stron − pracodawca, czy też organizacja związkowa − ponosić ma koszty związane ze wskazanymi wyżej świadczeniami.

W rozpatrywanej sprawie warto podkreślić, że ww. przepisy nie nakładają na pracodawcę innych obowiązków wobec organizacji związkowych, w tym ponoszenia na ich rzecz jakichkolwiek wydatków. Tego typu praktyki mogą mieć miejsce z uwagi na przyjęty zwyczaj bądź wewnętrzne ustalenia, z których nie należy jednak wywodzić skutków na gruncie podatkowym. Nie każdy wydatek ponoszony przez Spółkę w związku z zatrudnianiem pracowników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym z działalnością związkową zabezpieczającą interes pracowniczy, może być zaliczony do podatkowych kosztów uzyskania przychodów a Wnioskodawca z tego tytułu nie powinien wywodzić dla siebie pozytywnych skutków prawnych w postaci obniżenia podstawy opodatkowania, bo stoi to w opozycji z obowiązującymi w tym zakresie przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie, w jaki sposób finansowanie działalności organizacji związkowej miałoby wpływać na przychody Spółki, bądź służyć zachowaniu albo zabezpieczeniu ich źródła.

Nie można tym samym zgodzić się z argumentacją Wnioskodawcy, że: „wydatki są ściśle związane z organizacją i funkcjonowaniem Spółki, a ich poniesienie jest warunkiem niezbędnym dla prawidłowej realizacji obowiązków Spółki jako pracodawcy. Zgromadzenie w jednym miejscu i czasie osób niezbędnych do podjęcia decyzji w ww. sprawach pracowniczych i poniesienie przedmiotowych wydatków, bez których bieżąca działalność Spółki w tym zakresie nie byłaby możliwa, stanowi obowiązek Spółki nałożony na nią przez ustawodawcę”.

Z przywołanych powyżej przepisów o związkach zawodowych nie wynika bowiem taki obowiązek. W ustawie z dnia 26 kwietnia 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 917; dalej: „Kodeks pracy”) też nie ma zapisów, które nakładałyby na pracodawcę taki obowiązek, mowa jest jedynie o konieczności „uzgodnień” z organizacją związkową określonych kwestii związanych ze sprawami pracowników w ramach zabezpieczenia ich interesów.

Należy zatem stwierdzić, że działalność organizacji związkowych − jako odrębnego podmiotu prawa − nie jest w stanie wpływać na przychody Spółki, bądź służyć zachowaniu albo zabezpieczeniu ich źródła.

W rozpatrywanej sprawie należy jednoznacznie zatem stwierdzić, że przepisy ustawy o związkach zawodowych nie nakładają na pracodawcę obowiązku ponoszenia kosztów związanych z działalnością organizacji związkowych, w tym wydatków związanych z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej, bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi.

Wyjaśnić przy tym należy, że powyższe wydatki stanowią koszty ponoszone przez pracowników − członków związków zawodowych w ramach wykonywanych przez nich funkcji o charakterze związkowym. Tym samym nie mogą stanowić kosztów „pracowniczych” Spółki.

Wymienione koszty stanowią zwrot wydatków ponoszonych w związku z funkcjonowaniem związków zawodowych, a więc nie służą one działalności Spółki.

Oceniając ponoszone przez Wnioskodawcę wydatki pod kątem ich celowości należy wskazać, że pomiędzy tymi wydatkami, a osiągnięciem przychodu nie zachodzi związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku wpływa na osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Związku tego nie sposób przypisać zarówno w ujęciu pośrednim, ani tym bardziej w ujęciu bezpośrednim. Poszukiwany związek przyczynowo-skutkowy nie występuje, gdyż wydatki te wprost dotyczą funkcjonowania związków zawodowych postrzeganych jako niezależne w swojej działalności statutowej od pracodawców. Fakt ten wprost wynika z regulacji przywołanego powyżej art. 1 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, zgodnie z którym istotą związków zawodowych jako dobrowolnej i samorządnej organizacji ludzi pracy jest ich niezależność od pracodawcy, a ich celem jest ochrona interesów zawodowych i praw ich członków, a nie pracodawcy. Związek zawodowy stanowi odrębny od pracodawcy podmiot, mający określony status prawny, strukturę, sposób finansowania oraz cele działania.

W rozpatrywanej sprawie wydatki z tytułu zwrotu kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowym dotyczą członków tychże związków, a nie Spółki. Należy je zatem wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów, gdyż nie zostały poniesione w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów Spółki oraz nie mają wpływu na wielkość osiągniętych przez Spółkę przychodów.

Oznacza to, że nie spełniają przesłanek określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o pdop.

Nie można się także zgodzić z argumentacją Spółki odnośnie wydatków dotyczących pracowników Spółki będących jednocześnie członkami związków zawodowych, że wydatki związane z delegacjami członków organizacji związkowych na posiedzenia komisji socjalnych lub spotkania z pracodawcą w opisanych w stanie faktycznym sprawach pracowniczych, stanowią wydatki związane z prawidłowym funkcjonowaniem i organizacją zakładu pracy.

Przywołane przez Wnioskodawcę przepisy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu Świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1316) oraz ustawy z dnia 26 kwietnia 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 917), nie uzasadniają bowiem ponoszenia wydatków za członków związków zawodowych w ramach podejmowanych przez nich czynności związkowych przy konsultowaniu zasad i warunków korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, w przypadku prac nad regulaminami nagród i premiowania, czy uzgadniania regulaminu wynagradzania.

Jak wynika jednoznacznie z cyt. wyżej art. 1 ustawy o związkach zawodowych, istotą związków zawodowych jest ich niezależność od pracodawcy, a ich celem jest ochrona interesów zawodowych i praw ich członków.

W tym miejscu, w opinii organu, warto zwrócić uwagę na orzecznictwo sądów administracyjnych odnoszące się do powyższej kwestii. Jako przykład może posłużyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt II FSK 1460/11, w którym wskazano, że: „(…) Spór w tej sprawie dotyczył właśnie tego, czy koszty poniesione w związku z udostępnieniem lokalu i urządzeń technicznych związkom zawodowym, działającym na terenie przedsiębiorstwa skarżącej mogą być uznane za mogące potencjalnie i obiektywnie przyczynić się do uzyskania przez nią przychodów, zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów. Strona skarżąca wywodziła, że skoro działanie związków zawodowych w przedsiębiorstwie jest nieodłącznym skutkiem zatrudniania pracowników i jednocześnie pracodawca ma obowiązek ustawowy zapewnienia związkom zawodowym warunków do działania, to tym samym wydatki te służą uzyskaniu przychodów. Dobre stosunki ze związkami zawodowymi zapewniają prawidłowe działanie zakładu pracy, a tym samym również mają wpływ na wysokość przychodów z działalności gospodarczej. Organ interpretujący wyrażał natomiast pogląd, że poniesione koszty, związane z udostępnieniem związkom zawodowym lokali i urządzeń technicznych są kosztami związanymi z funkcjonowaniem związków zawodowych, a nie służą działalności Spółki. Ponadto z ustawy o związkach zawodowych nie sposób wywieść obowiązku pracodawcy udostępniania tych pomieszczeń związkom zawodowym nieodpłatnie.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych pracodawca, na warunkach określonych w umowie, jest obowiązany udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Obowiązkiem pracodawcy, jaki można wyprowadzić z tego przepisu, jest zatem umożliwienie organizacji związkowej swobodnego działania na terenie zakładu pracy poprzez zapewnienie lokalu, dostępu do telefonu, materiałów biurowych czy środków transportu. Ustawa nie reguluje kwestii odpłatności za udostępnienie pomieszczeń czy urządzeń czy też zasad, na jakich lokal będzie udostępniony. Nie można więc uznać, że pracodawca ma w każdym wypadku udostępnić pomieszczenia i urządzenia nieodpłatnie. Zobowiązanie się przez skarżącą do nieodpłatnego udostępnienia pomieszczeń i urządzeń związkom zawodowym zmniejszało ich koszty działania, ale nie miało wpływu (także potencjalnego) na zwiększenie przychodów bądź zabezpieczenie czy zachowanie źródła przychodów pracodawcy. Nie można zapominać, że celem związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona praw, interesów zawodowych i socjalnych pracowników (art. 1 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych), a ich działanie jest niezależne od działania pracodawcy (art. 1 ust. 2 tej ustawy). Co do zasady interesy pracodawcy i pracowników, w imieniu których występować będzie związek zawodowy, nie są zbieżne. O ile pracodawca zmierza zwykle do zwiększania przychodów i zmniejszania kosztów ich uzyskania, w tym również kosztów pracy, o tyle związki zawodowe dążą zwykle do zwiększania wynagrodzeń za pracę, poprawy warunków pracy i socjalnych, co zwykle, w razie spełnienia żądań, skutkuje podniesieniem kosztów działalności pracodawcy. Wspieranie finansowe związków zawodowych nie przekłada się w związku z tym na zwiększenie przychodów pracodawcy, a co najwyżej, na poprawę warunków prowadzenia przez te związki działalności na terenie zakładu pracy.

Nie można także zapominać, że z art. 2 ust. 2 Konwencji Ogólnej Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 98 dotyczącej zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, przyjętej w Genewie dnia 1 lipca 1949 r. (Dz.U. z 1958 r., Nr 29, poz. 126 zał.) wyprowadzić można wniosek o zakazie wpływania na związki zawodowe przez ich finansowanie. Nieodpłatne udostępnienie im lokalu i urządzeń, należących do zakładu pracy, stanowić może niedopuszczalną ingerencję w ich działanie, zmierzającą do uzyskania kontroli nad ich działaniem (…)”.

Przywołany wyrok NSA, choć dotyczy innego rodzaju kosztów (kosztów poniesionych w związku z udostępnieniem lokalu i urządzeń technicznych związkom zawodowym), to w swej istocie w wyraźny sposób rozstrzyga o charakterze tego typu wydatków na gruncie podatkowym i jednoznacznie przesądza o braku możliwości ich zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów Spółki jako pracodawcy, co potwierdza prawidłowość stanowiska organu podatkowego zajętego w przedmiotowej sprawie.

Podsumowując, w przedstawionym stanie faktycznym, ponoszenie przez Spółkę wydatków związanych z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej, bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi, nie ma na celu osiągania przychodów, ani zachowania albo zabezpieczenia źródła ich uzyskiwania w Spółce. W szczególności, nie stanowią one realizacji obowiązków ustawowych ciążących na Wnioskodawcy, zatem przedmiotowe wydatki nie spełniają przesłanek uznania ich za koszty uzyskania przychodów, określonych w art. 15 ust. 1 updop.

Biorąc pod uwagę opisany we wniosku stan faktyczny i powyższe przepisy podatkowe w rozpatrywanej sprawie należy stwierdzić, że koszty związane z wyjazdami pracowników będących członkami związków zawodowych związane z ich udziałem w pracach komisji socjalnej bądź w spotkaniach z pracodawcą w sprawach wymagających porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi nie stanowią kosztów uzyskania przychodu Spółki.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu zwrotu kosztów podróży przedstawicieli związków zawodowych w związku z ich udziałem w posiedzeniach komisji socjalnej bądź spotkaniach dotyczących spraw wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowym, należało uznać za nieprawidłowe.

Końcowo odwołując się do przywołanego przez Wnioskodawcę wyroku NSA z dnia 17 sierpnia 2010 r. w sprawie sygn. akt II FSK 577/09 oraz treści interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 23 maja 2016 r sygn. IBPB-1-1/4510-87/16/AT należy zauważyć, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i nie należy wywodzić z nich skutków prawnych dla innych rozstrzygnięć.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
   
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1320, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.