INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 18.04.2013r. (data wpływu 22.04.2013r.) w sprawie o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych odnośnie skutków podatkowych zawarcia transakcji instrumentów finansowych w zakresie:

• pytania numer 1 i 2 - jest prawidłowe;
• pytania numer 3, w części dotyczącej przychodów - jest prawidłowe;
• pytania numer 3, w części dotyczącej kosztów uzyskania przychodów - jest nieprawidłowe.
  
  

Uzasadnienie

W dniu 22.04.2013r. do tutejszego organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia transakcji instrumentów finansowych.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Bank Polska Spółka Akcyjna (dalej jako: „Bank”) prowadzi działalność m.in. w zakresie udzielania kredytów i pożyczek (dalej łącznie jako: kredyty).

W związku z charakterem przedmiotowej działalności, zdarzają się sytuacje, w których kredytobiorca (pożyczkobiorca) zaprzestaje spłat udzielonego mu kredytu, co może doprowadzić do utraty przez Bank udostępnionych kredytobiorcy środków pieniężnych.

Uwzględniając specyfikę działalności Banku w zakresie udzielania kredytów jak również specyfikę rynku usług finansowych, w tym, ryzyko finansowe po stronie Banku związane w zaprzestaniem przez kredytobiorcę spłat kredytu lub znacznymi opóźnieniami w spłacie kredytu, Bank, jako podmiot racjonalnie prowadzący działalność gospodarczą zamierza podjąć działania mające na celu ograniczenie ww. ryzyka. W opinii Banku, podjęcie takich działań jest niezbędne dla zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, jakim jest prowadzona przez Bank działalność w zakresie kredytowania i udzielania pożyczek.

W tym celu, Bank zamierza zawrzeć z wybranym podmiotem Kredytową Transakcję Terminową - Opcja Kredytowa z Rozliczeniem Fizycznym (dalej jako: „transakcja”). W ramach Transakcji, Bank nabędzie od drugiej strony, tj. „Sprzedającego Zabezpieczenie”, instrumenty finansowe w postaci opcji sprzedaży wierzytelności. Opcja będzie polegać na tym, że Bank jako nabywca opcji będzie miał prawo do zbycia niespłaconych wierzytelności będących instrumentem bazowym opcji po cenie nominalnej. Opcją zostanie objęta bądź to wyłącznie kwota główna niespłaconej wierzytelności (w tym, skapitalizowane odsetki), bądź też kwota główna wraz z częścią odsetkową (w zakresie odsetek niepodlegających kapitalizacji).

W zamian za nabycie ww. zabezpieczenia (opcji) Bank zapłaci Sprzedającemu Zabezpieczenie cenę, w postaci „Opłaty za Zabezpieczenie”, która może być wniesiona jednorazowo lub w formie opłaty okresowej. Wysokość Opłaty za Zabezpieczenie będzie uzależniona od stanu wierzytelności kredytowych podlegających zabezpieczeniu i zostanie ustalona w wyniku negocjacji pomiędzy Bankiem i Sprzedającym Zabezpieczenie. Uiszczona przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie Opłata za Zabezpieczenie będzie miała charakter ostateczny — nie będzie podlegała zwrotowi na rzecz Banku, niezależnie od okoliczności. Ponadto, w przypadku realizacji opcji, czyli sprzedaży wierzytelności przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie, Bank uiści na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie uzgodnione wynagrodzenie prowizyjne („Prowizja”) z tytułu wynagrodzenia za nabycie konkretnej puli wierzytelności.

Podsumowując, planowany jest następujący schemat Transakcji:

1. Bank będzie występował w roli podmiotu kupującego zabezpieczenie. Drugą stroną Transakcji będzie Sprzedający Zabezpieczenie.
2. Przedmiotem Transakcji będzie udzielenie Bankowi ochrony przed ryzykiem kredytowym dotyczącym określonej umowy kredytowej (lub kilku umów kredytowych). W zamian za ustaloną opłatę (Opłata za Zabezpieczenie) uiszczaną przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie, Sprzedający Zabezpieczenie zobowiąże się, że w przypadku określonego zdarzenia (tzw. zdarzenie kredytowe) wskazanego w uzgodnionych przez strony warunkach Transakcji, na żądanie Banku kupi od niego wierzytelności z umów kredytowych, objętych Transakcją, po cenie nominalnej.
3. Zdarzeniem kredytowym, warunkującym powstanie po stronie Banku prawa do żądania zakupu wierzytelności przez Sprzedającego Zabezpieczenie (czyli warunkującym możliwość skorzystania przez Bank z opcji sprzedaży wierzytelności) będzie upływ czasu, określony w warunkach Transakcji, w ciągu którego nie nastąpiła spłata wierzytelności na rzecz Banku.
4. Wysokość Opłaty za Zabezpieczenie oraz sposób i termin wniesienia Opłaty za Zabezpieczenie zostaną ustalone w warunkach Transakcji. Wysokość tej opłaty zostanie ustalona z uwzględnieniem wysokiego poziomu ryzyka po stronie Sprzedającego Zabezpieczenie, związanego z jego zobowiązaniem do nabycia wierzytelności z umów kredytowych objętych Transakcją po ich cenie nominalnej.
5. W warunkach Transakcji zostaną również ustalone pozostałe parametry, w tym, czas, którego bezskuteczny upływ będzie skutkować zdarzeniem kredytowym, termin zapłaty ceny zakupu wierzytelności oraz wysokość Prowizji należnej Sprzedającemu Zabezpieczenie za nabycie danej puli wierzytelności.
   
   

W związku z przedstawionym we wniosku zdarzeniem przyszłym Spółka zadała następujące pytania.

1. Czy cena nabycia przez Bank zabezpieczenia w postaci opcji sprzedaży wierzytelności (tj. Opłata za Zabezpieczenie) wnoszona przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie, będzie stanowiła po stronie Banku koszt uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 Ustawy o PDOP...
2. Czy koszt, o którym mowa w pytaniu 1, powinien zostać rozpoznany przez Bank dla celów podatkowych w momencie realizacji opcji albo rezygnacji z realizacji opcji, zgodnie z dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 8b Ustawy o PDOP...
3. Czy w przypadku realizacji opcji, czyli sprzedaży wierzytelności przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie, Bank będzie zobowiązany do rozpoznania przychodu w wysokości otrzymanej ceny sprzedaży wierzytelności, zgodnie z art. 12 ust. 1 Ustawy o PDOP (z zastrzeżeniem art. 14 Ustawy o PDOP) i jednocześnie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 4 ww. ustawy, do wysokości wykazanego przychodu ze sprzedaży wierzytelności...
4. Czy prawidłowe jest stanowisko Banku, że w przypadku realizacji opcji, czyli sprzedaży wierzytelności przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie za uzgodnioną Prowizję, powyższa transakcja będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki podstawowej, przy czym podstawą opodatkowania będzie wynagrodzenie Sprzedającego Zabezpieczenie w postaci Prowizji należne) mu od Banku z tytułu nabycia danej puii wierzytelności, a zatem, w świetle art. 88 ust. 3a pkt 2) Ustawy o VAT, Bank będzie uprawniony do odliczenia podatku VAT naliczonego zawartego w fakturze wystawionej z ww. tytułu przez Sprzedającego Zabezpieczenie na rzecz Banku (przy uwzględnieniu pozostałych warunków uprawniających do odliczenia podatku zgodnie z Ustawą o VAT)...
   
   

Przedmiotowa interpretacja dotyczy odpowiedzi na pytania o numerach od 1 do 3 zadanych przez Spółkę w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Natomiast pytanie numer 4 w zakresie podatku od towarów i usług podlega odrębnemu rozstrzygnięciu.

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1.

W opinii Banku, Opłata za Zabezpieczenie uiszczana przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie będzie stanowić po stronie Banku koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm. - dalej: Ustawy o PDOP).

W świetle art. 15 ust. 1 Ustawy o PDOP, kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania, albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. i tej Ustawy.

W ocenie Banku, zawarcie przez Bank opisanej wyżej Transakcji jest celowe i uzasadnione ekonomicznie. Poprzez zawarcie Transakcji, Bank ograniczy ryzyko gospodarcze prowadzonej działalności w zakresie kredytowania i udzielania pożyczek, w tym, zmaksymalizuje poziom wpływów z tytułu istniejących wierzytelności. Jednocześnie, dzięki istotnemu ograniczeniu ryzyka w obszarze działalności kredytowej i pożyczkowej, Bank będzie w stanie oferować swoim klientom bardziej korzystne warunki lokowania środków powierzanych Bankowi, co przyczyni się do wzrostu konkurencyjności Banku na rynku usług finansowych. Tym samym, zawarcie Transakcji znacząco wpłynie na wysokości uzyskiwanych przez Bank przychodów oraz zabezpieczenie źródeł przychodów na przyszłość.

Bank jednocześnie informuje, że Sprzedający Zabezpieczenie nie będzie podmiotem powiązanym z Bankiem w rozumieniu art. 11 Ustawy o PDOP.

Jak wynika z powyższej regulacji, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione następujące warunki:

(a) Koszt został poniesiony przez podatnika tj. w został pokryty z zasobów majątkowych podatnika,

(b) Koszt ma charakter definitywny, tj. poniesiony przez podatnika wydatek nie został mu w jakikolwiek sposób zwrócony,

(c) Koszt pozostaje w związku z prowadzoną przez Podatnika działalnością gospodarczą,

(d) Koszt został poniesiony w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów,

(e) Koszt nie został wymieniony w art. 16 ust. 1 Ustawy o PDOP jako niestanowiący kosztu uzyskania przychodów,

(f) Koszt został właściwie udokumentowany.

Jak wyjaśniono w opisie zdarzenia przyszłego, koszty związane z zawarciem Transakcji, w postaci Opłaty za Zabezpieczenie, będą ponoszone przez Bank ze środków własnych i będą miały charakter definitywny — nie zostaną zwrócone Bankowi przez Sprzedającego Zabezpieczenie (w całości lub w części) niezależnie od dalszych czynności podejmowanych przez Bank lub Sprzedającego Zabezpieczenie w odniesieniu do Transakcji. W szczególności, bez wpływu na poniesioną przez Bank Opłatę za Zabezpieczenie pozostanie fakt podjęcia, lub niepodjęcia, przez Bank decyzji o skorzystaniu z opcji sprzedaży wierzytelności. Zatem zostaną spełnione Przesłanki opisane pod literami (a) i (b) powyżej.

Definicja kosztów uzyskania przychodów zawarta w art. 15 ust. 1 Ustawy o PDOP wymaga, aby wydatki poniesione przez podatnika były związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą oraz, by pozostawały w związku przyczynowo - skutkowym z osiąganymi przez podatnika Przychodami bądź służyły zabezpieczeniu lub zachowaniu źródła przychodów. Jak wynika z praktyki organów podatkowych oraz orzeczeń sądów, zwrot „poniesione w celu” powinien być interpretowany w szerokim kontekście gospodarczym: wskazuje się, że kosztami uzyskania przychodu są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem, zgodnie z oceną podatnika, jest osiągnięte, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów należy zatem ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz źródłami osiągania przez podatnika przychodów. Uznanie danego wydatku za koszt powinno być uzależnione Przede wszystkim od jego przeznaczenia. Istotna jest tutaj ocena działań podatnika pod kątem ich celowości, to jest tego, czy na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo - skutkowych można logicznie zakładać, że poniesiony nakład przyniesie oczekiwane następstwo w postaci osiągnięcia przychodów lub zachowania, albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Bank podkreśla, że celem zawarcia Transakcji oraz ponoszenia przez Bank związanych z nią kosztów, w postaci Opłaty za Zabezpieczenie, będzie zabezpieczenie źródeł i kwot przychodów uzyskiwanych przez Bank oraz zapewnienie, że działalność gospodarcza Banku w zakresie udzielania kredytów i pożyczek, prowadzona jest w sposób bezpieczny, zaś pozycja Banku jako podmiotu finansującego pozostaje stabilna, a co za tym idzie — Bank zachowuje niezbędną równowagę pomiędzy działaniami skierowanymi na uzyskiwanie przychodów a wymogiem zabezpieczenia sytuacji finansowej Banku oraz klientów Banku.

W świetle powyższego, nie ma wątpliwości, że wydatki Banku z tytułu Opłaty za Zabezpieczenie ponoszone są w związku z prowadzoną przez Bank działalnością gospodarczą oraz w celu uzyskania przychodów, zachowania / zabezpieczenia źródła przychodów, jakim jest prowadzona przez Bank działalność. W związku bowiem z wysokim ryzykiem prowadzenia działalności w zakresie udzielania kredytów i pożyczek, niezawarcie planowanej umowy opcji mogłoby negatywnie wpłynąć na wskaźniki płynności finansowej Banku, a tym samym, na bezpieczeństwo środków powierzanych Bankowi przez klientów, tym samym, wydatki Banku na Opłatę za Zabezpieczenie spełniają przesłanki wymienione pod literami (c) i (d) powyżej.

Jednocześnie, koszty Opłaty za Zabezpieczenie nie stanowią żadnej z kategorii wydatków, o których mowa w art. 16 ust. 1 Ustawy o PDOP, zawierającym listę kosztów wyłączonych z kategorii kosztów uzyskania przychodów.

Ustawodawca wskazał jedynie w art. 16 ust. 1 pkt 8b Ustawy o PDOP, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych pochodnymi instrumentami finansowymi – do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów pochodnych albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia – o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4 Ustawy o PDOP nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z definicją instrumentów pochodnych zawartą w art. 16 ust. 1b ww. ustawy pojęciem tym objęte są prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, alb od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

W świetle powyższego, zabezpieczenie o charakterze opcji, które planuje zawrzeć Bank, powinno być kwalifikowane do grupy pochodnych instrumentów finansowych.

Jako że w sytuacji opisanego zdarzenia przyszłego, nabywane przez Bank opcje nie będą związane z jakimikolwiek środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi, ograniczenie zawarte w drugiej części wskazanego powyżej przepisu nie znajdzie zastosowania. Zatem wydatki Banku na Opłatę za Zabezpieczenie spełniają przesłankę określoną pod literą (a) powyżej. Wreszcie, jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, wysokość Opłaty za Zabezpieczenie oraz sposób i termin wniesienia Opłaty za Zabezpieczenie zostaną ustalone w warunkach Transakcji zawartych w umowie zawieranej ze Sprzedającym Zabezpieczenie. Bank dołoży należytej staranności przy formułowaniu treści tej urnowy, jak również gromadzeniu niezbędnej dokumentacji dotyczącej kalkulacji oraz uiszczenia przez Bank Opłaty za Zabezpieczenie (jednorazowo lub okresowo), co pozwoli na spełnienie przesłanki opisanej pod literą (f).

Uwzględniając przedstawione wyżej uzasadnienie Banku w zakresie pytania 1, należy uznać, że w świetle przepisu art. 15 ust 1 Ustawy o PDOP, wydatki ponoszone przez Bank na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie z tytułu Opłaty za Zabezpieczenie będą stanowiły po stronie Banku koszt uzyskania przychodu.

Ad. 2

W opinii Banku, w świetle z art. 16 ust. 1 pkt 8b Ustawy o PDOP, wydatki związane z płatnością Opłaty za Zabezpieczenie powinny być ujmowane przez Bank dla celów podatkowych w dacie realizacji praw wynikających z zabezpieczenia (tj. skorzystania z opcji sprzedaży wierzytelności) lub w dacie rezygnacji z realizacji praw wynikających z ww. zabezpieczenia.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b Ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4 Ustawy o PDOP nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Jak Bank wyjaśnia powyżej, w sytuacji opisanego zdarzenia przyszłego, nabywane przez Bank opcje nie będą związane z jakimikolwiek środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi. Zatem należy uznać, że w przypadku tych opcji, Bank będzie uprawniony do zaliczania Opłaty za Zabezpieczenie w koszty uzyskania przychodów w jednej z poniższych dat: (a) dacie realizacji praw wynikających z zabezpieczenia (tj. skorzystania z opcji sprzedaży wierzytelności), (b) dacie rezygnacji z realizacji praw wynikających z zabezpieczenia, (w sytuacji Banku, nie będzie miała miejsca trzecia z powołanych w cytowanym przepisie okoliczności, tj. odpłatne zbycie opcji).

Podsumowując, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8b Ustawy o PDOP, wydatki z tytułu Opłaty za Zabezpieczenie zostaną zaliczone przez Bank do kosztów podatkowych w dacie realizacji przez Bank praw wynikających z nabytych opcji, albo rezygnacji z realizacji tych praw.

Ad. 3.

W opinii Banku, w okolicznościach opisanych w ramach zdarzenia przyszłego, Bank, na podstawie art. 12 ust. 1 Ustawy o PDOP, rozpozna przychód z tytułu sprzedaży wierzytelności w wysokości ceny uzyskanej z tytułu zbycia wierzytelności (z zastrzeżeniem art. 14 Ustawy o PDOP) i jednocześnie będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 4 ww. ustawy, w kwocie nieprzekraczającej kwoty uzyskanego przychodu, przy czym ww. kwota kosztu będzie obejmować zarówno kwoty główne udzielonych kredytów, jak i odsetki naliczone do momentu sprzedaży wierzytelności.

Art. 12 ust. 1 Ustawy o PDOP wymienia przykładowe przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym, natomiast ust. 4 tego artykułu określa kategorie niezaliczane do przychodów podatkowych. W przypadku banków, taką kategorią są m.in. wymienione w pkt I 5c) tego ustępu przychody ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) - do wysokości niespłaconej części udzielonych kredytów (pożyczek).

W opinii Banku, w świetle regulacji art. 12 ust 1,w przypadku zbycia wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) na rzecz podmiotów innych niż fundusz sekurytyzacyjny albo towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzące fundusz sekurytyzacyjny, Bank będzie zobowiązany do rozpoznania z tego tytułu przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym w pełnej wysokości. Zgodnie z brzmieniem art. 14 ust. 1 Ustawy o PDOP, przychodem z odpłatnego zbycia wierzytelności, stanowiących prawa majątkowe, będzie wartość tych praw wyrażona w cenie określonej w umowie. Powyższa zasada będzie miała zastosowanie przy założeniu, że cena ustalona pomiędzy Bankiem oraz Sprzedającym Zabezpieczenie nie będzie odbiegała znacznie od wartości rynkowej przedmiotowych praw, albo że ewentualna różnica pomiędzy ceną określoną w umowie a wartością rynkową zbywanych praw zostanie odpowiednio uzasadniona. Odnosząc się natomiast do sposobu rozliczenia kosztu z tytułu zbycia wierzytelności kredytowych, Bank wskazuje, że na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 Ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3 ww. ustawy, została zarachowana jako przychód należny. Przez odpłatne zbycie wierzytelności należy rozumieć umowy, w ramach których następuje przeniesienie wierzytelności na inny podmiot odpłatnie, w zamian za zapłatę w pieniądzu lub przeniesienie własności innej rzeczy bądź prawa.

Powołany przepis wyłącza możliwość uznania za koszt uzyskania przychodów ewentualnej straty poniesionej na zbyciu opisanych w nim wierzytelności, nie ogranicza jednak prawa podatnika do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów do wysokości ceny uzyskanej ze sprzedaży takich wierzytelności; koszty takie będą obejmować zarówno kwoty główne udzielonych kredytów, jak i odsetki naliczone do momentu sprzedaży wierzytelności.

Koszt z tytułu zbycia wierzytelności będzie stanowić koszt bezpośrednio związany z przychodem uzyskanym ze zbycia tych wierzytelności, a zatem powinien zostać rozpoznany zgodnie z art. 15 ust. 4 Ustawy o PDOP, tj. w momencie sprzedaży wierzytelności.

W konsekwencji, gdy cena sprzedaży wierzytelności będzie wyższa od ceny „pozyskania” wierzytelności, po stronie zbywcy powstanie dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym w wysokości różnicy pomiędzy uzyskanym przychodem a poniesionym kosztem. Natomiast w sytuacji, gdy koszt „pozyskania” wierzytelności przekracza cenę jej sprzedaży, zbywca wykaże stratę, która w świetle dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 39 Ustawy o PDOP nie może zostać rozliczona jako koszt podatkowy.

Odnosząc powyższą zasadę do sytuacji Banku, należy podsumować, że o ile Bank zdecyduje się na skorzystanie z opcji i sprzeda dane wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie:

(a) po cenie równej kwocie wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu - kwota kosztu poniesionego przez Bank będzie równa kwocie uzyskanego przychodu, a zatem Bank wykaże dochód podatkowy w wartości „zero”,

(b) po cenie niższej niż kwota wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu - Bank wykaże stratę, która nie będzie mogła zostać zaliczona do kosztów podatkowych Banku. Innymi słowy, w takich okolicznościach, Bank będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust. 1 Ustawy o PDOP jedynie do wysokości niespłaconej wartości sprzedawanych wierzytelności kredytowych, przy czym wartość ta będzie obejmować zarówno kwoty główne udzielonych kredytów, jak i odsetki naliczone do momentu sprzedaży wierzytelności.

Praktyka podatkowa w odniesieniu do pytań 1, 2 i 3:

Należy zauważyć, że w odniesieniu do sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, w podobnym stanie faktycznym jak opisany przez Bank w niniejszym wniosku, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 28 września 2011 (sygn. ILPB4/4232-24/11-2/DS) potwierdził stanowisko wnioskodawcy, będącego pożyczkodawcą korzystającym z zabezpieczenia o charakterze opcji sprzedaży, zgodnie z którym: - po stronie nabywcy opcji (pożyczkodawca), cena uiszczana za nabycie opcji sprzedaży wierzytelności stanowi w całości koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 Ustawy o PDOP, który powinien zostać ujęty dla celów podatkowych w momencie realizacji lub wygaśnięcia opcji, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b ww. ustawy;

• na podstawie art. 12 ust. 1 Ustawy o PDOP, korzystając z opcji sprzedaży, nabywca opcji (pożyczkodawca) rozpozna przychód z tytułu sprzedaży wierzytelności i jednocześnie będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 15 ust 4 Ustawy o PDOP, do wysokości wykazanego przychodu (kosztem nie będzie natomiast ewentualna strata na sprzedaży wierzytelności).
  
  

Zagadnieniem rozliczenia przychodów i kosztów z tytułu zbycia wierzytelności zajmował się także Naczelny Sąd Administracyjny („NSA”). W orzeczeniu z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. 11 FSK 1509/11, Sąd odniósł się do staniu faktycznego, w którym spółka udzieliła pożyczek spółkom celowym należącym do „Grupy”, a następnie sprzedała wierzytelności przysługujące jej z tytułu przedmiotowych pożyczek jednej ze spółek należących do ww. Grupy. Spółka dokonując sprzedaży wierzytelności rozpoznała przychód podatkowy w wysokości ceny określonej w umowie sprzedaży wierzytelności, natomiast za koszt uzyskania przychodów spółka uznała część sprzedawanych wierzytelności, obejmującą zarówno kwoty gł6wne pożyczek, jak i odsetki naliczone do dnia podpisania umowy, odpowiadającą wartości uzyskanej ceny sprzedaży.

NSA potwierdził prawidłowość takiego sposobu rozliczenia kosztów podsumowaniu zauważył m.in. co następuje: „Ustawodawca nie zastrzegł, że poniesienie określonych kosztów musi się wiązać z bieżącym uszczupleniem zasobów finansowych podatnika. A zatem, „poniesienie kosztu” nie będzie wiązało się wyłącznie z faktycznym poniesieniem przez podatnika określonego wydatku (w rozumieniu wypływu wartości pieniężnych z jego majątku), lecz również z czynnościami skutkującymi jakimkolwiek zmniejszenie jego aktywów czy też zwiększeniem strat obecnie lub w przyszłości. Nie ma zatem podstaw do uznania za koszt uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży wierzytelności z tytułu urnowy pożyczki wyłącznie wydatków poniesionych w postaci należności głównej. Za taki koszt uzyskania przychodu powinny zostać uznane również odsetki i wartość nominalna wierzytelności, której z tytułu sprzedaży wyzbywa się ze swojego majątku zbywca (pomniejszenie jego aktywów). (...) zawarcie umowy sprzedaży wierzytelności skutkuje przekazaniem, w zamian za zapłatę, prawa majątkowego w postaci wierzytelności z tytułu pożyczek, uwzględniających również naliczone do dnia sprzedaży odsetki. Przeniesienie na rzecz cesjonariusza praw do dochodzenia odsetek z tytułu urnowy pożyczki niewątpliwie stanowi po stronie Spółki uszczuplenie w strukturze aktywów przedsiębiorstwa. Przenosząc bowiem uprawnienie do dochodzenia odsetek od pożyczek Spółka uszczupla swój przyszły majątek, nie będąc uprawnioną do uzyskania w przyszłości określonej kwoty odsetek. Nie ma przy tym znaczenia, czy cedowana wierzytelność była już faktycznie zrealizowana przez Spółkę, czy też może ona być dochodzona dopiero w przyszłości, tj. w okresie, w którym odsetki staną się wymagalne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie pytań numer 1 i 2 uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Natomiast na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, w zakresie pytania numer 3, stwierdzam co następuje.

Wierzytelność stanowi uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę lub zapłaty ceny za sprzedany towar. Przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) w tytule IX, dziale i (art. 509-518) przewidują możliwość przeniesienia wierzytelności.

Przeniesienie wierzytelności dochodzi do skutku w wyniku umowy zawartej między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem). Zgoda dłużnika nie jest konieczna do dokonania tej czynności, chyba że strony w pierwotnej umowie tak postanowiły. Przeniesienie wierzytelności może być dokonane pod tytułem odpłatnym bądź darmym. Pod pojęciem odpłatnego zbycia wierzytelności należy rozumieć wszystkie sytuacje, w których jedna ze stron umowy przenosi wierzytelność (której jest wierzycielem) na inną osobę odpłatnie (w zamian za zapłatę w pieniądzu lub przeniesienie własności innej rzeczy, bądź prawa). Stronami tej umowy są: wierzyciel jako zbywca oraz osoba trzecia jako nabywca. Pomimo zmiany osoby uprawnionej treść zbywanego prawa nie ulega zmianie. W praktyce najczęściej odpłatne zbycie wierzytelności będzie dokonywane w drodze umowy sprzedaży. Przeniesienie wierzytelności pod tytułem odpłatnym ma miejsce najczęściej w sytuacji, gdy zagrożone jest realne odzyskanie należnych świadczeń, egzekucja może być utrudniona lub zagrożona. W związku z tym naturalne jest, że zbycie wierzytelności może nastąpić poniżej jej wartości, a zatem ze stratą w ujęciu bilansowym, jako różnica między kwotą określoną w zawartej umowie sprzedaży tej wierzytelności a wartością nominalną wierzytelności.

Jednocześnie dodać należy, iż podatnicy mogą dowolnie kształtować warunki umów cywilnoprawnych. Organy podatkowe nie mają prawa ingerować w sferę swobody zawierania umów cywilnoprawnych, natomiast są uprawnione do oceny ich skutków prawnopodatkowych. Przychód ze zbycia wierzytelności ustala się w oparciu o przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.), który stanowi, iż przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (art. 14 ust. 2 tej ustawy). Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy, na podstawie art. 14 ust. 3 ww. ustawy, wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Odnosząc powyższe przepisy do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, iż sprzedaż wierzytelności przez Spółkę (Bank) z tytułu udzielonych kredytów (pożyczek) na rzecz Sprzedającego Zabezpieczenie, stanowi źródło przychodów określone w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do którego zastosowania znajduje art. 14 ust. 1 ww. ustawy. Natomiast koszty z tytułu ww. transakcji sprzedaży winny zostać rozpoznane na „zasadach ogólnych”, a więc w szczególności z uwzględnieniem postanowień art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Wydatki ponoszone przez podatników podlegają więc zaliczeniu do kosztów podatkowych, jeżeli zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów, czyli ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na osiągane przez podatnika przychody oraz mają one związek z prowadzoną działalnością. Warunkiem zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest również to, aby dany wydatek nie był zawarty w katalogu wydatków zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 39 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3, została zarachowana jako przychód należny.

Należy również mieć na uwadze, że w myśl art. 16 ust. 1 pkt 20 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

W przedmiotowej sprawie wierzytelności będące przedmiotem umowy sprzedaży nie były uprzednio zarachowane jako przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdyż były to wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), które co do zasady są obojętne podatkowo (art. 12 ust. 4 pkt 2 i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Tego rodzaju wierzytelności nie mogą ze swej natury być zaliczone do przychodów należnych w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy. Przychody związane z zaspokojeniem tego rodzaju wierzytelności mogą być rozpoznane dopiero w momencie ich spłaty lub rozporządzenia tym prawem. Tym samym nie może być rozpoznana jako koszt podatkowy strata powstała przy ich sprzedaży.

Decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest zatem poniesienie go w celu osiągnięcia przychodu, bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przy czym każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanym w ustawie wymaga indywidualnej oceny pod kątem adekwatnego związku z przychodami i racjonalności działania podmiotu. Przywołana regulacja art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, iż definicja kosztów uzyskania przychodów – dla celów podatku dochodowego – składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną.

Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

• konieczność faktycznego – co do zasady – poniesienia wydatku,
• poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.
  
  

Drugi z tych elementów określić można mianem przesłanki negatywnej, zgodnie z którą ponoszony wydatek nie został ujęty w zamkniętym katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, określonym w art. 16 ust. 1.

Nie budzi zatem wątpliwości, iż do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć kwotę udzielonego kredytu/pożyczki (kwota główna bez odsetek). Udzielenie pożyczki wiąże się bowiem z faktycznym pomniejszeniem majątku pożyczkodawcy w tej wysokości. Nie będzie natomiast stanowiła kosztu uzyskania przychodu wartość naliczonych do dnia sprzedaży odsetek od udzielonego kredytu/pożyczki albowiem w tym przypadku nie wystąpił element poniesienia wydatku.

Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdza również fakt, iż w odniesieniu do odsetek od należności (i zobowiązań) ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych stosuje kasową metodę ujmowania ich w przychodach i kosztach (art. 12 ust. 4 pkt 2 i art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Nie sposób zatem zgodzić się ze Spółką, iż w przypadku odpłatnego zbycia wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu/pożyczki kosztem uzyskania przychodów będzie wartość „nominalna pożyczki”, tj. kwota główna wraz z naliczonymi odsetkami.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż w przypadku skorzystania z opcji, Spółka zbywając Sprzedającemu Zabezpieczenie wierzytelność kredytową/pożyczkową uzyskuje przychód odpowiadający cenie wyrażonej w umowie zbycia wierzytelności (art. 12 ust. 1 w zw. z art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Do kosztów uzyskania przychodów Spółka może zaś zaliczyć w momencie zbycia takiej wierzytelności jedynie kwotę główną udzielonego kredytu/pożyczki, czyli bez naliczonych do dnia sprzedaży odsetek, która to kwota główna stanowi poniesiony przez Spółkę wydatek, związany z przychodem z tytułu sprzedaży wierzytelności kredytowej/pożyczkowej. Jednocześnie zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów ww. wydatku w postaci kwoty głównej wierzytelności kredytowej/pożyczkowej winno nastąpić z uwzględnieniem postanowień art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. maksymalnie do wysokości odpowiadającej uzyskanemu przychodowi ze zbycia wierzytelności. Przepis ten nie pozwala bowiem rozpoznać jako koszt podatkowy straty ze zbycia wierzytelności, która nie była zarachowana uprzednio do przychodów należnych. Wierzytelność kredytowa/pożyczkowa zaś nie jest zaliczana do przychodów należnych kredytodawcy/pożyczkodawcy, ani w części odpowiadającej kwocie głównej (art. 12 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy), ani w części odpowiadającej naliczonym odsetkom (art. 12 ust. 4 pkt 2 tej ustawy).

Odnosząc się do powołanego we wniosku orzeczenia sądowego należy wskazać, że zostało wydane w indywidualnej sprawie, nie jest wiążące dla organu wydającego interpretację i z powodów wyżej wskazanych organ podatkowy nie podziela przedstawionego w nim poglądu składu orzekającego. Nadmienić należy ponadto, iż orzecznictwo w tej kwestii nie jest jednolite. Przykładowo stanowisko tutejszego organu podatkowego potwierdza: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 14 października 2010 r. sygn. akt I SA/Rz 573/10, wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 14 października 2010 r. sygn. akt I SA/Rz 574/10, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 02 października 2012 r. sygn. akt II FSK 230/11, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 02 października 2012 r. sygn. akt II FSK 231/11.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się, w zakresie pytania numer 3:

• w części dotyczącej przychodów - za prawidłowe;
• w części dotyczącej kosztów uzyskania przychodów - za nieprawidłowe.
  
  

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi –t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.