INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 12 marca 2010r. (data wpływu 16 marca 2010r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zakupu wierzytelności – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 marca 2010r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania zakupu wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą. Przedmiotem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej jest między innymi obrót wierzytelnościami.

Wnioskodawca zamierza nabywać wierzytelności na podstawie umów przelewu wierzytelności (art. 509 Kodeksu cywilnego i następne). Za nabyte wierzytelności zapłaci z własnych środków. Wierzytelności będą nabywane za cenę niższą niż kwota wierzytelności.

Nabywając wierzytelność Wnioskodawca przejmie pełnię praw i obowiązków z tych wierzytelności oraz ryzyko niewypłacalności dłużników. Podatnik wejdzie zatem w prawa i obowiązki dotychczasowego wierzyciela (zbywcy wierzytelności) i nie będzie z dotychczasowym wierzycielem dokonywał jakichkolwiek dalszych rozliczeń. Nabyte w opisany sposób wierzytelności Wnioskodawca będzie następnie dochodził (egzekwował) na własny rachunek lub dokona ich odsprzedaży

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy planowana przez Wnioskodawcę działalność polegająca na zakupie wierzytelności będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wg stawki podatku 22%, czy też działalność podatnika uznać należy za zwolnioną z podatku od towaru i usług (dalej podatek VAT)...

Zdaniem Wnioskodawcy: czynności związane z zakupem wierzytelności, które zamierza wykonywać w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w okolicznościach wyżej przedstawionych, będą zwolnione z podatku VAT. Przesądza o tym treść art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r o podatku od towarów i usług (dalej ustawa VAT) i załącznika nr 4, poz. 3 do tej ustawy.

Odpłatne nabywanie wierzytelności w okolicznościach wyżej przedstawionych uznać należy za świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust 1 ustawy VAT. Ponadto czynności te Podatnik będzie wykonywał działając w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ustawy VAT. Jednakże w sprawie zastosowanie znajdzie art. 43 ust 1 pkt 1 ustawy VAT. Zgodnie z przywołanym przepisem zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W załączniku tym w pozycji 3 ujęto usługi pośrednictwa finansowego, sklasyfikowane do sekcji J PKWiU. Zwolnieniem nie objęto przy tym wszelkich usług pośrednictwa finansowego, gdyż ustawodawca niektóre spośród nich ze zwolnienia wyłącza. Analiza usług wymienionych w punktach od 1 do 9 poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy VAT i porównanie tych usług z czynnościami, które wykonywać będzie Wnioskodawca prowadzi do konkluzji, że usługa wykonywana przez Podatnika nie będzie żadną z usług, które wyłączono ze zwolnienia, a zatem zakup przez Podatnika wierzytelności będzie usługą zwolnioną w podatku VAT.

W szczególności zakup wierzytelności w okolicznościach wyżej przedstawionych nie może być uznany za usługi ściągania długów i faktoringu, o których mowa w punkcie 5 poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy VAT. Nie mogą być bowiem traktowane jako usługi ściągania długów czynności polegające na obrocie wierzytelnościami, prowadzone na własny rachunek z zaangażowaniem własnych środków nabywcy, związane z przejęciem przez nabywcę wierzytelności ryzyka niewypłacalności dłużnika. Ściąganie długów oznacza działanie na zlecenie i na rzecz wierzyciela (usługobiorcy) a efektem usługi ma być doprowadzenie do zaspokojenia wierzyciela, co rodzi prawo do wynagrodzenia dla usługodawcy. Takim działaniem nie jest jednak sam zakup wierzytelności. Brak tu usługi prowadzącej do zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika. Z kolei dalsze działania Podatnika związane z nabytą wierzytelnością są już innymi, odrębnymi czynnościami, które nie mogą rzutować na podatkową ocenę samej transakcji zakupu wierzytelności. Ewentualne ściągnięcie długu przez Podatnika nastąpi dla niego samego, bez jakiegokolwiek związku z samą transakcją nabycia wierzytelności i nie będzie się łączyć z jakimkolwiek rozliczeniem ze zbywcą wierzytelności. Los nabytej wierzytelności nie jest zresztą znany w momencie zakupu wierzytelności. Może ona być ściągnięta przez Podatnika, Podatnik może ją również odsprzedać, jak i działania Podatnika okazać się mogą nieskuteczne, prowadząc np. do umorzenia wierzytelności. Podatnik ponownie podkreśla, że w przypadku zakupu wierzytelności, nabywcy tej wierzytelności nie można uznać za usługodawcę, gdyż nie zobowiązuje się on do ściągnięcia długu za wynagrodzeniem dla zbywcy wierzytelności. W przypadku usługi ściągania długów podmiot świadczący tę usługę ściąga dług dla usługobiorcy a nie dla siebie. W przedstawionych przez Podatnika okolicznościach brak jest tymczasem opisanych wyżej relacji charakterystycznych dla usługi ściągania długów.

Prezentowane przez Wnioskodawcę stanowisko znajduje potwierdzenie między innymi w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi w wyroku z dnia 27 lutego 2007r. o sygnaturze I SA/Łd 1239/06. W orzeczeniu tym podniesiono, że „transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. (...) z umowy cesji wierzytelności nie wynika, aby podatnik zobowiązywał się do jakichkolwiek działań polegających na ściąganiu długów na rzecz innego podmiotu. Jest to zresztą logiczne, skoro nabywając we własnym mieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe podatnik wchodzi w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Z tą chwilą wykonana zostaje transakcja pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Dalsze losy są poza tą transakcją Ewentualne podjęcie przez podatnika działań zmierzających do ściągnięcia długu nie będzie już wynikało z transakcji zawartej z cedentem. Istniejący nadal dług podatnik będzie ściągał dla siebie, a nie dla innego podmiotu".

Stanowisko zgodne z stanowiskiem Podatnika odnaleźć można również w pismach organów podatkowych. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Grodzisku Mazowieckim w postanowieniu z dnia 19 kwietnia 2005r., sygn. 1406/VAT/443-10/MW/05 stwierdził, iż „pojęcie usług ściągania długów obejmuje wyłącznie świadczenie usług windykacji wierzytelności na zlecenie". Natomiast Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów w piśmie z dnia 21 października 2005r., sygn. 1438/443/288-201/05/AO odnosząc się do stanu faktycznego, w którym podatnik świadczył usługi obrotu wierzytelnościami polegające na zakupie wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub dalszej odsprzedaży skonstatował, że „(...) usługi te nie są usługami, o których mowa w pkt 1-9 poz. 3 załącznika nr 4 do u.p.t.u. W związku z powyższym uznać należy, że usługi te są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług". Innym przykładem jest także interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 6 lutego 2008 r., sygn. IPPP1-443-769/07-2/MP), gdzie również odnaleźć można podobne tezy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa powyżej rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).

W myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego sklasyfikowanych według PKWiU w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji), polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). W takim przypadku, nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania.

Art. 41 ust. 1 ustawy określa, że stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2 12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi.

Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy VAT (Sekcja J ex 65-67).

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W pozycji nr 3 przedmiotowego załącznika, określono jako zwolnione usługi pośrednictwa finansowego sekcja J ex (65-67), z wyłączeniem:

1. działalności lombardów, z wyjątkiem usług świadczonych przez banki,
2. usług polegających na oddaniu w odpłatne użytkowanie rzeczy ruchomej,
3. usług doradztwa finansowego (PKWiU ex 67.13.10-00.20),
4. usług doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych (PKWiU ex 67.20.10-00.20,-00.30), z wyjątkiem świadczonych przez zakład ubezpieczeń w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz świadczonych w tym zakresie przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń,
5. usług ściągania długów oraz faktoringu,
6. usług zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
7. usług przechowywania akcji, udziałów w spółkach lub związkach, obligacji i innych rodzajów papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
8. transakcji dotyczących dokumentów ustanawiających tytuł własności,
9. transakcji dotyczących praw w odniesieniu do nieruchomości.
   
   

Oznaczenie „ex” uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tejże pozycji 3 ww. załącznika.

W katalogu usług, w odniesieniu, do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

Powyższe wyłączenie usług ściągania długów i factoringu ze zwolnienia od podatku VAT jest zgodne z przepisem art. 13B (1) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. Urz. WE L 145 str. 1 ze zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006r. oraz art. 135 (1) (d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 s. 1 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, definiując faktoring, o którym mowa w ww. przepisie Szóstej Dyrektywy podkreślił, iż działalność gospodarcza, w ramach, której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelności, przejmując ryzyko niewywiązania się dłużnika z zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13B (d) (3) tej Dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w tym przepisie.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się, zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu, polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W pojęciu tym mieszczą się też usługi windykacji, które co do zasady zmierzają wprost do odzyskania długu.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktoring na gruncie ustawy winien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności. Istota rozróżnienia usług (obrotu wierzytelnościami, inkasa oraz factoringu) sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów, w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) – usługę tę należy opodatkować także wówczas, gdy środkiem do tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego.

Jak wynika z wniosku, Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą. Przedmiotem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej jest między innymi obrót wierzytelnościami. Wnioskodawca zamierza nabywać wierzytelności na podstawie umów przelewu wierzytelności (art. 509 Kodeksu cywilnego i następne). Za nabyte wierzytelności zapłaci z własnych środków. Wierzytelności będą nabywane za cenę niższą niż kwota wierzytelności. Nabywając wierzytelność Wnioskodawca przejmie pełnię praw i obowiązków z tych wierzytelności oraz ryzyko niewypłacalności dłużników. Podatnik wejdzie zatem w prawa i obowiązki dotychczasowego wierzyciela (zbywcy wierzytelności) i nie będzie z dotychczasowym wierzycielem dokonywał jakichkolwiek dalszych rozliczeń. Nabyte w opisany sposób wierzytelności Wnioskodawca będzie następnie dochodził (egzekwował) na własny rachunek lub dokona ich odsprzedaży.

W rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z nabywcą, który w sposób ciągły współpracuje w tym zakresie, nie jest to zatem umowa factoringu. Nie zmienia to jednak oceny kwalifikacji pojęcia usługi w przypadku obrotu wierzytelnościami. Usługę świadczy zatem nabywca wierzytelności.

Wymienienie w poz. 3 załącznika nr 4 - w ramach usług pośrednictwa finansowego - obok usług factoringu również usług ściągania długów (pkt 5), które de facto nie są usługami zaliczanymi do usług pośrednictwa finansowego, wskazuje, że w każdym przypadku gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu jej wyegzekwowania, usługę tę należy opodatkować, także wówczas, gdy środkiem do tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności, która to czynność mieści się w pojęciu pośrednictwa finansowego.

Zatem należy stwierdzić, że usługi nabywania wierzytelności innych podmiotów, mimo że nie mają charakteru usług factoringu, ale realizowane są w celu ściągania długów (niezależnie od stopnia przejętego ryzyka wypłacalności dłużnika), podlegają opodatkowaniu VAT według stawki 22%.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że strona nabywa wierzytelność w określonym celu. W takim wypadku, zdaniem tut. organu, usługa w postaci nabycia wierzytelności podlega opodatkowaniu stawką podstawową.

Podmiot nabywający wierzytelność świadczy usługę na rzecz zbywcy. Jak już podkreślono zbywca jest beneficjentem usługi wskutek tego, że zostaje uwolniony od ciężaru jej egzekwowania, zostaje mu zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takiej wierzytelności, zostaje niejako "wyręczony" w czynnościach podejmowanych dla dochodzenia długu. Do zaistnienia usługi finansowej dochodzi zatem już w momencie zakupu wierzytelności.

Nabywca tej wierzytelności następnie będzie jej dochodził. Dalsze czynności polegające na ewentualnym wyegzekwowaniu długu są związane z jego nabyciem i stanowią element usługi pośrednictwa finansowego, opodatkowanej stawką 22%.

W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.