INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 26 maja 2011r. (data wpływu do tut. Biura 31 maja 2011r.), uzupełnionym w dniu 02 sierpnia 2011r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu na rzecz spadkobierców uprzednio wywłaszczonej nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 maja 2011r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwrotu na rzecz spadkobierców uprzednio wywłaszczonej nieruchomości.

W związku z brakami formalnymi wniosku, pismem z dnia 26 lipca 2011r. Znak: IBPBII/1/436-278/11/MCZ, IBPBII/2/415-679/11/JG wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano w dniu 02 sierpnia 2011r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Właścicielką wywłaszczonej nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr 4301 była babka wnioskodawcy. Ww. działka przeszła na własność Skarbu Państwa na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28 grudnia 1979r. Umowa została zawarta w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1974r. Nr 10, poz. 64 ze zm.), w celu wybudowania na nieruchomości pawilonu obserwacyjnego dla chorych dzieci. Babka wnioskodawcy zmarła 16 lutego 1983r. Obecnie nieruchomość stanowi przedmiot własność Województwa. Budowa pawilonu na tej nieruchomości nigdy się nie rozpoczęła. Nieruchomość ta stała się więc zbędna dla realizacji celu, ze względu na który Skarb Państwa nabył jej własność.

W konsekwencji spadkobiercy zmarłej babki tj. w tym przypadku wnioskodawca wraz ze swoim rodzeństwem, na podstawie art. 136 ust. 3 w zw. z art. 216 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami może żądać zwrotu przedmiotowej nieruchomości. Wnioskodawca podkreślił, iż w lipcu 2009r. otrzymał zawiadomienie z dnia 06 lipca 2009r. informujące go, że na podstawie art. 136 ust. 2 w zw. z art. 216 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami o zamiarze użycia ww. nieruchomości na cel inny niż budowa pawilonu obserwacyjnego dla chorych dzieci oraz o możliwości jej zwrotu na rzecz spadkobierców. Wnioskodawca został poinformowany również o tym, że warunkiem zwrotu tej nieruchomości jest zwrot przez spadkobierców zwaloryzowanej kwoty odpowiadającej cenie sprzedaży ustalonej w umowie zawartej pomiędzy zmarłą babką wnioskodawcy a Skarbem Państwa. Zwracana kwota stosownie do treści art. 217 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie będzie mogła wynosić więcej niż 50% aktualnej wartości nieruchomości.

Ponadto wnioskodawca został poinformowany, że aby udowodnić swoje prawo do żądania zwrotu nieruchomości musi dysponować stwierdzeniem nabycia spadku po zmarłej babce. W sierpniu 2009r. wnioskodawca wraz ze swoim rodzeństwem (spadkobiercami zmarłej babki) zwrócił się z wnioskiem o zwrot nieruchomości. Jednocześnie w sierpniu 2009r. zwrócił się do Sądu Rejonowego z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Rozprawa odbyła się w dniu 09 lutego 2010r. i zostało wydane przez Sąd postanowienie stwierdzające, że spadek po zmarłej w dniu 16 lutego 1983r. babce nabyli wprost na podstawie ustawy wnuk - wnioskodawca oraz wnuczki - siostry wnioskodawcy wszyscy po 1/3 w stosunku do całości spadku. W dniu 12 maja 2011r. została wydana decyzja, w której orzeczono o zwrocie nieruchomości na rzecz spadkobierców w 1/3 części dla każdego z nich. Decyzją tą ustalona została zwaloryzowana należność tytułem zwrotu odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości na kwotę w wysokości 81.157,50 zł. Każdy ze spadkobierców został zobowiązany do zwrotu zwaloryzowanego odszkodowania w wysokości 1/3 tej kwoty tj. po 27.052,50 zł w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja stanie się ostateczna. Wnioskodawca poinformowany został również o tym, że ostateczna decyzja o zwrocie nieruchomości stanowi podstawę do wprowadzenia zmian w rejestrze gruntów oraz dokonania stosownych wpisów w księdze wieczystej.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości istnieje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych...

Zdaniem wnioskodawcy, w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości nie istnieje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Decyzja Starosty o zwrocie nieruchomości wydana na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami ma bowiem charakter restytucyjny tj. jedynie przywraca panujące stosunki prawnorzeczowe sprzed wywłaszczenia. Podobne stanowisko w przypadku zwrotu wywłaszczonych wcześniej nieruchomości zajmują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 10 lipca 2008r. Znak: IBPB2/415-697/08/MM, z dnia 20 maja 2008r. Znak: IBPB2/415-354/08/JG oraz z dnia 22 stycznia 2008r., Znak: IBPB2/415-129/08/KCz. Charakter restytucyjny decyzji o zwrocie nieruchomości jest przy tym ugruntowany zarówno w doktrynie („ostateczna decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości z oczywistych względów ogranicza się do restytucji, przywrócenia poprzedniemu właścicielowi, prawa własności – E. Muzyk, komentarz do ustawy o gospodarce nieruchomościami, LexisNexis, Warszawa 2005r.) jak i w orzecznictwie. Na uwagę, jak podkreśla wnioskodawca, zasługuje postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodka Zamiejscowego z dnia 05 września 1995r. sygn. akt SA/Bk 165/95, w którym stwierdzono, iż: „decyzja orzekająca o zwrocie nieruchomości ma charakter restytucyjny przywracający stan sprzed wywłaszczenia”. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sad Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. FPS 7/96 „decyzja o zwrocie powoduje przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela, jednakże nie kreuje tego prawa, przywraca tylko wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe”. Konsekwencją takiego rozumienia instytucji zwrotu nieruchomości jest to, iż nie prowadzi ona do ponownego nabycia uprzednio wywłaszczonej nieruchomości.

Tym samym zwrot taki nie powoduje otrzymania jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego. Takie skutki decyzji o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości podkreślił także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 12 maja 2009r. Znak: IPPB2/415-49/09-4/MG, w której uznał, iż „oddanie nieruchomości uprzednio wywłaszczonej z uwagi na to, iż nieruchomość nie została wykorzystana na cel, na który dokonano wywłaszczenia należy traktować jako swoistą restytucje stosunków własnościowych sprzed wywłaszczenia”. W opinii wnioskodawcy konsekwencją restytucyjnego charakteru decyzji jest to, iż z tytułu zwrotu jego udziału w nieruchomości nie uzyskał jakiegokolwiek przychodu. Jako następca prawny zmarłej babki odzyskał jedynie to co zostało babce odebrane i gdyby obecnie żyła na mocy ustawy o gospodarce nieruchomościami byłoby jej zwrócone. W przypadku zajęcia odmiennego stanowiska zdaniem wnioskodawcy doszłoby do naruszenia nie tylko norm ustawowych, ale także konstytucyjnej zasady równości. Fakt ten podkreślił również Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 09 lipca 2008r. powołując się na ww. uchwałę siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego: „przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do sytuacji w której ten, kto odzyskał wywłaszczoną nieruchomość byłby w (...) gorszej sytuacji niż ten, kto prawa własności nigdy nie utracił. Taka zaś koncepcja jest w ocenie Sądu, nie do pogodzenia z wyrażoną w art. 33 ust. 1 Konstytucji RP zasadą równości”. Wnioskodawca powołał się również na fakt, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Bielany w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 20 kwietnia 2006r. Znak: 1432/IPdgPS/415/427/36/3/06 uznał, iż zwrot udziału w nieruchomości na mocy decyzji administracyjnej nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie wiąże się z przysporzeniem majątkowym. Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 12 maja 2009r. „zwrot udziału w nieruchomości na mocy decyzji administracyjnej starosty nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych ze względu na restytucyjny charakternej decyzji”.

Na podstawie powyższego wnioskodawca uważa, że zwrot na jego rzecz jako prawnego następcy byłego właściciela (spadkobiercy) 1/3 udziału w przedmiotowej nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wyłącznie w zakresie skutków podatkowych w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ocena stanowiska w zakresie podatku od spadków i darowizn została zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Wywłaszczenie nieruchomości jest instytucją, za pomocą której państwo wkracza w sferę indywidualnych praw obywateli dla osiągnięcia celów o szczególnej doniosłości publicznej. W drodze decyzji dochodzi m.in. do pozbawienia dotychczasowego właściciela prawa własności nieruchomości, z drugiej zaś strony do przejścia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa lub gminy. Jednocześnie ustawa zawiera swoistą gwarancję, że wywłaszczona nieruchomość będzie wykorzystywana wyłącznie zgodnie z celem, na który dokonano wywłaszczenia. Gwarancją tą jest instytucja zwrotu nieruchomości w przypadku, kiedy nieruchomość stała się zbędna z punktu widzenia celu na jaki dokonano wywłaszczenia.

Stosownie zatem do art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2004r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Celem zwrotu jest więc przywrócenie stosunków własnościowych sprzed wywłaszczenia. Decyzja o zwrocie nieruchomości pełni zatem funkcję restytucyjną, przywraca bowiem prawo własności nieruchomości. W przypadku zwrotu nieruchomości nie mamy więc do czynienia z kreowaniem prawa własności tylko z jego przywróceniem. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie nie można mówić o przeniesieniu prawa własności na zasadach ogólnych wynikających z przepisów o charakterze cywilnoprawnym, ale jedynie o restytucji (przywróceniu) stanu sprzed wywłaszczenia.

W przedmiotowej sprawie działka nr 4301 będąca uprzednio przedmiotem umowy sprzedaży w trybie ustawy o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości, decyzją z dnia 12 maja 2011r. została zwrócona na rzecz spadkobierców wywłaszczonej właścicielki w 1/3 części dla każdego z nich.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zwrot uprzednio wywłaszczonej nieruchomości – tj. w udziale 1/3 przypadającym na rzecz wnioskodawcy, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wywołuje po stronie wnioskodawcy powstania obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Obowiązek zapłaty podatku dochodowego wiąże się wyłącznie w związku z zaistnieniem zdarzeń prawnych wskazanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Decyzja o zwrocie nieruchomości nie jest zdarzeniem prawnym określonym w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wywołującym konsekwencje podatkowe w postaci zapłaty podatku dochodowego. Decyzja o zwrocie nieruchomości pełni jedynie funkcję restytucyjną, czyli jest aktem prawnym, który wywiera bezpośrednio skutki w sferze prawa cywilnego. Przywraca bowiem prawo własności nieruchomości jej poprzedniemu właścicielowi lub jego następcom prawnym. Jest więc zdarzeniem prawnym zmieniającym podmiotową stronę stosunku prawnorzeczowego odnośnie zwracanej nieruchomości. Decyzja o zwrocie powoduje zatem przejście prawa własności na dotychczasowego właściciela lub jego spadkobierców, jednakże nie kreuje tego prawa, przywraca tylko wcześniej panujące stosunku prawnorzeczowe. Stąd też zwrot nieruchomości nie jest podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych świadczeniem na rzecz otrzymującego własność.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe.

Ponadto należy nadmienić, iż zgodnie z przepisem art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, wyłącznie pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Oznacza to, że Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów wydał pisemną interpretację wyłącznie dla wnioskodawcy. Natomiast pozostali spadkobiercy mogą zwrócić się o wydanie pisemnej interpretacji z odrębnymi wnioskami, o ile są zainteresowani jej uzyskaniem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.