Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/4510-843/15-2/JBB
z 7 stycznia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015r., poz. 613) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015r., poz.643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko  przedstawione we wniosku z dnia 1 października 2015r. (data wpływu 9 października 2015r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia, czy strata z tytułu sprzedaży przedawnionych wierzytelności, które były uprzednio zaliczone do przychodów należnych spółki, stanowić będzie dla spółki koszt podatkowy - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 października 2015r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności sprzedaje usługi i towary. Z tytułu tych transakcji uzyskuje przychody podatkowe, o których mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. Występują sytuacje, że kontrahenci, pomimo wykonania przez Wnioskodawcę usług na ich rzecz, nie dokonują płatności. Wobec tego Spółce przysługują wierzytelności z tytułu wyświadczenia tych usług. Co do zasady Spółka podejmuje działania w celu wyegzekwowania swoich należności, ale niejednokrotnie nie dochodzi do uregulowania płatności. W związku z tym, Wnioskodawca stara się doprowadzić do sprzedaży wierzytelności podmiotom wyspecjalizowanym w ich obrocie. Przedmiotem transakcji mogą być zarówno pojedyncze wierzytelności własne jak również pakiety wierzytelności własnych. Na dzień dokonywania transakcji przelewu wierzytelności część z nich może być przedawniona.

Sprzedaż wierzytelności, na rzecz wyspecjalizowanego podmiotu, dokonywana jest za cenę niższą niż jej wartość nominalna. Niższa jest bowiem obecnie ich wartość rynkowa.

Podlegające sprzedaży wierzytelności przedawnione (przelew wierzytelności) zostały zaliczone uprzednio jako kwoty należne do przychodów na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kosztem uzyskania przychodu jest strata z tytułu sprzedaży wierzytelności przedawnionej, która to wierzytelność została uprzednio zaliczona jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT?

Zdaniem Wnioskodawcy, strata z tytułu sprzedaży wierzytelności przedawnionej, która to wierzytelność została uprzednio zaliczona jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów.

Jak wskazano w stanie faktycznym, Wnioskodawca świadczy usługi, za które niejednokrotnie kontrahenci nie dokonują płatności. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, kwoty te zaliczane są do przychodów. W myśl bowiem art. 12 ust. 3 ustawy o CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

W związku z tym, że wierzytelności sprzedawane przez Spółkę obarczone są dużym ryzykiem niespłacalności ich wartość rynkowa jest niższa niż wartość nominalna. W szczególności dotyczy to wierzytelności przedawnionych. W świetle postanowień Kodeksu cywilnego ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się z korzystania z zarzutu przedawnienia. Upływ terminu przedawnienia nie oznacza więc wygaśnięcia samej wierzytelności. Do momentu podniesienia takiego zarzutu przez dłużnika status wierzytelności nie ulega żadnej zmianie. Zatem wierzytelności przedawnione mogą być, w wyniku prowadzonych działań wyspecjalizowanych podmiotów, spłacone przez dłużnika. Przelew wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej powoduje, że Spółka ponosi stratę. Mając na uwadze zapisy art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT Spółka uważa, że spełnione zostały warunki do ujęcia przedmiotowej straty w kosztach uzyskania przychodu. Z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT wynika bowiem, że nie stanowią kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba, że wierzytelności te uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny. Z treści powyższego przepisu wynika a contrario, że dla możliwości uznania straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów konieczne jest uprzednie ujęcie wierzytelności jako przychodu podatkowego.

Mając na uwadze, że zgodnie z dyspozycją art. 12 ust. 3 ustawy o CIT Wnioskodawca dokonuje zarachowania uprzednio do przychodów należnych kwoty stanowiące przedmiotowe wierzytelności przedawnione, chociaż nie zostały przez nią faktycznie otrzymane, należy uznać, iż Spółka ma prawo do rozpoznania straty powstałej w związku z odpłatnym zbyciem przedawnionych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.

W ocenie Spółki, bez wpływu na taką kwalifikację pozostaje zapis art. 16 ust. 20 ustawy o CIT, z którego wynika, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. W ocenie Wnioskodawcy przepisy art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT należy stosować rozłącznie. Przepisy te nie stanowią dla siebie warunku.

Stanowisko prezentowane przez Wnioskodawcę znajduje swoje potwierdzenie w judykaturze. Dla przykładu można wskazać wyrok NSA z dnia 5 lutego 2015r. sygn. akt II FSK 3113/12: „Bez wątpienia art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT poprzedza art. 16 ust 1 pkt 39 ustawy o CIT, ale z takiego usytuowania obu przepisów nie można wyprowadzać wniosku, że zakres art. 16 ust 1 pkt 20 nie mieści się w art. 16 ust 1 pkt 39 u.p.d.o.p., tzn. że skoro w tym pierwszym przepisie jest mowa o wierzytelnościach przedawnionych to tym samym zostają one wyłączone z pojęcia wierzytelności, o których mowa w art. 16 ust 1 pkt 39 ustawy o CIT. Pierwszy wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisane jako przedawnione. Natomiast drugi przepis odnosi się do strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności. Skoro przepis ten nie ogranicza ich zakresu np. poprzez użycie określenia „z zastrzeżeniem art. 16 ust 1 pkt 20” lub równoważnego, to nie sposób tego zawężenia wyprowadzić z wykładni systemowej. Inny jest bowiem i kontekst obu przepisów, i ich zakres treściowy. Tylko drugi przepis mówi o stratach, a pierwszy nic o nich nie mówi. Po drugie, skoro pierwszy przepis mówi o wierzytelnościach przedawnionych, a drugi nie to nie oznacza to, że te nie mieszczą się w zakresie wierzytelności, o których mowa w tym drugim przepisie. Po trzecie - warunek zaliczenia wierzytelności do przychodów należnych nie występuje w pierwszym przepisie, a występuje w drugim. To oznacza, że istotnie oba przepisy art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT i art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT mają niezależne od siebie unormowane zakresy. Tym samym zakresem przepisu art. 16 ust 1 pkt 39 ustawy o CIT objęte są także wierzytelności uprzednio odpisane jako przedawnione o ile zostały uprzednio zarachowane jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.” Tożsame stanowisko przedstawione zostało w wyroku WSA z 28 sierpnia 2012r. sygn. akt III SA/Wa 2835/11, w którym stwierdzono, że „(...) nieprawidłowe jest ograniczanie prawa do uznawania za koszty uzyskania przychodów strat ze sprzedaży wierzytelności w oparciu o art. 16 ust 1 pkt 20 updop. Wskazane w art. 16 ust 1 wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów stanowią wyjątek od generalnej definicji kosztów podatkowych wskazanej w art. 15 ust 1 updop i jako wyjątek nie powinny być interpretowane rozszerzająco.(...) Art. 16 ust 1 pkt 20 stanowi bowiem odrębną regulację, która nie może zmieniać istoty unormowania przewidzianego w art. 16 ust 1 pkt 39 updop”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, należy uznać za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm.; dalej: updop) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3, została zarachowana jako przychód należny.

Jak wynika z treści złożonego wniosku sprzedawane wierzytelności były uprzednio zaliczone przez Spółkę do przychodów należnych. Mając na względzie treść art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy updop, strata poniesiona w efekcie ich sprzedaży (Wnioskodawca wskazał, iż cena jaką uzyska ze sprzedaży odpowiada cenie rynkowej, która jest niższa niż nominalna wartość sprzedawanych wierzytelności) mogłaby stanowić koszt podatkowy. Jednakże na przeszkodzie temu stoi treść art. 16 ust. 1 pkt 20 updop, który stanowi, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wierzytelności odpisanych jako przedawnione, a jak podano we wniosku, sprzedawane wierzytelności są przedawnione.

W ocenie organu podatkowego, przepis art. 16 ust. 1 pkt 20 updop ogranicza zaliczenie do kosztów wierzytelności, które stały się przedawnione na gruncie Kodeksu cywilnego.

Przedawnienie zobowiązania jest instytucją prawa cywilnego. Istotą tej instytucji jest utrata przez wierzyciela prawa dochodzenia roszczenia na skutek upływu terminu. W razie bowiem zgłoszenia roszczenia przez wierzyciela, po upływie ustawowego terminu, dłużnik może się bronić zarzutem jego przedawnienia. Roszczenie przedawnione nie wygasa, jednakże wierzyciel nie może żądać jego przymusowego wykonania. Zagadnienia dotyczące przedawnienia roszczeń regulują przepisy art. 117-124 Kodeksu cywilnego. O przedawnieniu wierzytelności decyduje spełnienie przesłanek, o których mowa w przepisach kodeksu cywilnego (ogólne terminy przedawnienia zostały określone w art. 118 K.c.). Kwalifikacji wierzytelności jako przedawnionej nie zmienia możliwość dochodzenia przedawnionego roszczenia, wynikająca z art. 117 § 2 i 411 pkt 3 Kodeksu cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego nie można bowiem utożsamiać przedawnienia roszczenia z jego wygaśnięciem. Przedawnienie roszczenia majątkowego następuje w terminach określonych przez prawo cywilne, natomiast możliwości w zakresie dochodzenia przedawnionego roszczenia na drodze sądowej istnieją nadal pod warunkiem zrzeczenia się przez dłużnika z korzystania z zarzutu przedawnienia.

Organ nie zgadza się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że zakresy przepisów art. 16 ust. 1 pkt 20 i art. 16 ust.1 pkt 39 updop są rozłączne i dotyczą odmiennych rodzajowo sytuacji. Wprawdzie w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 39 updop ustawodawca nie dokonuje podziału wierzytelności na przedawnione lub nie, niemniej taki podział w ustawie istnieje i aby skorzystać z uprawnienia, jakie daje art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, należy najpierw zbadać, czy dana wierzytelność spełnia warunek określony w art. 16 ust. 1 pkt 20 updop, a dokładniej nie mieści się w tym przepisie. Przepisy ustawy czyta się łącznie, co wynika z samej konstrukcji art. 16 ust.1 i umiejscowienia tego przepisu w całej ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Skoro w art. 16 ust. 1 pkt 20 updop wskazano, że wierzytelności przedawnione nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu, to logiczną konsekwencją tego zapisu jest brak możliwości zaliczenia tych wierzytelności do kosztów podatkowych na podstawie kolejnego przepisu, tj. art. 16 ust. 1 pkt 39 updop.

Należy podkreślić, ze wnioskowanie o treści przepisu na podstawie jego umiejscowienia w systemie aktu normatywnego to jedna z podstawowych reguł wykładni systemowej (wyr. WSA z dnia 24 listopada 2004 r., sygn. akt III SA/Wa 86/04). W rezultacie żadne z wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop nie może być interpretowane w oderwaniu jedno od drugiego. Dla ustalenia znaczenia art. 16 ust. 1 pkt 39 oraz art. 16 ust.1 pkt 20 wystarczające jest wzięcie pod uwagę konstrukcji semantycznej na jaką zdecydował się ustawodawca. Jak już zaznaczono powyżej, konstrukcja ta opiera się na wyliczeniu takich wydatków, które nie mogą zdaniem ustawodawcy, stanowić kosztów uzyskania przychodów, nawet gdy spełnione zostaną warunki z art. 15 ust. 1 updop. Budowa art. 16 ust. 1 updop polega na wskazaniu podzbiorów wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów. Podzbiory te wyłączają z kosztów uzyskania przychodów ściśle wskazane wydatki. Bardzo istotna jest relacja (stosunek) pomiędzy poszczególnymi podzbiorami wyłączeń. Otóż z treści art. 16 ust. 1 wynika, że choć zasadniczo mają one charakter rozłączny i niezależny, to nie jest wykluczone zachodzenie jednych podzbiorów na drugie. Taka konstrukcja przepisu art. 16 updop wyklucza możliwość niwelowania, derogowania czy zmniejszania zakresu obowiązywania jednego wyłączenia przez inne wyłączenie. Podzbiory wydatków wykluczonych z kosztów uzyskania przychodów mogą teoretycznie, co najwyżej zachodzić na siebie czy regulować tożsame stany faktyczne. Zawsze jednak poszczególne wyłączenia z kosztów podatkowych winny być odczytywane w kontekście treści pozostałych ograniczeń zawartych w updop. Ponieważ art. 16 ust. 1 updop tworzy określoną, spójną, niesprzeczną ze sobą całość, to nawet, gdy odnoszące się do danej instytucji prawnej wyłączenie nie wyklucza z kosztów uzyskania przychodów jakiegoś wydatku, nie oznacza wcale, że zakaz taki nie będzie wypływać z innego punktu tego przepisu. Dla przykładu, można wskazać chociażby wzajemną relację wyłączenia z pkt 11 oraz pkt 60 i 61 tego artykułu. Pierwsze z ww. wyłączeń stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów nie są naliczone lecz niezapłacone odsetki od zobowiązań, w tym od kredytów/pożyczek, co czytane a contrario statuuje jedną z podstawowych zasad zaliczania odsetek do kosztów podatkowych, a mianowicie – obowiązek ich zapłaty (obok innej zasady wynikającej z pkt 10 lit.a) mówiącej o dokonaniu kapitalizacji). Z kolei wyłączenia z pkt 60 i 61 dotyczą tzw. cienkiej kapitalizacji i nie pozwalają na obciążanie kosztów podatkowych (we wskazanej proporcji) odsetkami od pożyczek/kredytów w przypadku finansowania spółek zależnych przez jednostki powiązane. Przytoczony przykład udowadnia, że przyjęcie interpretacji, iż poszczególne wyłączenia z art. 16 ust.1 należy stosować rozłącznie jest błędne. Nie ulega bowiem żadnej wątpliwości, że dla zaliczenia odsetek od pożyczek/kredytów zaciągniętych pomiędzy spółkami powiązanymi do kosztów podatkowych nie wystarczy sam fakt ich zapłaty (lub kapitalizacji).

Co do zasady, straty z odpłatnego zbycia wierzytelności, nie stanowią kosztu uzyskania przychodu, jako kategoria, która ze swej istoty nie służy osiągnięciu przychodów lub zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów. Trudno zatem zgodzić się z tezą, że kosztem miałaby być strata na sprzedaży wierzytelności dodatkowo przedawnionych, w sytuacji gdy przedawnienie wierzytelności determinuje wyłączenie jej z kosztów, na podstawie art. 16 ust.1 pkt 20 updop. Zignorowanie faktu przedawnienia wierzytelności, poprzez niezastosowanie art. 16 ust.1 pkt 20 updop, nie daje jednak możliwości (z której chce skorzystać Spółka) do zaliczenia w koszty podatkowe tych wierzytelności przy wykorzystaniu innych przepisów ustawy, np. wykazując stratę na sprzedaży wierzytelności (w tym przedawnionych) – art. 16 ust.1 pkt 39 updop, jak ma to miejsce w omawianej sprawie, czy zaliczając takie wierzytelności do kosztów jako wierzytelności nieściągalne (odpisy aktualizujące) – art. 16 ust.1 pkt 25, czy art. 16 ust. 1 pkt 26a) updop.

Stanowisko organu o nadrzędnym charakterze art. 16 ust.1 pkt 20 updop w odniesieniu do wierzytelności uznawanych za koszt podatkowy, zostało potwierdzone przez liczne orzeczenia sadów administracyjnych, np.: w wyroku WSA w Warszawie z dnia 23.04.2014r. sygn. akt III SA/Wa 2862/13 czytamy: „Jeżeli nastąpiło przedawnienie wierzytelności, wierzyciel nie może jej zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (poprzez odpisy, czy rezerwy)- podkr. organu. Pogląd taki dominuje zresztą w doktrynie (D. Strzelec, Komentarz do art. 16 ust. 1 pkt 20), oraz został już zaprezentowany w orzecznictwie (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lutego 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 2639/11). (…) Zatem za prawidłowe należy uznać stanowisko zaprezentowane przez organ, że z przepisu art. 16 ust. 1 pkt 20 u.p.d.o.p. wynika, iż B. nie ma prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości wierzytelności kredytowej, w odniesieniu do której, zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy, spełniona została przesłanka udokumentowania nieściągalności, jeżeli dłużnik nie podniósł prawnie skutecznego zarzutu przedawnienia roszczenia, jeżeli przed datą odpisania upłynął termin przedawnienia przewidziany przepisami prawa cywilnego dla tej wierzytelności.” Analogicznie wypowiedział się również ten sam Sąd w wyrokach z dnia 23.04.2014r. sygn. akt III SA/Wa 2863/13 oraz III SA/Wa 2864/13. W wyroku z dnia 30.11.2012r. sygn. akt II FSK 1433/12, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził: „Jak to słusznie podniósł Minister Finansów uznanie stanowiska Banku przedstawionego we wniosku o interpretację prowadziłoby do sytuacji, w której wierzytelność przedawniona, z tego tylko powodu, że w księgach rachunkowych spisana została jako nieściągalna, zostałaby zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Należy również zgodzić się z argumentacją organu przedstawioną w odpowiedzi na skargę, iż o przedawnieniu wierzytelności nie decyduje dokonanie odpowiedniej operacji w księgach rachunkowych, gdyż w księgach dokonuje się odpisu wierzytelności, której przedawnienie już nastąpiło. Dokonanie przez wierzyciela odpisu wierzytelności przedawnionej nie wpływa na podstawę opodatkowania ze względu na to, że zgodnie z wolą ustawodawcy odpis wierzytelności przedawnionych jest traktowany jako koszt nie stanowiący kosztu uzyskania przychodu.”, zaś w wyroku WSA w Warszawie z dnia 14.02.2011r., sygn. akt III SA/Wa 2639/11 czytamy: „Przyjęcie innego rozumienia prowadziłoby do niedopuszczalnych konsekwencji, gdyż termin do zaliczenia nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów ograniczony jest przepisem art. 16 ust. 1 pkt 20 u.p.d.o.p”.

Przedstawiona powyżej linia orzecznicza sądów administracyjnych w temacie wzajemnych zależności pomiędzy art. 16 ust. 1 pkt 20 a art. 16 ust. 1 pkt 25 i 26 updop nie pozostawia wątpliwości, że wierzytelność przedawniona (a więc taka, która jest wyłączona z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust.1 pkt 20) nie może stanowić kosztu podatkowego nawet jeżeli jest wierzytelnością nieściągalną, udokumentowaną lub uprawdopodobnioną zgodnie z wymogami ustawodawcy (wymienioną w art. 16 ust.1 pkt 25 i 26). Pomimo że o wierzytelnościach przedawnionych i nieściągalnych mowa jest w różnych punktach art. 16 ust.1 updop to nie budzi wątpliwości, że przepisy te należy czytać łącznie i wierzytelności nieściągalnej nie można zaliczyć do kosztów jeżeli jest ona przedawniona. W związku z tym organ podatkowy nie znajduje żadnego uzasadnienia aby w odmienny sposób interpretować wzajemne relacje pomiędzy art. 16 ust.1 pkt 20 a art. 16 ust.1 pkt 39. Strata ze sprzedaży wierzytelności nie może stanowić kosztu podatkowego jeżeli zbywana wierzytelność była przedawniona.

Dodatkowym wzmocnieniem prezentowanego przez organ stanowiska jest wyrok WSA w Warszawie z dnia 27.01.2014r., sygn akt III SA/Wa 1703/13, w którym zawarta teza jest całkowicie zgodna z przedstawioną interpretacją organu: ”(....) nie można uznać, że postanowienia art. 16 ust. 1 pkt 20 nie mają żadnego wpływu na sposób obliczania kosztów sprzedaży wierzytelności przedawnionych, w tym straty na tej sprzedaży (podkr. organu). Podatkowego rozliczenia sprzedaży wierzytelności nie dokonuje się bowiem wynikowo - poprzez przedstawienie jedynie straty lub zysku, lecz wykazuje się przychody (art. 14 ust. 1) i koszty ich uzyskania.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 20 u.p.d.o.p. wierzytelności odpisanych jako przedawnione nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. Pojęcie odpisania wierzytelności to kategoria z zakresu rachunkowości, ponieważ ustawa podatkowa nie przewiduje, by przedawnienie wierzytelności rodziło z sobą uprawnienie/obowiązek do wyłączenia (odpisania) tej wierzytelności z przychodów podatkowych.

Przepisy art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. (Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591) stanowią, iż nie rzadziej niż na dzień bilansowy należności wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności. W sporządzanym na koniec roku obrotowego sprawozdaniu finansowym jednostka ma obowiązek przedstawić realną wartość należności. Natomiast należności m.in. przedawnione nie mogą być uznane za realne - nie zostaną bowiem uregulowane. Ponadto nie mogą figurować w księgach i sprawozdaniu finansowym jako aktywa, gdyż nie przyniosą jednostce w przyszłości żadnych korzyści ekonomicznych. Dlatego utrata ich wartości, stwierdzona najpóźniej na dzień bilansowy (w toku corocznej inwentaryzacji poprzedzającej zamknięcie ksiąg rachunkowych), a spowodowana m.in. upływem przewidzianego prawem terminu przedawnienia wywołuje konieczność odpisania (wyksięgowania) takich należności.

Oznacza to, że należności przedawnionych - bez względu na to czy podatnik faktycznie wypełnił obowiązki w zakresie ich odpisania - nie uwzględnia się w kosztach podatkowych. A zatem, jeżeli Spółka oblicza koszty uzyskania przychodu ze sprzedaży własnych wierzytelności przedawnionych, o którym mowa w art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p., to w kosztach tych, z uwagi na postanowienia art. 16 ust. 1 pkt 20, może uwzględnić pozostałe koszty sprzedaży wierzytelności, ale z wyłączeniem wartości tych wierzytelności. W konsekwencji, nawet gdy Skarżąca sprzeda przedawnione wierzytelności poniżej ich wartości nominalnej i poniesie stratę ekonomiczną, to wcale nie musi wystąpić strata, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p.

Dlatego chociaż można zgodzić się z poglądem Skarżącej, że zakres regulacji art. 16 ust. 1 pkt 39 u.p.d.o.p. dotyczy odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności; gdyż dla celu określenia wyłączenia strat ze zbycia wierzytelności z kosztów uzyskania przychodu, zróżnicowano jedynie wierzytelności stanowiące przedmiot odpłatnego zbycia, tj. wierzytelności zarachowane uprzednio do przychodów należnych na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy oraz wierzytelności pozostałe, nie dokonując podziału na wierzytelności przedawnione i nieprzedawnione; to nie można uznać, że postanowienia art. 16 ust. 1 pkt 20 nie mają żadnego wpływu na sposób obliczania kosztów sprzedaży wierzytelności przedawnionych, w tym straty na tej sprzedaży (podkr. Organu).”

Stanowisko zbieżne z zacytowanym powyżej w obszernym fragmencie wyroku wyraził również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14.04.2015r. sygn. akt II FSK 401/13, stwierdzając m.in. „Przepis art. 16 ust 1 pkt 20 u.p.d.o.p. ma charakter ogólny wobec wierzytelności przedawnionych, niezależnie od ich charakteru, źródła, czy przedmiotu (podkr.organu)(...) Nie tylko jednak określenie miejsca jakie zajmują analizowane przepisy w ustawie podatkowej pozwala ustalić ich treść, zgodnie z którą wśród kosztów, nie mogących stanowić koszty uzyskania przychodów znalazły się wierzytelności odpisane jako przedawnione. Przemawia za tym również wykładnia logiczna prowadząca do wnioskowania z celu na środki. Jeżeli bowiem prawodawca zakazał zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione to musiał także zakazać dokonywania podobnych operacji finansowych bez czego zakaz taki nie był by skuteczny. (podkr.organu)(…) Wskutek nie podejmowania przez banki działań w celu dochodzenia roszczeń, a co za tym idzie przedawnienia wierzytelności, następowałoby powiększanie kosztów uzyskania przychodów i zmniejszenia dochodu jako podstawy opodatkowania w bankach zbywających tego rodzaju aktywa. Prowadziło by to z kolei do zmniejszenia wpływów podatkowych. Rezygnacja z uprawnień do uzyskania wymagalnego świadczenia, bez względu na przyczyny, nie może natomiast odbywać się z uszczerbkiem dla interesów budżetu państwa. Przyczyn takich nie sposób doszukać się w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”.

Literalne brzmienie art. 16 ust. 1 pkt 20 updop nie budzi wątpliwości. Przepis ten obejmuje swym zakresem wszelkie wierzytelności przedawnione i zakresu tego wyłączenia nie może zmienić dokonanie – już po dacie przedawnienia wierzytelności – określonej czynności prawno- faktycznej jaką jest sprzedaż tych wierzytelności. Zawarcie umowy sprzedaży, której przedmiotem będzie wierzytelność przedawniona, nie pozbawia jej przecież przynależnego dotąd statusu zobowiązania przedawnionego i nie niweluje dotychczasowego charakteru.

Zakres regulacji art. 16 ust. 1 pkt 20 u.p.d.o.p. dotyka wszelkich wierzytelności przedawnionych, również tych które następnie podatnik zdecydował się zbyć. Takie stanowisko wypływa wprost z faktu, iż ustawodawca nie przewidział w tym przepisie żadnych dodatkowych obostrzeń lub ograniczeń dla zaliczenia w poczet kosztów podatkowych wierzytelności przedawnionych.

Gdyby racjonalny ustawodawca chciał ograniczyć przedmiotowe, nakierowane na przedawnione wierzytelności wyłączenie, dokonałby tego, tak jak w innych przypadkach, poprzez zamieszczenie w art. 16 ust 1 pkt 20 stosownych wyjątków czy zastrzeżenia. Podobnie w art. 16 ust. 1 pkt 39 updop brak jest normatywnej wskazówki, która mogłaby ukierunkować na jakiekolwiek ograniczenie w zastosowaniu wyłączenia z art. 16 ust. 1 pkt 20.

Art. 16 ust. 1 pkt 39 statuuje zasadę wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności z zastrzeżeniem wyjątku. Ustawodawca nie musi informować, iż pkt 39 nie obejmuje swym zakresem wierzytelności przedawnionych, gdyż wynika to jednoznacznie z innego wyłączenia zawartego w pkt 20 tegoż przepisu.

Zaprezentowana przez Spółkę wykładnia art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, zgodnie z którą można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności przedawnionych zarachowanych uprzednio jako przychód należny, prowadzi wprost do możliwości obejścia wyłączenia zawartego w pkt 20 tegoż przepisu.

W skrajnym przypadku, sprzedaż wierzytelności przedawnionej za symboliczną złotówkę umożliwiłaby zaliczenie takiej wierzytelności do kosztów w zasadzie w pełnej wysokości. Działanie powyższe pozostawałoby w oczywistej sprzeczności z jasnym i niewątpliwym brzmieniem art. 16 ust. 1 pkt 20.

Organ zwraca uwagę, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewidują określone „preferencje” w postaci możliwości zaliczenia tzw. „trudnych” wierzytelności do kosztów podatkowych, czy to poprzez prawo do zaliczenia w ich ciężar wierzytelności nieściągalnych (a nawet już samych odpisów aktualizujących czy rezerw) przy spełnieniu ustawowych przesłanek uprawdopodobnienia czy udokumentowania ich nieściągalności, czy też właśnie poprzez uznanie za koszt straty z tytułu sprzedaży wierzytelności, jednakże dotyczy to sytuacji, w których podatnik wykazuje aktywność w dochodzeniu wierzytelności, tzn. podejmuje działania określone w art. 16 ust. 2 i 2a updop i gromadzi wymagane dokumenty, czy też rezygnuje z jej dochodzenia i znajduje nabywcę wierzytelności. Ta aktywność powinna leżeć w interesie podatnika. Przyjęcie interpretacji przedstawionej przez Spółkę prowadziłoby do obciążania Skarbu Państwa skutkami niepodejmowania aktywnych działań w celu wyegzekwowania wierzytelności i w konsekwencji doprowadzenia do przedawnienia wierzytelności, które bez względu na to czy podatnik podejmuje starania w celu ich odzyskania (także poprzez sprzedaż przed upływem terminu przedawnienia) czy pozostaje bierny, to i tak staną się kosztami podatkowymi.

Z powodów wyżej wskazanych organ nie podziela argumentacji zaprezentowanej w wyroku z dnia 5 lutego 2015r. Sygn. akt II FSK 3113/12 przez Naczelny Sąd Administracyjny oraz poprzedzającym go wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 sierpnia 2012r. sygn.akt III SA/Wa 2835/11, zauważając jednocześnie, że w spornym temacie nie istnieje wykształcona jednolita linia orzecznicza, świadczy o tym chociażby cytowany powyżej wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 kwietnia 2015r., sygn. akt II FSK 401/13, który zapadł już po ww. orzeczeniach, i który potwierdza stanowisko organu interpretacyjnego.

Mając na uwadze powyższe organ zauważa, że art. 16 ust. 1 pkt 39 updop nie może stanowić samoistnej i bezwzględnej podstawy do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty ze zbycia wierzytelności przedawnionych, gdyż istnieje wzajemna zależność przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyłączających (a także uznających ) pewne kategorie wydatków za koszty podatkowe. A zatem art. 16 ust. 1 pkt 20 updop wyłączający z kosztów uzyskania przychodów wierzytelności przedawnione nie może być ignorowany. Tym samym straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, aby mogły być uznane za koszt uzyskania przychodów, nie mogą dotyczyć wierzytelności przedawnionych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późń. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.