Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-1-2/4510-232/16/AK
z 17 maja 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku, który wpłynął do tut. BKIP 7 marca 2016 r., uzupełnionym 5 maja 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Wnioskodawca uprawniony był do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 marca 2016 r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Wnioskodawca uprawniony był do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta. Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z 18 kwietnia 2016 r. Znak: IBPB-1-2/4510-232/16/AK wezwano do ich uzupełnienia. Uzupełnienia dokonano 5 maja 2016 r.

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zawarł 16 czerwca 1999 r. z kontrahentem (dalej: „Kontrahent”) umowę o generalne wykonawstwo (dalej: „Umowa”). Zgodnie z Umową, Wnioskodawca zobowiązał się do wykonania na rzecz Kontrahenta przedsięwzięcia budowlanego polegającego na budowie budynku biurowo-usługowego (dalej: „Inwestycja”). Inwestycja obejmowała wszystkie usługi budowlane, materiałowe i dodatkowe oraz pozostałe usługi, które są niezbędne do wzniesienia „pod klucz” gotowego do użytku budynku. Strony Umowy uzgodniły termin jej wykonania na dzień 30 listopada 2001 r. W dniu 31 lipca 2002 r. podpisany został aneks do Umowy, zmieniający datę zakończenia przedmiotu umowy na dzień 30 listopada 2002 r. W dniu 5 marca 2003 r. Kontrahent odstąpił od Umowy, naliczając Spółce kary umowne. Prowadzone rozmowy pomiędzy Wnioskodawcą i Kontrahentem, a także bankami zaangażowanymi w realizację przedsięwzięcia budowlanego, doprowadziły do zawarcia pomiędzy Spółką i Kontrahentem w dniu 11 kwietnia 2003 r. drugiej umowy o generalne wykonawstwo, w której Spółka zobowiązała się do dokończenia budowy obiektu, rozpoczętej na podstawie Umowy.

Za zrealizowanie przedmiotu Umowy Wnioskodawcy przysługiwało wynagrodzenie płatne na podstawie faktur wystawianych przez Spółkę za roboty wykonane w danym miesiącu. Przy czym, z przedmiotowych faktur Kontrahent zatrzymywał zgodnie z Umową kwoty kaucji gwarancyjnej, stanowiące 5% wartości netto (podatek od towarów i usług naliczony na fakturze był płacony w całości) wynikającej z każdej faktury wystawionej przez Spółkę. Ostatecznie łączna kwota kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta wyniosła 11.037.328,22 PLN. Zwolnienie wskazanej wyżej kaucji miało nastąpić w ciągu 7 dni licząc od dnia odbioru końcowego przedmiotu umowy i po dostarczeniu przez Spółkę na rzecz Kontrahenta bezwarunkowej, bankowej gwarancji dobrego wykonania, wystawionej na równowartość kwoty kaucji, z terminem ważności 60 miesięcy licząc od dnia odbioru końcowego.

Dnia 10 lipca 2003 r. Kontrahent zbył budynek będący przedmiotem Umowy na rzecz innego podmiotu (dalej: „Nabywca Budynku”).

Dnia 12 stycznia 2004 r. Spółka złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości Kontrahenta połączonej z likwidacją jego majątku. W uzasadnieniu Wnioskodawca podniósł, że w stosunku do Kontrahenta przysługują mu wymagalne wierzytelności: m.in. z umowy poręczenia, z umowy o wykonawstwo, z umów pożyczek oraz z tytułu niezwróconych przez Kontrahenta kaucji gwarancyjnych. Ponadto Spółka podniosła, że w lipcu 2003 r., Kontrahent zbył przedmiot Umowy na rzecz Nabywcy Budynku po cenie rażąco zaniżonej. Wnioskodawca podkreślił przy tym, że obiekt ten stanowił praktycznie całość majątku Kontrahenta. Postanowieniem z 4 lipca 2006 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek Spółki, wskazując, że majątek Kontrahenta nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Wnioskodawca złożył zażalenie na ww. postanowienie, które jednakże zostało oddalone przez Sąd Okręgowy postanowieniem z 20 marca 2007 r.

Dnia 14 września 2007 r. Wnioskodawca ostatecznie wezwał Kontrahenta do natychmiastowej zapłaty należnych Spółce kwot, w tym z tytułu zatrzymanych przez Kontrahenta kaucji gwarancyjnych. Wobec braku przedmiotowej zapłaty, Wnioskodawca skierował sprawę na drogę postępowania sądowego, wnosząc o zasądzenie od Kontrahenta kwoty 20.483.954,83 PLN, na którą składało się m.in. 11.037.328,22 PLN z tytułu kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta. Dnia 23 października 2008 r. Sąd Okręgowy wydał wyrok zaoczny zasądzający na rzecz Spółki część dochodzonej kwoty z tytułu kaucji, tj. 7.066.347,94 PLN. Ten sam Sąd potwierdził ww. wyrok zaoczny, wyrokiem z 30 kwietnia 2009 r. Wnioskodawca wniósł apelację od przedmiotowego wyroku. Sąd Apelacyjny prawomocnym wyrokiem z 29 grudnia 2009 r. zmienił pierwotny wyrok, podwyższając zasądzoną na rzecz Spółki kwotę z tytułu kaucji do kwoty 9.954.452,94 PLN z ustawowymi odsetkami od 4 stycznia 2008 r. Sądy obu instancji potwierdziły, że terminem, od którego Spółka mogła domagać się zwrotu kaucji w powyższej kwocie zgodnie z Umową, był termin doręczenia Kontrahentowi odpisu pozwu w postępowaniu zakończonym ww. wyrokiem Sądu Apelacyjnego.

Jednocześnie wobec faktu, że Kontrahent nie posiadał majątku nadającego się do egzekucji, Wnioskodawca 14 sierpnia 2007 r. wystąpił w oparciu o art. 527 Kodeksu Cywilnego ze skargą pauliańską przeciwko Nabywcy Budynku o uznanie czynności zbycia przez Kontrahenta na rzecz Nabywcy Budynku przedmiotu Umowy za bezskuteczną wobec Spółki w odniesieniu do konkretnie podanych i udokumentowanych wierzytelności. Sąd Okręgowy 16 czerwca 2010 r. uznał wskazaną wyżej czynność za bezskuteczną wobec Spółki wydając wyrok, w którego sentencji dokładnie oznaczył wierzytelność Spółki wynikającą z tytułu kaucji gwarancyjnej, zasądzoną wyrokiem z 29 grudnia 2009 r., tj. kwotę 9.954.452,94 PLN (dalej: „Wyrok Pauliański”). Apelacja Nabywcy Budynku wniesiona od ww. wyroku została prawomocnie oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 13 kwietnia 2011 r. Ostatecznie Sąd Najwyższy, postanowieniem z 26 kwietnia 2012 r. odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej Nabywcy Budynku.

Wnioskodawca podjął próbę wyegzekwowania od Nabywcy Budynku zasądzonych na jego rzecz kwot, na drodze egzekucji komorniczej prowadzonej głównie z nieruchomości będącej przedmiotem Umowy. Niemniej jednak, postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z uwagi na uprawomocnienie się postanowienia sądu upadłościowego z 14 sierpnia 2012 r. o ogłoszeniu upadłości Nabywcy Budynku połączonej z likwidacją majątku. Zgłoszenie wierzytelności Spółki wobec masy upadłości Nabywcy Budynku, obejmującej m.in. kwotę kaucji gwarancyjnej, dokonane zostało 10 października 2012 r.

W ramach postępowania upadłościowego Nabywcy Budynku na liście wierzycieli uznano także wierzytelności Banku (z tytułu finansowania budowy budynku biurowo-usługowego), zabezpieczone m.in. hipotekami kaucyjnymi na nieruchomości (prawo użytkowania wieczystego działek wraz z nakładami na przedmiotowe działki w postaci budynku biurowo-usługowego).

Pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem powstał stan niepewności co do kolejności i zakresu zaspokojenia w ramach postępowania upadłościowego Nabywcy Budynku. Z przepisów regulujących zasady prowadzenia postępowania upadłościowego nie wynika bowiem wprost, czy w postępowaniu upadłościowym wierzytelności pauliańskie (przysługujące Wnioskodawcy) powinny być zaspokojone z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami upadłego, w tym przed wierzycielami zabezpieczonymi rzeczowo, tj. przed Bankiem, na rzecz którego do ksiąg wieczystych wpisane zostały hipoteki zabezpieczające jego wierzytelności wobec Nabywcy Budynku. W przypadku gdyby z pierwszeństwa zaspokojenia korzystały wierzytelności Banku, Wnioskodawca nie uzyskałby żadnych kwot w ramach postępowania upadłościowego. W przypadku gdyby z pierwszeństwa zaspokojenia korzystały wierzytelności Wnioskodawcy, Bank nie uzyskałby żądanej w postępowaniu upadłościowym kwoty.

W celu uchylenia stanu niepewności istniejącego pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem co do kolejności i zakresu zaspokojenia Wnioskodawcy i Banku w ramach postępowania upadłościowego Nabywcy Budynku oraz uniknięcia i zakończenia sporów związanych w jakikolwiek sposób lub w jakimkolwiek zakresie z Inwestycją lub okolicznościami będącymi podstawą wszczęcia lub prowadzenia postępowań karnych w sprawie lub wobec Kontrahenta oraz Nabywcy Budynku, Banku - dnia 23 lipca 2014 r. Wnioskodawca zawarł z Bankiem pozasądową ugodę (dalej: „Ugoda”).

Na mocy Ugody Wnioskodawca przeniósł na Bank (przelew):

• roszczenia, prawa i uprawnienia Wnioskodawcy wobec Nabywcy Budynku wynikające z Wyroku Pauliańskiego związane z wierzytelnościami Spółki wobec Kontrahenta zgłoszone przez Wnioskodawcę w postępowaniu upadłościowym Nabywcy Budynku, w tym związane z wierzytelnością z tytułu kaucji gwarancyjnej,
• wszelkie wierzytelności Wnioskodawcy wobec Kontrahenta wskazane szczegółowo w Wyroku Pauliańskim, w tym wierzytelność z tytułu kaucji gwarancyjnej,

wraz ze wszystkimi związanymi z nimi prawami, uprawnieniami i roszczeniami, w tym, wraz z wszelkimi odsetkami narosłymi do dnia zawarcia Ugody w rozumieniu przepisów art. 509-517 Kodeksu Cywilnego w zamian za zapłatę określonej w Ugodzie ceny. Bank przyjął przelew wierzytelności i zobowiązał się zapłacić cenę na warunkach określonych w Ugodzie. W Ugodzie strony oświadczyły, że cedowana wierzytelność ma wartość równą cenie wskazanej w Ugodzie. W ugodzie nie określono wartości poszczególnych wierzytelności (z wyjątkiem jednej wierzytelności, tzw. wierzytelności spornej, dla której określono wartość poprzez wskazanie konkretnej kwoty). Cena zbywanego pakietu wierzytelności została więc określona jako jedna wartość dla całego pakietu wierzytelności (nie określono wartości/cen jednostkowych poszczególnych wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności spornej). Cena zbywanego pakietu wierzytelności została ustalona w wysokości niższej niż ich wartość nominalna.

Na skutek zawarcia Ugody zgłoszone roszczenia Wnioskodawcy wobec masy upadłości Nabywcy Budynku zostały usunięte z Listy Wierzytelności postępowania upadłościowego. Wierzycielem Nabywcy Budynku z tytułu pakietu cedowanych wierzytelności (w tym wierzytelności z tytułu kaucji gwarancyjnej) stał się Bank. W Ugodzie wskazano, że przelew wierzytelności stał się skuteczny z dniem zawarcia Ugody. Zobowiązanie do zapłaty ceny przez Bank uzależnione było od nadejścia terminu (warunek zawieszający), tj. w Ugodzie wskazano, że cena będzie należna i płatna w ciągu 5 dni roboczych od dnia, w którym nastąpi ostatnie ze zdarzeń wskazanych w Ugodzie.

Spółka rozpoznała przychód podatkowy z tytułu faktur wystawionych na rzecz Kontrahenta w pełnej wysokości, a co za tym idzie również kwota kaucji gwarancyjnej, w wysokości 11.037.328,22 PLN, została ujęta w przychodach Wnioskodawcy jako należność za usługi budowlane. Pozostałe zbywane wierzytelności nie zostały zaliczone przez Wnioskodawcę do przychodów należnych.

Na dzień 31 grudnia 2002 r. Wnioskodawca utworzył zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. 2013 poz. 330 ze zm.), odpis aktualizujący wskazane wyżej należności, w części obejmującej kwoty zatrzymanych przez Kontrahenta kaucji, tj. w wysokości 11.037.328,22 PLN. Przedmiotowy odpis nie został ujęty w kosztach uzyskania przychodów Spółki.

Wnioskodawca rozpoznał stratę ze zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta oraz zaliczył ją do kosztów uzyskania przychodów.

W uzupełnieniu wniosku z 28 kwietnia 2016 r. (data wpływu do tut. BKIP 5 maja 2016 r.) Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z treścią Ugody zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Bankiem: „Wnioskodawca przenosi na Bank (przelew) Cedowaną Wierzytelność Wnioskodawcy wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami, uprawnieniami i roszczeniami, w tym, wraz z wszelkimi odsetkami narosłymi do dnia zawarcia niniejszej ugody oraz wszelkimi prawami, uprawnieniami i roszczeniami przysługującymi Wnioskodawcy z tytułu lub w związku z Wyrokiem Pauliańskim jako prawa związane z Cedowaną Wierzytelnością Wnioskodawcy w zamian za zapłatę ceny, a Bank taki przelew przyjmuje i zobowiązuje się zapłacić cenę.

Przez Cedowaną Wierzytelność należy rozumieć łącznie:

1. Zgłoszone Roszczenia oraz
2. Wierzytelności wobec Kontrahenta.
   
   

Przez Zgłoszone Roszczenia rozumieć należy roszczenia, prawa i uprawnienia Wnioskodawcy wobec Nabywcy Budynku wynikające z Wyroku Pauliańskiego, związane z wierzytelnościami wobec Kontrahenta zgłoszone przez Wnioskodawcę w postępowaniu upadłościowym (z wyjątkiem roszczeń, praw i uprawnień Wnioskodawcy związanych z wierzytelnością z Umowy o Wykonawstwo).

Przez Wierzytelności wobec Kontrahenta rozumieć należy łącznie wszelkie wierzytelności Wnioskodawcy wobec Kontrahenta wskazane szczegółowo w Wyroku Pauliańskim, to jest:

1. Wierzytelność z Umowy Poręczenia (wierzytelność z ustawowymi odsetkami, zasądzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym przez Sąd Okręgowy w dniu 16 kwietnia 2007 r., wynikającą z umowy poręczenia umowy kredytu udzielonego Kontrahentowi, zawartej w umowie wsparcia projektu),
2. Wierzytelność z Umowy o Wykonawstwo (wierzytelność wynikająca z umowy o generalne wykonawstwo),
3. Wierzytelność z Umowy Pożyczki 1 (wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki zawartej, pomiędzy Wnioskodawcą a Kontrahentem),
4. Wierzytelność z Umowy Pożyczki 2 (wierzytelność z umowy pożyczki zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Kontrahentem),
5. Wierzytelność z Kaucji Gwarancyjnej (wierzytelność wraz z ustawowymi odsetkami, zasądzona wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego z 23 października 2008 r., zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 29 grudnia 2009 r. wynikająca z tytułu kaucji gwarancyjnej zatrzymanej w oparciu o umowę o generalne wykonawstwo),
6. Wierzytelność Sporną (wierzytelność wraz z ustawowymi odsetkami zasądzoną na rzecz Wnioskodawcy od Kontrahenta wyrokiem zaocznym wydanym przez Sąd Okręgowy w dniu 28 grudnia 2010 r., co do której na moment zawarcia ugody nadal toczyło się postępowanie przed Sądem Okręgowym).”

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał również, że Wierzytelności, o jakich mowa we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, nie uległy przedawnieniu.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca uprawniony był do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta?
   
   
2. Czy Wnioskodawca w prawidłowy sposób obliczył wysokość straty z tytułu zbycia wierzytelności z tytułu kaucji gwarancyjnej, jako różnicę pomiędzy przychodem z tytułu jej zbycia obliczonym przy zastosowaniu wskaźnika proporcji a kosztem uzyskania przychodu z tytułu jej zbycia?
   
   

W ocenie Wnioskodawcy, był on uprawniony do zaliczenia do swoich kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta.

Na podstawie art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.), wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 Kodeksu Cywilnego). Jednocześnie przelew wierzytelności może nastąpić w drodze umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności (art. 510 § 1 Kodeksu Cywilnego).

W analizowanym przypadku cesja wierzytelności nastąpiła w drodze Ugody zawartej pomiędzy Bankiem a Wnioskodawcą. W konsekwencji Wnioskodawca obowiązany był do rozpoznania przychodu podatkowego ze zbycia opisanego w stanie faktycznym pakietu wierzytelności w wysokości ceny określonej w Ugodzie.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851, dalej „ustawa o CIT”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Kosztami uzyskania przychodów są więc wszystkie wydatki spełniające wymagania wynikające z przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, za wyjątkiem kosztów wymienionych literalnie w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, została zarachowana jako przychód należny. Zasadą jest więc, że strata (kwota stanowiąca nadwyżkę kosztów uzyskania przychodów nad przychodami) z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zbywana wierzytelność została uprzednio zaliczona do przychodów należnych zbywcy, w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.

Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie zarachowanie, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 i 44 ustawy o CIT, a więc dokonanie przez podatnika stosownego zapisu odzwierciedlającego przychód należny w księgach rachunkowych, stanowi niezbędną czynność warunkującą możliwość uznania opisanych tam wierzytelności za koszt uzyskania przychodu (por. wyrok WSA w Gliwicach z 30 lipca 2007 r. sygn. akt I SA/GI 165/07). Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 grudnia 2003 r. wskazał, że tylko gdy następuje sprzedaż wierzytelności uprzednio zarachowanych jako przychody należne, strata na ich sprzedaży stanowi koszt uzyskania przychodu (sygn. akt I SA/Po 589/00).

Jak Wnioskodawca wskazał w opisie stanu faktycznego, wierzytelność przysługująca Wnioskodawcy względem Kontrahenta z tytułu kaucji gwarancyjnej została wcześniej w całości zaliczona do przychodów należnych. W konsekwencji, ograniczenie wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT nie znajdzie tu zastosowania.

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy, był on uprawniony do zaliczenia do swoich kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Wierzytelność stanowi uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę lub zapłaty ceny za sprzedany towar. Przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121) w tytule IX, dziale I (art. 509-518) przewidują możliwość przeniesienia wierzytelności.

W myśl art. 509 § 1 ww. ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie z § 2 tego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przeniesienie wierzytelności może nastąpić, jak wynika z art. 510 § 1 cytowanej ustawy, w wyniku umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, która przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przeniesienie wierzytelności dochodzi do skutku w wyniku umowy zawartej między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem), co oznacza, że zgoda dłużnika nie jest konieczna do dokonania tej czynności, chyba że strony w pierwotnej umowie tak postanowiły. Przeniesienie wierzytelności może być dokonane pod tytułem odpłatnym bądź darmym.

Pod pojęciem odpłatnego zbycia wierzytelności należy rozumieć wszystkie sytuacje, w których jedna ze stron umowy przenosi wierzytelność (której jest wierzycielem) na inną osobę odpłatnie (w zamian za zapłatę w pieniądzu lub przeniesienie własności innej rzeczy, bądź prawa). Stronami tej umowy są: wierzyciel jako zbywca oraz osoba trzecia jako nabywca. Pomimo zmiany osoby uprawnionej treść zbywanego prawa nie ulega zmianie. W praktyce najczęściej odpłatne zbycie wierzytelności jest dokonywane w drodze umowy sprzedaży. Przeniesienie wierzytelności pod tytułem odpłatnym ma miejsce najczęściej w sytuacji, gdy zagrożone jest realne odzyskanie należnych świadczeń, egzekucja może być utrudniona lub zagrożona. W związku z tym naturalne jest, że zbycie wierzytelności może nastąpić poniżej jej wartości, a zatem ze stratą w ujęciu bilansowym, jako różnica między kwotą określoną w zawartej umowie sprzedaży tej wierzytelności (cena sprzedaży) a wartością nominalną wierzytelności.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851, dalej „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Wydatki ponoszone przez podatników podlegają więc zaliczeniu do kosztów podatkowych, jeżeli zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów, czyli ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na osiągane przez podatnika przychody oraz mają one związek z prowadzoną działalnością. Warunkiem zakwalifikowania poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest również to, aby dany wydatek nie był zawarty w katalogu wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 updop, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Ocena prawna danego wydatku wymaga uwzględnienia unormowań art. 16 ust. 1 updop, a w niniejszej sprawie w szczególności art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, który stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3, została zarachowana jako przychód należny.

Stosownie do art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, że Spółka rozpoznała przychód podatkowy z tytułu faktur wystawionych na rzecz Kontrahenta. Przychód z tytułu wykonanych przez Wnioskodawcę robót budowlanych został przez Kontrahenta pomniejszony, zgodnie z zawartą umową o wartość kaucji gwarancyjnej. W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że to nie kwota kaucji gwarancyjnej, ale kwota należności z tyt. wykonanych na rzecz Kontrahenta robót została ujęta w przychodach należnych o jakich mowa w powołanym wcześniej art. 12 ust. 3 updop. Potrącenie kaucji gwarancyjnej było odrębnym tytułem mającym swe źródło w zawartej między stronami umowie. Tym samym nie można się zgodzić z Wnioskodawcą, że kwota kaucji gwarancyjnej została ujęta w ewidencji podatkowej Spółki jako przychód należny.

Kaucja gwarancyjna jest często stosowanym zabezpieczeniem ewentualnych roszczeń inwestora wynikających z wad wykonanych usług, robót itp. Kwota przetrzymywana w ten sposób przez inwestora ma motywować wykonawcę zarówno do należytego wykonania robót budowlanych, jak i terminowego usuwania wad stwierdzonych w okresie rękojmi lub gwarancji. Zwykle kaucja jest zastrzegana na dwa różne sposoby. W zależności od treści stosownych postanowień umowy o roboty budowlane może polegać na wpłacie określonej sumy przez wykonawcę na konto inwestora lub na zatrzymaniu przez tego ostatniego części należnego wykonawcy wynagrodzenia. Natomiast po pomyślnym upływie ustalonego w umowie okresu, kaucja jest wykonawcy zwracana i to najczęściej w kwocie nominalnej, chyba że co innego wynika z treści zawartego kontraktu.

Z powyższego wynika wiec, że kaucja gwarancyjna nie stanowi definitywnego przysporzenia ani definitywnego kosztu, gdyż ma charakter zwrotny. Jest zatem co do zasady neutralna podatkowo.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że wierzytelność z tytułu kaucji gwarancyjnej, nie dotyczy należności, która uprzednio zaliczona była do przychodów należnych Wnioskodawcy na podstawie art. 12 ust. 3 updop.

Nie można bowiem uznać, że okoliczność zaliczenia do przychodów należnych pierwotnej wierzytelności wynikającej z tytułu świadczonych przez Wnioskodawcę usług budowlanych, jest wystarczająca dla uznania, że odpowiednio wierzytelność wynikająca z kaucji gwarancyjnej była zaliczona przez Wnioskodawcę do przychodów należnych. Wynika to z istoty instrumentu kaucji gwarancyjnej. Bez znaczenia w tej kwestii pozostaje okoliczność potrącenia kaucji z wynagrodzenia należnego Wnioskodawcy, które było zaliczone do przychodów należnych.

Wobec powyższego, Wnioskodawca nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów straty z tytułu zbycia wierzytelności obejmującej kwotę kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez Kontrahenta, gdyż nie został spełniony warunek zaliczenia wierzytelności do przychodów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 39 updop.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest nieprawidłowe.

Mając na uwadze fakt, że tut. Organ uznał stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 za nieprawidłowe, stwierdzić należy, że pytanie oznaczone we wniosku nr 2 dot. ustalenia, czy Wnioskodawca w prawidłowy sposób obliczył wysokość straty z tytułu zbycia wierzytelności z tytułu kaucji gwarancyjnej, jako różnicę pomiędzy przychodem z tytułu jej zbycia obliczonym przy zastosowaniu wskaźnika proporcji a kosztem uzyskania przychodu z tytułu jej zbycia stało się bezprzedmiotowe.

Odnosząc się do powołanych we wniosku wyroków sądów administracyjnych stwierdzić należy, że zostały one wydane w innych stanach faktycznych (nie dotyczyły wierzytelności z tytułu kaucji gwarancyjnej).

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z dnia 14 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.