Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-1-3/4510-368/15/SK
z 16 listopada 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z 13 sierpnia 2015 r. (data wpływu do tut. Biura 4 września 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia momentu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów udokumentowanych wartości wierzytelności nieściągalnych (zdarzenie przyszłe) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 września 2015 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia momentu zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów udokumentowanych wartości wierzytelności nieściągalnych.

We wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka prowadzi działalność produkcyjną i handlową. W praktyce zdarzają się sytuacje, że kontrahenci nie płacą należności Spółki i dochodzi do powstania przeterminowanych, czyli tzw. nieściągalnych należności, czyli należności uprzednio zarachowanych jako przychody należne w rozumieniu art. 12 UPDOP, których nieściągalność została uprawdopodobniona lub udokumentowana zgodnie z przepisami UPDOP.

Zdarza się, że dział księgowy Spółki otrzymuje informację o nieściągalności z opóźnieniem i dokonuje stosownego zapisu księgowego w postaci spisania należności w roku obrotowym późniejszym, niż zaistnienie okoliczności dokumentujących nieściągalność należności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku spisania nieściągalnej wierzytelności uprzednio zarachowanej, jako przychód należny, Wnioskodawca powinien zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia dwóch warunków tj.: w księgach rachunkowych musi być dokonany zapis dotyczący spisania należności oraz nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana, a gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie późniejszy z warunków, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 20 UPDOP? (zdarzenie przyszłe)

Zdaniem Spółki, w przypadku spisania uprzednio zarachowanej jako przychód należny nieściągalnej wierzytelność Wnioskodawca powinien zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia dwóch warunków tj.: w księgach rachunkowych musi być dokonany zapis dotyczący spisania należności oraz nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana, a gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 20 UPDOP.

W świetle przepisów UPDOP, zarówno odpisy aktualizujące wartość należności, jak i wierzytelności odpisane jako nieściągalne, co do zasady, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem sytuacji, w których równowartość odpisanych wierzytelności (art. 16 ust. 2 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 25 UPDOP) może zostać rozpoznana, jako koszt dla celów podatkowych.

Wierzytelności z tytułu należności odpisanych jako nieściągalne mogą zostać rozpoznane jako koszty uzyskania przychodów w przypadku, gdy wcześniej zostały zarachowane jako przychody należne związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, na podstawie art. 12 ust. 3 UPDOP oraz ich nieściągalność została udokumentowana w sposób zdefiniowany w art. 16 ust. 2 UPDOP. Możliwość rozpoznania kosztów uzyskania przychodów z tytułu nieściągalnych wierzytelności jedynie w przypadku łącznego spełnienia warunków określonych w art. 16 ust. 1 pkt 25 w związku z art. 16 ust. 2 UPDOP (z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 20 UPDOP) musi jednak być dodatkowo warunkowana faktycznym dokonaniem zapisów księgowych, tj. spisaniem tych należności w księgach rachunkowych Spółki, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

Jest to bowiem konsekwencją zastosowania zasady ogólnej wyrażonej w art. 15 ust. 4e UPDOP, zgodnie z którą, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Zaliczenie w koszty uzyskania przychodów nieściągalnej wierzytelności bez dokonania stosownego zapisu księgowego byłoby istotnym naruszeniem podstawowej reguły rozpoznawania kosztów uzyskania na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych. Niemniej jednak, ponieważ sam zapis księgowy nie jest wystarczający do ujęcia wydatku w kosztach uzyskania przychodu, powyższy przepis musi znaleźć jedynie odpowiednie zastosowanie, a zaliczenie w koszty powinno być możliwe w przypadku łącznego spełnienia warunków wskazanych przez UPDOP. W takim przypadku, zaliczenie w koszty powinno nastąpić w dacie późniejszego ze zdarzeń.

Jedynie art. 16 ust. 1 pkt 20 UPDOP, wyznacza czasową granicę zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Stanowisko takie jest również potwierdzane przez organy podatkowe.

W interpretacji indywidualnej z 17 grudnia 2009 r., Znak: ILPB3/423-833/09-2/ŁM, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, stwierdził, że ustawodawca uzależnił możliwość zakwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów określonej wierzytelności od spełnienia konkretnych warunków. (...) Przede wszystkim, wierzytelności określone jako nieściągalne muszą być wcześniej zarachowane jako przychody należne zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wierzytelności te powinny być również odpisane jako nieściągalne (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji prowadzonej zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy podatkowej). Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 21 lutego 2013 r., Znak: ITPB3/423-702/12/PS wskazał, że nieściągalna wierzytelność zaliczana jest do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia dwóch warunków: wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji) oraz nieściągalność wierzytelności powinna być uprawdopodobniona. Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków. Jednakże, gdy nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona wcześniej, niż dokonano jej ewidencyjnego odpisania, to odpisaną wierzytelność zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w roku, w którym nastąpił odpis aktualizujący wierzytelności jako nieściągalnej.

Identyczne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 3 lipca 2013 r., Znak: IPTPB3/423-94/13-7/PM.

Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca uważa, że powinien z zastrzeżeniem art. 16 ust. 1 pkt 20 UPDOP, w przypadku spisania uprzednio zarachowanej jako przychód należny nieściągalnej wierzytelności zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia dwóch warunków tj.: w księgach rachunkowych musi być dokonany zapis dotyczący spisania należności oraz nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana, a gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie należności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie późniejszy z warunków.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłe uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 851 ze zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Kosztami uzyskania przychodów będą zatem takie koszty, które spełniają łącznie następujące warunki:

• zostały poniesione przez podatnika,
• pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• ich poniesienie miało na celu uzyskanie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów,
• nie zostały wyłączone z kategorii kosztów podatkowych mocą art. 16 ust. 1 updop.
  
  

Art. 16 updop, zawiera zamknięty katalog kosztów (wydatków, odpisów, rezerw) nieuznawanych za koszt uzyskania przychodów, co oznacza, że przy ustalaniu dochodu, stanowiącego podstawę opodatkowania, podatnik nie może zaliczyć do kosztów podatkowych, takich kosztów, które zostały enumeratywnie wymienione w tym przepisie. Konstrukcja tego unormowania została oparta na zasadzie jego negatywno-pozytywnego określenia. Wszystkie koszty wymienione w tym przepisie nie stanowią najczęściej kosztów podatkowych; jednakże po spełnieniu określonych warunków lub też w ramach konkretnie ustalonych limitów podatnik może niektóre z nich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

W myśl art. 16 ust. 2 updop, za wierzytelności, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
   
2. postanowieniem sądu o:
   
   1. oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub
   2. umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a), lub
   3. ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo
3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
   
   

Dla zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów konieczne jest więc spełnienie powyżej wymienionych przesłanek jednocześnie. Nie będzie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów wierzytelność, która została uprzednio zakwalifikowana do przychodów należnych, ale której nieściągalność nie została udokumentowana we właściwy sposób. Spełniając kumulatywnie wszystkie warunki, wierzytelności odpisane jako nieściągalne stanowić będą koszty uzyskania przychodów w takiej wysokości, w jakiej zostały uprzednio zarachowane jako przychody należne, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Należy również mieć na uwadze, że w myśl art. 16 ust. 1 pkt 20 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

Odnosząc się do zagadnienia związanego z momentem zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych należy stwierdzić, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie precyzuje momentu, w którym nieściągalne wierzytelności zalicza się do kosztów uzyskania przychodów. Niemniej jednak należy stosować w takim przypadku generalną zasadę „przypisywania” kosztów do określonego roku podatkowego.

Zgodnie z art. 15 ust. 4d updop, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia (...).

Przy czym stosownie do art. 15 ust. 4e updop, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Podsumowując, nieściągalne wierzytelności zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia dwóch warunków:

• wierzytelność powinna być odpisana jako nieściągalna (powinien być dokonany odpowiedni zapis w księgach rachunkowych) oraz
• nieściągalność wierzytelności powinna być udokumentowana w sposób wskazany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
  
  

Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka prowadzi działalność produkcyjną i handlową. W praktyce zdarzają się sytuacje, że kontrahenci nie płacą należności i powstają tzw. nieściągalne należności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne zgodnie z art. 12 updop, a których nieściągalność została uprawdopodobniona lub udokumentowana zgodnie z przepisami updop.

Odnosząc powołane wyżej przepisy do przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że Spółka będzie miała prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne, które nie są przedawnione, a uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne oraz których nieściągalność została udokumentowana zgodnie z przepisami ustawy pdop. Potraktowanie nieściągalnych wierzytelności jako kosztów podatkowych powinno nastąpić w tym roku podatkowym, w którym wypełnione są wszystkie przesłanki, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a updop, tj. nastąpiło podjęcie decyzji o spisaniu wierzytelności zarachowanej wcześniej jako przychód podatkowy oraz została udokumentowana jej nieściągalność, zgodnie z art. 16 ust. 2 updop. Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, że w zakresie stanu faktycznego wydano odrębną interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Świętego Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 14 marca 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.