Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPB3/423-286/14-6/15-S/KJ
z 15 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 z późn. zm.) w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…) z dnia (…) 2015 r., sygn. akt (…) (data wpływu 23 września 2015 r.) stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 sierpnia 2014 r. (data wpływu 22 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym pismem z dnia 30 października 2014 r. (data wpływu 3 listopada 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

• momentu powstania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku zbycia przez Spółkę akcji nabytych przez pożyczki akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest prawidłowe,

• sposobu i momentu ustalenia kosztów uzyskania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku odpłatnego zbycia przez Spółkę pożyczonych akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 2 i nr 3) – jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 22 sierpnia 2014 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych.

Z uwagi na braki wniosku, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 w związku z art. 14h ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) pismem z dnia 22 października 2014 r., nr IPTPB3/423-286/14-2/KJ (doręczonym w dniu 23 października 2014 r.), wezwał Wnioskodawcę do jego uzupełnienia, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

W odpowiedzi na ww. wezwanie dnia 3 listopada 2014 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku (nadane w dniu 30 października 2014 r.).

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest jednym z komandytariuszy Spółki komandytowej (zwana dalej Spółką). Wspólnikami komandytariuszami przedmiotowej Spółki komandytowej są osoby fizyczne oraz jedna osoba prawna – Wnioskodawca, natomiast komplementariuszem jest osoba prawna. Udział w zyskach i stratach w umowie Spółki został podzielony w proporcji do wniesionych wkładów.

Głównym przedmiotem działalności Spółki jest wynajem nieruchomości na własny rachunek, jednak obok tego Spółka prowadzi działalność gospodarczą w innym zakresie, w szczególności Spółka dokonuje obrotu rzeczami ruchomymi na własny rachunek, a także obrotu papierami wartościowymi. Należy podkreślić, że Umowa Spółki w zakresie określenia jej przedmiotu obejmuje pozostałą finansową działalność usługową, gdzie indziej niesklasyfikowaną, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych (PKD 64.99.Z). Zatem przedmiotem działalności Spółki, zgodnie z treścią jej Umowy jest również obrót akcjami.

Spółka dokonywała już obrotu akcjami spółek publicznych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych S.A. (dalej GPW). Jednakże Spółka dokona nowej, niedokonywanej dotychczas operacji gospodarczej w ramach obrotu zdematerializowanymi akcjami spółek publicznych.

Po pierwsze, Spółka zawrze umowę pożyczki, której przedmiotem będą zdematerializowane akcje spółki publicznej.

Zgodnie z planowaną umową, pożyczkodawca akcji, z którym Spółka zawrze umowę, zobowiąże się do przeniesienia na Spółkę posiadanych przez niego akcji, natomiast Spółka zobowiąże się do zwrotnego przeniesienia własności pożyczonych akcji w terminie ustalonym w umowie. Oczywiście z tytułu udzielonej pożyczki akcji Spółka zapłaci pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości rynkowej.

Po drugie, Spółka zmierza odpłatnie zbyć akcje pożyczone na mocy opisanej umowy pożyczki, czy to sprzedając je na rynku regulowanym – GPW, czy to poza rynkiem regulowanym, odsprzedając te pożyczone akcje za gotówkę poza GPW.

Termin zwrotu pożyczki akcji będzie przypadał na rok kalendarzowy następujący po roku, w którym zbyto pożyczone akcje, przy czym będzie to termin przypadający po upływie złożenia sprawozdania finansowego za rok, w którym zbyto pożyczone akcje. Z pewnością jednak zbycie pożyczonych akcji nastąpi jeszcze przed dniem zwrotu pożyczonych akcji pożyczkodawcy w obecnym roku kalendarzowym.

W chwili obecnej nie został ustalany sposób określania wynagrodzenia za udzielenie każdej z pożyczek. Nie wiadomo zatem, czy to wynagrodzenie przyjmie formę odsetek, czy też inną formę jak ryczałtowa opłata, czy określona ilość akcji własnych. Z pewnością jednak wydatek na zapłatę wynagrodzenia pierwszej z udzielonych pożyczek nastąpi jeszcze w tym roku.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że:

• Wnioskodawca jest komandytariuszem (…) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa nr KRS (…);
  

• Spółka zawrze umowę z podmiotem, któremu przysługują akcje spółki publicznej notowane na GPW;
  

• Spółka poza obrotem giełdowym zawrze umowę pożyczki akcji zdematerializowanych spółki publicznej, w oparciu o zawartą umowę pożyczki, zostanie dokonany zapis w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych przenoszący własność akcji na rzecz Wnioskodawcy, w ramach zwrotnego przeniesienia akcji strony zawrą umowę przenoszącą własność akcji, po czym zostanie dokonany zapis w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych przenoszący własność akcji na rzecz pożyczkodawcy;
  

• zdaniem Wnioskodawcy, opisana we wniosku transakcja nie będzie spełniać przesłanek uznania jej za sprzedaż krotką w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;
  

• pytania 2 i 3 dotyczą wydatków na zapłatę wynagrodzenia za udzielenie pożyczki oraz wydatków na zakup na GPW akcji w celu wykonania obowiązku zwrotu pożyczonych akcji.
  
  

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

1. Kiedy powstanie przychód do opodatkowania dla Wnioskodawcy z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku zbycia przez Spółkę akcji nabytych przez pożyczki akcji? Czy jest to moment zbycia przez Wnioskodawcę pożyczonych akcji, czy też moment zwrotu pożyczki pożyczkodawcy?
2. Jak należy ustalić koszty uzyskania przychodu dla Wnioskodawcy z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych akcji przez Spółkę w opisanym zdarzeniu przyszłym, tj. czy do kosztów uzyskania przychodu należy zaliczyć wydatki na zapłatę wynagrodzenia za udzielenie pożyczek oraz czy do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć wydatki na nabycie przez Spółkę akcji w celu uczynienia zadość zobowiązaniu do zwrotu pożyczonych akcji?
3. W jakim momencie Wnioskodawca z tytułu uczestnictwa w Spółce winien zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów poszczególne wydatki związane z osiągnięciem przychodu z tytułu odpłatnego zbycia przez Spółkę akcji własnych, tj. wydatki na zapłatę wynagrodzenia z tytułu udzielenia pożyczek płaconego pożyczkodawcy oraz wydatki na nabycie akcji w celu ich zwrotu pożyczkodawcy?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

W celu odpowiedzi na powyższe pytania dotyczące podatku dochodowego należy w pierwszej kolejności ustalić, czy do opisanego zdarzenia przyszłego może mieć zastosowanie przepis art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 15 ust. 1n tej ustawy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 12 ust. 4c ww. ustawy w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, na zasadach określonych w odrębnych przepisach (sprzedaż krótka), przychód ustala się na dzień zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub na dzień, w którym miał nastąpić zwrot tych papierów wartościowych zgodnie z zawartą umową pożyczki. Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1n ww. ustawy, w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, o którym mowa w art. 12 ust. 4c, kosztem uzyskania przychodu są wydatki poniesione na odkupienie papierów wartościowych w celu ich zwrotu.

Według Wnioskodawcy, należy zwrócić uwagę, że jakkolwiek przepisy te regulują materię opodatkowania sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych, to zgodnie z ich literalnym brzmieniem dotyczą one wyłącznie sytuacji, kiedy sprzedaż następuje w ramach tzw. sprzedaży krótkiej uregulowanej w odrębnych przepisach. Tymczasem sprzedaż krótka jaka została uregulowana w przepisach ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, nie została przez ustawodawcę określona jako sprzedaż pożyczonych papierów wartościowych. Zgodnie z definicją sprzedaży krótkiej jaka została zawarta w przepisie art. 3 pkt 47 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi poprzez sprzedaż krótką należy rozumieć zobowiązanie się do zbycia papierów wartościowych mimo ich braku w chwili zaciągania tego zobowiązania na rachunku papierów wartościowych zbywcy, jeżeli zostały spełnione warunki, o których mowa w art. 7 ust. 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (który, to przepis wprowadza mechanizmy zapewniające nabycie papierów wartościowych w bliskiej przyszłości, czy to w drodze ich zakupu, czy to w ramach wykonania zawartej umowy pożyczki). Innymi słowy cytowane przepisy art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 15 ust. 1n tej ustawy, mogą być zastosowane wyłącznie wtedy kiedy dochód zostanie osiągnięty przy przeprowadzeniu sprzedaży krótkiej w rozumieniu przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Tymczasem sprzedaż krótka nie jest zdefiniowana jako sprzedaż uprzednio nabytych w drodze pożyczki papierów wartościowych, ale jako zobowiązanie podmiotu uczestnika Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych do nabycia papierów wartościowych, których nie ma on w chwili zaciągania zobowiązania ich sprzedaży po nabyciu w określonym (krótkim terminie). Niewątpliwie operacje opisane w zdarzeniu przyszłym, będącym tłem do złożenia wniosku nie mogą być uznane za sprzedaż krótką. Jednakże gdyby dokonać literalnej wykładni przepisów art. 12 ust. 4c oraz art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, to przepisy te nie mogłyby być w ogóle zastosowane. Mają one bowiem zgodnie z brzmieniem tych przepisów zastosowanie do odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych dokonanego w ramach sprzedaży krótkiej, podczas gdy w ramach sprzedaży krótkiej takie odpłatne zbycie nie następuje, bowiem transakcja sprzedaży krótkiej zostaje zawierana w chwili, kiedy żadna pożyczka papierów wartościowych nie została zawarta, a jej istotą nie jest pożyczenie papierów wartościowych i ich późniejsze zbycie, tylko zawarcie transakcji zbycia papierów wartościowych, których sprzedawca jeszcze nie jest właścicielem w chwili zawarcia umowy, a które zbywca zobowiązuje się dopiero nabyć, przy czym to nabycie nie musi nawet nastąpić w drodze pożyczki. Ta rozbieżność wynika z faktu, że przepisy art. 12 ust. 4c oraz art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., na mocy ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, podczas gdy regulacje dotyczące sprzedaży krótkiej zostały wprowadzone później na mocy przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, która weszła wżycie w dniu 28 sierpnia 2005 r., zatem półtora roku później po wejściu w życie cytowanego wyżej przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nowy kształt sprzedaży krótkiej nadany przez ustawodawcę w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi był inny od tego, który istniał w chwili wejścia w życie przepisu regulującego kwestie opodatkowania dochodów ze sprzedaży krótkiej. Z tego względu interpretując ten przepis nie można poprzestać tylko na wykładni jego literalnego brzmienia. Wykładnia taka nie daje bowiem rezultatów, które mogłyby być zgodne z zasadą racjonalnego ustawodawcy. Nie można bowiem twierdzić, że racjonalny ustawodawca tworzy celowo „martwe przepisy”, których nie można zastosować. Celem tego przepisu, zgodnie z wyraźnie wyrażoną wolą ustawodawcy, było uregulowanie w sposób w nim przewidziany, kwestii opodatkowania dochodu z odpłatnego zbycia uprzednio pożyczonych papierów wartościowych. Przepis ten należy stosować zatem do każdej sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych. Taka jest zresztą praktyka organów podatkowych wydających indywidualne interpretacje z zakresu stosowania przepisów prawa podatkowego (interpretacje wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 15 maja 2013 r. oznaczone sygnaturami: IPPB2/415-150/13-3/MK, IPPB2/415-150/13-2/MK, IPPB2/415-150/13-4/MK).

Według Wnioskodawcy, odpowiadając zatem na zadane pytanie należy stwierdzić, że przychód z tytułu odpłatnego zbycia akcji nabytych w drodze pożyczki, powstanie po stronie Wnioskodawcy zgodnie z przepisami art. 12 ust. 4c oraz art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dopiero w momencie zwrotu pożyczonych akcji przez Spółkę.

Oczywiście spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Dotyczy to również spółki komandytowej. Zgodnie z przepisami art. 5 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, a do takich spółek zgodnie z art. 4 § 1 pkt 1 k.s.h. zalicza się spółkę komandytową, u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) i łączy się z pozostałymi przychodami każdego wspólnika. W przypadku braku przeciwnego dowodu, tj. w braku wyraźnego zapisu umowy spółki, przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Z tego względu przy ustalaniu dochodu z działalności gospodarczej spółki osobowej oraz jej wspólników można wyróżnić dwie fazy: w pierwszej ustala się dochód spółki, bazując na domniemaniu, że to właśnie spółka jest podatnikiem od zrealizowanego przez nią dochodu, biorąc pod uwagę wszystkie osiągnięte przez nią przychody i koszty ich uzyskania zgodnie z zasadami prawa podatkowego. W fazie drugiej ustala się dochód wspólnika z udziału w spółce, bazując już na dwóch domniemaniach, że dochód (strata) wspólnika jest proporcjonalny do jego udziału w spółce, a w przypadku braku ustaleń w zakresie udziałów (braku zapisu umowy) domniemywa się, że udziały wspólników są równe. Zatem, będzie to dochód do opodatkowania przypadający na Wnioskodawcę stosownie do wysokości Jego udziału w Spółce.

Ad. 2 i 3

Odpowiadając na drugie i trzecie pytanie należy podnieść co następuje. Niewątpliwie, niezależnie od sposobu rozstrzygnięcia opisanych w punkcie ad. 1 wątpliwości co do zasadności stosowania w opisanym zdarzeniu przyszłym przepisów art. 12 ust. 4c oraz 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy stwierdzić, że wydatki czy to na zapłatę wynagrodzenia za udzielenie pożyczki, czy to na zakup akcji w celu zwrotu pożyczki akcji, czy też inne koszty takie jak prowizja biura maklerskiego, będą stanowić koszty uzyskania przychodu dla wspólników Spółki. Rozstrzygnięcie sporu o zasadność stosowania przepisów art. 12 ust. 4c oraz 15 ust. 1n ww. ustawy w opisanym zdarzeniu przyszłym nie determinuje w ogóle odpowiedzi na pytanie czy wymienione wydatki mogą stanowić koszt uzyskania przychodu, ale determinuje odpowiedź na pytanie kiedy zostanie rozpoznany przychód do opodatkowania ze zbycia pożyczonych akcji. Niezależnie od tego, który przepis zastosujemy wydatki te będą stanowić koszt uzyskania przychodu, na zasadach ogólnych art. 15 ust. 1 ww. ustawy, czy to jako wydatek w celu nabycia pożyczonych papierów wartościowych, które zostały wcześniej zbyte w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 1n ww. ustawy.

Według Wnioskodawcy, należy odrębnie omówić każdy z poniesionych wydatków.

W pierwszej kolejności należy omówić wydatek na poniesienie przez Spółkę kosztów wynagrodzenia za udzielenie pierwszej z zaciągniętych pożyczek akcji. Do tego wydatku nie będzie miał zastosowania przepis art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nie jest to bowiem wydatek na odkupienie papierów wartościowych w celu zwrotu ich pożyczki. Jest to wydatek na wynagrodzenie za udzielenie pożyczki, a nie poniesienie kosztów jej zwrotu. Wynagrodzenie płacone przez Spółkę nie jest ceną za nabycie pożyczonych akcji, ale jest odpłatnością za udostępnienie kapitału. Wydatek ten będzie zaliczany do kosztów uzyskania przychodu w sposób zależny od formy w jakiej zostanie zapłacone wynagrodzenie. W chwili obecnej nie został ustalany sposób określania tego wynagrodzenia – nie został on celowo opisany w wyżej wymienionym stanie faktycznym w sposób precyzyjny. Nie wiadomo zatem czy to wynagrodzenie przyjmie formę odsetek, czy też inną formę jak ryczałtowa opłata, czy określona ilość akcji. Dlatego odrębnie należy omówić kwestię zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wynagrodzenia za udzielenie pożyczki w postaci odsetek oraz w innej formie.

Jeśli wynagrodzenie to przyjmie formę odsetek, to zastosowanie będzie miał przepis art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Odsetki te będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodu kasowo z dniem ich zapłaty.

Natomiast jeśli wynagrodzenie za udzielenie pożyczki przybierze inną formę, wydatek ten powinien być zaliczony do kosztów uzyskania przychodu na zasadach ogólnych, t.j. przepisu art. 15 ust. 1 ww. ustawy.

Również na zasadach ogólnych powinien być określony moment zaliczenia tych wydatków do kosztów uzyskania przychodu. Wydatek ten jest związany z przychodem w postaci odpłatnego zbycia akcji, zatem powinien być zaliczony do kosztów uzyskania przychodu na zasadach określonych w przepisie art. 15 ust. 4 ww. ustawy, t.j. w roku osiągnięcia bezpośrednio związanego z nim przychodu w postaci odpłatnego zbycia pożyczonych akcji. Ponieważ przychód, zgodnie z przepisem art. 12 ust. 4c ww. ustawy zostanie rozpoznany w dniu zwrotu pożyczonych akcji (ewentualnie, terminie zwrotu określonym w umowie pożyczki, jeśli będzie przypadał wcześniej), koszt ten winien zostać rozpoznany w roku, w którym nastąpi zwrot pożyczonych akcji, bądź będzie przypadał termin zwrotu pożyczonych akcji określony w umowie pożyczki.

Następnie należy omówić kwestię wydatków na nabycie akcji w celu zwrotu pożyczki akcji. Istota opisanego zdarzenia przyszłego polega na tym, że Spółka (jej wspólnicy, w tym Wnioskodawca) dokona zbycia pożyczonych akcji, zanim poniesie wydatek na zwrot pożyczonych akcji, które zostaną zbyte. Nie będzie mieć zatem zastosowania przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który dotyczy sytuacji, kiedy wydatki na nabycie zbywanych akcji nastąpiły przed ich zbyciem. Zatem, przepis ten nie może dotyczyć opodatkowania zbycia pożyczonych papierów wartościowych. Wydatki te będą stanowić koszt uzyskania przychodu jako wydatki w celu nabycia zbywanych pożyczonych papierów wartościowych na podstawie przepisu art. 15 ust. 1n ww. ustawy. Na marginesie Wnioskodawca stwierdza, że wydatki na zakup akcji w celu zwrotu pożyczonych akcji stanowiłyby koszt uzyskania przychodu również na podstawie przepisu art. 15 ust. 1 ww. ustawy na zasadach ogólnych. Jest to bez wątpienia wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów, a nie istnieją przepisy zakazujące zaliczenia go do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast wydatek ten jest związany z przychodem w postaci odpłatnego zbycia akcji, zatem powinien być zaliczony do kosztów uzyskania przychodu na zasadach określonych w przepisie art. 15 ust. 4 ww. ustawy, t.j. w roku osiągnięcia bezpośrednio związanego z nim przychodu w postaci odpłatnego zbycia pożyczonych akcji. Ponieważ przychód, zgodnie z przepisem art. 12 ust. 4c ww. ustawy zostanie rozpoznany w dniu zwrotu pożyczonych akcji (ewentualnie, terminie zwrotu określonym w umowie pożyczki, jeśli będzie przypadał wcześniej), koszt ten winien zostać rozpoznany w roku, w którym nastąpi zwrot pożyczonych akcji, bądź będzie przypadał termin zwrotu pożyczonych akcji określony w umowie pożyczki. Z wykładni gramatycznej drugiego ze wskazanych przepisów wynika, że może on mieć zastosowanie również wtedy kiedy wydatki na nabycie zbywanych akcji nastąpią po dniu ich zbycia.

Natomiast wydatek ten jest związany z przychodem w postaci odpłatnego zbycia akcji, zatem powinien być zaliczony do kosztów uzyskania przychodu na zasadach określonych w przepisie art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, t.j. w roku osiągnięcia bezpośrednio związanego z nim przychodu w postaci odpłatnego zbycia pożyczonych akcji. Ponieważ przychód, zgodnie zapisem art. 15 ust. 1n ww. ustawy, zostanie rozpoznany w dniu zwrotu pożyczonych akcji (ewentualnie, terminie zwrotu określonym w umowie pożyczki, jeśli będzie przypadał wcześniej), koszt ten winien zostać rozpoznany w roku, w którym nastąpi zwrot pożyczonych akcji, bądź będzie przypadał termin zwrotu pożyczonych akcji określony w umowie pożyczki.

Moment rozpoznania wydatków na zakup akcji w celu zwrotu pożyczki winien być rozpoznany na takich samych zasadach jak wydatki na zapłatę wynagrodzenia za udzielenie pożyczki – udostępnienie kapitału w innej postaci niż odsetki.

W dniu 4 grudnia 2014 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów wydał interpretację indywidualną w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych nr IPTPB3/423-286/14-4/KJ (data doręczenia 8 grudnia 2014 r.), w której stwierdził, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku w zakresie:

• momentu powstania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku zbycia przez Spółkę akcji nabytych przez pożyczki akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest nieprawidłowe,
  

• sposobu i momentu ustalenia kosztów uzyskania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku odpłatnego zbycia przez Spółkę pożyczonych akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 2 i nr 3) jest nieprawidłowe.
  
  

Tutejszy Organ stwierdził, że opisana we wniosku transakcja nie będzie spełniać przesłanek uznania jej za sprzedaż krótką w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, a zatem, przywołane przez Wnioskodawcę przepisy art. 12 ust. 4c i art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie będą miały zastosowania w rozpatrywanej sprawie.

Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w ww. interpretacji indywidualnej wniesiono w dniu 22 grudnia 2014 r. (data wpływu 24 grudnia 2014 r.).

Odpowiedź na powyższe wezwanie została udzielona pismem z dnia 16 stycznia 2015 r., nr IPTPB3/423W-81/14-2/KJ (data doręczenia 21 stycznia 2015 r.).

W dniu 23 lutego 2015 r. wpłynęła do tutejszego Organu skarga adresowana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) na ww. interpretację, w której wniesiono o jej uchylenie (data nadania w polskiej placówce pocztowej dnia 19 lutego 2015 r.).

Pismem z dnia 18 marca 2015 r., nr IPTPB3/4510-3-5/15-3/KJ, tutejszy Organ udzielił odpowiedzi na ww. skargę, wnosząc o jej oddalenie.

Wyrokiem z dnia (…) 2015 r., sygn. akt (…), prawomocnym od dnia (…) 2015 r. (otrzymanym w dniu 23 września 2015 r.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w (…) uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, działającego w imieniu Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2014 r., nr IPTPB3/423-286/14-4/KJ w sprawie przepisów prawa podatkowego dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w (…) w uzasadnieniu ww. wyroku wskazał, że Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, działający z upoważnienia Ministra Finansów, dokonał nieprawidłowej interpretacji przepisów prawa podatkowego, w tej sprawie przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.), w zakresie: ustalenia dla Wnioskodawcy, z tytułu uczestnictwa w spółce komandytowej, momentu powstania przychodu do opodatkowania w przypadku zbycia przez tę spółkę pożyczonych wcześniej akcji, sposobu ustalenia kosztów uzyskania takiego przychodu i momentu zaliczenia poszczególnych wydatków do kosztów uzyskania przychodu.

Na wstępie Sąd zauważył, że Spółka, w której Wnioskodawca jest komandytariuszem, prowadzi działalność gospodarczą przede wszystkim w zakresie wynajmu nieruchomości, ale także w zakresie obrotu rzeczami ruchomymi i obrotu papierami wartościowymi. A zatem, obrót akcjami wchodzi w zakres działalności gospodarczej Spółki, czyli przychody i koszty uzyskiwane i ponoszone w ramach operacji obrotu akcjami są przychodami i kosztami ze źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Ten aspekt sprawy nie jest sporny.

Następnie Sąd wskazał, że art. 5 art. ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych określa, że przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku (ust. 2). Jeżeli działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie ust. 1, uznaje się za przychody z działalności gospodarczej (ust. 3).

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu. Natomiast w art. 12 ww. ustawy określono rodzaje przychodów, moment ich powstania i wyłączenia z katalogu przychodów.

Według Sądu istotne znaczenie, z punktu widzenia rozpatrywanego w tej sprawie zagadnienia, ma określenie momentu powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Zgodnie natomiast z przepisem art. 15 ust. 1n ww. ustawy, w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, o którym mowa w art. 12 ust. 4c, kosztem uzyskania przychodu są wydatki poniesione na odkupienie papierów wartościowych w celu ich zwrotu. Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4c ww. ustawy, w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych, na zasadach określonych w odrębnych przepisach (sprzedaż krótka), przychód ustala się na dzień zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub na dzień, w którym miał nastąpić zwrot tych papierów wartościowych zgodnie z zawartą umową pożyczki.

A zatem, zgodnie z art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, oraz art. 15 ust. 1n, w brzmieniu obowiązującym w chwili składania wniosku o udzielenie interpretacji indywidualnej oraz w chwili wydawania tej interpretacji, w przypadku odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych na zasadach określonych w odrębnych przepisach (sprzedaż krótka), przychód ustala się na dzień, w których nastąpił zwrot pożyczonych papierów wartościowych lub miał nastąpić, zgodnie z zawartą umową pożyczki tych papierów.

Przesunięcie momentu ustalenia dochodu do dnia zwrotu pożyczonych papierów wartościowych lub do dnia, w którym miało to nastąpić zgodnie z umową pożyczki tych papierów, w zasadzie nie zmienia samego momentu powstania przychodu. Przychód ten jest przecież kwotą należną ze zbycia pożyczonych papierów wartościowych i powstaje w zasadzie w dniu zbycia tych papierów, a więc na zasadach ogólnych. Jednakże zgodnie z ogólnymi zasadami ustalania dochodu, podatnik zwykle najpierw ponosi wydatki, koszty i dopiero po ich poniesieniu powstaje możliwość uzyskania przychodu. A zatem, zwykle jest tak, że w chwili powstania przychodu podatnik może już obliczyć dochód, bo koszty poniósł wcześniej, a więc zna ich wysokość. Natomiast w sytuacji zbywania pożyczonych papierów wartościowych podatnik w chwili ich zbycia wie już, jaki osiąga przychód, ale nie zna jeszcze wysokości kosztów, bo te poniesie później, w szczególności, choć nie tylko, w formie wydatków na nabycie papierów wartościowych, które będzie musiał zwrócić pożyczkodawcy w przyszłości.

Ustawodawca w art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, miał na uwadze tę specyficzną sytuację. Przesuwając w przyszłość moment ustalenia dochodu umożliwił podatnikom uwzględnienie w rozliczeniu tego dochodu koszty, które niewątpliwie są związane z przychodem ze zbycia pożyczonych papierów wartościowych, choć zostaną poniesione już po uzyskaniu przychodu.

W ocenie Sądu spór w niniejszej sprawie dotyczy tego, czy ten szczególny przepis ma zastosowanie do zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku o interpretację. Wątpliwość wynika z brzmienia art. 12 ust. 4c ww. ustawy, który wskazując w hipotezie na odpłatne zbycie pożyczonych papierów wartościowych, nazwane sprzedażą krótką, jednocześnie zawiera odesłanie do zasad określonych w odrębnych przepisach, choć wprost nie wskazuje tych odrębnych przepisów.

W art. 3 pkt 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94), w brzmieniu przed zmianą, która weszła w życie z dniem 30 stycznia 2015 r., zdefiniowane zostało pojęcie „krótkiej sprzedaży” jako zobowiązanie się do zbycia papierów wartościowych mimo ich braku w chwili zaciągania tego zobowiązania na rachunku papierów wartościowych zbywcy, jeżeli nie zostały spełnione warunki, o których mowa w art. 7 ust. 5.

Przepis art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie jest napisany jasno. Z jednej strony wynika z niego, że intencją ustawodawcy było uregulowanie w sposób szczególny opodatkowania dochodu uzyskiwanego z uprzednio pożyczonych papierów wartościowych. Skoro bowiem mowa jest o zbywaniu pożyczonych papierów wartościowych, to papiery te musiały być wcześniej przez zbywcę pożyczone. Jednocześnie odwołanie do zawartych w odrębnych przepisach zasad „sprzedaży krótkiej” wskazuje na zobowiązanie się zbywcy do zbycia w przyszłości papierów wartościowych, których na razie nie ma, co wyklucza zobowiązanie się do zbycia papierów już posiadanych, bo wcześniej pożyczonych.

Wobec powyższego Sąd podzielił stanowisko Wnioskodawcy, że literalne odczytanie art. 12 ust. 4c oraz art. 15 ust. 1n ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych prowadzi do rezultatów niemożliwych do akceptacji. Jakkolwiek wykładnia gramatyczna przepisów prawa ma znaczenie podstawowe i wykładnia taka wyprzedza inne rodzaje wykładni, to jednak nie znajduje ona zastosowania, gdy w jej wyniku wykładany przepis byłby przepisem martwym lub dochodziłoby do sytuacji absurdalnych. Trudno bowiem zrozumieć, dlaczego przepis ten miałby być stosowany tylko wobec podatników, którzy w chwili zobowiązywania się do zbycia papierów wartościowych, papierów tych jeszcze nie posiadali i dopiero później pożyczyli je i następnie zbyli, a nie miałby być stosowany wobec podatników, którzy wcześniej papiery wartościowe pożyczyli, a następnie je zbyli. Przecież wzajemna relacja pożyczkodawca – pożyczkobiorca papierów wartościowych jest w obu sytuacjach taka sama. Należy zatem przyznać rację Wnioskodawcy, że art. 12 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy stosować do każdej sprzedaży pożyczonych papierów wartościowych, a więc także do sytuacji opisanej we wniosku o interpretację. Stanowisko takie jest zgodne z wyraźną wolą ustawodawcy, który w przepisie tym chciał uregulować kwestię opodatkowania dochodu z odpłatnego zbycia uprzednio pożyczonych akcji.

W postawionym we wniosku pytaniu nr 2 Wnioskodawca zapytał o to, czy do kosztów uzyskania przychodów należy zaliczyć, po pierwsze – wydatki na zapłatę wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za pożyczenie akcji, niezależnie od formy, jaką to wynagrodzenie przyjmie, a po drugie – wydatki na nabycie akcji w celu wywiązania się z obowiązku zwrotu pożyczonych akcji. Pytanie nr 2 związane jest zatem ze sposobem ustalenia, które wydatki mają charakter kosztowy, a nie z tym, w jakim momencie poszczególne wydatki powinny zostać zaliczone do kosztów. Tej ostatniej kwestii dotyczy natomiast pytanie nr 3. Sąd zauważył, że chociaż Organ podatkowy uznał w całości stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe, to na str. 11 zaskarżonej interpretacji stwierdził, że wydatki na nabycie akcji przez Spółkę komandytową, stosownie do posiadanych udziałów w tej Spółce, Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Podobnie z wydatkami stanowiącymi wynagrodzenie za udzielenie Spółce pożyczek akcji Wnioskodawca, stosownie do posiadanych udziałów w tej Spółce, będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 4e przy uwzględnieniu art. 16 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy. Oznacza to, że Organ interpretujący co do zasady zgodził się z Wnioskodawcą w zakresie odpowiedzi na pytanie nr 2 o możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków wskazanych we wniosku. W zakresie odpowiedzi na pytanie nr 2 rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonej interpretacji, czyli uznające stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe, jest niespójne z uzasadnieniem Organu, co oznacza, według Sądu, naruszenie art. 14c § 1 i 2 Ordynacji podatkowej. Zawarcie w interpretacji oceny stanowiska Wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny oznacza oczywiście sporządzenie takiej oceny i jej uzasadnienia prawnego, które są wzajemnie spójne.

W zakresie pytania nr 3 Sąd zauważył, że poza sporem między stronami jest to, że oba rodzaje wydatków wskazanych we wniosku o interpretację po pierwsze – są wydatkami o charakterze kosztowym, a po drugie – są kosztami bezpośrednio związanymi z przychodami uzyskiwanymi ze zbycia pożyczonych akcji. Jednakże stanowisko Organu, w ocenie Sądu błędne w zakresie niemożliwości zastosowania art. 12 ust. 4c do przychodu ze zbycia pożyczonych akcji, determinowało treść interpretacji przepisów prawa w związku z pytaniem nr 3.

W związku z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) z dnia (…) 2015 r., sygn. akt (…), otrzymanym w dniu 23 września 2015 r., ponownemu rozpatrzeniu podlega złożony przez Wnioskodawcę w dniu 22 sierpnia 2014 r. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w zakresie przepisów prawa podatkowego dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wydanym w niniejszej sprawie prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) z dnia (…) 2015 r., sygn. akt (…), stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego w zakresie:

• momentu powstania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku zbycia przez Spółkę akcji nabytych przez pożyczki akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest prawidłowe,

• sposobu i momentu ustalenia kosztów uzyskania przychodu z tytułu uczestnictwa w Spółce w przypadku odpłatnego zbycia przez Spółkę pożyczonych akcji (pytanie oznaczone we wniosku nr 2 i nr 3) – jest prawidłowe.
  
  

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613), odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska Spółki.

Wskazać należy, że z uwagi na fakt, że wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej został złożony w 2014 r. oraz że wyrok w sprawie został wydany w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2014 r. – niniejsza interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851, z późn. zm.) w treści obowiązującej w dniu wydania zaskarżonej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.