Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/443-740/14-2/MPe
z 16 września 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 czerwca 2014 r. (data wpływu 1 lipca 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług pośrednictwa ubezpieczeniowego - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 lipca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku usług pośrednictwa ubezpieczeniowego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. (dalej: „Spółka" lub „Wnioskodawca") jest firmą z sektora szeroko rozumianego pośrednictwa (doradztwa) finansowego. W szczególności, współpracując z szeregiem instytucji finansowych, takich jak banki, towarzystwa ubezpieczeniowe (TU), towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI) oraz pośrednicy finansowi i agenci ubezpieczeniowi, Spółka jest w stanie zaoferować klientom pomoc w znalezieniu optymalnych dla nich rozwiązań finansowych, jak również doprowadzić do ich wdrożenia (inicjacji) i realizacji. W ramach świadczenia usług Spółka jest w stanie bądź dokonać czynności z klientem (zawrzeć umowę) w imieniu instytucji finansowej na dany produkt znajdujący się w jej ofercie, bądź też doprowadzić do kontaktu klienta z instytucją finansową celem sfinalizowania/podpisania takiej umowy.

Aktualnie Spółka rozważa podpisanie umowy (dalej: „Umowa") z innym pośrednikiem-agentem ubezpieczeniowym (dalej: „Kontrahent"), spółką z grupy, w wyniku której przyjmie/zobowiąże się do realizacji usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie: (i) poszukiwania potencjalnych klientów zainteresowanych produktami ubezpieczeniowymi, (ii) udostępniania potencjalnym klientom informacji o możliwościach skorzystania z produktów oferowanych przez wskazane w załączniku do umowy TU, a w szczególności o ubezpieczeniach na życie i ubezpieczeniach majątkowych, (iii) stwarzania warunków, w tym poprzez zachęcanie potencjalnych klientów, do zawarcia umowy między klientem a TU.

W ramach ww. usług pośrednictwa ubezpieczeniowego Spółka wykonywać będzie w szczególności następujące czynności:

1. wprowadzać do aplikacji informatycznej Kontrahenta dane o kliencie niezbędne do przedstawienia oferty ubezpieczenia,
   
2. prezentować oferty ubezpieczeń dedykowanych klientowi,
   
3. zatwierdzać w aplikacji przyjęte przez klienta oferty ubezpieczenia,
   
4. drukować wzory wniosków o ubezpieczenie celem przekazania klientom do wypełnienia,
   
5. weryfikować dane we wniosku o ubezpieczenie podane przez klienta,
   
6. przekazywać klientowi OWU, regulaminy, informacje (tabele) dotyczące taryf i składek,
   
7. kompletować i dołączać do wniosku o ubezpieczenie, po jego wypełnieniu przez klienta i weryfikacji przez Spółkę, wymagane przez ubezpieczyciela dokumenty,
   
8. przekazywać klientowi dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia,
   
9. przekazywać Kontrahentowi w określonych terminach dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia,
   
10. sporządzać dokumentację zdjęciową przedmiotu ubezpieczenia.
    
    

Natomiast Kontrahent będzie/pozostanie odpowiedzialny za realizację następujących czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego zleconych przez TU:

1. popularyzowanie usług ubezpieczeniowych proponowanych przez TU,
   
2. udzielanie pomocy ubezpieczającym przy wypełnianiu wniosków ubezpieczeniowych,
   
3. przyjmowanie od ubezpieczających wniosków ubezpieczeniowych i innych dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy ubezpieczenia oraz wykonywanie innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia,
   
4. zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu TU,
   
5. obliczanie wysokości należnych TU składek ubezpieczeniowych, zgodnie z obowiązującymi taryfami składek,
   
6. informowanie klienta o numerze rachunków bankowych TU, na które należy dokonać wpłat składek ubezpieczeniowych,
   
7. nadzorowanie terminowości wpłacania przez ubezpieczających rat składek ubezpieczeniowych,
   
8. obsługa ubezpieczających związaną z odnawianiem i kontynuacją umów ubezpieczenia,
   
9. uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie w takim zakresie, jak jest to dopuszczone instrukcjami i procedurami TU,
   
10. informowanie ubezpieczonych i uprawnionych z umowy ubezpieczenia o sposobie zgłaszania roszczeń o wypłatę świadczenia w razie zajścia zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową.
    
    

Nadmienić należy, iż strony Umowy (tj. Spółka oraz Kontrahent) zawarły uprzednio analogiczne umowy agencyjne w przedmiocie wykonywania w imieniu lub na rzecz wspomnianych TU (tj. wymienionych w załączniku do Umowy) określonych w tych umowach czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego. W związku z tym powodem i celem zawarcia Umowy będzie zwiększenie efektywności działań stron poprzez podział obowiązków/czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego, które w ramach działania jako agenci TU strony będą wykonywać w imieniu lub na ich rzecz, w wykonaniu umów agencyjnych łączących je z TU.

W konsekwencji, tak jak dotychczas, strony będą wynagradzane przez TU w przypadku doprowadzenia do zawarcia przez klienta umowy ubezpieczenia z tym, że zgodnie z postanowieniami umów agencyjnych wynagrodzenie to wypłacane będzie w całości do rąk strony, która zawarła/podpisała w imieniu TU umowę ubezpieczenia z klientem, tj. na rachunek Kontrahenta. Ten zaś wypłaci Spółce przypadającą na nią zgodnie z Umową część tego wynagrodzenia.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawcy będącemu agentem TU, upoważnionym na podstawie umowy agencyjnej do zawierania w imieniu i na rzecz TU umów z klientami w zakresie określonych ubezpieczeń znajdujących się w ofercie TU, będzie przysługiwało prawo do zastosowania zwolnienia z podatku od towarów i usług (dalej: „VAT") w odniesieniu do kwot wynagrodzenia przekazywanych przez Kontrahenta za czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego wykonane zgodnie z Umową?

Zdaniem Wnioskodawcy, będzie mu przysługiwało prawo do zastosowania zwolnienia z VAT w odniesieniu do kwot wynagrodzenia przekazywanych przez Kontrahenta za czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego wykonane zgodnie z Umową. Kwoty te stanowić bowiem de facto będą udział Spółki w wynagrodzeniu prowizyjnym należnym od TU za świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Tytułem do ich otrzymania będzie status Spółki jako agenta TU wynikający z zawartej z TU przez Spółkę umowy agencyjnej. Natomiast podpisana z Kontrahentem Umowa będzie określać jedynie - na potrzeby rozliczeń między stronami, a więc wewnętrzne - podział obowiązków/czynności agencyjnych między Spółkę a Kontrahenta oraz wynagrodzenia należnego z tego tytułu do TU. Charakter Umowy będzie zatem stricte techniczny, właściwy umowom o współpracy (współdziałaniu). W rezultacie, brak jest/będzie podstaw do traktowania jej jako faktycznie umowy o podwykonawstwo. Jednak nawet w razie uznania Umowy za takową, w ocenie Spółki zastosowanie w odniesieniu do wspomnianych kwot zwolnienia z VAT będzie prawidłowe.

Podstawa prawna

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm., dalej: „ustawa o VAT") zwalnia się od podatku:

• usługi ubezpieczeniowe,
  
• usługi reasekuracyjne,
  
• usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także
  
• usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez, niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek
  
  - z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.
  
  

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Jak wynika z przytoczonych przepisów ustawy o VAT, zwolnione od podatku są nie tylko usługi stricte ubezpieczeniowe czy reasekuracyjne (dalej jako: „usługi podstawowe"), ale także usługi pośrednictwa do tych usług. Przy tym żaden przepis ustawy o VAT, ani też aktu do niej wykonawczego, nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa" użytego we wskazanych przepisach. W szczególności nie wskazuje, że chodzi tu o pośrednictwo obejmujące umocowanie do działania w imieniu jednej ze stron stosunku prawnego, na podstawie którego świadczona jest/będzie usługa ubezpieczeniowa, w tym przede wszystkim umocowań (pełnomocnictwa) do podpisania takiej umowy w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela czy ubezpieczającego/ubezpieczonego (w przypadku usług brokerskich). Niewątpliwie takie pośrednictwo mieści się w zakresie zastosowania analizowanego przepisu, to jednak - w ocenie Wnioskodawcy - go nie wyczerpuje.

Zdaniem Spółki pojęcie „pośrednictwo" zostało użyte w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, podobnie jak w ust. 1 pkt 38 i następne tego artykułu - w znaczeniu szerokim i obejmuje także świadczenie usług, które wyczerpują się w czynnościach faktycznych zmierzających lub sprzyjających zawarciu umowy na świadczenie usług podstawowych. A więc usług, których istotę można określić jako kojarzenie stron umowy. Oczekiwanym następstwem podejmowanych przez takiego pośrednika starań jest doprowadzenie do spotkania się stron i podpisania - niekoniecznie już z jego bezpośrednim udziałem - umowy na dany produkt finansowy (bankowy, ubezpieczeniowy czy inny). W tym celu pośrednik z reguły uprawniony jest m.in.:

• zainteresować potencjalnego klienta ofertą usług finansowych danej instytucji finansowej (tu: TU) poprzez podejmowanie stosownych działań informacyjnych i marketingowych,
  
• zapoznać klienta ze szczegółami tej oferty w zakresie usług budzących jego zainteresowanie,
  
• zaproponować klientowi konkretne produkty/rozwiązania z oferty TU, zgodne z jego potrzebami,
  
• przekazać informacje nt. warunków, jakie klient powinien spełnić, aby móc skorzystać z wybranego produktu ubezpieczeniowego,
  
• wspierać klienta w wypełnianiu ww. warunków, w szczególności formalnych, oraz dokonywać wstępnej oceny spełnienia tych warunków przez klienta,
  
• informować klienta o sposobach kontaktu z instytucją finansową lub bezpośrednio aranżować takie spotkania,
  
• sporządzać oraz przekazywać zleceniodawcy stosowną dokumentację dotyczącą relacji z klientem.
  
  

Takie rozumienie „pośrednictwa" bliskie jest pojęciu agencji w ujęciu cywilistycznym. Zgodnie z art. 758 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej: „K.c.") przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Jak z powyższego wynika, istotą działalności agenta jest stałe pośredniczenie przy zawieraniu umów. Nie jest przy tym wymagane, aby agent zawierał również umowy w imieniu zleceniodawcy. Co więcej, zgodnie z ugruntowanym poglądem doktryny (por. „Kodeks cywilny - Komentarz. Tom II" pod red. K. Pietrzykowskiego, wyd. CH Beck, Warszawa 2005), to w tym pierwszym przypadku mamy do czynienia z pośrednictwem sensu stricte (agencja pośrednicza), gdy w wariancie drugim z przedstawicielstwem agenta działającego w charakterze pełnomocnika. Wskazuje się (ibidem), że usługi agenta w ramach pośrednictwa sprowadzają się do wykonywania czynności faktycznych, które tworzą zachowanie określane mianem „pośredniczenie" obejmujące np.: wyszukiwanie osób, z którymi można zawierać umowy danego rodzaju, ułatwianie spotkań z takimi osobami, nakłanianie do skorzystania z oferty, przekazywanie prospektów, informowanie o warunkach umów, doręczanie ofert itp.

Jednocześnie, zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednik ubezpieczeniowy wykonuje czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń (czynności agencyjne) polegające na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych (działalność agencyjna). Jak wynika z powyższego przepisu, a brzmienie art. 2 oraz a contrario art. 6 ust. 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym to potwierdza, działalnością agencyjną, stanowiącą odmianę pośrednictwa ubezpieczeniowego, jest działalność obejmująca wszystkie lub niektóre z wymienionych czynności faktycznych lub prawnych. W rezultacie, także z punktu widzenia tej ustawy nie jest konieczne do uznania czynności danego podmiotu za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, aby obejmowały one zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu zakładu ubezpieczeń (TU). W szczególności, mogą się zatem one sprowadzać do poszukiwania/pozyskiwania klientów lub wykonywania innych czynności przygotowawczych; istotne, aby miały one na celu doprowadzenie do zawarcia lub wykonania umów ubezpieczenia.

Mając powyższe na uwadze należy w pierwszej kolejności wskazać, iż Spółkę łączą bezpośrednio z TU umowy agencyjne, na podstawie których jest ona zobowiązana do świadczenia na ich rzecz usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, w zakresie produktów ubezpieczeniowych, do których odnosić się również będzie Umowa. Umowy agencyjne stanowią podstawę świadczonych przez Spółkę usług; w konsekwencji stanowią też podstawę do otrzymania przez Spółkę należnego jej wynagrodzenia. Bez istnienia przedmiotowych umów zawarcie Umowy byłoby bezcelowe - umowa ta określa bowiem jedynie podział obowiązków/czynności między Spółką a Kontrahentem, do których wykonania uprawniony/obowiązany jest każdy z tych podmiotów na podstawie łączących go z TU umów agencyjnych. Ergo, w braku Umowy każda ze stron nadal jest/będzie uprawniona/obowiązana wykonywać te czynności na podstawie danej umowy agencyjnej. Jednocześnie zawarcie Umowy nie spowoduje, iż podstawą czynności wykonywanych przez Spółkę przestaną być umowy agencyjne łączące ją z poszczególnymi TU. Przy tym faktyczny zakres tych czynności, zgodnie z przedstawionym opisem, nadal będzie pozwalał na zakwalifikowanie ich, zarówno na gruncie K.c, jak i ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, jako działalności agencyjnej. Zgodny pozostanie także cel działań Spółki, którym nadal będzie doprowadzenie do zawarcia i wykonania umowy na produkty ubezpieczeniowe z oferty TU.

Należy zatem uznać, że Umowa będzie mieć charakter czysto techniczny; jej celem będzie optymalizacja prowadzonej przez strony działalności agencyjnej pod kątem zwiększenia jej efektywności. Z tego punktu widzenia okoliczność, iż sam sposób uzyskiwania wynagrodzenia przez Spółkę ulegnie modyfikacji w ten sposób, iż pojawi się podmiot „pośredniczący" - w osobie Kontrahenta, należy uznać za nieistotny dla oceny podatkowej zdarzenia. W świetle przepisów o VAT (vide art. 29a ust. 1 ustawy) nie ma bowiem znaczenia, od kogo podatnik otrzymuje lub ma otrzymać zapłatę z tytułu usług świadczonych na rzecz nabywcy. W ocenie Spółki (vide uwagi powyżej) nie powinno ulegać wątpliwości, iż mimo zawarcia Umowy, nabywcą tym pozostaną TU.

W tej sytuacji zastosowanie przez Spółkę na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwolnienia od podatku w odniesieniu do otrzymywanych przez Spółkę od Kontrahenta zgodnie z Umową kwot, jako należnych z tytułu świadczonych przez nią usług pośrednictwa do usług ubezpieczeniowych, będzie zasadne.

Niemniej nawet w razie uznania, ku czemu z ww. względów brak jest jednak zdaniem Spółki podstaw, iż w rozpatrywanej sytuacji będzie ona działać faktycznie w charakterze podwykonawcy Kontrahenta, także wówczas właściwym będzie zastosowanie zwolnienia z VAT w odniesieniu do wspomnianych kwot. Należy zauważyć, iż przepisy ustawy o VAT nie zawierają żadnych dodatkowych wskazań ani ograniczeń w zakresie związku pośrednika ze świadczeniodawcą lub odbiorcą usług podstawowych. W efekcie, uznanie Spółki za faktycznego podwykonawcę nie zmieni charakteru, w jakim będzie ona działać, tj. w charakterze pośrednika - istota i cel jej czynności będzie ten sam, a więc doprowadzenie do skojarzenia stron i - w dalszej kolejności - zawarcia przez TU umowy z klientem na świadczenie usług podstawowych. Zakres czynności pozostawionych zgodnie z Umową w gestii Spółki będzie to potwierdzać. Od dojścia do skutku umowy na usługi podstawowe będzie też nadal uzależnione wynagrodzenie Spółki. Jednocześnie, na co także warto wskazać, z punktu widzenia klienta będzie bez znaczenia, czy Wnioskodawca będzie występować jako agent, czy też jako jego podwykonawca. W obu będzie bowiem identyfikowany przez klienta jako podmiot faktycznie działający na rzecz TU. A zatem sens ekonomiczny będzie ten sam.

Podsumowując, niezależnie od tego, czy sytuacja, która będzie efektem zawarcia Umowy, z punktu widzenia Spółki zostanie uznana za współwykonawstwo usług z Kontrahentem, czy też podwykonawstwo, aktualne będzie zastosowanie do świadczonych przez Spółkę usług zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. Dla uznania usług za usługi pośrednictwa do usług ubezpieczeniowych, zwolnione z VAT, nie ma bowiem istotnego znaczenia miejsce zajmowane przez usługodawcę (w łańcuchu świadczeniodawców), lecz rzeczywisty charakter i cel świadczonych przez niego usług. W szczególności nie ma znaczenia, czy usługodawca faktycznie podpisuje umowę w imieniu zleceniodawcy (tu: TU), czy też „jedynie" doprowadza/stwarza warunki do zawarcia takiej umowy.

Powyższe znajduje potwierdzenie w licznych wyrokach sądów (vide np. wyrok TSUE w sprawie CSC Financial Services z 13 grudnia 2001 r. (sygn. C-235/00), wyrok TSUE w sprawie Volker Ludwig z 21 czerwca 2007 r. (sygn. C-453/05), wyroku TSUE z 3 kwietnia 2008 r. w sprawie J.C.M. Beheer B.V. (sygn. C-124/07), wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 października 2012 r. (sygn. akt III SA/W a 3484/11)), jak i interpretacjach organów podatkowych (vide np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 listopada 2011 r., (sygn. IPPP1/443-1304/11-2/PR), z 24 czerwca 2011 r., (sygn. IPPP2/443-328/11-3/MM), z 17 października 2012 r. (sygn. IPPP1/443-844/12-2/IGo), z 26 czerwca 2013 r. (IPPP3/443-302/13-2/IG), interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 18 grudnia 2012 r., (sygn. IPTPP1/443-861/12-4/RG), z 21 listopada 2012 r. (sygn. IPTPP2/443-732/12-4/KW), interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 czerwca 2012 r., (sygn. ITPP1/443-363/12/AT), z 28 stycznia 2013 r. (sygn. ITPP2/443-1377/12/AK), z 22 lipca 2013 r.,(sygn. ITPP2/443-442/13/EK).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stawka podatku, na podstawie art. 41 ust. 1 ww. ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże w myśl art. 146a pkt 1 tej ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług stawki obniżone lub zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41 (ust. 13 powyższego artykułu).

W myśl ust. 14 tego artykułu, przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Jak stanowi ust. 15 ww. artykułu, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
   
2. usług doradztwa;
   
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Zatem w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L Nr 347, poz. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

W myśl art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Wskazać należy, że Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych, ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

„Czynność ubezpieczeniowa”, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy.

Czynność ubezpieczeniowa, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-8/01 orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu to, że ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skandia C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie „transakcje ubezpieczeniowe” nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia TSUE podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, że tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B(a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Natomiast zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.

Z kolei, w sprawie C-453/05 TSUE stwierdził, że „pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest firmą z sektora szeroko rozumianego pośrednictwa (doradztwa) finansowego. W szczególności, współpracując z szeregiem instytucji finansowych, takich jak banki, towarzystwa ubezpieczeniowe (TU), towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI) oraz pośrednicy finansowi i agenci ubezpieczeniowi, Spółka jest w stanie zaoferować klientom pomoc w znalezieniu optymalnych dla nich rozwiązań finansowych, jak również doprowadzić do ich wdrożenia (inicjacji) i realizacji. W ramach świadczenia usług Spółka jest w stanie bądź dokonać czynności z klientem (zawrzeć umowę) w imieniu instytucji finansowej na dany produkt znajdujący się w jej ofercie, bądź też doprowadzić do kontaktu klienta z instytucją finansową celem sfinalizowania/podpisania takiej umowy. Aktualnie Spółka rozważa podpisanie umowy z innym pośrednikiem-agentem ubezpieczeniowym, spółką z grupy, w wyniku której przyjmie/zobowiąże się do realizacji usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie: (i) poszukiwania potencjalnych klientów zainteresowanych produktami ubezpieczeniowymi, (ii) udostępniania potencjalnym klientom informacji o możliwościach skorzystania z produktów oferowanych przez wskazane w załączniku do umowy TU, a w szczególności o ubezpieczeniach na życie i ubezpieczeniach majątkowych, (iii) stwarzania warunków, w tym poprzez zachęcanie potencjalnych klientów, do zawarcia umowy między klientem a TU.

W ramach ww. usług pośrednictwa ubezpieczeniowego Spółka wykonywać będzie w szczególności następujące czynności:

1. wprowadzać do aplikacji informatycznej Kontrahenta dane o kliencie niezbędne do przedstawienia oferty ubezpieczenia,
   
2. prezentować oferty ubezpieczeń dedykowanych klientowi,
   
3. zatwierdzać w aplikacji przyjęte przez klienta oferty ubezpieczenia,
   
4. drukować wzory wniosków o ubezpieczenie celem przekazania klientom do wypełnienia,
   
5. weryfikować dane we wniosku o ubezpieczenie podane przez klienta,
   
6. przekazywać klientowi OWU, regulaminy, informacje (tabele) dotyczące taryf i składek,
   
7. kompletować i dołączać do wniosku o ubezpieczenie, po jego wypełnieniu przez klienta i weryfikacji przez Spółkę, wymagane przez ubezpieczyciela dokumenty,
   
8. przekazywać klientowi dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia,
   
9. przekazywać Kontrahentowi w określonych terminach dokumenty potwierdzające zawarcie umowy ubezpieczenia,
   
10. sporządzać dokumentację zdjęciową przedmiotu ubezpieczenia.
    
    

Wnioskodawca będzie wynagradzany przez TU w przypadku doprowadzenia do zawarcia przez klienta umowy ubezpieczenia z tym, że zgodnie z postanowieniami umów agencyjnych wynagrodzenie to wypłacane będzie w całości do rąk strony, która zawarła/podpisała w imieniu TU umowę ubezpieczenia z klientem, tj. na rachunek Kontrahenta. Ten zaś wypłaci Spółce przypadającą na nią zgodnie z Umową część tego wynagrodzenia.

W odniesieniu do powyższych okoliczności oraz treści powołanych przepisów należy stwierdzić, że Wnioskodawca nie wykonuje „czynności ubezpieczeniowych”. Czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia, do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Tak rozumiana „czynność ubezpieczeniowa”, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia od podatku a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisu sprawy wynika, że między Wnioskodawcą oraz ubezpieczonymi nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia. Wnioskodawca nie występuje w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. Wnioskodawca nie świadczy również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalszym cedowaniem przyjętego ryzyka.

W konsekwencji, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie stanowią usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, że prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

W tym miejscu należy wskazać na pkt 19 wyroku w sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien, w którym TSUE stwierdził, że ani szósta dyrektywa, ani dyrektywa Rady 77/92/EWG z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie środków mających ułatwić skuteczne osiągnięcie swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług w odniesieniu do działalności agentów przejściowych dotyczących tych działalności (ex grupa ISIC 630) oraz, w szczególności, środków przejściowych dotyczących tych działalności (Dz.U. L 26, s. 14) nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do zawarcia której się on przyczynił.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku w sprawie CSC Financial Services Ltd. (wyrok TSUE z dnia 13 grudnia 2001 r., C-235/00), która to spółka świadczyła usługi typu call center na rzecz instytucji finansowych, Trybunał podjął się próby konstruowania definicji samego pośrednictwa. Pośrednikiem jest więc podmiot niebędący żadną ze stron umowy, ale świadczący usługę na rzecz strony w zamian za wynagrodzenie. W skład usługi wchodzić może zwłaszcza prowadzenie negocjacji. Celem pośrednictwa jest zaś uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę. Z kolei nie może być mowy o pośrednictwie wówczas, gdy jedna ze stron umowy zleca tylko podwykonawcy część czynności faktycznych.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy, a także obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa podatkowego należy stwierdzić, że wykonywane przez Wnioskodawcę czynności (wymienione w opisie sprawy) są usługami w zakresie pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. W konsekwencji, w analizowanej sprawie spełniony jest warunek do zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy. Bez znaczenia jest przy tym to, że umowę o świadczenie usług Wnioskodawca podpisze z innym pośrednikiem – agentem ubezpieczeniowym. Zakres wykonywanych czynności i ich charakterystyka wskazują, że Wnioskodawca świadczył będzie usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Podsumowując, czynności w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego wykonywane przez Wnioskodawcę będą zwolnione od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.