Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/443-341/14-2/PR
z 21 maja 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 17 marca 2014 r. (data wpływu 26 marca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia z opodatkowania czynności świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia na cudzy rachunek – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 marca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zastosowania zwolnienia z opodatkowania czynności świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

1. Wnioskodawca jest bankiem, prowadzącym działalność bankową na podstawie zezwolenia wydanego przez Komisję Nadzoru Finansowego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe. W ramach działalności bank udzielił osobom fizycznym kredytów hipotecznych (dalej: „Klienci”) oraz umożliwił im przystąpienie do grupowych umów ubezpieczenia zawartych przez bank z towarzystwami ubezpieczeniowymi. Przedmiotem zawartych umów grupowego ubezpieczenia jest:
   1. Ubezpieczenie PPI - czyli ubezpieczenie spłaty rat kredytowych na wypadek zachorowania,
   2. Ubezpieczenie na życie i całkowitej niezdolności do pracy
   3. Ubezpieczenie od utraty pracy
   4. Ubezpieczenie nieruchomości
   5. Ubezpieczenie ruchomości
      
      
      

Zgodnie ze schematem ubezpieczenia grupowego:

• bank pełni rolę ubezpieczającego, czyli podmiotu, który zawarł z towarzystwem ubezpieczeniowym umowę ubezpieczenia oraz jest zobowiązany do opłacania składek;
• Klienci - są zaś ubezpieczonymi, czyli osobami, na rzecz której zawarto umowę i która podlega ochronie.
  
  

Jednocześnie, bank na mocy udzielonego przez klienta upoważnienia uprawniony jest do pobierania od klienta składki z tytułu objęcia go ochroną ubezpieczeniową.

Na podstawie zawartych z Wnioskodawcą umów kredytowych, klienci zostali zobowiązani do przeniesienia na rzecz banku praw do kwot odszkodowań z tytułu ubezpieczeń PPI oraz ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń od utraty pracy, ubezpieczeń nieruchomości celem zabezpieczenia udzielonego kredytu.

W celu realizacji umowy grupowego ubezpieczenia, bank świadczy na rzecz Towarzystwa usługę, stanowiącą usługę ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych na rachunek Klientów. Czynności wykonywane przez bank w ramach Usługi obejmują w szczególności:

1. udzielanie Klientom podstawowych informacji nt. grupowych umów ubezpieczenia oraz ich warunków,
2. podejmowanie niezbędnych czynności przygotowawczych, zmierzających do umożliwienia Klientom przystąpienia do grupowych umów ubezpieczenia,
3. przyjmowanie od Klientów rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej i ich przekazywanie do Towarzystwa,
4. dostarczanie Towarzystwu informacji niezbędnych dla prawidłowej realizacji grupowych umów ubezpieczenia i dokonywania rozliczeń dotyczących realizacji umów ubezpieczenia,
5. wykorzystywanie i udostępnianie Klientom obowiązujących formularzy związanych z obsługą grupowej umowy ubezpieczenia,
6. zapewnienie prawidłowego obiegu dokumentów i korespondencji z Klientami,
7. należyte przechowywanie i zabezpieczanie wszelkiej dokumentacji związanej z grupowymi umowami ubezpieczenia.
   
   

Z tytułu świadczenia Usługi Bank pobiera od Towarzystwa wynagrodzenie w formie prowizji, stanowiącej część składki należnej Towarzystwu od Klientów. Wynagrodzenie to jest rozliczane w ustalonych okresach rozliczeniowych.

2. Bank w przeszłości utworzył wyspecjalizowany podmiot - Bank (dalej: „Bank”), działający w oparciu o przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych.
   
   

Pierwotnie Bank funkcjonował pod nazwą Bank S.A. Obecnie Bank prowadzi działalność pod zmienioną nazwą: Bank S.A.

W związku z istniejącymi potrzebami biznesowymi oraz w celu spełnienia wymogów przewidzianych regulacjami sektorowymi, w szczególności możliwością refinansowania portfela kredytowego banku poprzez pozyskania finansowania przez Bank w drodze emisji listów zastawnych, bank zamierza dokonać w drodze umownej transferu portfela wierzytelności kredytowych, wynikających z kredytów hipotecznych udzielonych przez Wnioskodawcę jego klientom.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 12 ustawy o bankach hipotecznych, do podstawowych czynności Banku należy m.in. nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią nabyte wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką.

3. Transakcja przeniesienia portfela wierzytelności zostanie przeprowadzona w oparciu o przepis art. 509 i następne Kodeksu cywilnego tj. w drodze przelewu wierzytelności. W myśl przedmiotowej konstrukcji cywilnoprawnej dojdzie do przeniesienia na Bank:
   1. całej wierzytelności z tytułu umowy kredytu (wierzytelności jako całokształt uprawnień wierzyciela wynikający ze stosunku prawnego), a zatem obok głównego roszczenia o spłatę kredytu wraz z odsetkami, nastąpi przeniesienie także wszelkich związanych z nią uprawnień i roszczeń, które są zbywalne np. prawo żądania kontynuacji zabezpieczenia w postaci cesji praw z polisy ubezpieczenia nieruchomości a także uprawnienia prawno-kształtujące dotyczące wierzytelności;
   2. praw do kwot odszkodowań z tytułu PPI oraz ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń od utraty pracy, ubezpieczeń nie ruchomości.
      
      
      

Z uwagi na przyjęcie takiego sposobu dokonania przeniesienia portfela wierzytelności (cesja w oparciu o art. 509 n. k.c.) oraz funkcjonujące w tym zakresie regulacje prawne, w szczególności przepisy prawa cywilnego, dokonany transfer wierzytelności nie obejmuje zobowiązań Banku, w związku z zawartymi umowami kredytów hipotecznych. W tym zakresie po stronie Banku, pozostanie zobowiązanie wobec Klientów kontynuacji ich ubezpieczenia, na podstawie zawartych przez Bank z towarzystwem ubezpieczeniowym umów ubezpieczenia grupowego, do której Klienci przystąpili. Również na gruncie obowiązujących przepisów prawa przedmiotowy transfer wierzytelności nie zmienia sytuacji podmiotowo-prawnej banku w relacji z towarzystwem ubezpieczeń, tj. również w tej relacji bank pozostaje ubezpieczającym, a usługi przez niego świadczone na rzecz towarzystwa ubezpieczeń pozostają usługami świadczonymi przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

W konsekwencji, bank pozostanie w roli ubezpieczającego w odniesieniu do kredytów, z tytułu których wierzytelności zostały przeniesione do Banku w ramach transakcji przeniesienia portfela wierzytelności. Tym samym również będzie kontynuował wykonywanie na rzecz towarzystwa ubezpieczeń ww. czynności służących realizacji umowy grupowego ubezpieczenia, tj. w szczególności dostarczał towarzystwu ubezpieczeniowemu informacji niezbędnych dla prawidłowej realizacji grupowych umów ubezpieczenia i dokonywania rozliczeń dotyczących realizacji umów ubezpieczenia, czy też przyjmował od Klientów informację o rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej i ich przekazywał ją do towarzystwa ubezpieczeń, a także kontynuował pobieranie od towarzystwa ustalonego w umowie wynagrodzenia.

Dodatkowo Wnioskodawca pragnie wskazać, że za utrzymaniem obecnego modelu biznesowego w zakresie ubezpieczeń kredytów hipotecznych przemawiały przede wszystkim względy biznesowe. Intencją Banku i Banku było, aby dokonany transfer portfela wierzytelności pozostał bez wpływu na ich relacje z Klientami. Sam transfer portfela wierzytelności do tego banku, w założeniu, z punktu widzenia komfortu obsługi Klienta ma pozostać niezauważalny. W związku z ograniczeniami co do możliwości przekazania zobowiązań Banku z tytułu obejmowania Klientów ochroną ubezpieczeniową, obowiązek ten nie został przekazany do Banku i pozostał po stronie Banku.

Jednocześnie na podstawie umowy outsourcingowej zawartej pomiędzy Bankiem i Bankiem Hipotecznym, Bank świadczy na rzecz Banku za wynagrodzeniem usługę w zakresie kompleksowej obsługi kredytów, z tytułu których wierzytelności były przedmiotem transferu do Banku. Usługa te nie jest objęta zapytaniem niniejszego wniosku, a Wnioskodawca podaje tę okoliczność jedynie w celu wykazania, że umowa ta będzie realizować intencje banku oraz Banku w zakresie zapewnienia, aby przedmiotowy transfer pozostał bez wpływu z punktu widzenia Klientów i jakości ich obsługi.

Wątpliwości Banku dotyczą możliwości stosowania zwolnienia od VAT dla opisanej powyżej usługi wykonywanej na rzecz towarzystwa ubezpieczeń w odniesieniu do wierzytelności, będących przedmiotem przelewu do Banku, a w stosunku do których bank zgodnie z przepisami prawa pozostaje w roli ubezpieczającego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Usługa opisana w stanie faktycznie świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz towarzystwa, korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, jako usługa świadczona przez ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych na cudzy rachunek (tj. na rachunek Klientów), w odniesieniu do kredytów udzielonych przez Bank, z tytułu których wierzytelności zostały przeniesione do Banku?

Zdaniem Banku, usługa opisana w stanie faktycznym, świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Towarzystwa, korzysta ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), jako usługa świadczona przez ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych na cudzy rachunek (tj. na rachunek Klientów), w odniesieniu do kredytów udzielonych przez Bank, z tytułu których wierzytelności zostały przeniesione do Banku.

W ocenie Wnioskodawcy, wskazana w opisie stanu faktycznego Usługa Banku świadczona na rzecz Towarzystwa w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek jest usługą, która na gruncie podatku VAT korzysta ze zwolnienia od tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

Zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji. (podkreślenie Wnioskodawcy)

Ustawa o VAT nie zawiera definicji pojęcia usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na „cudzy rachunek”. Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, analizowany przepis powinien być rozumiany zgodnie z jego wykładnią literalną, w szczególności biorąc pod uwagę, iż jest on wystarczająco jasny i precyzyjny. Mając na uwadze treść powyższego przepisu, w ocenie Wnioskodawcy, aby powyższe zwolnienie od VAT znalazło zastosowanie, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

1. Usługa jest świadczona przez ubezpieczającego;
   
2. Umowa zawarta jest na cudzy rachunek;
   
3. Usługa jest świadczona w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczającego na cudzy rachunek.

- Usługa jest świadczona przez Ubezpieczającego

W odniesieniu do pierwszego z powyższych warunków, możliwość takiego ukształtowania stosunku ubezpieczeniowego, przewiduje art. 808 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tą regulacją, ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek zabezpiecza interes majątkowy lub niemajątkowy osoby trzeciej. W umowie ubezpieczenia, której dotyczy niniejszy wniosek, Bank występuje w charakterze ubezpieczającego, a umowy zawarte są na cudzą rzecz, jako ubezpieczeni w umowach wskazani są Klienci. Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, nie ulega wątpliwości, że w przypadku Usług, spełniona jest pierwsza ze wskazanych powyżej przesłanek.

• umowa zawarta jest na cudzy rachunek
  
  

Mając na uwadze zakres Usługi wykonywanej przez Wnioskodawcę, w jego ocenie za spełniony należy również uznać drugi z powyższych warunków, tj. umowy ubezpieczenia, do których zawarcia dochodzi w ramach świadczenia Usługi zawierane są na cudzy rachunek.

Zgodnie z treścią umów ubezpieczenia ubezpieczającym jest Bank, a ubezpieczonymi, na których rachunek zawierane są umowy ubezpieczenia, są Klienci. W tym zakresie umowy ubezpieczenia wskazują bezpośrednio, iż ubezpieczonym jest podmiot, inny niż Bank.

W ocenie Wnioskodawcy, fakt, że prawa do odszkodowań z tytułu zawartych na rachunek klienta ubezpieczeń przysługują Bankowi Hipotecznemu tytułem zabezpieczenia wierzytelności kredytowej czy to jako uposażonemu czy cesjonariuszowi nie zmienia kwalifikacji prawnej przedmiotowych umów. Bank nadal pozostaje w takiej umowie ubezpieczającym, a podmiotem, którego bezpośrednio dotyczy zdarzenie ubezpieczeniowe jest ubezpieczony, a więc Klient. Dodatkowo, przepisy ustawy o VAT (art. 43 ust. 1 pkt 37) w tym zakresie nie wymagają, aby ubezpieczający pozostawał z ubezpieczonym w jakimkolwiek innym związku, a wierzytelności będące podstawą (tzw. causa) do zawarcia umowy ubezpieczenia były wierzytelnościami własnymi podmiotu ubezpieczającego (lub nie zostały zbyte).

Innymi słowy, przepis ten nie uzależnia możliwości stosowania zwolnienia od VAT dla usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, od relacji występujących pomiędzy tymi podmiotami w ramach odrębnych stosunków prawnych (jak w przypadku Wnioskodawcy) jak również od losu wierzytelności będącej podstawą do zawarcia umowy ubezpieczenia. Tym samym z punktu widzenia przepisów o VAT, nie jest istotne czy w związku ze świadczeniem Usługi ochroną ubezpieczeniową są objęte wierzytelności (i) przysługujące Bankowi z tytułu zawartych z Klientami umów kredytu hipotecznego, które przysługują bezpośrednio Bankowi, czy też (ii) wierzytelności, które zostały przeniesione na inny podmiot (tu: Bank).

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, fakt, że wierzytelności, do których odnoszą się zawarte przy udziale Banku umowy ubezpieczenia zostały przelane na Bank, nie jest istotny dla kwalifikacji podatkowej czynności wykonywanych przez Bank w ramach Usługi.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, umowy te należy uznać za umowy ubezpieczenia zawarte przez ubezpieczającego (Bank) na cudzy rachunek (Klienta).

• Usługa jest świadczona w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych przez ubezpieczającego na cudzy rachunek
  
  

Usługa świadczona przez Bank, a tym samym wszystkie wykonywane w ramach tej Usługi czynności pozostają w ścisłym związku z zawartymi umowami ubezpieczenia na cudzy rachunek. Przykładowo, bez udzielania Klientom podstawowych informacji nt. grupowych umów ubezpieczenia oraz ich warunków oraz bez podejmowania niezbędnych czynności przygotowawczych, zmierzających do umożliwienia Klientom przystąpienia do grupowych umów ubezpieczenia, umowy ubezpieczenia w ogóle nie zostałyby zawarte. Z kolei dostarczanie Towarzystwu informacji niezbędnych dla prawidłowej realizacji grupowych umów ubezpieczenia jest niezbędne np. w zakresie dokonania przez Towarzystwo, wymaganej przez prawo ubezpieczeniowe (art. 18 ustawy o działalności ubezpieczeniowej), oceny ryzyka ubezpieczeniowego.

Stanowisko Wnioskodawcy co do możliwości korzystania ze zwolnienia od VAT dla świadczonej Usługi znajduje poparcie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”). Przykładowo w wyroku TSUE w sprawie Card Portection Plan (C-349/96), TSUE stwierdził, że pojęcie „transakcje ubezpieczeniowe” nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przejmuje na siebie ryzyko objęte ochroną ubezpieczeniową. Podobne stanowisko zostało zaprezentowane przez TSUE w wyroku w sprawie Skandia (C-240/99).

Powyższe, znajduje potwierdzenie również w stanowisku wyrażanym przez Ministra Finansów w wydawanych interpretacjach indywidualnych dotyczących umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Przykładowo:

• interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 sierpnia 2012 r. (ITPP1/443-596/12/BJ);
• interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 9 lutego 2012 r. (ITPP1/443-1606/11/MS);
• interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21 czerwca 2011 r. (IPPP2/443-433/11-2/MM).
  
  

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku wykonywania Usługi, mamy do czynienia z usługami ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, które zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, które korzystają ze zwolnienia od opodatkowania tym podatkiem.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości wskazanego powyżej stanowiska, zgodnie z którym Usługa opisana w stanie faktycznym / zdarzeniu przyszłym, świadczona przez Wnioskodawcę, może korzystać ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT jako usługa świadczona przez ubezpieczającego w zakresie umów ubezpieczenia zawieranych na cudzy rachunek w odniesieniu do kredytów udzielonych przez Bank, z tytułu których wierzytelności zostały przeniesione do Banku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54  §  1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.