Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/443-652/13-3/AW
z 22 października 2013 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o., przedstawione we wniosku z dnia 16 lipca 2013 r. (data wpływu 22 lipca 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 września 2013 r. (data wpływu 30 września 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT transakcji zamiany nieruchomości – jest:

  • prawidłowe – w zakresie pytań nr 1–11 i nr 13,
  • nieprawidłowe – w zakresie pytania nr 12.

UZASADNIENIE

W dniu 22 lipca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT transakcji zamiany nieruchomości. Powyższy wniosek uzupełniono pismem z dnia 26 września 2013 r. o doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka z o.o. (dalej jako Wnioskodawca lub Spółka) jest czynnym podatnikiem VAT. Spółka powstała w dniu 28 czerwca 2000 r. w wyniku przekształcenia zakładu budżetowego o nazwie „Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne” w Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Obecnie Spółka realizuje projekt pn. „Budowa …”. Projekt jest realizowany na nieruchomościach stanowiących własność Miasta. W związku z realizacją projektu, Wnioskodawca dokona opuszczenia szeregu nieruchomości, na których znajduje się infrastruktura służąca działalności wykonywanej przez Wnioskodawcę, jak: zajezdnia, tory odstawcze, pętla tramwajowa itp. Funkcje operacyjne realizowane w oparciu o infrastrukturę znajdującą się na opuszczanych nieruchomościach przejmie nowa zajezdnia. W związku z realizowanym projektem Spółka planuje zawarcie umowy zamiany nieruchomości z Miastem.

Strony przewidują, że określenie wartości nieruchomości dla potrzeb zamiany będzie opierać się na wycenach sporządzonych przez uprawionych rzeczoznawców. W wyniku zamiany nieruchomości:

  • Wnioskodawca nabędzie prawa własności nieruchomości opisanych w księdze wieczystej o łącznej powierzchni 132.053 m2, obejmujących działki o numerach ewidencyjnych 1/2, 1/3 i 1/5, na których realizowana jest inwestycja,
  • Wnioskodawca przekaże – w wykonaniu umowy zamiany – posiadane nieruchomości wraz z uzgodnioną uzupełniającą dopłatą związaną z koniecznością zachowania ekwiwalentności świadczeń stron objętych zamianą.

Obecnie Wnioskodawca przeprowadza analizy dotyczące poszczególnych nieruchomości, które mają być przedmiotem zamiany. Wnioskodawca przewiduje, że jedną z zamienianych nieruchomości będzie nieruchomość (dalej także jako Zajezdnia), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą.

W skład ww. nieruchomości wchodzą następujące działki gruntu:

  • numer 85/6 o obszarze 0,1376 ha oraz
  • numer: 93, 94/2, 95, 96, 97, 98 o łącznym obszarze 0,5607 ha.

Łączny obszar ww. nieruchomości wynosi 0,6974 ha.

Spółka nabyła ww. nieruchomość wraz znajdującymi się na nieruchomości budynkami i urządzeniami od Miasta na podstawie aktu notarialnego z dnia 9 września 2002 r. sporządzonego przed notariuszem, na podstawie którego doszło do objęcia udziałów w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz zawarcia umowy przeniesienia własności nieruchomości. W związku z podjętą przez zgromadzenie wspólników Spółki uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego (akt notarialny sporządzony przed notariuszem) Miasto złożyło oświadczenie o objęciu nowo utworzonych udziałów i pokryciu ich wkładem niepieniężnym w postaci prawa własności wymienionych w dokumencie nieruchomości, w tym Zajezdni.

W stanie prawnym obowiązującym w dniu 9 września 2002 r. czynność wniesienia aportu do spółki kapitałowej podlegała zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie § 67 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 27, poz. 268 ze zm.).

W akcie notarialnym dotyczącym przeniesienia własności nieruchomości na rzecz Spółki zostały wymienione znajdujące się na nieruchomości: podstacja transformatorowa, zajezdnia tramwajowa, budynek socjalno-magazynowy, pawilon administracyjny i pawilon dyspozytorski.

Obecnie na nieruchomości znajdują się następujące budynki i budowle:

  1. budynek podstacji transformatorowej. Wybudowany w roku 1930, rozbudowany w roku 1952. Przyjęty do użytkowania w roku 1961. Po nabyciu jako aport Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  2. hala zajezdni tramwajowej. Przyjęta do użytkowania w roku 1961. Po nabyciu tytułem wkładu niepieniężnego Spółka poniosła w roku 2004 wydatki na ulepszenie ww. obiektu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których wartość przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
  3. budynek socjalno-magazynowy. Przyjęty do użytkowania w roku 1991. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka w latach 2003-2005 poniosła wydatki na ulepszenie ww. obiektu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wartość wydatków poniesionych w roku 2004 przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. Wydatki w latach 2003 i 2005 nie przekraczały 30% wartości początkowej budynku. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
  4. pawilon administracyjny. Przyjęty do użytkowania w roku 1986. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  5. budynek portierni. Przyjęty do użytkowania w roku 1979. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  6. wiata – zadaszenie. Została wybudowana i przyjęta do użytkowania w dniu 28 listopada 2002 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie wiaty Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
  7. budynek kotłowni ze spawalnią. Został wybudowany i przyjęty do użytkowania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie kotłowni Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
  8. przyłącze gazowe wykonane i przyjęte do używania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie przyłącza Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Ponadto na nieruchomości znajdują się, stanowiące odrębne środki trwałe, cztery budowle w postaci torów wybudowane kolejno w latach: 1947, 1969, 1975. Wydatki na wybudowanie wskazanych budowli są ujęte w ewidencji księgowej Spółki, jako wydatki poniesione przed otrzymaniem aportu przez poprzednika prawnego, tj. zakład budżetowy. Po przekształceniu zakładu budżetowego w Spółkę wydatki te stanowiły nakłady na obcym gruncie (grunt stanowił własność Miasta). Po wniesieniu aportem do Spółki w roku 2002 w stosunku do ww. budowli nie były ponoszone wydatki na ulepszenie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z uwagi na brak tego rodzaju wydatków w Spółce nie powstało prawo do odliczenia podatku VAT w odniesieniu do wskazanych obiektów. Tory były/są wykorzystywane wyłącznie przez Spółkę – nie były oddawane w najem lub dzierżawę.

W uzupełnieniu z dnia 26 września 2013 r. Wnioskodawca wskazał, że:

  1. hala zajezdni tramwajowej po poniesieniu przez Spółkę w roku 2004 wydatków na jej ulepszenie, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, była wykorzystywana w stanie ulepszonym do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług przez co najmniej 5 lat w rozumieniu art. 43 ust. 7a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.), dalej u.p.t.u.;
  2. budynek socjalno-magazynowy po poniesieniu przez Spółkę w latach 2003-2005 wydatków na jego ulepszenie, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, również był wykorzystywany w stanie ulepszonym do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług przez co najmniej 5 lat w rozumieniu art. 43 ust. 7a u.p.t.u.;
  3. obiekty w postaci: wiaty, budynku kotłowni ze spawalnią oraz przyłącza gazowego nie były oddawane przez Spółkę w najem lub dzierżawę. Obiekty te były wykorzystywane do czynności opodatkowanych wyłącznie przez Spółkę.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

  1. Czy wydanie nieruchomości w związku z realizacją umowy zamiany stanowi odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. w związku z art. 7 ust. 1 u.p.t.u.?
  2. Czy dostawa budynku podstacji transformatorowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?
  3. Czy dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?
  4. Czy dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.?
  5. Czy dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?
  6. Czy dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.?
  7. Czy dostawa pawilonu administracyjnego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?
  8. Czy dostawa budynku portierni, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?
  9. Czy dostawa wiaty, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%?
  10. Czy dostawa budynku kotłowni, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%?
  11. Czy dostawa budowli – przyłącza gazowego – znajdującego się na nieruchomości, dokonywana w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%?
  12. Czy dostawa budowli w postaci torów znajdujących się na nieruchomości, dokonywana w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.?

W przypadku stwierdzenia, że stanowisko Spółki dotyczące pytania nr 12 jest nieprawidłowe Spółka wnosi o udzielenie odpowiedzi na pytanie nr 13. W przypadku stwierdzenia, że stanowisko Spółki dotyczące pytania nr 12 jest prawidłowe Spółka wnosi o uznanie, że udzielenie odpowiedzi na pytanie nr 13 jest bezprzedmiotowe.

  1. Czy dostawa budowli w postaci torów znajdujących się na nieruchomości dokonywana, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Wydanie nieruchomości, w związku z realizacją zawartej umowy zamiany, stanowi odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. w związku z art. 7 ust. 1 u.p.t.u.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u., podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów należy rozumieć, zgodnie z art. 7 ust. 1 u.p.t.u., przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Pojęcie towaru zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 6 u.p.t.u., zgodnie z którym przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Sprzedaż nieruchomości zabudowanej budynkami i budowami stanowi dostawę towarów. Do dostawy towarów podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dochodzi także wówczas, gdy wydanie nieruchomości zabudowanej następuje w związku z umową zamiany nieruchomości.

Stanowisko to znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach wydawanych z upoważnienia Ministra Finansów (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 11 października 2010 r., sygn. IPPP1-443-780/10-2/IGo, opubl. http://sip.mf.gov.pl/sip).

Ad. 2

Dostawa budynku podstacji transformatorowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., dostawa budynków, budowli lub ich części jest zwolniona od opodatkowania podatkiem od towarów i usług, z wyjątkiem, gdy:

  1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
  2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Co do zasady zatem dostawa budynku budowli lub ich części jest zwolniona od VAT. Wyjątkiem jest dostawa budynku, budowli lub ich części dokonana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz w okresie 2 lat od pierwszego zasiedlenia.

Przez „pierwsze zasiedlenie”, zgodnie z treścią art. 2 pkt 14 u.p.t.u., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r., należy rozumieć oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności opodatkowanych, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

  1. wybudowaniu,
  2. ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Z treści art. 2 pkt 14 u.p.t.u. wynika zatem, że przez „pierwsze zasiedlenie” należy rozumieć sytuację, w której zostaną spełnione łącznie następujące warunki:

  • dojdzie do nabycia budynku, budowli lub ich części przez pierwszego nabywcę lub pierwszego użytkownika;
  • dana nieruchomość zostanie przejęta przez nabywcę do użytkowania;
  • wydanie nieruchomości nabywcy nastąpi w ramach wykonania przez sprzedającego czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT prowadzącą do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu u.p.t.u. będzie oddanie budynku do użytkowania w związku z zawarciem umowy sprzedaży, jak również zawarciem umowy najmu, dzierżawy lub leasingu. Za oddanie do użytkowania w ramach czynności podlegających opodatkowaniu, uznaje się także aport, który stanowi formę przeniesienia prawa do rozporządzania towarem. W sytuacji, gdy przedmiotem aportu są towary w rozumieniu art. 2 pkt 6 u.p.t.u., a czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, wówczas dochodzi do odpłatnej dostawy tych towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u. (tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 16 marca 2010 r., sygn. ILPP2/443-1738/09-4/MR oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 15 czerwca 2012 r., sygn. IPPP1/443-330/12-2/PR).

Ponadto w świetle definicji „pierwszego zasiedlenia” zawartej w art. 2 pkt 14 u.p.t.u. nie budzi wątpliwości, że w sytuacji, gdy budynek lub budowla zostaną wzniesione we własnym zakresie przez właściciela lub użytkownika wieczystego gruntu i zostanie rozpoczęte jego faktyczne użytkowanie, wówczas do „pierwszego zasiedlenia” – w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. – nie dochodzi, ponieważ nie dochodzi do objęcia budynku lub budowli we władanie w ramach czynności opodatkowanej.

Budynek podstacji transformatorowej, znajdujący się na nieruchomości, został nabyty jako wkład niepieniężny (aport) w dniu 9 września 2002 r., tj. na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Czynność ta na dzień jej dokonania korzystała ze zwolnienia od podatku VAT zgodnie z § 67 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 27, poz. 268 ze zm.). Obiekt został wybudowany w roku 1930 i rozbudowany w roku 1952. Obiekt był wykorzystywany przez poprzednika prawnego Spółki, tj. zakład budżetowy. Na dzień wniesienia aportu do Spółki doszło zatem do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., ponieważ:

  • oddanie ww. obiektu w do użytkowania nastąpiło na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, jaką jest wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu);
  • było to pierwsze nabycie po wybudowaniu ww. obiektu. Spółka stała się pierwszym nabywcą ww. obiektu.

Po nabyciu ww. budynku Spółka nie ponosiła żadnych wydatków na jego ulepszenie, stąd jego dostawa, w związku z umową zamiany, podlegać będzie zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., ponieważ planowana dostawa nastąpi po upływie 2 lat od „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., które miało miejsce w roku 2002.

Ad. 3

Dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

W przypadku hali zajezdni tramwajowej po nabyciu tytułem wkładu niepieniężnego, Spółka poniosła w roku 2004 wydatki na jej ulepszenie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których wartość przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu.

W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 2, w tym przypadku dojdzie do dostawy budynku po jego wybudowaniu na rzecz pierwszego użytkownika w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. W konsekwencji dostawa omawianego budynku nastąpi w ramach „pierwszego zasiedlenia”, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Ad. 4

W ocenie Spółki, dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u., zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT jest dostawa budynków, budowli tub lub ich części, w części nieobjętej zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., pod warunkiem że:

  1. w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
  2. dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Jednocześnie zgodnie z art. 43 ust. 7a u.p.t.u., warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10a lit. b, nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.

Z brzmienia zwolnienia zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u. wynika zatem, że w przypadku braku możliwości skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Warunkiem skorzystania ze wskazanego zwolnienia jest łączne spełnienie obu przesłanek wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Mając zatem na uwadze stan faktyczny dotyczący hali zajezdni tramwajowej stwierdzić należy, że:

  1. Spółce w stosunku do tego obiektu nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Wskazany obiekt został nabyty jako aport, który w stanie prawnym obowiązującym w dniu 9 września 2002 r. stanowił czynność zwolnioną od podatku od towarów i usług. W związku z tym, w związku z nabyciem ww. obiektu, nie przysługiwało Spółce prawo do odliczenia podatku VAT. Tym samym pierwsza z przesłanek zastosowania zwolnienia zawarta w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u. zostanie spełniona;
  2. Spółka poniosła w roku 2004 wydatki na ulepszenie w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których wartość przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie, Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z uwagi na fakt, że wydatki na ulepszenie zostały dokonane w roku 2004, Spółka wykorzystywała wskazany obiekt w stanie ulepszonym do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat. Stosownie zatem do art. 43 ust. 7a u.p.t.u. wskazana przesłanka nie znajdzie zastosowania i tym samym – z uwagi na spełnienie przesłanek zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u. – dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Ad. 5

Dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

W przypadku wskazanego budynku, po jego nabyciu aportem, Spółka poniosła wydatki na ulepszenie budynku w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w latach 2003-2005. Wartość wydatków poniesionych w roku 2004 przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu.

W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 2, w tym przypadku dojdzie do dostawy budynku po jego wybudowaniu na rzecz pierwszego użytkownika w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. W konsekwencji zatem dostawa omawianego budynku nastąpi w ramach pierwszego zasiedlenia, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Ad. 6

Dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 4 w przypadku budynku socjalno-magazynowego stwierdzić należy, że:

  1. Spółce w stosunku do tego budynku nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Wskazany budynek został nabyty jako aport, który w stanie prawnym obowiązującym w dniu 9 września 2002 r. stanowił czynność zwolnioną od podatku od towarów i usług. W konsekwencji w związku z nabyciem ww. obiektu, Spółce nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT. Tym samym pierwsza z przesłanek zastosowania zwolnienia zawarta w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u. zostanie w tym przypadku spełniona;
  2. Spółka poniosła w roku 2004 wydatki na ulepszenie, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których wartość przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z uwagi na fakt, że wydatki na ulepszenie w wysokości przekraczającej 30% wartości początkowej zostały dokonane w roku 2004, Spółka wykorzystywała wskazany obiekt w stanie ulepszonym do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat. Stosownie zatem do art. 43 ust. 7a u.p.t.u. wskazana przesłanka nie znajdzie zastosowania i tym samym, z uwagi na spełnienie przesłanek zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u., dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Ad. 7.

Dostawa pawilonu administracyjnego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Pawilon administracyjny znajdujący się na nieruchomości został nabyty jako wkład niepieniężny (aport) w dniu 9 września 2002 r., tj. na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Czynność ta na dzień jej dokonania korzystała ze zwolnienia od podatku VAT. Pawilon został przyjęty do użytkowania w roku 1986 i był wykorzystywany przez poprzednika prawnego Spółki, tj. zakład budżetowy. Na dzień wniesienia aportu do Spółki doszło zatem do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. ponieważ:

  • oddanie ww. obiektu do użytkowania nastąpiło na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT jaką jest wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu);
  • było to pierwsze nabycie po wybudowaniu ww. obiektu, Spółka stała się pierwszym nabywcą ww. obiektu.

Po nabyciu aportem pawilonu Spółka nie ponosiła żadnych wydatków na jego ulepszenie stąd jego dostawa, w związku z umową zamiany, podlegać będzie zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., ponieważ planowana dostawa nastąpi po upływie 2 lat od „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., które miało miejsce w roku 2002.

Ad. 8

Dostawa budynku portierni, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Budynek portierni znajdujący się na nieruchomości został nabyty jako wkład niepieniężny (aport) w dniu 9 września 2002 r., tj. na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Czynność ta na dzień jej dokonania korzystała ze zwolnienia od podatku VAT. Budynek portierni został przyjęty do użytkowania w roku 1979 i był wykorzystywany przez poprzednika prawnego Spółki, tj. zakład budżetowy. Na dzień wniesienia aportu do Spółki doszło zatem do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. ponieważ:

  • oddanie ww. obiektu do użytkowania nastąpiło na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT jaką jest wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu);
  • było to pierwsze nabycie po wybudowaniu ww. obiektu. Spółka stała się pierwszym nabywcą ww. obiektu. Po nabyciu aportem tego budynku Spółka nie ponosiła żadnych wydatków na jego ulepszenie stąd jego dostawa, w związku z umową zamiany, podlegać będzie zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., ponieważ planowana dostawa nastąpi po upływie 2 lat od „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., które miało miejsce w roku 2002.

Ad. 9

Dostawa wiaty, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Do dostawy wskazanego obiektu nie znajdzie zastosowania zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., jak również zwolnienie zawarte w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Wiata została wybudowana przez Spółkę i przyjęta do użytkowania w dniu 28 listopada 2002 r., tj. po otrzymaniu aportu. W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 2, w tym przypadku, dojdzie do dostawy obiektu po jego wybudowaniu na rzecz pierwszego użytkownika w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. Dostawa nastąpi w ramach „pierwszego zasiedlenia”, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

W stosunku do wydatków na wybudowanie wiaty, Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, stąd też pierwsza z przesłanek zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u. nie została spełniona, co automatycznie wyklucza możliwość zastosowania także tego zwolnienia. Z tych też względów dostawa wiaty, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Ad. 10

Dostawa budynku kotłowni, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Do dostawy budynku kotłowni nie znajdzie zastosowania zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., jak również zwolnienie zawarte w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Kotłownia została wybudowana i przyjęta do użytkowania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 2, w tym przypadku, dojdzie do dostawy obiektu po jego wybudowaniu na rzecz pierwszego użytkownika w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. Dostawa nastąpi zatem w ramach „pierwszego zasiedlenia”, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

W stosunku do wydatków na wybudowanie budynku kotłowni, Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, stąd też pierwsza z przesłanek zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u. nie została spełniona, co automatycznie wyklucza możliwość zastosowania także tego zwolnienia. Z tych też względów dostawa budynku kotłowni, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Ad. 11

Dostawa budowli przyłącza gazowego znajdującego się na nieruchomości, dokonywana w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Do dostawy przyłącza gazowego nie znajdzie zastosowania zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u. Jak również zwolnienie zawarte w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Przyłącze zostało wykonane i przyjęte do użytkowania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W świetle uwag przedstawionych w stanowisku dotyczącym pytania nr 2, w tym przypadku, dojdzie do dostawy obiektu po jego wybudowaniu na rzecz pierwszego użytkownika w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czyli do „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u. Dostawa przyłącza nastąpi zatem w ramach „pierwszego zasiedlenia”, co wyklucza możliwość zastosowania zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

W stosunku do wydatków na wykonanie przyłącza Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, stąd też pierwsza z przesłanek zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u. nie została spełniona, co automatycznie wyklucza możliwość zastosowania także tego zwolnienia. Z tych też względów dostawa przyłącza gazowego, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%.

Ad. 12

Dostawa budowli w postaci torów znajdujących się na nieruchomości dokonywana, w związku z realizacją umowy zamiany, podlegać będzie zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u.

Tory stały się własnością Spółki w wyniku otrzymania aportu w dniu 9 września 2002 r., tj. na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Tory zostały wybudowane przed otrzymaniem aportu. Z chwilą otrzymania przez Spółkę aportu w postaci nieruchomości, Spółka uzyskała prawo do rozporządzania jak właściciel wskazanymi budowlami. Doszło zatem do nabycia ww. budowli przez pierwszego nabywcę, po ich wybudowaniu na podstawie czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., czyli „pierwszego zasiedlenia”.

Ponadto po otrzymaniu aportu Spółka nie ponosiła żadnych wydatków na ulepszenie ww. budowli. W konsekwencji ich dostawa, w związku z umową zamiany, podlegać będzie zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., ponieważ planowana dostawa nastąpi po upływie 2 lat od „pierwszego zasiedlenia” w rozumieniu art. 2 pkt 14 u.p.t.u., które miało miejsce w roku 2002.

Ad. 13

W przypadku gdyby przyjąć, że dostawa budowli w postaci torów znajdujących się na nieruchomości dokonywana, w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u., to – w ocenie Wnioskodawcy – wskazana dostawa będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Jak szczegółowo przedstawiono w stanowisku dotyczącym pytania nr 4 z brzmienia zwolnienia zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u. wynika, że w przypadku braku możliwości skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 u.p.t.u. możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u. Warunkiem skorzystania ze wskazanego zwolnienia jest łączne spełnienie obu przesłanek wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 10a u.p.t.u.

Mając zatem na uwadze stan sprawy dotyczący torów znajdujących się na nieruchomości stwierdzić należy, że:

  1. Spółce w stosunku do wszystkich budowli torowych znajdujących się na nieruchomości nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Omawiane budowle zostały nabyte jako aport, który w stanie prawnym obowiązującym w dniu 9 września 2002 r. stanowił czynność zwolnioną od podatku od towarów i usług. W związku z tym, w związku z nabyciem ww. budowli nie mogło powstać w Spółce prawo do odliczenia. Omawiane budowle zostały wzniesione w latach 40-tych, 60-tych i 70-tych XX wieku, kiedy to nie obowiązywał podatek od towarów i usług. Stąd też w tych przypadkach nie powstało prawo do odliczenia podatku VAT. Tym samym została spełniona pierwsza z przesłanek zastosowania zwolnienia zawarta w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. a u.p.t.u.;
  2. Spółka nie ponosiła również żadnych wydatków na ulepszenie ww. budowli po otrzymaniu aportu, przez co spełniona jest także druga z przesłanek zastosowania zwolnienia zawarta w art. 43 ust. 1 pkt 10a lit. b u.p.t.u.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

  • prawidłowe – w zakresie pytań nr 1–11 i nr 13,
  • nieprawidłowe – w zakresie pytania nr 12.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Pojęcie towaru ustawodawca zdefiniował w art. 2 pkt 6 ustawy. Zgodnie z zapisem zawartym w tym przepisie, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, pod pojęciem dostawy towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Z przytoczonych przepisów wynika, że – co do zasady – opodatkowaniu podlegają czynności odpłatne, przy czym nie wynika z nich, że odpłatność za czynności dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową – zapłata w innym towarze lub usłudze albo mieszaną – zapłata w części pieniężna i w części rzeczowa. Innymi słowy, dla uznania czynności za odpłatną, wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tę czynność.

Zgodnie z przedstawionymi przepisami, przeniesienie własności nieruchomości, na podstawie umowy zamiany, stanowi odpłatną dostawę towaru i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Art. 15 ust. 1 ustawy stanowi, iż podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na podstawie przepisu art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej k.c., przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Zatem w przypadku zamiany obie strony przenoszą na siebie wzajemnie własność rzeczy, występując zarówno w charakterze dostawcy, jak i w charakterze nabywcy. Przepis art. 604 k.c., daje dyspozycję odpowiedniego stosowania do zamiany przepisów o sprzedaży.

Umowa zamiany jest umową wzajemną, bardzo zbliżoną do umowy sprzedaży. Różnica w stosunku do umowy sprzedaży polega na tym, że w miejsce świadczenia ceny pojawia się obowiązek drugiej strony przeniesienia własności rzeczy. Ze względu na wzajemny charakter umowy, wartość świadczonych rzeczy powinna być ekwiwalentna.

Zamiana nieruchomości skutkuje przeniesieniem prawa do rozporządzania zamienianą nieruchomością jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 158 k.c., umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione. Zatem umowa przeniesienia własności nieruchomości (również w drodze zamiany) jest czynnością cywilnoprawną.

Z opisu zawartego we wniosku wynika, że Wnioskodawca zamierza dokonać zamiany nieruchomości zabudowanych (będących jego własnością) z Miastem.

Wobec powyższego przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy zamiany będzie stanowiło odpłatną dostawę towaru i będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a Wnioskodawca w związku z tą dostawą będzie występował w charakterze podatnika podatku VAT.

Jednakże ww. czynność zamiany, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może albo być opodatkowana właściwą stawką podatku VAT, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Stawka podatku – w myśl art. 41 ust. 1 ustawy – wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Niemniej jak wynika z art. 146a pkt 1 ustawy, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2011 r., w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Oprócz stawki podstawowej, na wybrane grupy towarów i usług, ustawodawca przewidział stawki obniżone, jak również zwolnienie od podatku VAT.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m. in. w art. 43 ustawy.

I tak, w świetle art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

  1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
  2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest generalnie zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Przez pierwsze zasiedlenie – zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy – rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

  1. wybudowaniu lub
  2. ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Z powyższego przepisu wynika, że przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć objęcie we władanie budynku, budowli lub ich części przez pierwszego nabywcę lub pierwszego użytkownika. Przedmiotowa nieruchomość nie musi być faktycznie zamieszkała, lecz winna być przejęta przez nabywcę do użytkowania. Wydanie przedmiotowego obiektu nabywcy winno nastąpić w ramach wykonania przez sprzedającego czynności podlegających opodatkowaniu.

Zatem aby można było mówić o pierwszym zasiedleniu, musi dojść do oddania budynku (budowli) do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu. Jeżeli zatem podatnik wybuduje obiekt lub go zmodernizuje, przy czym nakłady na ulepszenie przekraczają 30% jego wartości początkowej, a następnie obiekt ten (lub ulepszenie) zostanie oddany do użytkowania (wprowadzony do ewidencji środków trwałych), nie oznacza to, że został on zasiedlony. Oddanie do użytkowania nie nastąpiło bowiem w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu. Pierwsze zasiedlenie ma miejsce wówczas, gdy wybudowany lub zmodernizowany budynek (budowla) zostanie sprzedany, wniesiony aportem lub np. oddany w najem lub dzierżawę, bowiem zarówno sprzedaż, najem, jak i dzierżawa są czynnościami podlegającymi opodatkowaniu.

Ponadto, należy wskazać, że sformułowanie „w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu” – dotyczy czynności wymienionych w art. 5 obecnie obowiązującej ustawy i dokonanych w okresie jej obowiązywania, jak również dokonanych pod rządami ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Zatem nie dotyczy dostaw dokonywanych przez podmioty wykonujące działalność przed dniem 5 lipca 1993 r.

Wskazać należy, że w sytuacji, gdy nie ma zastosowania zwolnienie od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, należy sprawdzić zakres zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, zwalnia się od podatku również dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:

  1. w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
  2. dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Warunku, o którym mowa w 43 ust. 1 pkt 10a lit. b – stosownie do art. 43 ust. 7a – nie stosuje się, jeżeli budynki, budowle lub ich części w stanie ulepszonym były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że jeżeli dostawa budynków, budowli lub ich części będzie mogła korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, wówczas badanie przesłanek wynikających z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a stanie się bezzasadne.

Należy podkreślić, że w myśl art. 43 ust. 10 ustawy, podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem, że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:

  1. są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;
  2. złożą, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.

Tak więc ustawodawca daje podatnikom, dokonującym dostawy budynków spełniających przesłanki do korzystania ze zwolnienia od podatku wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, po spełnieniu określonych warunków, możliwość rezygnacji ze zwolnienia i opodatkowania transakcji na zasadach ogólnych. Powyższe prawo zostało zawężone tylko do rezygnacji ze zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Należy wskazać, że treść art. 29 ust. 5 ustawy stanowi, że w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

W świetle tego przepisu przy sprzedaży budynków lub budowli, dokonywanej wraz z dostawą gruntu, na którym są one posadowione, grunt dzieli byt prawny budynków w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że do dostawy gruntu stosuje się analogiczną stawkę podatku jak dla dostawy budynków, budowli lub ich części na tym gruncie posadowionych. Jeżeli dostawa budynków albo budowli lub ich części korzysta ze zwolnienia od podatku, ze zwolnienia takiego korzysta również dostawa gruntu, na którym obiekt jest posadowiony.

Na mocy przepisu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.), przez budynek należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Natomiast, stosownie do art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane, pod pojęciem budowli należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca, będący czynnym podatnikiem VAT, realizuje projekt polegający na budowie zajezdni tramwajowej. Projekt jest realizowany na nieruchomościach stanowiących własność Miasta. W związku z realizacją projektu, Wnioskodawca dokona opuszczenia szeregu nieruchomości, na których znajduje się infrastruktura służąca działalności wykonywanej przez Wnioskodawcę i zawrze umowę zamiany nieruchomości z Miastem.

W wyniku zamiany, Wnioskodawca przekaże posiadane nieruchomości wraz z uzgodnioną uzupełniającą dopłatą związaną z koniecznością zachowania ekwiwalentności świadczeń stron objętych zamianą. Wnioskodawca przewiduje, że jedną z zamienianych nieruchomości będzie nieruchomość. W skład ww. nieruchomości wchodzą działki gruntu o numerach: 85/6, 93, 94/2, 95, 96, 97 oraz 98.

Spółka nabyła w formie aportu ww. nieruchomość wraz znajdującymi się na nieruchomości budynkami i urządzeniami od Miasta na podstawie aktu notarialnego z dnia 9 września 2002 r. W stanie prawnym ww. czynność wniesienia aportu do spółki kapitałowej korzystała ze zwolnienia od podatku VAT.

Obecnie na nieruchomości znajdują się następujące budynki i budowle:

  1. budynek podstacji transformatorowej – przyjęty do użytkowania w roku 1961. Po nabyciu jako aport Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  2. hala zajezdni tramwajowej – przyjęta do użytkowania w roku 1961. Po nabyciu Spółka poniosła w roku 2004 wydatki na ulepszenie ww. obiektu, których wartość przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie Spółce przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Ww. hala po poniesieniu wydatków na jej ulepszenie była wykorzystywana przez Spółkę do czynności opodatkowanych podatkiem VAT;
  3. budynek socjalno-magazynowy – przyjęty do użytkowania w roku 1991. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka w latach 2003-2005 poniosła wydatki na ulepszenie ww. obiektu. Wartość wydatków poniesionych w roku 2004 przekraczała 30% wartości początkowej z dnia otrzymania aportu. W związku z dokonanymi wydatkami na ulepszenie Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ww. budynek po poniesieniu wydatków na jego ulepszenie był wykorzystywany przez Spółkę do czynności opodatkowanych podatkiem VAT;
  4. pawilon administracyjny – przyjęty do użytkowania w roku 1986. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  5. budynek portierni – przyjęty do użytkowania w roku 1979. Po nabyciu tytułem wkładu Spółka nie ponosiła wydatków na jego ulepszenie;
  6. wiata – zadaszenie – została wybudowana i przyjęta do użytkowania w dniu 28 listopada 2002 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie wiaty Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ww. obiekt nie był oddany przez Spółkę w najem lub dzierżawę;
  7. budynek kotłowni ze spawalnią – został wybudowany i przyjęty do użytkowania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie kotłowni Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ww. obiekt nie był oddany przez Spółkę w najem lub dzierżawę;
  8. przyłącze gazowe wykonane i przyjęte do używania w dniu 9 stycznia 2004 r., tj. po otrzymaniu aportu. W związku z wydatkami na wybudowanie przyłącza Spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Ww. obiekt nie był oddany przez Spółkę w najem lub dzierżawę.

Ponadto na nieruchomości znajdują się, stanowiące odrębne środki trwałe, cztery budowle w postaci torów wybudowane kolejno w latach: 1947, 1969, 1975. Wydatki na wybudowanie wskazanych budowli są ujęte w ewidencji księgowej Spółki, jako wydatki poniesione przed otrzymaniem aportu przez poprzednika prawnego, tj. zakład budżetowy. Po przekształceniu zakładu budżetowego w Spółkę wydatki te stanowiły nakłady na obcym gruncie (grunt stanowił własność Miasta). Po wniesieniu aportem do Spółki w roku 2002 w stosunku do ww. budowli nie były ponoszone wydatki na ulepszenie. Z uwagi na brak tego rodzaju wydatków w Spółce nie powstało prawo do odliczenia podatku VAT w odniesieniu do wskazanych obiektów. Tory były/są wykorzystywane wyłącznie przez Spółkę – nie były oddawane w najem lub dzierżawę.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że planowana przez Wnioskodawcę zamiana nieruchomości zabudowanych podstacją transformatorową, pawilonem administracyjnym oraz budynkiem portierni będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, bowiem nie zaszły wyjątki w nim przedstawione, tzn. dostawa ww. obiektów nie będzie dokonana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, a pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą upłynął okres dłuższy niż 2 lata. Powyższe wynika z faktu, że pierwsze zasiedlenie miało miejsce w roku 2002, gdy ww. obiekty, w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu, zostały przez Wnioskodawcę nabyte. Zatem od momentu pierwszego zasiedlenia do momentu zamiany minął okres 2 lat. Ponadto Zainteresowany nie dokonywał ulepszeń ww. obiektach.

Z kolei planowana zamiana nieruchomości zabudowanych halą zajezdni tramwajowej oraz budynkiem socjalno-magazynowym nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ponieważ z uwagi na treść przepisu art. 2 pkt 14 ustawy, dostawa dokonana będzie w ramach pierwszego zasiedlenia. Wnioskodawca – po nabyciu ww. obiektów – poniósł nakłady na ich ulepszenie, przekraczające 30% ich wartości początkowej, od których przysługiwało mu prawo odliczenia podatku VAT i po ich zakończeniu ww. nieruchomości nie były wydane w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi.

Natomiast w odniesieniu do nieruchomości zabudowanej wiatą, budynkiem kotłowni oraz przyłączem gazowym należy stwierdzić, że planowana dostawa również nie będzie mogła korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, gdyż z uwagi na ww. przepis art. 2 pkt 14 ustawy, zbycie dokonywane będzie w ramach pierwszego zasiedlenia. Wnioskodawca wybudował ww. obiekty, które do chwili obecnej nie zostały jeszcze wydane w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi.

Należy jednak mieć na uwadze, że zgodnie z powołanym art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, zwolnieniem objęta jest również dostawa budynku, budowli lub ich części dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia, w stosunku do których nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W odniesieniu do obiektów, tj. hali zajezdni tramwajowej oraz budynku socjalno-magazynowego będących przedmiotem zamiany, Wnioskodawcy w związku z ich nabyciem nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Ponadto Zainteresowany poniósł nakłady na ulepszenie ww. obiektów przekraczające 30% ich wartości początkowej i w związku z tymi wydatkami korzystał z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jednakże w stanie ulepszonym zarówno halę zajezdni tramwajowej, jak i budynek socjalno-magazynowy – jak wskazał Wnioskodawca – wykorzystywał do wykonywania czynności opodatkowanych przez okres co najmniej 5 lat.

Zatem z uwagi na powyższe, należy stwierdzić, że na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10a w związku z ust. 7a tego przepisu ustawy, dostawa ww. obiektów będzie korzystała ze zwolnienia od podatku VAT.

Natomiast w części dotyczącej nieruchomości zabudowanej wiatą, budynkiem kotłowni oraz przyłączem gazowym, Zainteresowanemu w związku z ich budową przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych wydatków. Wobec tego również na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, zbycie ww. obiektów nie będzie korzystało ze zwolnienia od podatku VAT.

W związku z powyższym transakcja zamiany nieruchomości zabudowanej ww. obiektami, tj. wiatą, budynkiem kotłowni oraz przyłączem gazowym będzie opodatkowana, na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, stawką podatku VAT 23%.

Z kolei w odniesieniu do budowli w postaci torów należy stwierdzić, że planowana zamiana ww. budowli przez Zainteresowanego, będzie spełniała definicję pierwszego zasiedlenia, o którym mowa w art. 2 pkt 14 ustawy.

Powyższe wynika z faktu, że w stosunku do ww. obiektów nie miało miejsce ich oddanie do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi. Ww. tory zostały wybudowane na gruncie należącym do Miasta przez zakład budżetowy, który przekształcił się w Spółkę (Wnioskodawcę). Zatem obiekty te przed dokonaniem w roku 2002 aportu były ujęte w ewidencji księgowej Spółki, jako wydatki poniesione przed otrzymaniem aportu przez poprzednika prawnego Wnioskodawcy. W związku z tym przedmiotem ww. aportu był sam grunt. Wobec tego do pierwszego zasiedlenia – wbrew twierdzeniom Spółki – nie doszło w momencie nabycia w drodze aportu gruntu, na którym znajdują się opisane wyżej budowle, gdyż w związku z tą czynnością nie doszło do oddania ww. budowli do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi. Obiekty te bowiem były już użytkowane przez Spółkę będącą ich właścicielem, która w wyniku aportu dokonanego przez Miasto stała się właścicielem także gruntu przypisanego do tych budowli.

W związku z powyższym dopiero transakcja zamiany nieruchomości zabudowanej torami będzie spełniała definicję pierwszego zasiedlenia, o którym mowa w art. 2 pkt 14 ustawy. W konsekwencji zwolnienie od podatku VAT ww. transakcji, na mocy przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, nie znajdzie w tej części zastosowania, bowiem dostawa ww. obiektów będzie dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia.

Zatem należy przeanalizować, czy w rozpatrywanej sprawie w części dotyczącej torów znajdzie zastosowanie zwolnienie od podatku na mocy przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy.

Z treści wniosku wynika, że Spółce w stosunku do nakładów na wybudowanie ww. torów nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, a ponadto w odniesieniu do wymienionych obiektów nie były ponoszone wydatki na ich ulepszenie.

Wobec tego należy stwierdzić, że planowana dostawa budowli w postaci torów będzie korzystała ze zwolnienia przedmiotowego od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy.


W konsekwencji zbycie gruntów, na których posadowione są opisane wyżej budynki i budowle – zgodnie z art. 29 ust. 5 ustawy – również będzie zwolnione od podatku.

W odpowiedzi na zadane pytania tut. Organ stwierdza, że:

Ad. 1

Wydanie nieruchomości, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie stanowiło odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy.

Ad. 2

Dostawa budynku podstacji transformatorowej, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Ad. 3 i ad. 4

Dostawa hali zajezdni tramwajowej, w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Jednakże z uwagi na spełnienie przesłanek, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10a w zw. z art. 43 ust. 7a ustawy, ww. dostawa będzie korzystała ze zwolnienia od podatku VAT zgodnie ze wskazanymi przepisami.

Ad. 5 i ad. 6

Dostawa budynku socjalno-magazynowego, w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy. Niemniej jednak ww. transakcja będzie objęta zwolnieniem od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a w zw. z art. 43 ust. 7a ustawy.

Ad. 7

Dostawa pawilonu administracyjnego, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Ad. 8

Dostawa budynku portierni, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Ad. 9

Dostawa wiaty, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług w wysokości 23%.

Ad. 10

Dostawa budynku kotłowni, w związku z realizacją umowy zamiany, będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług w wysokości 23%.

Ad. 11

Dostawa budowli – przyłącza gazowego – dokonywana w związku z realizacją umowy zamiany, będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług w wysokości 23%.

Ad. 12 i ad. 13

Dostawa budowli w postaci torów, dokonywana w związku z realizacją umowy zamiany, nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy. Jednakże z uwagi na spełnienie przesłanek, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, ww. dostawa będzie korzystała ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie ww. przepisów.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj