2013.08.16 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/423-360/13-2/MS
z 16 sierpnia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 13.05.2013r. (data wpływu 17.05.2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych odnośnie zastosowania ograniczenia wynikającego z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy w zakresie:

pytania numer 1 - jest prawidłowe,

pytania numer 2, w części dotyczącej zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 60 ww. ustawy - jest prawidłowe,

pytania numer 2, w części dotyczącej zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17.05.2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania ograniczenia wynikającego z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług faktoringowych. Kapitał zakładowy Spółki wynosi 3,5 miliona złotych i 100% udziałów w jej kapitale zakładowym posiada obecnie spółka prawa francuskiego działająca pod firmą C. (C.) SA.

Spółka korzysta z pożyczek udzielonych od roku 2007 przez podmioty z Grupy C., które jednak, w dacie udzielenia pożyczek (to jest w dacie zawarcia pisemnych umów pożyczek oraz w dacie faktycznego przekazania kwot wynikających z tych umów, na rachunek Wnioskodawcy):

nie posiadały bezpośredniego zaangażowania kapitałowego w kapitale Wnioskodawcy (to jest nie były udziałowcem/ami posiadającym/ymi nie mniej niż 25% udziałów Spółki,
nie posiadały również statusu spółek siostrzanych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy zatem wskazać, że ww. pożyczki zostały udzielone przez podmioty inne niż wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ww. ustawy. Dokładanie rzecz ujmując, pożyczki, jakie Wnioskodawca zaciągnął, były historycznie udzielone, bądź przez:

spółkę „prababcię”, bądź
podmiot kompletnie niezależny (w granicach zależności, o który wspomniane przepisy stanowią chociaż funkcjonujące w szeroko rozumianej Grupie C.).

Dodatkowo należy wskazać, że Spółka zaciągnęła również specyficzne zobowiązanie w ramach tak zwanego programu sekurytyzacji należności. Umowa pożyczki w ramach ww. programu zawarta z podmiotem nieposiadającym statusu podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych została podpisana 29 lutego 2012 roku i jest ona, wyjątkowo związana tylko i wyłącznie z nabyciem obligacji podporządkowanych emitowanych w ramach programu sekurytyzacji przez podmiot niepowiązany (nie jest to pożyczka na podstawową działalność). Pożyczka została udzielona do określonej w umowie maksymalnej wysokości równej 350 000 tys. EUR, ale, co istotne, jej wykorzystanie ulega zmianom w zależności od stopnia realizacji programu oraz od wartości i jakości należności podlegających sekurytyzacji. Wartość wykorzystania pożyczki w danym momencie odpowiada dokładnie wartości nabytych obligacji. Na 31.12.2012 roku wartość nabytych obligacji, a tym samym pożyczki wynosiła 959.864,4 tys. PLN. Z jednej strony ta pożyczka konstytuuje więc przychody odsetkowe z obligacji, z drugiej koszty odsetkowe od pożyczki.

Sytuacja zmieniła się dopiero na jesieni 2012 roku. Wskutek zmian, jakie miały miejsce w Grupie C. w trakcie 2012 roku, a polegających na transgranicznym inkorporowaniu (połączeniu) jednych spółek z Grupy C. przez inne spółki z tej grupy, na jesieni 2012 roku wierzycielami Spółki z tytułu udzielonych historycznie pożyczek, o których mowa była powyżej, stały się spółki: (i) N. (która ze spółki o statusie „prababci” przekształciła się w spółkę i statusie „babci” oraz (ii) X.(która z podmiotu niepowiązanego w rozumieniu ww. przepisów pkt 60 i 61 art. 16 ust. 1 zyskała status spółki „siostry” to jest takiej spółki, w której 100% udziałów posiada jedyny udziałowiec Wnioskodawcy, (dalej te nowe podmioty uprawnione z umów pożyczek po zmianie w Grupie C. zwane będą: „Wierzycielami”). Analiza zaangażowania kapitałowego w kapitale Wnioskodawcy jednego z Wierzycieli wskazuje, od jesieni 2012 roku, na to, że zarówno Spółka, jak i jeden z Wierzycieli, posiadają tego samego udziałowca. Oznacza to, że zarówno w kapitale zakładowym Spółki jak i tego Wierzyciela (C. Finanz) ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów w kapitale zakładowym każdej z ww. spółek (w analizowanym przypadku jest to 100% udziałów). Ponadto wartość zadłużenia Wnioskodawcy wobec udziałowców Wierzycieli oraz wobec samych Wierzycieli przekracza obecnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego Spółki.

Mając na względzie powyższe, oraz fakt, że historycznie udzielone Spółce pożyczki, z których do dnia dzisiejszego Spółka korzysta, udzielone zostały przez podmioty, do których nie stosowały się przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, powstała wątpliwość, czy Spółka, wskutek reorganizacji w Grupie C., nadal posiada nieograniczone prawo zaliczenia, w chwili wypłaty, odsetek od pożyczek do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo, kwota tego specyficznego zobowiązania Spółki (tej swoistego rodzaju pożyczki) wobec podmiotu, który uzyskał status spółki „siostry” w ramach powołanego wcześniej procesu sekurytyzacji może również już po zmianach w strukturze Grupy C. zwiększać lub zmniejszać swoją wartość.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy, w opisanym powyżej stanie taktycznym prawidłowy jest pogląd Spółki, wedle którego, ograniczenia wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 dotyczą jedynie tych odsetek (w momencie ich wypłaty), które naliczone zostały od pożyczek udzielonych przez pożyczkodawców, o których mowa w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61, o ile tylko historyczny pożyczkodawca jest nadal uprawniony do żądania tych odsetek w chwili ich faktycznej wypłaty, a w konsekwencji w opisanym stanie faktycznym ograniczenia z ww. przepisu nie znajdują zastosowania?
Czy, w opisanym powyżej stanie faktycznym prawidłowy jest pogląd Spółki, wedle którego, ograniczenia wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 nie dotyczą pożyczki w ramach procesu sekurytyzacji?

Zdaniem Spółki:

Ad 1

Analiza przepisu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: Ustawa) wskazuje wyraźnie na ograniczenia prawa pożyczkobiorców do zaliczenia odsetek od pewnej grupy pożyczek do kosztów uzyskania przychodów. Przepisy te zwykło się określać mianem norm przeciwdziałających tak zwanej niedostatecznej kapitalizacji. Zgodnie z literalnym brzmieniem ww. przepisów nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni,
odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Lektura tej części Ustawy wyraźnie zatem wskazuje, że ograniczenie dotyczące kwalifikacji podatkowej wypłaconych odsetek, (które zgodnie z zasadą generalną z art. 16 ust. 1 pkt 11 Ustawy stanowią koszty uzyskania przychodów w momencie wypłaty) znajduje zastosowanie jedynie wobec tych pożyczek, które zostały udzielone (to jest faktycznie przekazane) przez podmioty wskazane w pkt 60 i 61 art. 16 ust. 1 Ustawy. Innymi słowy, ograniczenie takie dotyczy jedynie takich pożyczek, które zostały udzielone/przyznane i faktycznie przekazane przez podmioty wskazane w powołanym powyżej przepisie Ustawy, które dla potrzeb dalszej analizy będą nazywane „Podmiotami Kwalifikowanymi”.

Nie ulega wątpliwości, że dominującą wykładnią przepisów ustaw podatkowych jest wykładnia literalna, skutkująca takim interpretowaniem/odczytywaniem poszczególnych zapisów, jakie jest zgodne z językowym brzmieniem użytych w nich sformułowań. Wykładnia językowa, zdaniem Ryszarda Mastalskiego, jest punktem wyjścia dla wszelkiej wykładni prawa, a ponadto zakreśla jej granice w ramach możliwego sensu słów zawartych w tekście prawnym. W państwie prawnym nie można bowiem dokonywać wykładni, która by była sprzeczna z tym sensem. Formuła słowna jest bowiem granicą wszelkiego dopuszczalnego sensu (R. Mastalski „Prawo podatkowe” Beck Warszawa 2000 r. s. 96 i n.). Powyższy pogląd znajduje także uzasadnienie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”). W uzasadnieniu do wyroku z dnia 27 listopada 1997 r. (sygn. SN/Ł 2682/95) NSA wyjaśnił, że przy stosowaniu przepisów podatkowych powinna mieć zastosowanie ścisła wykładnia językowa wynikająca z treści przepisów podatkowych.” Podobnie w uzasadnieniu do wyroku z dnia 18 października 1995 r. (sygn. III SA 509/34) NSA stwierdził, że „dokonywanie wykładni przepisu zupełnie wbrew jego treści jest oczywistym naruszaniem prawa. (...) Wykładnie posiłkowe znajdować mogą zastosowanie wówczas, gdy wykładnia językowa nie doprowadza interpretatora do jasnego znaczenia wykładanego przepisu.

Konsekwentnie, opierając się o literalną wykładnię przepisów Ustawy, ograniczenia wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 Ustawy występują tylko w odniesieniu do pożyczek udzielonych przez Podmioty Kwalifikowane, niezależnie od tego, czy na moment spłaty pożyczek, względnie odsetek od nich, podmioty te nadal są udziałowcami (akcjonariuszami) lub spółkami zależnymi od tych samych udziałowców (akcjonariuszy). W konsekwencji zmiana wierzyciela np. poprzez przeniesienie wierzytelności z tytułu pożyczki (w tym i odsetek od pożyczki) z pożyczkodawcy/ Podmiotu Kwalifikowanego na inny podmiot niebędący pożyczkodawcą/Podmiotem kwalifikowanym nie skutkuje brakiem ograniczeń wynikających z niedostatecznej (cienkiej) kapitalizacji. Analogicznie przepisów o tzw. niedostatecznej (cienkiej) kapitalizacji nie stosuje się w odniesieniu do pożyczek udzielonych historycznie przez podmioty nieobjęte dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop (tj. pożyczkodawców niebędących Podmiotami Kwalifikowanymi w dacie zawierania i udzielania pożyczki) niezależnie od tego, czy na moment spłaty (kapitału, bądź odsetek od kapitału pożyczki) pożyczka została przeniesiona na podmiot będący udziałowcem (akcjonariuszem) pożyczkobiorcy lub spółką „siostrą” pożyczkobiorcy.

Stanowisko Spółki znajduje potwierdzenie w interpretacjach przepisów prawa podatkowego. Zdaniem organów podatkowych, jeśli udzielającym pożyczki był podmiot, który nie spełniał żadnej z przesłanek powołanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61, czyli udzielającym pożyczki nie był (historycznie) Podmiot Kwalifikowany, to późniejsze zmiany w statusie osoby uprawnionej do żądania wypłaty odsetek od takich pożyczek pozostają bez wpływu na kwalifikację podatkową takich odsetek. Innymi słowy w takim przypadku zastosowanie znajduje jedynie przepis art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 11 Ustawy. Zmiana wierzyciela nie ma bowiem wpływu na możliwość zaliczenia odsetek od takiej pożyczki do kosztów uzyskania przychodów. Taki pogląd wyraził chociażby Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 30 marca 2009 r. (znak IPPB3/423-3/09-2/AG), w której potwierdził on stanowisko podatnika, że momentem, w którym dla oceny wystąpienia pierwszej z przestanek zastosowania ograniczeń wynikających z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 czy 61 Ustawy (tj. przesłanki wypłaty odsetek z tytułu pożyczki udzielonej spółce przez pożyczkodawcę/Podmiot Kwalifikowany), należy brać pod uwagę status udziałowca/akcjonariusza na moment udzielenia pożyczki/kredytu, a nie spłaty odsetek.

Podobny pogląd w listopadzie 2011 roku wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w indywidualnej interpretacji nr IBPBI/2/423-1010/11/BG. W uzasadnieniu argumentował to następująco: (...) przepisie, uwarunkowane jest zaistnieniem łącznie dwóch przesłanek:

odsetki są wypłacane przez spółkę z tytułu pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez udziałowców (akcjonariuszy) zaliczonych do grona „kwalifikowanych” pożyczkodawców, tj. ściśle określone grupy jednostek,
przekroczeniem ustawowo określonego wskaźnika 3:1 - wskaźnika wartości zadłużenia spółki wobec wybranych podmiotów do wartości jej kapitału zakładowego.

„Kwałifikowani poźyczkodawc” zostali w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych zdefiniowani jako:

udziałowiec (akcjonariusz) spółki pożyczkobiorcy, posiadający co najmniej 25% udziałów (akcji) tej spółki. Mogą to być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne;
co najmniej dwaj udziałowcy (akcjonariusze), posiadający łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w spółce pożyczkobiorcy oraz
w odniesieniu do pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej spółkę siostrzaną - spółka siostrzana jest uważana za „kwalifikowanego pożyczkodawcę” wtedy, gdy ten sam udziałowiec (akcjonariusz,) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) w obu tych podmiotach, tj. 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkodawcy (spółki siostry), jak i 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkobiorcy.

Przy czym dla oceny podanej wartości udziałów (akcji) należy brać po uwagę liczbę praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują udziałowcom (akcjonariuszom) (art. 16 ust. 6 updop). Z literalnego brzmienia powołanego wyżej art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 updop wynika, że dla oceny wystąpienia przesłanek zastosowania ograniczeń wynikających z tych przepisów należy brać pod uwagę (w pierwszej z wymienionych przesłanek) status udziałowca/akcjonariusza udzielającego pożyczki, czyli pożyczkodawcy/finansującego, a więc określa się go na dzień zawarcia umowy pożyczki/kredytu. Zmiana wierzyciela (strony umowy) np. poprzez przeniesienie wierzytelności z tytułu pożyczki/odsetek od pożyczki na inną spółkę nie skutkuje ponowną weryfikacją wystąpienia ograniczeń wynikających z niedostatecznej kapitalizacji, w odniesieniu do określenia rodzaju pożyczek/kredytów nimi objętych. W wyniku przeniesienia wierzytelności na inną spółkę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega jednak zmianie, zmienia się spółka uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela. Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Spółka posiada zobowiązanie z tytułu umowy pożyczki wobec podmiotu z siedzibą w Luxemburgu („Spółka S”), będącej 100%-owym udziałowcem podmiotu H., będącej 100%-owym udziałowcem Spółki. Z powyższych powiązań kapitałowych wynika, że „Spółka S” jest dla Spółki tzw. spółką „babką”. Zobowiązanie pożyczkowe Spółki wobec „Spółki S” powstało wskutek przejęcia przez Spółkę istniejącego już zobowiązania z tytułu pożyczki zaciągniętej przez inną spółkę z grupy. W wyniku przejęcia ww. zobowiązania Spółka wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki dotychczasowego dłużnika wynikające z ww. umowy pożyczki. Następnie w przyszłości planowane jest dokonanie przeniesienia wierzytelności z tytułu umowy pożyczki (w drodze cesji lub subrogacji) ze „Spółki S” na inną spółkę z grupy D., mianowicie na francuską spółkę (będącą osobą prawne). Zmiana wierzyciela będzie związana ze zmianą zasad finansowania podmiotów w ramach grupy D. (spółka francuska będzie pełnić rolę podmiotu finansującego w grupie). Spółka i spółka francuska posiadają wspólnego 100%-owego udziałowca, co oznacza że spółka francuska jest spółka „siostrą” Spółki. Po dokonaniu przeniesienia wierzytelności z tytułu umowy pożyczki, zarówno kwota główna pożyczki jak i odsetki od niej będą spłacane przez Spółkę do spółki francuskiej. Zatem, jeżeli wynikająca z pożyczki wierzytelność zostanie przeniesiona na rzecz podmiotu trzeciego - spółkę francuską, to w świetle powyższego spółki francuskiej nie będzie można uznać za podmiot, który udzielił pożyczki. Cesja (subrogacja) wierzytelności nie zmienia faktu, iż pożyczki w dalszym ciągu są pożyczkami udzielonymi przez „Spółkę S” natomiast spółka francuska weszła tylko w prawa wynikające z przedmiotowej umowy pożyczki. Przesłanka zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 61 updop i wynikające z jego treści ograniczenie nie będzie miało zastosowania w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do tej pożyczki spłaconej spółce francuskiej (spółce siostrze).

W orzeczeniu ze stycznia 2011 roku (III SA/Wa 1052/10 ) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie napisał między innymi: (...) Respektowanie (...) zasady prymatu wykładni literalnej prawa podatkowego konieczne jest zwłaszcza w tych przypadkach, gdy chodzi o przepisy o charakterze wyjątku. Art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy jest takim właśnie wyjątkiem, gdyż regułą jest możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych każdego wydatku, który został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu. Otwarta pozostaje kwestia rzeczywistych intencji Ustawodawcy co do podatkowych skutków tzw. cienkiej kapitalizacji. Domniemywać można, że konstruując art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy Ustawodawca nie przewidział, a w konsekwencji nie unormował sytuacji częstych zmian podmiotowych w stosunkach umowy pożyczki. W rezultacie unormowana pozostaje tylko sytuacja „klasyczna”, tj. taka, w której od początku umowy pożyczki aż do końca tego stosunku prawnego, włącznie z chwilą wypłaty odsetek, stronami są te same podmioty. W ten sposób przedmiotowemu unormowaniu „umyka” stan faktyczny tak jak np. w niniejszej sprawie. Tej konsekwencji nie mogą jednak usunąć nieuprawnione próby doszukiwania się w omawianym przepisie treści, których on nie zawiera, a także ignorowania treści, które wprost wyraża.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Spółki, zmiany, jakie dokonały się w Grupie C. w trakcie roku 2012, skutkujące tym, że uprawnionymi Wierzycielami z tytułu pożyczek udzielonych wcześniej przez podmioty, który nie miały statusu Podmiotów Kwalifikowanych (podmiotami udzielającymi pożyczek historycznie była bądź: spółka tak zwana „prababcia”, bądź spółka, która nie posiadała udziału w kapitale Wnioskodawcy, jak również pożyczkodawca i pożyczkobiorca nie posiadali wspólnych udziałowców), aktualna zmiana w osobie Wierzycieli uprawnionych z tytułu tych wcześniej udzielonych pożyczek, wskutek której to zmiany Wierzycielem jest Spółka babcia, lub Spółka siostra (to jest ten sam podmiot posiada 100% udziałów w kapitale zakładowym Spółki i tej spółki siostry), nie wpływa na prawo zaliczenia, w dacie wypłaty (na rachunek tych nowych Wierzycieli) odsetek od pożyczek do kosztów uzyskania przychodów. W opisanym przez Wnioskodawcę przypadku nie znajdą bowiem zastosowania przepisy z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 Ustawy, z uwagi na to, że udzielającym pożyczek (historycznie) były podmioty nieposiadające (na moment udzielenia pożyczek) statusu Podmiotów Kwalifikowanych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 61 i 62 Ustawy.

Ad 2.

Niezależnie od uwag zawartych w stanowisku Wnioskodawcy do pytania nr 1, zdaniem Spółki bez względu na to, kto faktycznie (z uwagi na moment uwolnienia środków) udzieli(ił) pożyczki w ramach procesu sekurytyzacji (pod zakup obligacji), do odsetek od tego rodzaju zobowiązania nie powinny znaleźć zastosowania ograniczenia z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie pytania numer 1 uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Natomiast na tle przedstawionego stanu faktycznego, w zakresie pytania numer 2, stwierdzam co następuje.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1

Przepis ten oznacza, że podatnik ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich kosztów, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Natomiast stosownie do przepisu art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

W świetle powyższego nie są kosztami uzyskania przychodów w pełnej wysokości odsetki od pożyczki (kredytu) udzielonej spółce przez „kwalifikowanych udziałowców”, czyli:

przez udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, lub
przez kilku udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, lub
przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach – spółce będącej pożyczkobiorcą i spółce będącej pożyczkodawcą – ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada co najmniej po 25% udziałów, w części, w jakiej pożyczka (kredyt) w dniu zapłaty odsetek przekracza trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki.

Jeżeli w którymś z wymienionych przypadków zostanie przekroczony ustawowo określony wskaźnik 3:1 - wskaźnik wartości zadłużenia spółki wobec jej znaczących udziałowców do wartości jej kapitału zakładowego, wówczas odsetki od pożyczki nie stanowią zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztów uzyskania przychodów w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Z kolei według art. 16 ust. 7b ww. ustawy, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i pkt 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Z literalnego brzmienia powołanego wyżej art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że dla oceny wystąpienia pierwszej z przesłanek zastosowania ograniczeń wynikających z tych przepisów należy brać pod uwagę status udziałowca/akcjonariusza udzielającego pożyczki/kredytu, czyli pożyczkodawcy/ finansującego, a więc określa się go na dzień udzielenia pożyczki/kredytu.

Zmiana wierzyciela (strony umowy) np. poprzez cesję wierzytelności z tytułu pożyczki/kredytu lub późniejsza zmiana jego statusu w zakresie powiązań kapitałowych z pożyczkobiorcą/kredytobiorcą w takich umowach o finansowanie nie skutkuje ponowną weryfikacją wystąpienia ograniczeń wynikających z niedostatecznej kapitalizacji, w odniesieniu do określenia rodzaju pożyczek/kredytów nimi objętych – „udzielonych spółce przez”.

Co do zasady należy zatem uznać, że momentem w którym dla oceny wystąpienia pierwszej z przesłanek zastosowania ograniczeń wynikających z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy brać pod uwagę status udziałowca/akcjonariusza jest moment udzielenia pożyczki/kredytu.

Z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego wynika, że Spółka posiada z zobowiązanie zaciągane w ramach tak zwanego programu sekurytyzacji należności. Umowa pożyczki w ramach ww. programu została zawarta w lutym 2012 roku w związku z nabyciem obligacji podporządkowanych emitowanych w ramach programu sekurytyzacji przez podmiot niepowiązany. Pożyczka została zawarta z podmiotem nieposiadającym statusu podmiotu powiązanego, w myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i jest udzielona do określonej w umowie maksymalnej wysokości równej 350 000 tys. EUR. Jej wykorzystanie ulega zmianom w zależności od stopnia realizacji programu oraz od wartości i jakości należności podlegających sekurytyzacji. Wartość wykorzystania pożyczki w danym momencie odpowiada dokładnie wartości nabytych obligacji. W ramach procesu zmian w strukturze Grupy C., na jesieni 2012 roku, wierzycielami Spółki z tytułu zawartych umów pożyczek stały się spółki „babka” oraz spółka „siostra” (pożyczkodawca uzyskał status spółki siostry). Jak wskazała Spółka, kwota pożyczki udzielonej przez spółkę „siostrę” (po dacie zmiany statusu) może zwiększać lub zmniejszać swoją wartość.

Ponadto wartość zadłużenia Spółki wobec udziałowców Wierzycieli oraz samych Wierzycieli przekracza obecnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego Spółki.

Powyższe okoliczności przedmiotowego stanu faktycznego wpływają na ocenę skutków podatkowych zawartej umowy pożyczki w zakresie zastosowani ograniczeń wynikających z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Uregulowania zawarte w tych przepisach, jak wskazano wyżej, odnoszą się do momentu „udzielenia pożyczki (kredytu)”.

Podstawową zasadą obowiązującą przy interpretacji tekstu prawnego jest zasada nadawania pojęciom prawnym takiego znaczenia jakie mają one w znaczeniu potocznym. Zgodnie z powszechnym rozumieniem „udzielać” (np. kredytu, pożyczki) oznacza dostarczać, użyczać (Mały Słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1997). W ten sposób ustawodawca odwołuje się do ciążącego na pożyczkodawcy (kredytodawcy) obowiązku dostarczenia, a w przypadku obrotu bezgotówkowego – do faktycznego oddania do dyspozycji, określonej kwoty pożyczki (kredytu), czyli ich otrzymania przez pożyczkobiorcę (kredytobiorcę). Z kolei zakaz wykładni synonimicznej oznacza, że w obrębie danego aktu lub gałęzi prawa różnym zwrotom nie należy przypisywać tego samego znaczenia. Jeżeli zatem ustawodawca odwołał się w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do okoliczności faktycznej w postaci „udzielenia pożyczki (kredytu)”, to nie należy utożsamiać jej ze zwrotem „zawartych umów”. Zakładając racjonalność ustawodawcy, należy przyjąć, że świadomie posłużył się w tych przepisach zwrotem „odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez” zamiast zwrotu „odsetek od umów pożyczek (kredytów) zawartych przez spółkę z”.

Ponadto odwołując się do ustawowej definicji „pożyczki”, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, która w podstawowej części jest powtórzeniem definicji pożyczki zawartej w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), z tym, że ograniczonej do pieniędzy.

Organ wskazuje, że zgodnie z art. 720 tej ustawy, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z istoty umowy pożyczki wynika, że dający pożyczkę przenosi na biorącego pożyczkę własność pieniędzy/rzeczy oznaczonych co do gatunku. Jednocześnie, pożyczkobiorca zobowiązuje się, że w przyszłości odda takie same rzeczy (ale nie te same).

Umowa pożyczki jest umową konsensualną, a więc dochodzi do skutków przez samo porozumienie stron, a wydanie przedmiotu pożyczki (i przeniesienie jej własności na pożyczkobiorcę) stanowi wykonanie zawartej już umowy.

Umowę tę należy ponadto zaliczyć do umów wzajemnie zobowiązujących - każda ze stron staje się wierzycielem i dłużnikiem wobec drugiej strony.

W chwili zawarcia umowy pożyczki wierzycielem staje się jednak wyłącznie pożyczkobiorca, który nabywa względem pożyczkodawcy roszczenie o wydanie przedmiotu pożyczki. W tej chwili wykonanie umowy należy do obowiązków wyłącznie pożyczkodawcy. Dla zaistnienia roszczenia pożyczkobiorcy nie jest przy tym wymagane dokonanie żadnej czynności realnej, gdyż na tym właśnie polega konsensualny charakter pożyczki, iż dochodzi ona do skutku i wiąże strony już wskutek samego zgodnego oświadczenia woli kontrahentów.

Jednocześnie wierzytelność pożyczkodawcy o zwrot pożyczki powstaje dopiero w momencie wydania jej przedmiotu pożyczkobiorcy (wykonani obowiązku umownego pożyczkodawcy), a nie już w momencie zawarcia umowy.

Zobowiązanie pożyczkobiorcy pojawi się dopiero później, po zawarciu umowy, pod warunkiem, że uprzednio pożyczkodawca wykona swój obowiązek umowny, czyli przeniesie własność pieniędzy/rzeczy oznaczonych co do gatunku przedmiot pożyczki. Przy czym wykonanie zobowiązania przez pożyczkodawcę jest warunkiem skuteczności zobowiązania pożyczkobiorcy. Czyli aby powstało zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu przedmiotu pożyczki (a jednocześnie wierzytelność pożyczkodawcy z tego tytułu), np. środków pieniężnych, niezbędne jest uprzednie wykonanie zobowiązania pożyczkodawcy do przeniesienie przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę na własność - z chwilą przeniesienia ich posiadania na rzecz spółki (art. 155 § 2 Kodeksu Cywilnego.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają terminu, w którym ma nastąpić wydanie przedmiotu pożyczki. Niemniej jednak zauważyć należy, że dopiero od tego momentu, czyli od oddania (postawienia) przedmiotu pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy, można mówić o jego władaniu tą rzeczą (korzystaniu jak właściciel), co wiąże się z określeniem początku momentu od którego naliczane mogą być ewentualne odsetki – jako wynagrodzenie dla pożyczkodawcy za korzystanie z przedmiotu pożyczki.

Wprawdzie dla ważności umowy pożyczki nie jest konieczne wydanie przedmiotu pożyczki, jednak organ zwraca uwagę, iż jest ono jednak niezbędne do uznania, że doszło do wykonania umowy pożyczki, a tym samym „udzielenia pożyczki”, czyli wydania przedmiotu tej pożyczki (przeniesienia własności przedmiotu pożyczki).

Powyższe oznacza, że ustawodawca podatkowy zawęził na mocy art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ww. ustawy, granice zastosowania uregulowań zawartych w tych przepisach do sytuacji „udzielenia pożyczki/kredytu”, czyli faktycznego przekazania (oddania) do dyspozycji środków pieniężnych.

Dlatego też konsensualny charakter umowy pożyczki nie powinien przesądzać o sposobie wykładni omawianych przepisów, w których mowa jest o czynności faktycznej udzielania pożyczki (przekazania pożyczkobiorcy środków pieniężnych), a nie czynności prawnej zawarcia umowy.

Jak wskazała Spółka w stanie faktycznym, ma ona prawo do zaciągnięcia pożyczki do wysokości ustalonej w omawianej umowie. W trakcie trwania umowy Spółka może decydować o stopniu realizacji programu oraz o wartości oraz jakości należności podlegających sekurytyzacji a w konsekwencji o wysokości zaciągniętej pożyczki. Z przedstawionego przez Spółkę stanu faktycznego wynika zatem, że finansowanie w ramach programu sekurytyzacji należności udostępniane jest jej do wysokości przyznanego w umowie limitu zadłużenia. Oznacza to, iż spłata części lub całości pożyczki -w wyniku spłaty należności przez dłużnika- umożliwia otrzymanie kolejnej pożyczki do wysokości zadłużenia (limitu) określonej w umowie, a spłata pożyczki zwiększa limit dostępnego finansowania. Odnawialność posiadanej przez Spółkę pożyczki przejawia się więc, w przeciwieństwie do „zwykłej” (jednorazowej) pożyczki, w możliwości wielokrotnego wykorzystywania przyznanych środków, gdyż każda spłata zmniejsza zadłużenie i pozwala na ponowne dysponowanie spłaconymi środkami i pozostałą resztą pożyczki. Nie można zatem określić w momencie zawarcia umowy pożyczki jaką konkretnie kwotę wykorzysta pożyczkobiorca w granicach dostępnego (oddanego do dyspozycji) limitu zadłużenia, gdyż samo zawarcie takiej umowy nie jest tożsame z wykorzystaniem przez pożyczkobiorcę udostępnionych środków pieniężnych. Dopiero w momencie faktycznego wykorzystania dostępnych środków przez Spółkę, a więc otrzymania zgodnie z żądaniem (dyspozycją) kolejnej pożyczki w ramach umowy pożyczki w ramach programu sekurytyzacji należności, dochodzi do udzielenia pożyczki, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 61. W tym bowiem momencie powstaje wierzytelność pożyczkodawcy i odpowiednio zobowiązanie po stronie Spółki (pożyczkobiorcy), z tytułu zawartej umowy pożyczki, o zwrot przedmiotu pożyczki (środków pieniężnych), które stanowią formalno-prawne potwierdzenie skorzystania z pożyczki w ramach takiej umowy, czyli realizacji umowy pożyczki, a więc jej udzielenia. W przedmiotowej sprawie podstawowe znaczenie ma zatem ustalenie momentu udzielenia pożyczki. W ocenie organu za dzień udzielenia pożyczki nie można uznać jedynie dnia zawarcia umowy pożyczki mającej na celu finansowanie w ramach programu sekurytyzacji należności, a dzień faktycznego z niej skorzystania przez Spółkę - w ramach określonej w umowie pożyczki maksymalnej wysokości pożyczki.

Oznacza to, że analiza obowiązku zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - w stosunku do odsetek wypłacanych zgodnie z umową pożyczki zawartą przez Spółkę z podmiotem, który historycznie nie posiadał statusu podmiotu powiązanego, a który po zmianach w strukturze Grupy zmieniły status na spółkę „babkę” lub „siostrę” (po tej dacie) – musi następować w odniesieniu do momentu wykorzystania dostępnych środków przez Spółkę, tj. wypłaty pożyczki (postawienie do dyspozycji pożyczkobiorcy – Wnioskodawcy - nowych środków pieniężnych).

W konsekwencji, zmiana statusu wierzyciela w przedmiotowej sprawie na spółkę „babkę”, nie będzie wprowadzała obowiązku zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 60 ww. ustawy, który ma zastosowanie jedynie do pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę „matkę” (udziałowca (akcjonariusza) pożyczkobiorcy/kredytobiorcy posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, lub kilku udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki).

Natomiast zmiana statusu wierzyciela w przedmiotowej sprawie na spółkę „siostrę” (jeżeli w obu tych spółkach – spółce będącej pożyczkobiorcą i spółce będącej pożyczkodawcą – ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada co najmniej po 25% udziałów), będzie miała wpływ na obowiązek zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jeżeli dojdzie wówczas (od dnia zmiany statusu wierzyciela na spółkę „siostrę”) do wykorzystania przez Spółkę nowej puli środków pieniężnych z pożyczki (faktycznego uwolnienia środków). Zdaniem organu bowiem w momencie każdorazowego wykorzystania dostępnych środków przez Spółkę, a więc otrzymania zgodnie z żądaniem (dyspozycją) kolejnej pożyczki w ramach umowy pożyczki w związku z programem sekurytyzacji należności, dochodzi do udzielenia pożyczki (o której mowa w art. 16 ust. 7b ww. ustawy), która podlega ograniczeniom wynikającym z art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (przy spełnieniu pozostałych warunków nim określonych).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego w zakresie pytania numer 2 uznaje się:

w części dotyczącej zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 60 ww. ustawy - za prawidłowe;
w części dotyczącej zastosowania ograniczeń wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy - za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr z 2012 poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin