Pismem z dnia 15.07.2004 r. spółka z o. o. zwróciła się o udzielenie pisemnej informacji w zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego dotyczącej ustalenia dochodu ze sprzedaży (windykacji) obcej wierzytelności.

Spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na obrocie wierzytelnościami.

Stosownie do art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 54 z 2000 r. poz. 654 ze zmian.) przedmiotem opodatkowania, jest dochód definiowany jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Podatnik prowadząc działalność polegającą na windykowaniu we własnym imieniu i na własny rachunek nabytych wcześniej wierzytelności uzyskuje przychody zgodnie z art. 12 ust. 1 ww ustawy w dacie faktycznego wyegzekwowania tych wierzytelności (bądź jej części). Wydatek na nabycie konkretnej wierzytelności powinien być uznany przez podatnika za koszt uzyskania przychodu w momencie ściągnięcia nabytej wierzytelności, albowiem wydatek w tej dacie pozostał w związku z uzyskanym przychodem, wypełniając tym samym przesłanki art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W dalszej kolejności należy zwrócić uwagę na treść art. 15 ust. 4 ustawy, który określa zasady potrącalności kosztów w czasie. Innymi słowy wskazuje moment, w którym uznany za koszt uzyskania przychodu ma być od tegoż przychodu odliczony.

A zatem stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

podatnik do przychodów winien zaliczyć każdą wpłatę z tytułu wyegzekwowanej wierzytelności. Do kosztów uzyskania przychodów natomiast zgodnie z art. 15 ust 1 i 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych winien odnosić wydatki ponoszone na nabycie wierzytelności w takiej części, w jakiej dotyczyły przychodów uzyskanych przez podatnika z tytułu windykacji.

Bez wpływu na ustalenie dochodu pozostaje nominalna wartość wierzytelności, tzn. w tym przypadku bezpośrednio do przychodów zostaną zaliczone wpłaty z tytułu wyegzekwowania wierzytelności, natomiast w koszty uzyskania przychodów, rozliczone faktycznie poniesione wydatki na nabycie tej wierzytelności.

Tut. organ podatkowy nie podziela poglądu Jednostki, że dochód do opodatkowania powstaje dopiero w momencie, gdy wpływy z windykacji wierzytelności przekroczą całkowite koszty jej nabycia. Skoro, bowiem przychód z danego źródła uzyskiwany jest sukcesywnie w różnych okresach czasu (różnych latach podatkowych), przez co do wyliczeń dla celów podatkowych przyjmuje się jego roczne części, to również koszty z nimi związane muszą być odliczone częściowo. Przyjęcie założenia przeciwnego oznaczałoby, iż art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie rodzi żadnych skutków podatkowych.

A zatem jeżeli Jednostka w różnych okresach czasu uzyskuje przychody z tytułu częściowej realizacji nabytej wierzytelności, to Spółka powinna rozliczać koszty nabycia tych wierzytelności proporcjonalnie do uzyskanego przychodu, bowiem tylko wtedy występuje związek pomiędzy poniesionym kosztem a uzyskanym przychodem, o którym stanowi art.15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wydatki poniesione na nabycie zrealizowanej części wierzytelności w wysokości obliczonej proporcjonalnie do osiągniętego przychodu bezsprzecznie pozostają z tym przychodem i powinny zostać rozliczone w roku podatkowym w którym osiągnięto przychód.

Podobne stanowisko przyjął Naczelny Sąd Administracyjny sygn. akt I S.A./Ka 1996/02

oddalając skargę Spółki na decyzję Izby Skarbowej w Katowicach w przedmiocie określenia podatku dochodowego od osób prawnych za 2000 r. Należy również podkreślić, iż zgodnie z art. 16. ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu sprzedaży wierzytelności chyba, że wierzytelności te uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychód należny.

Przy sprzedaży wierzytelności obcych podatnik nie może ich uprzednio zarachować jako przychód należny.