Na podstawie prawomocnego wyroku sądu z 1998r. spółka jawna skierowała na drogę po-stępowania egzekucyjnego swoje wierzytelności od kontrahenta, któremu w 1996 i 1997r. sprzedała wyroby (przychód ze sprzedaży zaliczono do przychodów należnych). W 2001r. spółka otrzymała postanowienie komornika sądowego z dnia 25 kwietnia 2001r. umarzające postępowanie egzeku-cyjne wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

W maju 2001r. spółka ustaliła ze wskazanym dłużnikiem, iż rozpocznie on spłacanie zobowiązań od stycznia 2002r. Z uwagi na nie wywiązanie się dłużnika z tych ustaleń, spółka zleciła firmie windy-kacyjnej wyegzekwowanie przedmiotowych należności, która jednak w październiku 2003r. poin-formowała spółkę, ze nie podejmie się realizacji zlecenia z uwagi na brak możliwości wyegzekwo-wania wierzytelności.

W grudniu 2003r. spółka - na podstawie at. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zaksięgowała podaną wierzytelność w koszty uzyskania przychodów uznając, że jest ona nieściągalna.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z treścią art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieścią-galnych, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne i któ-rych nieściągalność została uprawdopodobniona.

W myśl art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 20, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana posta-nowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego.

Jak wynika z przytoczonych przepisów ustawodawca dopuścił możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieściągalnej wierzytelności, o ile łącznie zostaną spełnione nastę-pujące warunki:

wierzytelność ta zostanie uprzednio zarachowana jako przychód należny oraz

nieściągalność tej wierzytelności zostanie uprawdopodobniona w sposób określony m.in. w treści art. 23 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r.

W przedstawionym stanie faktycznym i prawnym należy stwierdzić, iż postanowienie ko-mornika sądowego z dnia 25 kwietnia 2001r. umarzające postępowanie egzekucyjne wobec stwier-dzenia bezskuteczności egzekucji jest dokumentem wymienionym w art. 23 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., który uprawnia spółkę do zaliczenia wierzytelności nieściągalnej do kosztów uzyskania przychodów (pod warunkiem, że spółka uznała to postanowienie jako odpowiadające sta-nowi faktycznemu).

Stosownie do treści art. 22 ust. 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. - mającego zastosowanie w rozpatrywanym przypadku (w spółce prowadzone są księgi rachunkowe) - u podatników prowadzą-cych księgi rachunkowe (handlowe) koszty uzyskania przychodów objętych tymi księgami są potrą-calne tylko w tym roku podatkowym, którego dotyczą, tj. są potrącalne także koszty uzyskania ponie-sione w latach poprzedzających rok podatkowy, lecz dotyczące przychodów roku podatkowego oraz określone co do rodzaju i kwoty koszty uzyskania, które zostały zarachowane, chociaż ich jeszcze nie poniesiono, jeżeli odnoszą się do przychodów danego roku podatkowego, chyba że ich zarachowanie nie było możliwe; w tym przypadku są one potrącalne w roku, w którym zostały poniesione.

Zasada wyrażona w tym przepisie określa moment potrącenia kosztów, wiążąc go z określo-nym zdarzeniem gospodarczym dotyczącym roku podatkowego lub przychodów roku podatkowego. Jedynie w przypadku, gdy kosztów dotyczących danego roku podatkowego nie można uwzględnić w roku, którego dotyczą (bowiem np. nie są znane co do wielkości), koszty te podlegają zaliczeniu do roku ich faktycznego poniesienia.

Jeżeli zatem w spółce wystąpił przychód należny (powstała wierzytelność) w związku ze sprzedażą wyrobów kontrahentowi, a następnie w 2001r. nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona (postanowieniem komornika sądowego z dnia 25 kwietnia 2001r.), wierzytel-ność ta powinna zostać zaliczona w ciężar kosztów uzyskania przychodów w roku 2001. W świetle powyższego należy stwierdzić, iż spółka postąpiła nieprawidłowo obciążając wskazaną wierzytelno-ścią koszty uzyskania przychodów 2003r.