INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 205/12 (data wpływu 30.07.2012 r.) - stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 03.06.2011 r. (data wpływu 07.06.2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia wypłaconego na mocy zawartej ugody sądowej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07.06.2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia wypłaconego na mocy zawartej ugody sądowej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni była wiceprezesem Zarządu Spółki. Dnia 27 czerwca 2008 roku odbyło się zwyczajne zgromadzenie wspólników Spółki. Wspólnicy reprezentujący ponad połowę kapitału zakładowego podjęli uchwałę Nr 4 o nieudzieleniu Wnioskodawczyni absolutorium z wykonywania przez nią obowiązków za rok obrotowy 2007 (dalej: Uchwała). Absolutorium nie uzyskali również pozostali członkowie Zarządu Spółki. Przedmiotowa Uchwała zapadła, pomimo tego, że wcześniej zgromadzenie wspólników jednogłośnie podjęło uchwałę Nr 1 o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego Spółki oraz sprawozdania zarządu z działalności spółki za rok obrotowy 2007. Uchwała odmawiająca udzielenia absolutorium nie została również w żaden sposób uzasadniona.

W ocenie Wnioskodawczyni, odmowa udzielenia jej absolutorium w przypadku uprzedniego zatwierdzenia sprawozdania finansowanego Spółki oraz sprawozdania zarządu z działalności Spółki za rok obrotowy 2007 jak również brak uzasadnienia uchwały stanowiło naruszenie dobrych obyczajów oraz godziło w interes Spółki, co stanowiło podstawę do uchylenia uchwały stosownie do art. 249 § 1 ustawy Kodeks Spółek Handlowych (dalej: KSH). Z uwagi na powyższe w dniu 18 lipca 2008 roku Wnioskodawczyni wniosła pozew o uchylenie uchwały Nr 4 zwyczajnego zgromadzenia wspólników Spółki, podjętej na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników Spółki w dniu 27 czerwca 2008 roku. W odpowiedzi na przedmiotowy pozew Spółka zażądała oddalenia powództwa, a w uzasadnieniu przytoczyła szereg nieprawdziwych i krzywdzących twierdzeń pod adresem Wnioskodawczyni.

Przykładowo Spółka twierdziła, iż Wnioskodawczyni jako członek zarządu i Dyrektor zarządzający Spółki „była inicjatorem i organizatorem wprowadzania do Spółki mechanizmów korupcyjnych. Z uwagi na znajomość z Dyrektorem Szpitala osobiście przekazywała korzyści majątkowe w celu zapewnienia Spółce kontraktów, a sobie - premii od sprzedaży’’.

Ponadto w oparciu o twierdzenia zawarte w odpowiedzi na pozew Spółka w dniu 2 listopada 2009 roku złożyła do Prokuratury Rejonowej dla Warszawy - Mokotowa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, w którym posądziła Wnioskodawczynię o popełnienie przez nią przestępstwa z art. 585 KSH, Art. 296 Kodeksu Karnego (dalej: KK) i Art. 278 KK (sygn. akt 1DS 619/10/V).

Wnioskodawczyni zdecydowanie zaprzeczała twierdzeniom Spółki. Pismem z dnia 29 listopada 2010 roku Wnioskodawczyni zawezwała Spółkę do zawarcia ugody w sprawie o ochronę dóbr osobistych z tytułu doznanej przez Wnioskodawczynię krzywdy w związku z nieudzieleniem Wnioskodawczyni absolutorium za pełnienie funkcji członka zarządu Spółki za rok 2007 oraz złożenie przez Spółkę bezpodstawnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez Wnioskodawczynię przestępstwa wyrządzenia Spółce szkody i innych przestępstw.

Zgodnie z Art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej: KC) „Ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne, w razie dokonanego naruszenia może ono także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.”

Na tej podstawie Wnioskodawczyni domagała się od Spółki zamieszczenia oświadczenia stosownych przeprosin w określonych ogólnopolskich dziennikach i stronach internetowych. Opcjonalnie Wnioskodawczyni zaproponowała Spółce zawarcie ugody, w której zrezygnuje z powyższych roszczeń w zamian za wpłatę zadośćuczynienia w kwocie 1.000.000 (jednego miliona) złotych, stosownie do postanowienia art. 448 KC, zgodnie z którym: „w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.”

W wyniku powyższego zawezwania do próby ugodowej, Wnioskodawczyni i Spółka zawarły w dniu 18 lutego 2011 roku przed Sądem Rejonowym dla Warszawy - Mokotowa I Wydział Cywilny (sygn. akt I CO 2647/10) ugodę, zgodnie z którą Spółka zobowiązała się zapłacić na rzecz Wnioskodawczyni kwotę w wysokości 850.000 (osiemset pięćdziesiąt tysięcy złotych) brutto tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z nieudzieleniem Wnioskodawczyni Członkowi Zarządu Spółki absolutorium za rok obrotowy 2007 oraz złożeniem zawiadomienia o podejrzeniu przez Wnioskodawczynię przestępstwa wyrządzenia szkody Spółce i innych, a Wnioskodawczyni zrzekła się z zastrzeżeniem powyższej kwoty, wszelkich roszczeń odszkodowawczych oraz roszczeń o zadośćuczynienie względem Spółki.

Ponadto Wnioskodawczyni wskazała, iż była zatrudniona w Spółce na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Umowa została zawarta w Warszawie w dniu 15 lipca 2005 r. Równocześnie obowiązki członka zarządu w Spółce Wnioskodawczyni pełniła na podstawie uchwały podjętej przez zwyczajne zgromadzenie wspólników Spółki.

Wnioskodawczyni zauważyła, iż zgodnie z art. 231 § 1 Kodeksu spółek handlowych w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością powinno odbyć się zwyczajne zgromadzenie wspólników spółki. Stosownie do § 2 powyższego artykułu przedmiotem obrad tego zgromadzenia wspólników powinno być m.in. udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków. Przepis ten dotyczy m. in. wszystkich osób, które pełniły funkcję członków zarządu.

Na podstawie powyższego przepisu można stwierdzić, iż absolutorium oznacza formalne stwierdzenie przez wspólników w uchwale, iż osoba, której absolutorium udzielono, należycie wykonała swoje obowiązki ciążące na niej z tytułu sprawowanej funkcji w okresie objętym uchwałą o udzieleniu absolutorium. Absolutorium jest rodzajem wewnętrznego aktu spółki, który ma na celu wykazanie, czy spółka jest zadowolona z dotychczasowych działań organów, którym absolutorium ma być udzielone. Akt absolutoryjny jest aktem wewnętrznego „rozliczenia” z organami spółki poprzez zaakceptowanie bądź nie czynności podejmowanych przez te organy w danym roku obrotowym. Udzielenie absolutorium oznacza więc formalne stwierdzenie przez spółkę (zgromadzenie wspólników) należytego wykonania przez daną osobę obowiązków członka zarządu spółki w przedziale czasu określonym w uchwale.

Odmowa udzielenia absolutorium oznacza więc, że zgromadzenie wspólników nie stwierdziło, iż członek zarządu spółki należycie sprawował funkcję w danym roku obrotowym. Brak udzielenia absolutorium nie ma bezpośredniego wpływu na sytuację prawną osoby zainteresowanej, ma jednak istotne znaczenie dla oceny osoby członka zarządu przez osoby trzecie (akta KRS są powszechnie dostępne). Podsumowując, „nieudzielenie Wnioskodawczyni absolutorium z wykonywania przez nią obowiązków na rok obrotowy 2007” należy rozumieć jako niezaakceptowanie działalności Wnioskodawczyni jako członka zarządu za rok obrotowy 2007 przez zgromadzenie wspólników Spółki.

W orzeczeniu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 stycznia 2007 r.(syg. akt I ACa 1461/06-OSAW 2007/2/26), Sąd odniósł się do kwestii podjęcia uchwały o nie udzieleniu absolutorium członkowi zarządu, pomimo zatwierdzenia sprawozdania finansowego i sprawozdania zarządu z działalności spółki, potwierdzając tym samym twierdzenie, że „podjęcie więc uchwały odmawiającej udzielenia absolutorium istotnie świadczący o arbitralnym niczym nie uzasadnionym charakterem owej decyzji. W konsekwencji w pełni należy zgodzić się z Sądem I instancji, iż sposób podjęcia spornej uchwały przekonuje o nieprzewidywalności i dowolności podejmowanych przez walne zgromadzenie akcjonariuszy pozwanej spółki uchwał, dotyczących istotnych kwestii związanych z jej funkcjonowaniem na rynku zarówno w krótkim, jak i dłuższym okresie i w ten sposób bezpośrednio godzi w jej interesy podważając zaufanie i wiarygodność w obrocie gospodarczym.” W podobny sposób na temat udzielenia absolutorium wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt.: VI ACa 1374/05 (wyrok z 20 września 2006). Zdaniem Sądu Apelacyjnego „absolutorium nazywane też skwitowaniem, to swoista ocena pracy członków zarządu czy innego organu spółki w ostatnim roku obrotowym. Materiałem do oceny działań członków zarządu są w szczególności przedłożone zgromadzeniu przez zarząd sprawozdanie z działalności spółki oraz sprawozdanie finansowe za ubiegły rok obrotowy.”

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy przychód w postaci otrzymanego przez Wnioskodawczynię zadośćuczynienia określonego kwotowo w ugodzie zawartej przed sądem, jest wolny od podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT...

Zdaniem Wnioskodawczyni, otrzymane przez Nią zadośćuczynienie do kwoty określonej w ugodzie sądowej jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy PIT wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
  
  

Zgodnie z powszechnie stosowaną przez organy podatkowe wykładnią, przez określenie „inne” należy rozumieć odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Należy tu wymienić przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonywanych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże konieczne jest albo to inne odszkodowanie bądź zadośćuczynienie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Na podstawie powyższego przepisu należy więc stwierdzić, iż co do zasady odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie ugody sądowej będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ugodą sądową jest każda ugoda zawarta w toku postępowania sądowego, w tym w szczególności w toku postępowania pojednawczego, którego celem jest doprowadzenie stron do zawarcia ugody

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego zadośćuczynienie stanowi rekompensatę za szkody niemajątkowe (tzw. krzywdę), a więc uszczerbek w dobrach niematerialnych, takich jak życie zdrowie czy dobre imię. W prawie polskim przysługuje ono w przypadkach ściśle określonych przez przepisy KC, w tym min. art. 448 KC.

Stosownie do postanowień art. 448 KC w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez Niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia, ani wysokość ani sposób kalkulacji zadośćuczynienia nie zostały przez ustawodawcę określone w przepisach prawnych. W Kodeksie cywilnym posłużono się pojęciem ,,sumy odpowiedniej’’, którego jednak nie zdefiniowano, ma ono zatem charakter niedookreślony, chociaż sumy tej nie sposób wyliczyć dokładnie, przykładowo wpływająca na nią treść zarzutów zniesławiających, zasięg rozpowszechnienia, czy też motywacja naruszającego dobre imię.

Podkreślić należy, że zadośćuczynienie analogicznie jak odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody.

Zadośćuczynienie i odszkodowanie ma służyć naprawieniu uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany.

Zgodnie z art. 21 ust.1 pkt 3b Ustawy PIT, zakres zwolnienia zadośćuczynienia otrzymanego na podstawie ugody sądowej został ograniczony poprzez wskazanie przez ustawodawcę kategorii zadośćuczynienia niekorzystających ze zwolnienia od podatku.

Ze zwolnienia nie korzysta bowiem odszkodowanie/zadośćuczynienie otrzymane na podstawie wyroku sądowego bądź ugody sądowej w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Należy w tym miejscu zgodzić się ze stanowiskiem przedstawionym w komentarzu do art. 21 Ustawy PIT (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, Lex 2010 Wyd. II), zgodnie z którym za takie odszkodowanie należy uznać „Każde odszkodowanie, które otrzymane jest przez podatnika na podstawie wyroku wydanego w postępowaniu w sprawach gospodarczych. W przypadku postępowania prowadzonego w innym trybie podatnik nie występuje jako przedsiębiorca (w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą), lecz prywatnie.”

Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym Wnioskodawczyni nie działała jako osoba prowadząca działalność gospodarczą i nie dochodzi roszczeń związanych z działalnością gospodarczą. Ponadto ugoda sądowa pomiędzy Wnioskodawczynią a Spółką, stanowiąca podstawę zadośćuczynienia, została zawarta w wyniku postępowania pojednawczego. Tym samym należy stwierdzić, iż zadośćuczynienie otrzymane przez Wnioskodawczynię nie jest związane z działalnością gospodarczą.

W przedmiotowej sprawie jest również bezsporne, że otrzymane zadośćuczynienie ma charakter odszkodowawczy. Ma ono na celu naprawienie szkody niemajątkowej - naruszenie dóbr osobistych Wnioskodawczyni. Z tego względu bezzasadne byłoby twierdzenie jakoby otrzymane zadośćuczynienie mogłoby dotyczyć korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć, gdyby nie wyrządzona szkoda. Powyższe stanowisko zostało również zaprezentowane w licznych interpretacjach prawa podatkowego w tym m.in. w interpretacji prawa podatkowego wydanej przez:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 marca 2011 roku (IPPB4/415-953/10-4/SP),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 2 września 2008 roku (IBPB2/415-1039/08/MK),
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 listopada 2007 roku (IBPB2/415-77/07/BJ),
  
  

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawczyni, zgodnie z którym otrzymane przez Nią na podstawie ugody sądowej zadośćuczynienie do kwoty określonej w ugodzie podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy PIT, należy uznać za prawidłowe.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów wydał na podstawie ww. wniosku interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego Nr IPPB4/415-453/11-4/JS z dnia 06.09.2011 r., w której uznał stanowisko Wnioskodawczyni za nieprawidłowe.

W powyższej interpretacji stwierdzono, iż przyznane Wnioskodawczyni na podstawie ugody sądowej zadośćuczynienie, nie będzie miało na celu wyrównania uszczerbku w majątku Wnioskodawczyni. Analiza stanu faktycznego przedstawionego we wniosku uprawnia do sformułowania tezy, iż zasądzone zadośćuczynienie, mieści się w kategorii odszkodowań mających na celu pokrycie strat związanych z utraconymi korzyściami. Wnioskodawczyni mogłaby uzyskać korzyści, czyli otrzymać bądź mieć postawione do jej dyspozycji wartości pieniężne w związku z udzieleniem Jej absolutorium. Oznacza to, że Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć korzyści, gdyby nie pozbawiono jej absolutorium z wykonywania przez Nią obowiązków za rok obrotowy 2007. W związku z czym przyznane Wnioskodawczyni zadośćuczynienie na podstawie ugody sądowej nie będzie korzystało ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tak więc wyegzekwowany od Spółki dochód z powyższego tytułu będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja została doręczona Wnioskodawczyni w dniu 12.09.2011 r.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem Wnioskodawczyni pismem z dnia 23.09.2011 r. (data wpływu 29.09.2010 r. ) wezwała tut. Organ do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na powyższe tut. Organ pismem z dnia 02.11.2011 r. Nr IPPB4/415-453/W/11-6/JS (skutecznie doręczonym w dniu 15.11.2011 r.) stwierdził brak podstaw do zmiany indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, podtrzymując argumentację zawartą w interpretacji.

Wnioskodawczyni w dniu 14.12.2011 r. (data wpływu 19.12.2011 r.) złożyła za pośrednictwem tut. Organu skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na wydaną interpretację indywidualną Nr IPPB4/415-453/11-4/JS z dnia 06.09.2011 r.

Wyrokiem z dnia 20.04.2012 r., sygn. akt III SA/Wa 205/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu sprawy ze skargi Pani Agnieszki Buczyńskiej na interpretację Ministra Finansów z dnia 06.09.2011 r. Nr IPPB4/415-453/11-4/JS w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych wydał wyrok, w którym uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż spór podatnika z organem podatkowym, zainicjowany złożeniem wniosku w trybie art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej dotyczył ustalenia następstw prawno podatkowych otrzymania przez Skarżącą przychodu w postaci zadośćuczynienia określonego kwotowo w ugodzie zawartej przed sądem, tj. możliwości zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że organ podatkowy udzielając interpretacji przepisów prawa podatkowego, w związku z wnioskiem podatnika, ma obowiązek odnieść się do stanu faktycznego opisanego przez wnioskodawcę. Przyjmuje do wiadomości okoliczności wskazane przez stronę, nie szukając potwierdzenia ich prawdziwości, czy choćby wiarygodności, nie gromadzi też materiału dowodowego. Stanowisko własne wnioskodawcy, o którym mowa w art. 14b § 3 Op., stanowi prawną kwalifikację przedstawionego stanu faktycznego, w którego granicach winno toczyć się postępowanie o wydanie interpretacji indywidualnej. Konstytuują je przepisy prawa, na podstawie których wnioskodawca kwalifikuje podatkowo znaczącą sytuację budzącą w nim wątpliwości co do uzasadnionego zakresu oraz sposobu zastosowania prawa podatkowego i w tym kontekście wymagającą zbadania w postępowaniu interpretacyjnym, by stwierdzić albo zweryfikować trafność kwalifikacji prawnej proponowanej przez stronę. W treści wniosku o wydanie interpretacji wg regulacji prawnej jego urzędowego wzoru wnioskodawca powinien wskazać przepisy prawa podatkowego będące przedmiotem interpretacji indywidualnej. Organ w postępowaniu zmierzającym do wydania interpretacji nie jest uprawniony do ingerowania (poprzez negację bądź uzupełnianie) w stan faktyczny zawarty we wniosku o jej udzielenie; nie może go własnymi ocenami podważać, ustalać, uzupełniać ani też zmieniać w jakimkolwiek zakresie, nawet wówczas, gdyby w oparciu o inne źródła, czy wiedzę znaną mu z urzędu, miał uzasadnione wątpliwości co do zgodności przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego z obiektywną rzeczywistością (por. wyrok WSA w Gdańsku z 4 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Gd 1123/10).

Wnioskodawca opisując stan faktyczny w celu uzyskania interpretacji bierze na siebie odpowiedzialność za jego wszelkie nieścisłości oraz kompletność. Wyłącznie od jego woli zależy, jakie informacje znajdą się w opisie stanu faktycznego. Przepis art. 14a § 2 Ordynacji podatkowej jednoznacznie wymaga, aby opis ten był wyczerpujący. Jedyną zatem dopuszczalną ingerencją organu podatkowego w stan faktyczny opisany przez stronę jest uznanie go za niewystarczający do zajęcia stanowiska, co stanowi brak formalny wniosku o interpretację, podlegający uzupełnieniu w trybie art. 169 Ordynacji podatkowej.

Wskazane ramy determinują zakres sprawy rozstrzyganej w formie interpretacji.

W związku z powyższym istotne jest zdaniem Sądu, że Skarżąca we wniosku o udzielenie interpretacji wskazywała, że pismem z 29 listopada 2010 r. zawezwała Spółkę do zawarcia ugody w sprawie o ochronę dóbr osobistych z tytułu doznanej przez Skarżącą krzywdy, w związku z nie udzieleniem Jej absolutorium za pełnienie funkcji członka zarządu Spółki za rok 2007 oraz o złożenie przez Spółkę bezpodstawnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez Skarżącą przestępstwa wyrządzenia Spółce szkody i innych przestępstw.

Na podstawie art. 24 § 1 powoływanej wcześniej ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Skarżąca domagała się od Spółki zamieszczenia stosownych przeprosin w określonych ogólnopolskich dziennikach i stronach internetowych. Opcjonalnie Skarżąca zaproponowała Spółce zawarcie ugody, w której zrezygnuje z powyższych roszczeń w zamian za wpłatę zadośćuczynienia w kwocie 1.000.000 zł, na podstawie art. 448 kc. Następnie Skarżąca wyjaśniła, że w wyniku powyższego zawezwania do próby ugodowej Skarżąca i Spółka zawarły w dniu 18 lutego 2011 r. przed Sądem Rejonowym Wydział Cywilny ugodę, zgodnie z którą Spółka zobowiązała się zapłacić na rzecz Skarżącej kwotę w wysokości 850.000 tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a Skarżąca zrzekła się z zastrzeżeniem powyższej kwoty, wszelkich roszczeń odszkodowawczych oraz roszczeń o zadośćuczynienie względem Spółki.

Przedmiotem sporu jest zasadność zakwalifikowania przyznanej na mocy ugody kwoty jako wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

Zgodnie z generalną zasadą wysłowioną w art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody. Określona kategoria stanów faktycznych lub prawnych (w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych jest to osiąganie dochodów) mieści się generalnie w ogólnych ramach przedmiotowo- podmiotowych danego podatku, ale przepisy prawa w niektórych sytuacjach zwalniają z opodatkowania. Zwolnienia te najczęściej wprowadzane są ze względów celowościowych - wówczas, gdy ustawodawca uważa opodatkowanie danej sytuacji za niecelowe lub gdy poprzez udzielenie zwolnienia podatkowego chce stymulować pewnego rodzaju działalność - albo też ze względów sprawiedliwościowych - jeżeli opodatkowanie danej sytuacji byłoby niesprawiedliwe w sensie społecznym (A. Bartosiewicz i R. Kubacki - Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych - Komentarz 2010, Wyd. II). Istotą zwolnienia podatkowego odszkodowań oraz zadośćuczynień jest fakt, że świadczenie takie nie wzbogaca beneficjenta w żaden sposób, lecz jedynie rekompensuje poniesioną stratę - w tym także w sferze niematerialnej.

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. wynika, że ustawodawca jako wolne od podatku dochodowego ujął; otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Ponadto na mocy przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3a u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego, zaś zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są również inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. stanowił przedmiot wykładni w zaskarżonej interpretacji.

Zdaniem Sądu, nie ma wątpliwości, iż o charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, a rzeczywisty charakter świadczenia. Kwota wynikająca z zawartej umowy, nazwana przez strony odszkodowaniem czy zadośćuczynieniem, nie musi mieć rzeczywiście charakteru odszkodowawczego i odwrotnie - nie sprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem czy zadośćuczynieniem nie determinuje takiego charakteru tegoż świadczenia.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, czy odszkodowania, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z tego katalogu zwolnień nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym wydaje się, iż aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Polski kodeks cywilny przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową (art. 471 k.c. i nast.), która powstaje z mocy umowy oraz deliktową (art. 415 k.c. i nast.) - wynikającą z czynów niedozwolonych. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują (generalnie) przepisy art. 361 i 363 kc. Wypłata odszkodowania jest konsekwencją wystąpienia szkody. Aby mówić o szkodzie, musi wystąpić uszczerbek (zmniejszenie) majątku poszkodowanego, który nastąpił wbrew woli uprawnionego.

Ze stanu faktycznego ujętego we wniosku o udzielenie interpretacji wynika, że podstawą wezwania do próby ugodowej był art. 24 § 1 kc. oraz art. 448 kc., a Skarżąca wskazywała w tymże wniosku na okoliczności powodujące - w Jej ocenie - naruszenie dóbr osobistych (tj. godności osobistej), spowodowane w szczególności nieudzielaniem absolutorium czy złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przez Skarżącą przestępstwa wyrządzenia Spółce szkody i innych przestępstw, co prowadzi do wniosku, że w tym zakresie należałoby rozważać zawartą ugodę w kategoriach rekompensaty z tytułu naruszenia dóbr osobistych Skarżącej.

Na podstawie art. 448 k.c. kompensowana może być krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Sam zatem fakt, że roszczenia Skarżącej posiadały wymiar finansowy, nie oznacza jeszcze, że okoliczności stanu faktycznego należy kwalifikować jako dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Zadośćuczynienie to forma rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawą jego żądania jest krzywda w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi, wynikająca z naruszenia wskazanych w kc. dóbr osobistych (por. art. 24 § 1 i 2, w zw. z art. 23 k.c. oraz 445 § 1 kc.). Powództwo o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę nie prowadzi wprost do usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego, czyli bezpośrednio jego ochrony, lecz ma na celu uzyskanie satysfakcji dla pokrzywdzonego i wymierzenie dolegliwości ekonomicznej (w celach represyjno-wychowawczych) dla sprawcy umyślnego naruszenia dobra osobistego (por. także uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 26 czerwca 1985 r., III CZP 27/85, OSNC 1985 nr 12, poz. 185). Uwzględniając kompensacyjną funkcję zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, którego głównym celem jest zatarcie lub co najmniej złagodzenie następstw naruszenia takich dóbr osobistych, jak cześć, wizerunek (zob. A. Szpunar, Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, PiP 2003, z. 1, poz. 17) uznaje się, że wysokość zadośćuczynienia winna zależeć przede wszystkim od wielkości doznanej krzywdy. Dla jej sprecyzowania i przyjęcia „odpowiedniej” sumy zadośćuczynienia uwzględnić należy w szczególności takie okoliczności, jak rodzaj naruszonego dobra czy rozmiar doznanej krzywdy (więcej na ten temat - por. A. Rzepecka-Gil, Komentarz do art. 448 Kodeksu cywilnego, Lex).

Okoliczność, że dominującą funkcją zadośćuczynienia pieniężnego z art. 445 kc., art. 448 k.c. jest funkcja kompensacyjna w stosunku do poniesionego uszczerbku nadaje mu wyraźny charakter majątkowy. Roszczenie o uiszczenie określonej kwoty pieniężnej z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego, w tym oparte na przepisie art. 24 k.c. i art. 448 k.c. kwalifikuje się jako żądanie pieniężne (por. stanowisko Sądu Najwyższego zawarte m.in. w uchwale z 5 października 2006 r., sygn. akt. I PZP 3/06 (OSNP 2007 nr 11-12, poz. 151). Sąd podzielając powyższe poglądy akcentujące, że zadośćuczynienie ukierunkowane jest na wyrównanie uszczerbku niemajątkowego w postaci krzywdy, uznaje za niewłaściwe stanowisko organu, który stwierdzając, że przedmiotowa ugoda dotyczący korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (co wyklucza zastosowanie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych) wobec zaistnienia negatywnej przesłanki z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b u.p.d.o.f.), pomija jej funkcję kompensacyjną, odnoszącą się do damnum emergens. Organ wprost stwierdził, że „przyznane Wnioskodawczyni na podstawie ugody sądowej zadośćuczynienie, nie będzie miało na celu wyrównania uszczerbku w majątku Wnioskodawczyni. Analiza stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o udzielenie interpretacji uprawnia do sformułowania tezy, iż zasądzone zadośćuczynienie, mieści się w kategorii odszkodowań mających na celu pokrycie strat związanych z utraconymi korzyściami” (str. 7 zaskarżonej interpretacji). Organ upatruje w spornej ugodzie wyłącznie funkcji kompensującej stratę w postaci utraconych przez Skarżącą w związku z nieudzieleniem absolutorium wartości pieniężnych (a nie rekompensaty uszczerbku o charakterze niemajątkowym). Takie stwierdzenie nie może być zaakceptowane zarówno ze względu na przedstawioną wyżej naturę zadośćuczynienia, przyznanego w związku z art. 24 kc. oraz 448 k.c., którego celem jest kompensacja uszczerbku o niemajątkowej naturze, tj. krzywdy, jak również z uwagi na okoliczności stanu faktycznego ujęte we wniosku o udzielenie interpretacji, w których Skarżąca nie wskazuje jako podstawy spornego - co do kwalifikacji prawnopodatkowej przychodu - w postaci utraty wartości pieniężnych w związku z nieudzieleniem absolutorium.

Jeżeli chodzi o pierwszy aspekt, to przyjęcie tezy organu oznaczałoby brak rozróżnienia między zadośćuczynieniem, a odszkodowaniem oraz przypisanie rekompensacie wyłącznie wymiaru zaspokojenia lucrum cessans, odpowiadającego negatywnej przesłance z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b u.p.d.o.f.

Organ pominął bowiem kwestię, że nieudzielanie absolutorium - abstrahując od innych następstw - oznaczało negatywną ocenę pracy Skarżącej (rozumianą jako niezaakceptowanie przez zgromadzenie wspólników jej działalności jako członka zarządu za rok 2007) oraz związek z dobrami osobistymi sformułowanego przez Spółkę zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Prowadzi to do wniosku, że organ, poza dokonaniem w tym zakresie wadliwej subsumcji powołanych wyżej okoliczności stanu faktycznego (w postaci związanego z naruszeniem dóbr osobistych aspektem niemajątkowych następstw nieudzielania absolutorium oraz złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa) do przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b u.p.d.o.f. poprzez uznanie, że całość przyznanej Skarżącej kwoty dotyczący korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, jak również naruszył reżim formułowania interpretacji, wynikający z art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej stanowiącego, że interpretacja indywidualna zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny, o czym była wyżej mowa. W wyroku z 20 czerwca 2011 r., sygn. akt I FSK 897/10 NSA podkreślił, że okoliczności wskazane we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji mogą różnić się od tych, które miały miejsce w rzeczywistości. Nie upoważnia to jednak organu interpretacyjnego, by w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 14b i nast. Ordynacji podatkowej mógł on zakresem swojej analizy objąć okoliczności faktyczne z pominięciem przytoczonych przez wnioskodawcę.

W zakresie koniecznego uzasadnienia prawnego oceny przedstawionej w interpretacji Sąd dostrzega również wadliwość w postaci sprzeczności w uzasadnieniu zaskarżonej interpretacji przejawiającej się w przytoczeniu przepisu art. 361 § 2 kc., ustanawiającego ogólną zasadę dotyczącą zakresu naprawienia szkody, obejmującego straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, przy jednoczesnym uznaniu, że przyznana Skarżącej na podstawie przedmiotowej ugody kwota pieniężna obejmuje wyłącznie lucrum cessans.

Powyższe rozważania, zdaniem Sądu dotyczyły kwestii rekompensaty związanej z uszczerbkiem niemajątkowym. Skarżąca we wniosku o udzielenie interpretacji wskazała, że zawarła ugodę, zgodnie z którą Spółka zobowiązała się zapłacić na rzecz Skarżącej kwotę w wysokości 850000 tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a Skarżąca zrzekła się z zastrzeżeniem powyższej kwoty, wszelkich roszczeń odszkodowawczych oraz roszczeń o zadośćuczynienie względem Spółki. Zarówno Skarżąca, jak i organ nie wyjaśnił co było lub mogło być podstawą do roszczeń odszkodowawczych, co oznacza naruszenie art. 169 § 1, w związku z art. 14 h Ordynacji podatkowej, poprzez nieskorzystanie z instytucji wezwania do uzupełnienia wniosku w celu uzyskania danych do wszystkich istotnych dla sprawy elementów stanu faktycznego.

Odnosząc się do innych wymogów zwolnienia z opodatkowania podnieść należy, że źródłem wypłaty przedmiotowej była ugoda sądowa. Ugoda zawarta przed sądem stanowi - na równi z wyrokiem sądowym - tytuł egzekucyjny, co wynika expressies verbis z art. 777 § 1 k.p.c. W wyroku z 29 listopada 2006 r. (SK 51/06, OTK-A 2006, nr 10, poz. 156) Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g u.p.d.o.f. jest niezgodny z Konstytucją RP w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej. W związku z tym przepis ten w powyższym zakresie stracił moc z dniem 11 grudnia 2006 r. Odszkodowania, których wysokość bądź zasady ustalania wynikają wprost z przepisów prawa, przyznawane na podstawie ugody zawartej przed sądem korzystają zatem ze zwolnienia podatkowego. Powyższe znalazło wyraźne potwierdzenie od dnia 21 czerwca 2008 r., kiedy to wprost wyrażono w przepisach, że ze zwolnienia korzystają odszkodowania należne na podstawie ugody sądowej.

W konsekwencji uznania, że kwota, o której mowa w interpretacji, stanowi wyłączenie odszkodowanie za utracone korzyści i pominięcie zarówno okoliczności wskazujących na zadośćuczynienie w wymiarze damnum emergens, organ interpretacyjny dokonał nieprawidłowej wykładni prawa materialnego, to jest art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b u.p.d.o.f., co miało wpływ na dokonaną przez Sąd ocenę wydanej przez niego indywidualnej interpretacji prawa podatkowego pod względem kryterium legalności.

Konkludując Sąd wskazał, że w ponownie udzielonej interpretacji indywidualnej Minister Finansów uwzględni wykładnię prawa wyrażoną w niniejszym wyroku.

W wykonaniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20.04.2012 r. sygn. akt III SA/Wa 205/12, pismem z dnia 12.09.2012 r. Nr IPPB4/415-453/11/12-7/JK3 wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez doprecyzowanie stanu faktycznego o dane istotne dla przedmiotowej sprawy.

Pismem z dnia 20.09.2012 r. (data nadania 20.09.2012 r., data wpływu 24.09.2012 r.) Wnioskodawczyni doprecyzowała przedstawiony stan faktyczny o następujące informacje:

Była wiceprezesem zarządu spółki C. Sp. z o.o. (dalej: Spółka”). Dnia 27 czerwca 2008 roku odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki. Wspólnicy reprezentujący ponad połowę kapitału zakładowego podjęli uchwałę o nieudzieleniu Wnioskodawczyni absolutorium z wykonywania obowiązków za rok obrotowy 2007 (dalej: „Uchwała”), przy czym Uchwała nie została w żaden sposób uzasadniona. Jednocześnie sprawozdanie finansowe Spółki za rok obrotowy 2007 oraz sprawozdania zarządu z działalności Spółki za rok obrotowy 2007 zostało zatwierdzone bez zastrzeżeń. Zaistniała sytuacja stanowiła naruszenie dobrych obyczajów oraz godziła w interes Spółki, co stanowiło podstawę do uchylenia Uchwały stosowanie do art. 249 par. 1 ustawy kodeks spółek handlowych (dalej „ksh”).

W związku z powyższym, w dniu 18 lipca 2008 roku Wnioskodawczyni wniosła pozew o uchylenie Uchwały Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki, podjętej na Zwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników w dniu 27 czerwca 2008 roku. W odpowiedzi na pozew Spółka przytoczyła szereg nieprawdziwych i krzywdzących twierdzeń pod adresem Wnioskodawczyni. Przykładowo Spółka twierdziła, iż jako członek zarządu i dyrektor zarządzający Spółki Wnioskodawczyni była „inicjatorem i organizatorem wprowadzania do Spółki mechanizmów korupcyjnych. Z uwagi na znajomość z dyrektorem szpitala osobiście przekazywała korzyści majątkowe w celu zapewnienia Spółce kontraktów, a sobie - premii od sprzedaży”.

Ponadto, w oparciu o powyższe nieprawdziwe twierdzenia zawarte w odpowiedzi na pozew, Spółka w dniu 2 listopada 2009 roku złożyła do Prokuratury Rejonowej dla Warszawy-Mokotowa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, w którym posądziła Wnioskodawczynię o popełnieniu przestępstwa z art. 585 ksh oraz art. 296 i art. 278 kodeksu karnego (sygn. akt 1DS 619/1/V).

Jako, że powyższe twierdzenia były nieprawdziwe i godziły w dobre imię Wnioskodawczyni, doszło do naruszenia Jej dóbr osobistych. Zdecydowanie zaprzeczała twierdzeniom Spółki i pismem z dnia 29 listopada 2010 roku, na mocy art. 24 § 1 oraz art. 448 Kodeksu cywilnego, zawezwała Spółkę do zawarcia ugody w sprawie o ochronę dóbr osobistych z tytułu doznanej przez Wnioskodawczynię krzywdy w związku z (i) bezpodstawnym nieudzieleniem absolutorium za pełnienie funkcji członka zarządu Spółki w roku 2007 oraz (II) złożeniem przez Spółkę bezpodstawnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez Wnioskodawczynię przestępstwa polegającego na wyrządzeniu szkody Spółce oraz szeregu przestępstw z kodeksu karnego.

Zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego „Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.”

Na podstawie powyższego przepisu domagała się od Spółki zamieszczenia stosownych przeprosin w ogólnopolskich dziennikach i na stronach internetowych. Opcjonalnie zaproponowała Spółce zawarcie ugody, w której na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego zrezygnuje z powyższych roszczeń w zamian za wypłatę zadośćuczynienia w kwocie jednego miliona złotych w związku z naruszeniem dóbr osobistych Zgodnie z art. 448 Kodeksu cywilnego bowiem „W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.”

W wyniku powyższego zawezwania do próby ugodowej, Wnioskodawczyni i Spółka zawarła w dniu 18 lutego 2011 roku przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa I Wydział Cywilny (sygn. akt I CO 2647/10) ugodę, zgodnie z którą Spółka zobowiązała się zapłacić na rzecz Wnioskodawczyni kwotę w wysokości 850.000 złotych brutto tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z nieudzieleniem jej - członkowi zarządu Spółki - absolutorium za rok obrotowy 2007 oraz złożeniem zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez Wnioskodawczynię przestępstwa polegającego na wyrządzeniu szkody Spółce i innych, a Wnioskodawczyni zrzekła się, z zastrzeżeniem powyższej kwoty, wszelkich roszczeń odszkodowawczych oraz roszczeń o zadośćuczynienie względem Spółki.

Reasumując, podstawą roszczeń odszkodowawczych i zawartej ugody sądowej były przepisy art. 24 § 1 oraz art. 448 Kodeksu cywilnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20.04.2012 r., sygn. akt III SA/Wa 205/12 - stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego staniu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Ponadto, w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

O charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa, a rzeczywisty charakter świadczenia. Kwota wynikająca z zawartej umowy, nazwana odszkodowaniem czy zadośćuczynieniem, nie musi mieć rzeczywiście charakteru odszkodowawczego i odwrotnie - nie sprecyzowanie, że dane świadczenie jest odszkodowaniem czy zadośćuczynieniem nie determinuje takiego charakteru tegoż świadczenia.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, czy odszkodowania, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z tego katalogu zwolnień nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym wydaje się, iż aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka.

Kodeks cywilny ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową (art. 471 K.c. i nast.), która powstaje z mocy umowy oraz deliktową (art. 415 K.c. i nast.) - wynikającą z czynów niedozwolonych. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują (generalnie) przepisy art. 361 i 363 K.c. Wypłata odszkodowania jest konsekwencją wystąpienia szkody. Aby mówić o szkodzie, musi wystąpić uszczerbek (zmniejszenie) majątku poszkodowanego, który nastąpił wbrew woli uprawnionego.

Ze stanu faktycznego ujętego we wniosku o udzielenie interpretacji wynika, że podstawą wezwania do próby ugodowej był art. 24 § 1 K.c. oraz art. 448 K.c., a Wnioskodawczyni wskazuje we wniosku na okoliczności powodujące - w Jej ocenie - naruszenie dóbr osobistych (tj. godności osobistej), spowodowane w szczególności nieudzielaniem absolutorium czy złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przez Wnioskodawczynię przestępstwa wyrządzenia Spółce szkody i innych przestępstw, co prowadzi do wniosku, że w tym zakresie należy rozważać zawartą ugodę w kategoriach rekompensaty z tytułu naruszenia dóbr osobistych Wnioskodawczyni.

Na podstawie art. 448 K.c. kompensowana może być krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Sam zatem fakt, że roszczenia Skarżącej posiadały wymiar finansowy, nie oznacza jeszcze, że okoliczności stanu faktycznego należy kwalifikować jako dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans). Zadośćuczynienie to forma rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej. Podstawą jego żądania jest krzywda w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi, wynikająca z naruszenia wskazanych w K.c. dóbr osobistych (por. art. 24 § 1 i 2, w zw. z art. 23 K.c. oraz 445 § 1 K.c.). Powództwo o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę nie prowadzi wprost do usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego, czyli bezpośrednio jego ochrony, lecz ma na celu uzyskanie satysfakcji dla pokrzywdzonego i wymierzenie dolegliwości ekonomicznej (w celach represyjno-wychowawczych) dla sprawcy umyślnego naruszenia dobra osobistego (por. także uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 26 czerwca 1985 r., III CZP 27/85, OSNC 1985 nr 12, poz. 185). Uwzględniając kompensacyjną funkcję zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, którego głównym celem jest zatarcie lub co najmniej złagodzenie następstw naruszenia takich dóbr osobistych, jak cześć, wizerunek (zob. A. Szpunar, Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, PiP 2003, z. 1, poz. 17) uznaje się, że wysokość zadośćuczynienia winna zależeć przede wszystkim od wielkości doznanej krzywdy. Dla jej sprecyzowania i przyjęcia „odpowiedniej” sumy zadośćuczynienia uwzględnić należy w szczególności takie okoliczności, jak rodzaj naruszonego dobra czy rozmiar doznanej krzywdy (por. A. Rzepecka-Gil, Komentarz do art. 448 Kodeksu cywilnego, Lex).

Okoliczność, że dominującą funkcją zadośćuczynienia pieniężnego z art. 445 K.c., art. 448 K.c. jest funkcja kompensacyjna w stosunku do poniesionego uszczerbku nadaje mu wyraźny charakter majątkowy. Roszczenie o uiszczenie określonej kwoty pieniężnej z tytułu zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego, w tym oparte na przepisie art. 24 K.c. i art. 448 K.c. kwalifikuje się jako żądanie pieniężne (por. stanowisko Sądu Najwyższego zawarte m.in. w uchwale z 5 października 2006 r., sygn. akt. I PZP 3/06 (OSNP 2007 nr 11-12, poz. 151).

Należy zaakcentować, że zadośćuczynienie ukierunkowane jest na wyrównanie uszczerbku niemajątkowego w postaci krzywdy.

Nieudzielanie absolutorium - abstrahując od innych następstw - oznaczało negatywną ocenę pracy Wnioskodawczyni (rozumianą jako niezaakceptowanie przez zgromadzenie wspólników Jej działalności jako członka zarządu za rok 2007) oraz związek z dobrami osobistymi sformułowanego przez Spółkę zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.

Sytuacja opisana we wniosku dotyczy kwestii rekompensaty związanej z uszczerbkiem niemajątkowym. Wnioskodawczyni we wniosku o udzielenie interpretacji wskazała, że zawarła ugodę, zgodnie z którą Spółka zobowiązała się zapłacić na Jej rzecz kwotę w wysokości 850.000 tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a Wnioskodawczyni zrzekła się z zastrzeżeniem powyższej kwoty, wszelkich roszczeń odszkodowawczych oraz roszczeń o zadośćuczynienie względem Spółki.

Podstawą do roszczeń odszkodowawczych i zawartej ugody sądowej były przepisy art. 24 § 1 oraz art. 448 Kodeksu cywilnego.

Uwzględniając powyższe uznać zatem należy, że kwota wypłacona Wnioskodawczyni korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock