Naczelnik tutejszego urzędu udzielając odpowiedzi na zapytanie dotyczące konieczności opodatkowania podatkiem VAT:

a)odszkodowania za grunt zajęty pod drogę publiczną;

b)odszkodowania za wywłaszczenie prawa własności, prawa wieczystego użytkowania lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości;

c)sprzedaży zabudowanej nieruchomości, będącej własnością Skarbu Państwa;

d)wadium wniesionego w związku z przetargiem na sprzedaż nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

opierał się na następujących przepisach :

Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U Nr 54, poz. 535) w brzmieniu :

Art. 2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:

6) towarach - rozumie się przez to rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty;

Art. 5 ust. 1 Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

Art. 7 ust. 1 przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;

Art. 19 ust. 1 Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi z pewnymi zastrzeżeniami.

Art. 29 ust. 1

Podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług.

Ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. z 1998 r. Nr 133, poz. 872 ze zm.):

Art. 73 ust. 1 Nieruchomości pozostające w dniu 13 października 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne, z dniem 1 stycznia 1999 r. stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub właściwych jednostek samorządu terytorialnego za odszkodowaniem.

ust. 2 Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, wypłaca:

1) gmina - w odniesieniu do dróg będących w dniu 31 grudnia 1998 r. drogami gminnymi,

2) Skarb Państwa - w odniesieniu do pozostałych dróg.

ust. 3 Podstawą do ujawnienia w księdze wieczystej przejścia na własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jest ostateczna decyzja wojewody wydana na wniosek właściwego zarządu drogi.

ust. 4 Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w odrębnej ustawie, na wniosek właściciela nieruchomości złożony w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. Po upływie tego okresu roszczenie wygasa.

Ad a) Co do zasady przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. W przedstawionym jednak przez Państwa stanie faktycznym decydującą rolę ma moment dokonania czynności przeniesienia prawa własności gruntów zajętych pod drogę publiczną. Zgodnie z tym stanem przeniesienie to nastąpiło z mocy powołanego wyżej art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. w dniu 1 stycznia 1999 r. a więc przed dniem w którym przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku VAT zaczął obowiązywać. W związku z powyższym nie może on mieć zastosowania do samej czynności wypłaty odszkodowania która nie stanowi dostawy towarów.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483)

Art. 21.

1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.)

Art. 112.

1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 125 i 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne.

2. Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

3. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.

1. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej.

Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U Nr 54, poz. 535) w brzmieniu:

Art. 15

6. Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Ad b) Wywłaszczenie polega na przymusowym odjęciu własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, ograniczeniu tego prawa lub zniesieniu bądź ograniczeniu innego prawa rzeczowego do nieruchomości, w drodze decyzji administracyjnej. Instytucja wywłaszczenia podlega szeregowi ograniczeń wynikających z konstytucyjnej ochrony prawa własności. Jednym z nich jest to aby nastąpiło ono na cel publiczny i za słusznym odszkodowaniem. Do wywłaszczenia zgodnie z zapisem art. 112 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami może dojść jedynie wówczas, gdy nie jest możliwe porozumienie się z właścicielem w drodze umowy cywilnoprawnej.

Przepis art. 15 ust. 6 ww. ustawy skierowany jest do organów władzy publicznej, które wykonują czynności objęte zakresem przedmiotowym ustawy, ale nie są z tego tytułu traktowane jako podatnicy podatku VAT. Tymczasem z tytułu otrzymania odszkodowania za wywłaszczenie to osoba otrzymująca takie odszkodowanie może zostać zaliczona do podatników podatku od towarów i usług.

Strona przedmiotowa tego zagadnienia uregulowana została w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, który stanowi, iż za dostawę towarów uważa się również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Przy ustalaniu czy osoba otrzymująca takie odszkodowanie jest zobowiązana do zapłacenia podatku od towarów i usług należy uwzględnić ewentualne zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe oraz przepis art. 15 ust. 1 ustawy o VAT definiujący podatnika.

W myśl ww. przepisu podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Powyższe wyjaśnienia należy również odnieść do wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) w brzmieniu:

Art. 43.

1.Zwalnia się od podatku:

2) dostawę towarów używanych, z zastrzeżeniem pkt 10, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego; zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze;

9) dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę;

2. Przez towary używane, o których mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się:

1) budynki i budowle lub ich części - jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat;

2) pozostałe towary, z wyjątkiem gruntów, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku.

6. Zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie stosuje się do dostawy towarów wymienionych w ust. 2 pkt 1, jeżeli przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych lub w trakcie użytkowania wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 % wartości początkowej, a podatnik:

1) miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych wydatków;

2) użytkował te towary w okresie krótszym niż 5 lat w celu wykonywania czynności opodatkowanych.

Ad c) Zgodnie z państwa stanowiskiem cena sprzedaży nieruchomości obejmująca zarówno wartość gruntu jak i zabudowań powinna być opodatkowana stawką 22 % w związku z tym, że zabudowania te nie były przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze i nie mogą korzystać ze zwolnienia przedmiotowego jako towar używany. Zdaniem tutejszego organu fakt iż w stosunku do ww. zabudowań nie zawarto umów najmu, dzierżawy itp. nie przesądza o braku możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego do dostawy w części dotyczącej budynków. O ile to prawo w związku z zaistnieniem sytuacji o której mowa w art. 43 ust. 6 ustawy o VAT nie zostanie wyłączone podatnik dokonujący dostawy towaru używanego zdefiniowanego jako budynki i budowle lub ich części - jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat stosuje zwolnienie od podatku VAT. Odnośnie gruntów zabudowanych w związku z zapisem art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT nie korzystają one ze zwolnienia z opodatkowania i stosuje się do ich dostawy stawkę podstawową 22 %.

Zgodnie z przepisem art. 29 ust. 5 ww. ustawy o VAT w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

Zatem w sytuacji, gdy dostawa budynku jest zwolniona od podatku, wówczas dostawa gruntu również podlega zwolnieniu.

Ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) w brzmieniu :

Art. 19

11. Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Ad d) Zgodnie z państwa stanowiskiem wadium jako niewymienione w art. 19 ust. 11 ustawy o VAT nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Wniesienie wadium nie gwarantuje przeniesienia prawa własności do rozporządzania towarami jak właściciel. Jest jednym z warunków który każdy przystępujący do przetargu musi spełnić aby być do niego dopuszczonym. Pomimo że może zostać zaliczone na poczet wartości dostawy w momencie jego wnoszenia pomiędzy właścicielem ogłaszającym przetarg a przystępującym do niego nie dochodzi jeszcze do porozumienia w zakresie przeniesienia prawa własności i wydania towaru (również w przyszłości). Z tej przyczyny pomimo że wadium może stanowić część należności o której mowa w powyższym art. 19 ust. 11 gdyż katalog ten nie ma charakteru zamkniętego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.