Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż spółka otrzymała pozytywne decyzje o zakończeniu restrukturyzacji swoich zaległości wobec ZUS oraz PFRON, a w konsekwencji umożliwiło to zawarcie układu ratalnego z ZUS w przedmiocie spłaty innych zaległości (składek), nie podlegających umorzeniu na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców.

Pytania strony sprowadzają się zatem do uzyskania odpowiedzi czy:

1. umorzona w ramach restrukturyzacji kwota składek ZUS stanowi przychód dla celów podatkowych?
2. odsetki od zaległych zobowiązań wobec ZUS płacone w układzie ratalnym stanowią dla firmy koszt uzyskania przychodu?
3. opłata prolongacyjna z tyt. rozłożenia na raty zaległych zobowiązań wobec ZUS (nie umorzonych w ramach restrukturyzacji) stanowi dla spółki koszt uzyskania przychodu?

Odnosząc się do wskazanych zagadnień należy przypomnieć, iż kwestie przychodów podatkowych oraz kosztów ich uzyskania regulują przepisy art. 12, 15 i 16-go ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm.), a także - w odniesieniu co do skutków podatkowych przeprowadzonego postępowania restrukturyzacyjnego - art. 22 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287 ze zm.).

Art. 22 ust. 1 cyt. wyżej ustawy o restrukturyzacji (lex specialis w stosunku do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) stanowi, iż „przychody z tytułu umorzenia należności podlegających restrukturyzacji nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym”. A zatem stanowisko spółki odnośnie pytania pierwszego jest prawidłowe.

Z kolei w art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stwierdzono, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodu „odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej”. Do odsetek od zaległych składek ZUS stosuje się bezsprzecznie przepisy Ordynacji, co wynika wprost z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 37, poz. 887), który stanowi, iż odsetki te należne są „na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa”.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, Zakład może - na wniosek dłużnika - odroczyć termin płatności należności z tyt. składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika. Rozłożenie na raty natomiast następuje w formie umowy (art. 29 ust. 1a ustawy). Jednocześnie w myśl art. 29 ust. 2 cyt. ustawy - od składek, które rozłożono na raty nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od dnia następnego po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.

W przypadku rozłożenia na raty Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie – Ordynacja podatkowa, dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa (art. 29 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń...). Oznacza to, iż w przypadku rozłożenia na raty należności z tytułu składek, rozłożeniu podlega cała kwota należności wraz z należnymi od nie opłaconych w terminie składek odsetkami za zwłokę, naliczonych do dnia złożenia przez dłużnika przedmiotowego wniosku. Dodatkowo – zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - ustalana jest wyłącznie opłata prolongacyjna

Zatem skoro w myśl art. 23 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), a jednocześnie zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 21 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek za zwłokę z tyt. nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ustawy Ordynacja podatkowa - uzasadnione jest stanowisko strony, że odsetki te (ujęte w ramach układu ratalnego) nie stanowią dla spółki kosztu uzyskania przychodu. Ustalona natomiast opłata prolongacyjna z tyt. rozłożenia na raty zaległości składek ZUS może stanowić koszt uzyskania przychodów, ponieważ:

- art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż „kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1” ustawy,
- cyt. wyżej art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera enumeratywnie wymienionej opłaty prolongacyjnej, a zatem nie podlega ona wyłączeniu z katalogu kosztów uzyskania przychodów.