INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 czerwca 2012r. (data wpływu 2 lipca 2012r.), uzupełnionym pismem z dnia 27 września 2012r. (data wpływu 27 września 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia, czy umowy powierniczego przelewu wierzytelności należy traktować jako odpłatne zbycie wierzytelności uniemożliwiające zastosowanie „ulgi na złe długi” w świetle art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 lipca 2012r. wpłynął ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 27 września 2012r. (data wpływu 27 września 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia, czy umowy powierniczego przelewu wierzytelności należy traktować jako odpłatne zbycie wierzytelności uniemożliwiające zastosowanie „ulgi na złe długi” w świetle art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca dokonuje sprzedaży towarów hurtowo i detalicznie, z uwagi na nieterminowe zapłaty należności za towar zawarł umowę powierniczego przelewu wierzytelności z P. SA z siedzibą w T. (zał. nr 1).

Firma windykacyjna nie przyjmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Umowa ta ma na celu stworzenie prawnych podstaw do windykacji należności, której ryzyko zapłaty przez cały czas ciąży na pierwszym wierzycielu. Umowa została zawarta na czas nieokreślony z możliwością, jej wypowiedzenia z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia. Zgodnie z umową Powiernik zobowiązuje się do prowadzenia działań zmierzających do całkowitego zaspokojenia wierzytelności wraz z wszystkimi kosztami związanymi z wierzytelnościami, tj. odsetkami, opłatami.

Dodatkowo w piśmie uzupełniającym wniosek z dnia 27 września 2012r. Wnioskodawca wyjaśnił, że zgodnie z § 3 Umowy Powierniczego Przelewu Wierzytelności Powiernik zobowiązuje się do prowadzenia działalności zmierzającej do całkowitego zaspokojenia Wierzyciela. Tylko w przypadku skutecznego odzyskania wierzytelności Powiernik przekazuje odzyskaną kwotę Cedentowi (§ 4 pkt 6 umowy).

Już z tych zapisów wynika, że ryzyko nieściągalności wierzytelności obciąża Cedenta.

Umowa została zawarta na czas nieokreślony z możliwością jej wypowiedzenia zgodnie z § 5 umowy. Wnioskodawca wskazał również, że ulgę na złe długi zamierza stosować i już zastosował w stosunku do faktur VAT wymienionych w przedmiotowej umowie, które zostały uprzednio wykazane w deklaracji VAT jako obrót opodatkowany i został również naliczony i odprowadzony VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy umowy powierniczego przelewu wierzytelności należy traktować jako odpłatne zbycie wierzytelności uniemożliwiające zastosowanie ulgi za złe długi w świetle art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa powierniczego przelewu wierzytelności nie powoduje przeniesienia ich własności i tym samym nie należy jej traktować jako odpłatne zbycie wierzytelności.

Z uwagi na to, że nie nastąpiło odpłatne zbycie wierzytelności Wnioskodawca ma prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, zgodnie z art. 89a ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zauważyć, iż Wnioskodawca wskazał, iż oczekuje interpretacji art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. z. 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, zatem też niniejsza interpretacja odnosi się tylko do tego przepisu.

Niniejsza interpretacja nie rozstrzyga więc czy zostały spełnione pozostałe warunki wynikające z art. 89a ustawy o VAT umożliwiające Wnioskodawcy skorzystanie z prawa do skorygowania podatku należnego z tytułu dostawy towarów na terytorium kraju w przypadku wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, gdyż nie było to przedmiotem zapytania.

Zgodnie z art. 89a ust. 1 cyt. ustawy, podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89a ust. 1a ww. ustawy).

W myśl art. 89a ust. 2 cyt. ustawy, przepis ust. 1 stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:

1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
2. wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny;
3. wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty, o której mowa w ust. 1, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
4. wierzytelności nie zostały zbyte;
5. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
6. wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego ze względu na wystąpienie okoliczności, o których mowa w ust. 1, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
   
   

W myśl art. 89a ust. 3 ustawy o VAT, korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął termin określony w ust. 2 pkt 6, nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 6. Warunkiem dokonania korekty jest uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia, o którym mowa w ust. 2 pkt 6.

Ponadto, zgodnie z art. 89a ust. 7 ustawy, przepisów ust. 1-6 nie stosuje się, jeżeli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że zastosowanie regulacji prawnej zawartej w art. 89a ust. 1 ustawy jest możliwe, o ile Wnioskodawca spełni uprzednio wszystkie warunki wymienione w art. 89a ust. 2 ustawy. Podkreślenia wymaga fakt, że warunek, aby nabywca (dłużnik) nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji należy odnieść wyłącznie do daty dostawy towaru lub świadczenia usługi stosownie do wyżej cyt. art. 89a ust. 2 pkt 1, natomiast w chwili dokonania korekty dłużnik oraz wierzyciel muszą być zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni stosownie do wyżej cyt. art. 89a ust. 2 pkt 3.

Z treści wniosku wynika, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca z uwagi na nieterminowe zapłaty należności za towar zawarł umowę powierniczego przelewu wierzytelności. Firma windykacyjna nie przyjmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Umowa ta ma na celu stworzenie prawnych podstaw do windykacji należności, której ryzyko zapłaty przez cały czas ciąży na pierwszym wierzycielu. Umowa została zawarta na czas nieokreślony z możliwością, jej wypowiedzenia z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia. Zgodnie z umową Powiernik zobowiązuje się do prowadzenia działań zmierzających do całkowitego zaspokojenia wierzytelności wraz z wszystkimi kosztami związanymi z wierzytelnościami, tj. odsetkami, opłatami. Ryzyko nieściągalności wierzytelności obciąża Cedenta.

W przedmiotowej sprawie wyjaśnienia wymaga czy w zaistniałym stanie faktycznym umowę powierniczego przelewu wierzytelności należy traktować jako odpłatne zbycie wierzytelności, co w konsekwencji, w świetle art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT uniemożliwia skorzystanie z prawa do skorzystania z „ulgi na złe długi”.

Odnosząc się do powyższej kwestii należy wskazać, że przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają regulacji prawnej instytucji powiernictwa. Nie ma jednak przeszkód do zawierania tego typu umów - pozwala na to zasada swobody umów wyrażona w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zatem należy zauważyć, że organy podatkowe nie mają prawa ingerować w treść zawieranych umów i przyjęty w nich sposób rozliczeń pomiędzy stronami, chyba że postanowienia umów naruszają przepisy podatkowe, a to może być stwierdzone jedynie w drodze postępowania podatkowego.

Podstawą dla dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z wymienionym przepisem wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wywiera taki skutek, że na osobę trzecią przechodzą wszelkie związane z wierzytelnością prawa, w tym roszczenie o odsetki.

Przelew powierniczy nie jest jednak typową umową sprzedaży wierzytelności, lecz raczej podstawą do przeprowadzenia windykacji przez podmiot trudniący się ściąganiem długów.

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Najistotniejsze postanowienia umowy przelewu powierniczego wierzytelności są następujące:

1. nabywca wierzytelności posiada uprawnienie do zwrotu wierzytelności w przypadku nieskuteczności windykacji,
2. ryzyko nieściągalności wierzytelności obciąża cedenta, czyli podmiot, który dokonał powierniczego przelewu,
3. ustala się czas obowiązywania umowy, po upływie którego, przy braku skuteczności działań windykacyjnych, wierzytelność „wraca” do pierwotnego wierzyciela,
4. nie dokonuje się zapłaty cedentowi aż do czasu ściągnięcia długu lub zbycia wierzytelności,
5. wynagrodzenie firmy windykacyjnej ustalane jest najczęściej w określonym procencie odzyskanej kwoty i jest ono potrącane ze ściągniętego długu.
   
   

Jak wynika z powyższego, firma windykacyjna, „nabywająca” wierzytelności na podstawie umowy określanej potocznie mianem „przelewu powierniczego”, nie przejmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Dlatego istotą omawianej czynności prawnej nie jest sprzedaż wierzytelności (powiększenie majątku cesjonariusza o wartość przelanej wierzytelności), lecz odpłatne świadczenie usługi ściągania długów oraz ewentualnie pośrednictwo w obrocie wierzytelnościami.

Omawiana usługa przyjmuje formę przelewu wierzytelności wyłącznie dla potrzeb prawa procesowego, ponieważ większość firm windykacyjnych nie ma statusu kancelarii adwokackich lub radcowskich i z tego powodu nie może reprezentować wierzyciela przed sądem. Po nabyciu wierzytelności firma windykacyjna może występować przeciwko dłużnikowi jako wierzyciel, a więc strona postępowania cywilnoprawnego. Firmy windykacyjne mogą także zbywać wierzytelność na warunkach ustalonych z cedentem, jeżeli jednak po upływie określonego czasu, nabywca nie zostanie znaleziony, wierzytelność powraca do cedenta.

Powierniczy przelew wierzytelności dokonywany jest na podstawie umowy, która nie została uregulowana wprost w przepisach prawa cywilnego (tzw. umowa nienazwana). W praktyce przelew powierniczy nie jest niczym innym, jak zleceniem windykacji należności, z przeniesieniem na windykatora praw przysługujących wierzycielowi.

Przelew powierniczy, jak wspomniano, nie jest umową sprzedaży wierzytelności, lecz zawierany jest dla stworzenia prawnych podstaw dla windykacji należności, której ryzyko zapłaty przez cały czas ciąży na pierwszym wierzycielu.

Mając na uwadze przedstawiony stan prawny należy stwierdzić, iż w przypadku gdy z zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a firmą windykacyjną, umowy wynika m.in., że ryzyko nieściągalności wierzytelności obciąża cedenta, w której ustalono czas obowiązywania umowy, po upływie którego, przy braku skuteczności działań windykacyjnych, wierzytelność „wraca” do pierwotnego wierzyciela, to w sytuacji, gdy faktycznie właścicielem wierzytelności staje się ponownie Wnioskodawca, zawarcie przedmiotowej umowy przelewu wierzytelności nie jest równoznaczne ze zbyciem wierzytelności.

Tym samym, należy uznać, iż zostanie wypełniony warunek wynikający z przepisu art. 89a ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT, tzn. wierzytelności nie zostały zbyte a Wnioskodawca ma prawo do skorygowania podatku należnego z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków wynikających z powołanych przepisów ustawy.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek elementu stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Końcowo wyjaśnić należy, iż zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Natomiast w myśl art. 14c § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, interpretacja indywidualna zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Z powyższych przepisów wynika zatem, że przedmiotem interpretacji może być jedynie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotyczącego przedstawionego we wniosku zaistniałego stanu faktycznego. Organ wydający interpretację nie jest natomiast uprawniony do analizowania i oceny załączonych do wniosku o interpretację dokumentów, w związku z czym nie były one przedmiotem merytorycznej analizy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.