POSTANOWIENIE

Działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), Naczelnik Urzędu Skarbowego w Olsztynie, po rozpatrzeniu wniosku z dn. 4.04.2005 r. (data wpływu do tut. Urzędu 11.04.2005r) uzupełnionego pismem z dnia 19.05.2005r (data wpływu do tut. Urzędu 24.05.2005r) o udzielenie pisemnej interpretacji w sprawach:

• czy czynności adwokata wykonywane na zlecenie sądu po 1 maja 2004 r. - obrona z urzędu w sprawach karnych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - nie podziela poglądu wnioskodawcy,
• czy w przypadku opodatkowania ww. przychodów podatkiem od towarów i usług, należy wystawić fakturę VAT i zwiększyć wynagrodzenie o ten podatek - nie podziela poglądu wnioskodawcy,
• kiedy powstaje obowiązek podatkowy w przypadku opodatkowania ww. przychodów podatkiem od towarów i usług - nie podziela poglądu wnioskodawcy.
  
  

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dn. 4.04.2005 r. (data wpływu do tut. Urzędu 11.04.2005 r.) uzupełnionym pismem z dnia 19.05.2005 r. (data wpływu do tut. Urzędu 24.05.2005r) zwrócił się Pan o udzielenie pisemnej interpretacji w następujących sprawach.

Pkt 1) Czy po zmianie przepisów podatku od towarów i usług od 1 maja 2004 r. należy wynagrodzenie adwokata z tytułu obrony z urzędu wykonywanej na zlecenie sądu opodatkować podatkiem VAT.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wykonuje Pan zawód adwokata indywidualnie. Uzyskuje Pan z tego tytułu przychody, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymuje Pan również wynagrodzenie wypłacane przez sąd, za zleconą obronę z urzędu w sprawach karnych. Przychody te pochodzą ze źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 oraz art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) tzn. z działalności wykonywanej osobiście. We wniosku zaznaczył Pan, że nie ma Pan wątpliwości co do tego iż usługi adwokata wykonywane z urzędu zlecone przez sąd (w postępowaniu karnym) są przychodami o których mowa w art. 13 ust. 6 ww. ustawy tj. przychodami z działalności wykonywanej osobiście.

Pana zdaniem pomiędzy sądem a adwokatem udzielającym pomocy prawnej z urzędu istnieje porozumienie (więzy prawne) w kwestii określenia odpowiedzialności za wykonywane czynności (świadczenie pomocy prawnej). Sad bowiem, a nie reprezentowany klient, zleca wykonanie określonych czynności (reprezentowanie i obronę oskarżonego). Zasady wynagrodzenia, wykonywania zawodu i ponoszenia odpowiedzialności zawodowej określają przepisy proceduralne, korporacyjne - przepisy prawa bezwzględnie obowiązującego. Przepisy te określają węzeł prawny istniejący pomiędzy sądem a adwokatem świadczącym pomoc prawną z urzędu, który spełnia wymogi - wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług - na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), a co za tym idzie czynności te nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Tut. Organ nie podziela Pana poglądu w przedstawionej sprawie.

Stosownie do art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy o VAT - obowiązującego od 1 maja 2004 r. - podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 cytowanej wyżej ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 (w brzmieniu obowiązującym od 1.06.2005 r. "pkt 2-9")ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności (od 1.06.2005 r. " wobec osób trzecich").

Za osobę fizyczną, która nie wykonuje samodzielnie działalności gospodarczej należy uznać taką osobę, która uzyskuje przychód z czynności, o których mowa w art. 13 pkt 3-8 ww. ustawy o podatku dochodowym i jednocześnie czynności te realizowane są z zachowaniem wszystkich warunków wymienionych w ustawie o podatku od towarów i usług, a zatem i warunku dotyczącego odpowiedzialności zlecającego za działania zleceniobiorcy.

W przypadku czynności (obrona z urzędu) wykonywanych przez Pana na zlecenie sądu nie występuje łączne spełnienie warunków, o których mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 cytowanej ustawy o VAT. Sąd nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykonywania obrony przez adwokata, nie określa też warunków świadczenia obrony z urzędu. Obrońca z urzędu jest obowiązany świadczyć pomoc prawną w sposób rzetelny, a odpowiedzialność za nierzetelną obronę ponosi wobec reprezentowanego. Sąd odpowiedzialny jest jedynie za wypłatę wynagrodzenia z tego tytułu, tj. zwrotu niezbędnych i celowych kosztów obrony.

Z przepisów kodeksu postępowania karnego wynika iż powierzenie adwokatowi tzw. obrony z urzędu ma charakter zlecenia, od którego adwokat może się uwolnić tylko po spełnieniu warunków określonych przepisami prawa. Przepisy te jednak nie wskazują że to sąd ponosi odpowiedzialność za działania obrońcy z urzędu.

Zgodnie z art. 8 a ust 1 ustawy a dnia 26 maja 1982 r - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.) adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 1 .

Stosownie do art. 80 ww. ustawy - Prawo o adwokaturze, adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź naruszenie swych obowiązków zawodowych, a adwokaci również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności.

Z ww. przepisów nie wynika, że czynności adwokackie są podzielone w zakresie odpowiedzialności na czynności wykonywane z urzędu - za które ponosi odpowiedzialność sąd i na czynności nie wykonywane z urzędu, za które odpowiedzialność ponosi sam adwokat. Zgodnie z nimi, adwokat odpowiada sam za wykonane przez siebie czynności, niezależnie od tego kto go zobowiązał do działania, a na wypadek ewentualnych roszczeń odszkodowawczych w związku z pełnionymi przez siebie obowiązkami, szkoda pokrywana jest z ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone m.in. przy występowaniu przed sądami i urzędami.

Zatem czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielania pomocy prawnej z urzędu - od 1 maja 2004 r. - nie podlegają wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, z uwagi na to, że nie została spełniona jedna z przesłanek określonych tym przepisem, czyli odpowiedzialności zlecającego za działania zleceniobiorcy.

Należy więc uznać, że czynności adwokata wykonywane z urzędu, na zlecenie sądu, wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt. 3 oraz art. 15 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednocześnie tut. Organ zwraca uwagę że na podstawie art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług oraz § 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 971 z późn. zm.) - zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9 art. 113 ustawy, (zwolnień podmiotowych) nie stosuje się m.in. do usług prawniczych świadczonych przez adwokatów.

Oznacza to, że to z chwilą wykonania pierwszej usługi z tego zakresu stał się Pan podatnikiem podatku od towarów i usług podatku.

Pkt 2) Jeśli wykonywane usługi adwokackie na zlecenie Sądu podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to czy należy wystawić fakturę Sądowi Rejonowemu i zwiększyć wynagrodzenie o podatek VAT.

Pana zdaniem - w przypadku opodatkowania przedmiotowych czynności, należy wystawić fakturę VAT, w której otrzymane wynagrodzenie będzie wypłatą netto. Sąd winien zwiększyć wynagrodzenie o VAT, który to następnie należy rozliczyć z urzędem skarbowym.

Tut. Organ nie podziela Pana poglądu w przedstawionej sprawie.

Na podstawie art. 29 ust 1 cytowanej ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług.

Zatem podatek od towarów i usług zawarty jest w kwocie należnego wynagrodzenia. Przepisy rozporządzenia wykonawczego do wyżej cytowanej ustawy określają sposób obliczenia podatku.

W stanie prawnym obowiązującym do 31.05.2005 r. określał to § 17 ust. 3 pkt 5 w/w rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 2004 r. w myśl którego kwota podatku, wyliczana jest według wzoru:


KP = (ZBxSP):(100+SP)
gdzie:
KP - oznacza kwotę podatku,
ZB - oznacza kwotę pobranej części lub całości należności brutto,
SP - oznacza stawkę podatku.

Po zmianach przepisów podatkowych po 1 czerwca 2005 r. powyższy wzór określa § 14 ust. 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95 poz. 798).

Stosownie do art. 106 ust. 1 i ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.
Natomiast ust. 4 tego artykułu stanowi iż podatnicy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1 i 2, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.

W myśl § 8 ust. 1 ww. rozporządzenia z dnia 25 maja 2005 r. działającego od 1.06.2005 r. zarejestrowani podatnicy jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami "FAKTURA VAT".

W okresie od 1.05.2004 r. do 31.05.2005 r. zasadę tą określał przepis § 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97 poz. 971 z późn. zm.).

Pkt 3) Kiedy powstaje obowiązek podatkowy od usług adwokackich zleconych przez sąd:

• po wykonaniu zleconych przez sąd czynności obrony,
• po wydaniu wyroku,
• z chwilą otrzymania zapłaty,
• czy w innym czasie.
  
  

Pana zdaniem obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług od omawianych czynności powstaje z chwilą otrzymania zapłaty.

Tut. Organ nie podziela Pana poglądu w przedstawionej sprawie.

W okresie do 31.05.2005 r. obowiązek podatkowy od przedmiotowych usług powstawał na ogólnych zasadach określonych w art. 19 ust. 1, ust. 4 i ust. 11 wyżej cytowanej ustawy o VAT.

Stosownie do art. 19 ust. 1 ww. ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

W myśl ust. 4 jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Natomiast ust. 11 wyżej cyt. artykułu stanowi, że jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Przepisy podatkowe nie określają kiedy następuje wykonanie przedmiotowej usługi przez adwokata.

Stosownie do art. 29 ust. 1 ustawy - Prawo o adwokaturze, koszty nieopłaconej przez klienta pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi skarb Państwa, natomiast podstawa do dokonania wypłaty dla adwokata jest wyrok sądu, określający m.in. wysokość kosztów procesu, w tym koszty zasądzone dla adwokata.

Zatem datą wykonania usługi adwokackiej będzie data uprawomocnienia się orzeczenia sadowego, w którym określone jest wynagrodzenie za czynności adwokackie. Bowiem podstawą do naliczenia tego wynagrodzenia jest prawomocny wyrok sądu. Bez prawomocnego wyroku sądu niemożliwe jest ustalenia kwoty należnej z tytułu obrony z urzędu.

Od 1.06.2005 r. obowiązek podatkowy od przedmiotowych usług powstaje w innym momencie.

Stosownie do § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym od 1 czerwca 2005 r. - w przypadku świadczenia usług na rzecz sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym sądy te lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zleciły wykonanie określonych czynności związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.

Interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta; wiąże natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej - do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Interpretacja traci moc w momencie zmiany stanu prawnego.

Na niniejsze postanowienie służy Stronie prawo wniesienia zażalenia do Dyrektora Izby Skarbowej w Olsztynie, za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu, w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia.

Stosownie do art. 222 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) zażalenie na postanowienie powinno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie oraz powinno zawierać znaki opłaty skarbowej (o wartości 5,00 zł od pisma i o wartości 0,50 zł od każdego załącznika).