INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 30 października 2008 r. (data wpływu 03 listopada 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową (...) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 03 listopada 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową (...).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Spółka planuje zawarcie z Dyyy S.A. (zwany dalej „Dyyy” bądź „Bankiem”) umowy kompleksowego zarządzania płynnością finansową w ramach grupy kapitałowej (cash pooling; zwanej dalej „Umową (...)”), opartej na następującej strukturze:

• Spółka oraz inne podmioty wchodzące w skład grupy X (zwane dalej łącznie „Spółkami” albo „Grupą Spółek” bądź też „Klientem” albo „Klientami”), otwierają w Dyyy bankowe rachunki bieżące prowadzone w PLN (zwane dalej „Rachunkami” bądź „Rachunkiem”),
• dla celów realizacji Umowy (...) Bank otwiera techniczny rachunek konsolidacyjny (zwany dalej „TRK”),
• usługa kompleksowego zarządzania płynnością finansową (cash pooling) ma na celu zwiększenie efektywności działalności gospodarczej prowadzonej przez podmioty z Grupy Spółek, poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald (zarówno dodatnich, jak i ujemnych) na Rachunkach podmiotów z Grupy Spółek,
• w szczególności Spółka oraz inne podmioty z Grupy Spółek zainteresowani są efektywnym zarządzaniem swoimi wierzytelnościami wobec Banku z tytułu posiadanych na Rachunkach środków pieniężnych oraz zobowiązaniami wobec Banku z tytułu wykorzystywanych kredytów w rachunku bieżącym udzielonych w PLN przez Bank na mocy odrębnych ustaleń, ewidencjonowanych na Rachunkach (zwanych dalej „Kredytami w Rachunku”),
• z tytułu świadczenia na rzecz Spółki oraz innych podmiotów z Grupy Spółek przedmiotowej usługi, Bank pobiera miesięczne wynagrodzenie w formie prowizji.

Funkcjonowanie cash poolingu w ramach Umowy (...) przedstawia się następująco:

- Koniec dnia roboczego

Najwcześniej o godzinie 17.30, jednak nie wcześniej niż przed rozliczeniem przez Bank płatności przychodzących na Rachunki trzecią sesją systemu płatniczego Elixir, każdego dnia roboczego Bank będzie dokonywał następujących czynności w odniesieniu do każdego z Rachunków:

• ustalenie salda na każdym z Rachunków;
• zsumowanie wszystkich sald dodatnich i zsumowanie wszystkich sald ujemnych na Rachunkach oraz ustalenie, która z tych sum jest niższa, a która wyższa w wartościach bezwzględnych;
• przeniesienie całości sald składających się na sumę sald, która okazała się niższa w wartościach bezwzględnych z rachunków, na których te salda wystąpiły na TRK;
• przeniesienie części sald składających się na sumę sald, która okazała się wyższa w wartościach bezwzględnych, z Rachunków na których te salda wystąpiły, na TRK w takiej wysokości, aby przeniesiona na TRK suma sald dodatnich równała się sumie przeniesionych sald ujemnych, przy czym z każdego Rachunku zostanie przeniesiona taka kwota, której udział w całości kwot przenoszonych, stosownie do postanowień tego punktu, odpowiada udziałowi salda tego Rachunku, w sumie sald składających się na wyższą wartość bezwzględną (zwana dalej „Kwotą Salda Klienta”);
• przenoszenie sald na Rachunkach odbywa się na podstawie umowy poręczeń za zobowiązania pozostałych członków Grupy Spółek;
• zgodnie z powyższym, na koniec każdego dnia roboczego, w przypadku braku spłaty salda ujemnego przez uczestnika cash poolingu (dalej zwanego „Klientem Posiadającym Saldo Ujemne”) Bank ma prawo zaspokoić się, korzystając z udzielonego przez podmioty z Grupy Spółek poręczenia;
• Bank dokonuje zaspokojenia, zachowując swobodę wyboru poręczyciela (dalej zwanego „Klientem Posiadającym Saldo Dodatnie”), a także swobodę w zakresie przelewanych kwot jak i Rachunku Klienta Posiadającego Saldo Dodatnie.

- Początek następnego dnia roboczego

• do godziny 9.00 każdego dnia roboczego następującego po dniu, w którym dokonane zostały powyższe czynności, Bank będzie dokonywał odwrócenia księgowań z tytułu poręczeń;
• odwrócenie księgowań następuje przez zwrotne przeniesienie na Rachunki sald przeniesionych na TRK poprzedniego dnia roboczego;
• odwrócenie księgowań jest skutkiem ponownego otwarcia dla Klientów Posiadających Saldo Ujemne Kredytu w Rachunku i następuje bez konieczności zawierania odrębnych umów w formie pisemnej;
• z tytułu odwrócenia księgowań Bank wypłaca każdemu Klientowi Posiadającemu Saldo Dodatnie kwoty pobrane na koniec dnia poprzedniego tytułem poręczenia za pozostałych członków Grupy Spółek.

- Wynagrodzenie za kompleksową usługę bankową

W pierwszym dniu roboczym każdego miesiąca kalendarzowego, Bank pobierze od każdego Klienta, w stosunku do którego Kwota Salda Klienta w poprzednim miesiącu stanowiła saldo ujemne, prowizję za okresowe powstanie salda ujemnego liczoną dla każdego dnia, w którym takie saldo powstało, według formuły ustalonej w umowie.

W pierwszym dniu roboczym każdego miesiąca kalendarzowego, Bank wypłaci każdemu z Klientów, w stosunku do którego Kwota Salda Klienta stanowiła w poprzednim miesiącu saldo dodatnie, wynagrodzenie za okresowe powstanie salda dodatniego liczone dla każdego dnia, w którym takie saldo powstało, według formuły ustalonej w umowie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.

W świetle przedstawionego wyżej zdarzenia przyszłego Spółka wnosi o potwierdzenie, że odsetki wypłacane w ramach Umowy (...) nie podlegają w Polsce przepisom o niedostatecznej kapitalizacji, tj. nie ma do nich zastosowania przepis art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w ramach Umowy (...) jedną z czynności, która ma miejsce, jest przeniesienie środków dostępnych na Rachunkach uczestników cash poolingu prowadzonych w Banku na rzecz Spółki, w przypadku, gdy Spółka wykazuje niedobory na swoim Rachunku w Banku. W związku z powyższym, w sytuacji, gdy Spółka wykazuje saldo ujemne na Rachunku w Banku - tj. Spółka jest dłużnikiem Banku, w wyniku takiego przeniesienia zostaje ona dłużnikiem innych podmiotów uczestniczących w strukturze cash poolingu.

Mając powyższe na uwadze, powstaje pytanie, czy zastosowanie znajdą polskie przepisy o niedostatecznej kapitalizacji w odniesieniu do odsetek płaconych przez Spółkę, jako dłużnika. Zdaniem Spółki, odsetki te nie podlegają tym przepisom.

W świetle art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przepisom o niedostatecznej kapitalizacji podlegają odsetki od pożyczek udzielonych pożyczkobiorcy przez następujących pożyczkodawców:

• udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki;
• dwóch lub więcej udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki;
• spółkę siostrzaną, tzn. jeśli ten sam podmiot posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) spółki udzielającej i otrzymującej pożyczkę (kredyt).
  
  

Tak więc w sytuacji, gdy stroną udzielającą spółce pożyczki byłby taki kwalifikowany pożyczkodawca, a wartość zadłużenia spółki przekroczy łącznie wartość trzykrotności wartości kapitału zakładowego spółki otrzymującej pożyczki, to wypłacane przez spółkę odsetki, z tytułu takich pożyczek, nie stanowią kosztu uzyskania przychodu w części, w której pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określaną na dzień zapłaty odsetek.

Spółka pragnie przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt, że kredyty pożyczki występujące w omawianym przypadku, tj. debety na Rachunkach zostają udzielane kredytobiorcom/ pożyczkobiorcom przez Bank, a nie przez inne Spółki z Grupy. Kredytobiorcy/ pożyczkobiorcy ci mogą potencjalnie zostać dłużnikami innych Spółek tylko poprzez zawarcie transakcji przeniesienia tych wierzytelności pomiędzy Bankiem a Spółkami. W konsekwencji, przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji nie znajdą zastosowania, ponieważ pożyczki, których dotyczą ograniczenia, nie zostały historycznie udzielone przez potencjalnych kwalifikowanych pożyczkodawców.

Należy zauważyć, iż w przypadku Umowy (...) opisanej we wniosku, cel którym jest minimalizacja kosztów zewnętrznego finansowania działalności powiązanych spółek (poprzez wykorzystanie własnych środków grupy) realizowany jest poprzez odpowiednie przelewy, ale podmiotem dokonującym operacji przeksięgowań i odpowiedzialnym za cash pooling jest każdorazowo Bank. Oznacza to, że Spółki z Grupy X faktycznie nie prowadzą pomiędzy sobą żadnych transakcji.

Jak wspomniano powyżej, przepisy o niedostatecznej kapitalizacji dotyczą spółek, u których wartość całkowitego zadłużenia, rozumianego jako zadłużenie wobec wymienionych powyżej pożyczkodawców oraz podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takich pożyczkodawców, przekracza łącznie trzykrotność odpowiednio określonego kapitału zakładowego. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, powyższy stosunek określa się na dzień zapłaty odsetek. W ramach przedmiotowej struktury cash poolingu, płatności odsetek dokonywane są po zakończeniu danego miesiąca. W konsekwencji, w dniu zapłaty odsetek nie istnieje już dług, którego te odsetki dotyczą.

Innymi słowy, codzienna likwidacja sald ujemnych powoduje wprawdzie powstanie czasowego zadłużenia spółki, u której wystąpiło saldo ujemne wobec spółki, której środkami dysponował Bank dokonując odpowiednich przelewów, a zadłużenie to trwa do początku dnia następnego, kiedy Bank dokonuje zwrotnego przeniesienia sald. Tak więc, na dzień zapłaty odsetek (który zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest momentem, w którym ustala się wysokość zadłużenia wewnętrznego), zobowiązania z tytułu przeniesionych wierzytelności faktycznie już nie istnieją.

Stanowisko tożsame z prezentowanym przez Spółkę zajęły także organa podatkowe w następujących interpretacjach prawa podatkowego:

• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, tj. interpretacja indywidualna z dnia 21 lipca 2008 r., sygn. IBPB3/423-315/08/NG (KAN-4048/08);
• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, tj. interpretacja indywidualna z dnia 6 czerwca 2008 r., sygn. IP-PB3-423-469/08-2/MK;
• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, tj. interpretacja indywidualna z dnia 6 czerwca 2008 r., sygn. IP-PB3-423-470/08-2/MK;
• Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, tj. interpretacja indywidualna z dnia 15 stycznia 2008 r., sygn. IP-PB3-423-339/07-3/MS;
• Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, tj. interpretacja indywidualna z dnia 19 listopada 2007 r., sygn. IBPB3/423-74/JD/KAN-404/08/07;
• Podkarpacki Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 27 września 2007 r., sygn. PUS.I/423/74/07;
• Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie, tj. postanowienie z dnia 9 sierpnia 2007 r., sygn. 1471/DPR2/423-108/07/JB;
• Pomorski Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 3 sierpnia 2007 r., sygn. DP/423-0141/07/AK;
• Świętokrzyski Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 29 maja 2006 r., sygn. RO/436-2/06;
• Opolski Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 19 maja 2006 r., sygn. PD/423-9/GC/2006;
• Podkarpacki Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 16 maja 2006 r., sygn. PUS.I/423/14/06;
• Lubelski Urząd Skarbowy, tj. postanowienie z dnia 8 maja 2006 r., sygn. PD.423-10/06;
• Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie, tj. postanowienie z dnia 18 kwietnia 2006 r., sygn. 1472/ROP1/423-84-122/06/AJ;
• Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu, tj. postanowienie z dnia 10 kwietnia 2007 r., sygn. ZD/4061-8/07.
  
  

W świetle powyższego, w przedstawionym stanie faktycznym, odsetki wypłacane w ramach Umowy (...), nie podlegają zdaniem Spółki ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, zawartym w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. pool leadera, którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, stanowiąca sposób gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących w umowie podmiotów zawiera w sobie pewne elementy umowy pożyczki, lecz nie wyczerpuje istotnych jej znamion.

Definicja pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, została zawarta w art. 16 ust. 7b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z ze zm.). Zgodnie z tą definicją, „pożyczką” jest każda umowa, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

W przypadku umowy cash poolingu mamy do czynienia przynajmniej z trzema podmiotami, tzn. podmiotem mającym saldo dodatnie na rachunku głównym, podmiotem posiadającym debet na rachunku głównym oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Uczestnik tego systemu, który wykazuje saldo dodatnie nie wie, czy środki jego zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak i jej przedmiot. Z konstrukcji umowy cash poolingu wynika jednak, iż to bank udziela dziennych kredytów umawiającym się spółkom, natomiast spłacający kredyt uczestnik systemu wstępuje w prawa wierzyciela banku wobec kredytobiorcy w celu żądania zwrotu kwoty spłaconego przez niego kredytu.

Na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

• pkt 60 – odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki – w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni,
• pkt 61 – odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki – w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.
  
  

Zgodnie z tymi przepisami, w przypadkach kiedy zadłużenie podatnika będącego spółką kapitałową przewyższy trzykrotność kapitału zakładowego, to zapłacone odsetki przez spółkę (lub ich część) od pożyczek udzielonych tej spółce przez podmioty w określony sposób z nią powiązane nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Z przedstawionego przez Spółkę opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż w przedmiotowej sprawie Umowę (...) mają zamiar zawrzeć podmioty powiązane. Jednak uwzględniając konstrukcję tej umowy, z której wynika, iż to Bank jest podmiotem oferującym tę usługę, należy podzielić stanowisko Wnioskodawcy, że wyżej przytoczone przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ww. ustawy) nie będą miały zastosowania, bowiem to Bank przenosi środki finansowe dostępne na rachunkach podmiotu, wykazującego saldo dodatnie, na rzecz drugiego podmiotu wykazującego saldo ujemne.

W związku z tym, Spółka wykazująca saldo ujemne na rachunku, tj. Spółka będąca dłużnikiem Banku, zostaje dłużnikiem drugiej Spółki. W takim razie podmioty uczestniczące w systemie cash poolingu stają się wobec siebie wierzycielami i dłużnikami z tytułu wcześniej udzielonego kredytu.

Reasumując, odsetki wypłacane w ramach umowy cash poolingu przez uczestnika będącego posiadaczem salda ujemnego, uczestnikowi cash poolingu będącego posiadaczem salda dodatniego nie będą podlegały przepisom o niedostatecznej kapitalizacji.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie dodaje się, że w zakresie przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego w części dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych została wydana odrębna interpretacja w dniu 22 stycznia 2009 r. nr ILPB2/436-116/08-2/AJ.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.