Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBI/2/423-1311/12/PP
z 18 stycznia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 3 lipca 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 12 października 2012 r. (data wpływu do tut. BKIP 18 października 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu z tytułu wierzytelności dotyczącej odszkodowania (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 października 2012 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu powstania przychodu z tytułu wierzytelności dotyczącej odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej także „Spółka”) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która w latach poprzedzających II wojnę światową prowadziła działalność gospodarczą. Spółka od czasu przeprowadzenia w latach 40 i 50 – tych nacjonalizacji jej majątku nie uczestniczy w obrocie gospodarczym, lecz nie została wykreślona z właściwych rejestrów. Nie funkcjonowały i nie zbierały się organy Spółki, nie były przeprowadzane żadne rozliczenia ani transakcje.

Wnioskodawcy przysługuje wierzytelność wymagalna o zapłatę kwoty 2.963.466,00 zł. Wierzytelność ta jest wierzytelnością o odszkodowanie związaną z bezprawną nacjonalizacją przez Skarb Państwa majątku w latach 40 i 50 – tych ubiegłego wieku i została potwierdzona wyrokami sądu z dnia 24 października 2011 r. oraz wyrokiem z dnia 31 lipca 2012 r. Wierzytelność stanowi odszkodowanie za szkodę rzeczywistą tj. za utracone mienie ruchome (maszyny, produkty, półprodukty, narzędzia) stanowiące składniki przedsiębiorstwa w momencie nacjonalizacji (kwota 1.445.815,00 zł), a w pozostałej części - odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości zwróconej przez Skarb Państwa na rzecz Wnioskodawcy w toku procesu, poprzez obciążenie nieruchomości przed zwrotem prawami najmu (kwota 1.517.651,00 zł). Na mocy pełnomocnictwa procesowego wypłata nastąpi na konto kancelarii reprezentującej Wnioskodawcę w procesie odzyskiwania mienia.

Kancelaria zobowiązana będzie do rozliczenia się - po odliczeniu własnego wynagrodzenia – z otrzymanych sum pieniędzy na podstawie umowy wiążącej z Wnioskodawcą odnośnie reprezentowania w postępowaniach zmierzających do odzyskania utraconego majątku oraz zapłaty odszkodowania, a Wnioskodawcy przysługuje od chwili wypłaty wierzytelność do kancelarii o wypłatę stosownych kwot odszkodowania zasądzonego od Skarbu Państwa znajdujących się na rachunku kancelarii (wartość nominalna wierzytelności). Wnioskodawca do czasu przekazania kwot nie dysponuje nimi, nie pobiera od nich odsetek i nie może zlecać przekazania lub przelewu pieniędzy znajdujących się na koncie, na rzecz osób trzecich. Jednocześnie kancelaria również nie może dysponować tymi kwotami, gdyż pieniądze nie stanowią jej własności, a jedynie pozostają u niej w formie depozytu (analogicznego do depozytu notarialnego).

W dniu 8 września 2012 r. dokonany został przez Skarb Państwa przelew zasądzonych kwot na konto kancelarii. Kwota odszkodowania została wpłacona na konto kancelarii w pełnej kwocie zasądzonych wierzytelności.

Obecnie Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie i rozmiarze prowadzonym przed nacjonalizacją, a zasadniczym i głównym obszarem aktywności Spółki jest prowadzenie postępowań zmierzających do odzyskania znacjonalizowanego mienia oraz zarząd nad mieniem już odzyskanym, głównie w celu doprowadzenia do jego spieniężenia poprzez sprzedaż odzyskiwanego mienia. W ramach zarządu pobierane są pożytki naturalne i cywilne z przeznaczeniem na utrzymanie i ewentualne przystosowanie do sprzedaży mienia oraz do czasu sprzedaży zdarzać się może, iż będą zawierane umowy najmu nieruchomości z osobami już pozostającymi w nieruchomościach lub nowymi celem pozyskania środków na utrzymanie mienia. Pozyskane środki w zakresie niezbędnym do funkcjonowania Spółki są pozostawiane w Spółce. Po odzyskaniu całości majątku jego spieniężeniu i wypłacie zysków na rzecz udziałowców Spółka prawdopodobnie ulegnie rozwiązaniu. W przyszłości ma zostać dokonana odpłatna cesja wierzytelności przez Wnioskodawcę na rzecz osób fizycznych (ceną będzie wartość wierzytelności, pomniejszona lub nie o dyskonto).

Projekt umowy cesji będzie zawierał następujące zapisy (dane szczegółowe zostały wykropkowane):

§ 1.

1. CEDENT przenosi na CESJONARIUSZA PRZEDMIOT CESJI w kwocie
2. CEDENT upoważnia CESJONARIUSZA do odbioru opisanego wyżej w ust. 1 PRZEDMIOTU CESJI bezpośrednio od Kancelarii ……., która zgodnie z zawartą z CEDENTEM umową ma przekazać WIERZYTELNOŚĆ na rachunek CEDENTA. Tym samym CEDENT upoważnia Kancelarię …………. do wydania CESJONARIUSZOWI PRZEDMIOT CESJI w sposób określony przez CESJONARIUSZA. Wykonanie dyspozycji CESJONARIUSZA zwalnia Kancelarię …………. w całości z wszelkiej odpowiedzialności wobec CEDENTA.
   
   

§ 2.

CEDENT oświadcza i zapewnia, że opisana w niniejszej Umowie WIERZYTELNOŚĆ nie jest w całości, ani w części przedmiotem cesji wierzytelności dokonanej wcześniej na rzecz osoby trzeciej oraz, że nie istnieją żadne przeszkody natury prawnej lub faktycznej, które uniemożliwiłaby przeniesienie WIERZYTELNOŚCI.

§ 3.

CESJONARIUSZ zobowiązuje się zapłacić na rzecz CEDENTA CENĘ SPRZEDAŻY w terminie do dnia ………….

§ 4.

1. Wszelkie zawiadomienia i oświadczenia przewidziane w niniejszej Umowie będą dokonywane w formie pisemnej i doręczane lub przesyłane drugiej STRONIE osobiście lub listem poleconym za potwierdzeniem odbioru na adresy oznaczone jako adres siedziby/zamieszkania wskazane w komparycji Umowy.
2. STRONY zobowiązują się niezwłocznie informować o każdej zmianie adresu do doręczeń pod rygorem uznania doręczenia pod ostatni wskazany adres za skuteczne w formie pisemnej listem poleconym nadanym w państwowym Polskim Urzędzie Pocztowym.
   
   

§ 5.

Ewentualna nieważność jednego lub kilku postanowień niniejszej Umowy nie wpływa na ważność Umowy w całości. W takim przypadku STRONY zastąpią nieważne postanowienie postanowieniem w nowej treści o skutkach ekonomicznych najbardziej zbliżonych.

Niewykluczone jest, iż nabywcy wierzytelności będą jednocześnie udziałowcami, a kwota pozostająca do zapłaty z tytułu nabycia wierzytelności zostanie potrąconą z wzajemnych zobowiązań Wnioskodawcy wobec udziałowców z tytułu odpłatnego umorzenia posiadanych przez nich udziałów.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy przychód z tytułu wierzytelności dotyczącej odszkodowania powinien powstać dopiero z momentem faktycznego jej otrzymania przez Wnioskodawcę tj. wpływu pieniędzy na rachunek Wnioskodawcy (tzn. na zasadzie kasowej), czy też przychód z tej wierzytelności powstał z chwilą, kiedy stał się należny na rzecz Wnioskodawcy?

Zdaniem Wnioskodawcy, przychód z tytułu wierzytelności, o której mowa we wniosku o interpretację, powinien zostać wykazany na zasadzie kasowej tj. z momentem faktycznego otrzymania (wpływu) środków pieniężnych przez Wnioskodawcę na należący do niego rachunek bankowy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, przychodem są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych obowiązuje zasada, iż przychody podlegają opodatkowaniu z chwilą faktycznego wejścia w ich posiadanie przez podatnika. Ustawodawca dokonuje wyłomu w stosunku do tej zasady w odniesieniu do przychodów z działalności gospodarczej, których rozpoznanie następuje już w dniu, gdy przychody stają się należne, „choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane”, co jedynie podkreśla, iż w pozostałych przypadkach decydujący jest moment otrzymania (przytoczony fragment byłby zbędny, gdyby każdy przychód traktowany był jako przychód już z momentem powstania podstaw do jego wypłaty). Jednocześnie stosownie do art. 12 ust. 3e, w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty. Jeżeli moment osiągnięcia przychodu nie został wskazany w sposób szczególny to następuje powrót do reguły ogólnej. Jako wyjątek od generalnej zasady należy więc potraktować powstanie przychodu na zasadzie memoriałowej i zastosowanie tej reguły winno być ograniczone wyłącznie do przychodów, które są związane z działalnością gospodarczą, która jest prowadzona przez Spółkę, co wynika z podstawowej zasady wykładni, iż wyjątki od reguły nie powinny być interpretowane rozszerzająco.

„Oznacza to, że wymienione rodzaje przychodów objęte są obowiązkiem podatkowym wówczas, gdy rzeczywiście miało miejsce przekazanie środków pieniężnych lub wartości pieniężnych na rzecz danego podmiotu. Za takim rezultatem wykładni przemawia językowe rozumienie zwrotu „otrzymane pieniądze i wartości pieniężne”. Oznacza to, że momentem powstania przychodu pieniężnego jest data jego otrzymania, czyli wpływu pieniędzy lub wartości pieniężnych bezpośrednio do majątku podatnika. Zasilenie kasy podatnika gotówką, względnie dokonanie odpowiedniego zapisu na jego rachunku bankowym, skutkuje powstaniem po stronie podatnika możliwości rozporządzania tymi środkami. (…)

Natomiast z treści przepisu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się nie tylko otrzymane pieniądze i wartości pieniężne, lecz także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Wobec tego w przypadku przychodów związanych z działalnością gospodarczą, dla ich powstania nie jest istotny moment otrzymania przychodów, czyli pieniędzy bądź wartości pieniężnych, jak reguluje to art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z brzmienia tego przypisu wynika bowiem, że przychodem są kwoty należne, a więc takie, które nie zostały faktycznie otrzymane. W przypadku zatem przychodów osiąganych z działalności gospodarczej przychód podatkowy ustalany jest nie tylko za pomocą metody kasowej, lecz także przy zastosowaniu metody memoriałowej, skutkiem czego obowiązek podatkowy obejmuje przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem powinny dopiero wpłynąć do przedsiębiorstwa spółki, lecz jeszcze to nie nastąpiło. Celem rozszerzenia opodatkowania na przychody z działalności gospodarczej, które zgodnie z ich zaksięgowaniem powinny dopiero wpłynąć, lecz jeszcze nie powiększyły aktywów podatnika, jest stworzenie motywacji do wykorzystywania uprawnień, które przysługują mu jako wierzycielowi”. (uchwała NSA z 16 stycznia 2012 r., sygn. akt II FPS 1/11).

Wnioskodawca z chwilą znacjonalizowania majątku został de facto pozbawiony przedsiębiorstwa, co było równoznaczne z zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej w takim kształcie, pomimo dalszego istnienia Spółki. Reaktywacja Spółki (w szczególności powołanie organów) i odzyskanie majątku niesłusznie odebranego po ponad 60 latach nie stanowi przejawu prowadzenia działalności o charakterze zorganizowanym i ciągłym, lecz realizację zasady sprawiedliwości i ochrony prawa własności. Restytucja w naturze nastąpiła wyłącznie w stosunku do niesłusznie znacjonalizowanych nieruchomości, przy czym nieruchomości w obecnych warunkach nie nadają się do wznowienia prowadzenia działalności gospodarczej o profilu i zakresie przedsiębiorstwa w chwili przejęcia majątku przez polskie władze komunistyczne. Definitywne zakończenie działalności gospodarczej w momencie nacjonalizacji oraz brak funkcjonalnego związku między przyznanym odszkodowaniem, a funkcjonowaniem przedsiębiorstwa w chwili obecnej przesądza o tym, iż przychód wynikający z przedmiotowych wierzytelności odszkodowawczych nie może być potraktowany jako przychód z działalności gospodarczej. Przychód ten nie wynika ani z normalnych czynności dokonywanych w ramach przedsiębiorstwa (sprzedaż towarów, świadczenie usług itp.), ani też nie powstał przy okazji prowadzenia działalności gospodarczej (np. świadczenia przyznane w wyniku zakupu premiowego, dokonanego na potrzeby i w związku z działalnością gospodarczą). Niezależnie od częściowej restytucji mienia (wyłącznie w zakresie nieruchomości, gdyż ruchomości wchodzące w skład przedsiębiorstwa przestały istnieć) fakt zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej jest okolicznością nieodwracalną (ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, zmieniona dekretem Rady Ministrów z mocą ustawy z dnia 20 grudnia 1946 r. o zmianie ustawy o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, na podstawie, której przejęto majątki, zmierzała do przejęcia całkowitej kontroli nad określonymi przedsiębiorstwami), a przychód z wierzytelności jest jedynie formą rekompensaty straty jaką ponieśli Spółka i jej udziałowcy w wyniku bezprawnych działań.

Mając na uwadze powyższe nie można mówić, iż przychód powstał czy to z chwilą powstania roszczenia o odszkodowanie (60 lat temu), czy też z chwilą zasądzenia go wyrokiem sądu. Nie można mówić też o przychodzie w związku z przekazaniem należnych Spółce kwot na rachunek pełnomocnika procesowego Spółki, czyli kancelarii reprezentującej Wnioskodawcę, która dokona odpowiedniego rozliczenia i następnie przekaże Spółce pozostałą kwotę. Treść art. 12 ust. l pkt 1 ustawy o CIT wskazuje, iż rozpoznanie przychodu następuje w momencie faktycznego otrzymania środków pieniężnych, co oznacza w przypadku obrotu bezgotówkowego uznanie rachunku bankowego należącego do Wnioskodawcy.

„Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych przychodami są między innymi otrzymane pieniądze i wartości pieniężne. Moment powstania przychodu pieniężnego następuje w chwili wręczenia znaków pieniężnych podatnikowi. W wypadku obrotu bezgotówkowego, momentem otrzymania pieniędzy jest dzień uznania rachunku bankowego podatnika jako rachunku wierzyciela”. (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 września 2004 r. sygn. akt FSK 395/2004).

Dopiero zatem z chwilą wpływu na rachunek Wnioskodawcy powinien on rozpoznać przychód w wysokości otrzymanych środków, gdyż wcześniej nie dysponuje on pieniędzmi. Do tego czasu natomiast przysługuje mu jedynie wierzytelność o jej wypłatę. Swobody dysponowania nie ma także kancelaria reprezentująca, gdyż zgromadzone na jej rachunku środki nie mogą być wykorzystywane przez kancelarię na cele inne niż wyplata na rzecz Spółki, względnie innych osób, którym będą przysługiwały wierzytelności o odszkodowanie wynikające z wydanych wyroków. Posiadanie przez kancelarię środków na rachunku ma zabezpieczać właściwe rozliczenie środków do czasu definitywnego zakończenia (w sprawie możliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej przez Skarb Państwa) postępowania oraz innych czynności związanych z dochodzeniem rekompensaty.

Należy zatem uznać, iż do czasu otrzymania środków na rachunek bankowy Wnioskodawcy nie można mówić o uzyskaniu przychodu, gdyż nie ma on prawa do dysponowania pieniędzmi.

Potwierdzają to interpretacje dotyczące analogicznych sytuacji, gdy pieniądze przed przekazaniem do ostatecznego odbiorcy znajdują się na rachunku bankowym prowadzonym na rzecz innej osoby:

„W kontekście powyższych uwag należy dodatkowo stwierdzić, iż przychód z tytułu otrzymanych środków pieniężnych (na zasadzie kasowej) nie wystąpi do momentu uwolnienia środków zgromadzonych na rachunku escrow, gdyż do tego momentu poszczególne płatności mają charakter nieostateczny, warunkowy i podlegają potencjalnie zwrotowi. W konsekwencji, do czasu spełnienia się warunków zawieszających przewidzianych w Umowie mają one charakter zabezpieczający, nie stanowiąc faktycznie ani formy zaliczki, ani częściowej płatności. Charakter środków zgromadzonych na escrow ulega zmianie dopiero w chwili spełnienia warunków zawieszających i w konsekwencji uwolnienia środków na rachunku escrow, a zatem w chwili, kiedy Spółka może uznać środki na rachunku escrow za faktycznie otrzymane do jej dyspozycji. Należy bowiem podnieść, że z istoty konstrukcji i rachunku zastrzeżonego (escrow) wynika, że do momentu spełnienia się określonych przez Strony transakcji warunków, podmiot uprawniony z rachunku (w analizowanym przypadku Spółka) nie ma żadnego prawa do dysponowania środkami zgromadzonymi na takim rachunku, które to środki są wpłacane ratami (transzami) przez drugą stronę transakcji” (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 7 września 2010 r., znak: IPPB3/423-408/10-2/JG - fragment stanowiska wnioskodawcy, które zostało uznane za prawidłowe w całości i odstąpiono od sporządzenia uzasadnienia).

Co szczególnie istotne, Skarb Państwa dokonując przelewu na rachunek depozytowy Kancelarii (w tytule przelewu) zastrzegł sobie prawo żądania zwrotu (co związane jest właśnie z ewentualnym postępowaniem kasacyjnym w sprawie).

Powyższe poglądy potwierdzają to także w sposób pośredni interpretacje wydawane na gruncie podatku od towarów i usług, gdzie również moment otrzymania zapłaty niesie ze sobą istotne implikacje podatkowe, a podobne brzmienie przepisów uprawnia do powołania się w drodze analogii na wnioski z nich płynące:

„Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, ze bank zobowiązał się otworzyć i prowadzić rachunek zastrzeżony, na którym kupujący zdeponuje środki finansowe tytułem ceny sprzedaży nieruchomości. Z kolei sprzedający nie posiada żadnego prawa do dysponowania tymi środkami. Pomimo, że środki znajdują się na wspólnym rachunku zastrzeżonym to jak wskazuje we wniosku Spółka właścicielem zdeponowanych środków jest kupujący do dnia wydania tych środków przez agenta rachunku zastrzeżonego sprzedającemu. Zdeponowanie środków pieniężnych przez nabywcę na rachunku zastrzeżonym będącym współwłasnością sprzedającego i kupującego, przy jednoczesnym braku prawa do dysponowania tymi środkami przez sprzedawcę nie przesądza o tym, że otrzymuje on zaliczkę. Samo zdeponowanie w tym przypadku daje tylko gwarancje dla sprzedającego, że środki otrzyma. Zdeponowanie środków na rachunku zastrzeżonym, z którego dokonywana jest dyspozycja na rachunek sprzedawcy oznacza, że do momentu, gdy zaliczka nie wpłynie na rachunek sprzedawcy pozostaje ona w tzw. „drodze” do niego. Dopiero przekazanie przez bank środków pieniężnych stanowiących zaliczkę na rachunek bankowy sprzedawcy co miało miejsce przesądza o faktycznym otrzymaniu zaliczki, która stanowi podstawę do opodatkowania. Nie można więc uznać sprzedającego za osobę, która otrzymała zaliczkę już z momentem jej zdeponowania na rachunku zastrzeżonym” (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 27 grudnia 2007 r., znak: ITPP2/443-104/07/RS).

Wobec powyższego do czasu wpływu pieniędzy na rachunek Wnioskodawcy, czy też innej osoby uprawnionej do odszkodowania (np. w przypadku planowanego zbycia wierzytelności) Wnioskodawca nie jest zobowiązany do rozpoznania przychodu z tego tytułu. Natomiast w sytuacji zbycia wierzytelności przed jego wypłatą z konta pełnomocnika procesowego Wnioskodawca nie rozpozna przychodu z tytułu otrzymania odszkodowania, lecz ewentualnie przychód z tytułu zbycia wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., dalej: „updop”) nie zawiera definicji przychodu. W art. 12 updop wymienione zostały jednak rodzaje przychodów, określono moment ich powstania, jak i enumeratywnie wskazano wyłączenia z katalogu przychodów.

Jako zasadę ustawodawca przyjął, że stosownie do treści art. 12 ust. 1 pkt 1 updop przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14 są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 updop).

Literalna wykładnia powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. W konsekwencji, do przychodów podatkowych, podatnik winien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe.

Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, lub pomniejsza jego pasywa.

O przychodzie z działalności gospodarczej można mówić już w momencie powstania uprawnienia podatnika do uzyskania przysporzenia, niezależnie od jego faktycznego otrzymania. Przychodami należnymi w rozumieniu powołanego przepisu są bowiem te przychody, które wynikają ze źródła przychodów i stanowią kwoty, których wydania podatnik może żądać. Przychody należne to wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. „Należność” wynika z treści stosunku prawnego, a odnosi się zarówno do możliwości dochodzenia konkretnego świadczenia oraz do powinności jego spełnienia. Oznacza to, że powstanie przychodów należnych związane jest z powstaniem wierzytelności. Wierzytelność to termin wywodzący się z prawa cywilnego, a zatem przychodami należnymi są przychody wymagalne w rozumieniu prawa cywilnego, tj. możliwe do prawnie skutecznego ich dochodzenia.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku, Spółce przysługuje wierzytelność o odszkodowanie z tytułu bezprawnej nacjonalizacji jej majątku przez Skarb Państwa w latach 40 i 50 – tych ubiegłego wieku. Wierzytelność ta została potwierdzona wyrokami sądu. Na mocy pełnomocnictwa procesowego wypłata odszkodowania nastąpi nie bezpośrednio na konto Wnioskodawcy ale na konto kancelarii reprezentującej Wnioskodawcę w procesie odzyskiwania mienia.

Jak wskazano powyżej, przychody należne są przychodami związanymi z działalnością gospodarczą. Należy zatem w pierwszej kolejności ustalić czy istnieje związek pomiędzy otrzymaniem odszkodowania a prowadzeniem przez Spółkę działalności gospodarczej. Odszkodowanie jest świadczeniem szczególnego rodzaju, mającym na celu wyrównanie uszczerbku, jakiego doznała osoba na skutek tego, że jej prawnie chronione dobra i interesy zostały naruszone. W niniejszej sprawie chodzi o odszkodowania z tytułu bezprawnej nacjonalizacji majątku Spółki. W ocenie tut. Organu, odszkodowanie to nie ma związku z działalnością gospodarczą podatnika. Jest ono bowiem skutkiem działań na które Spółka nie miała żadnego wpływu (nacjonalizacja majątku). Za zdarzenia gospodarcze związane z prowadzeniem działalności nie można bowiem uznać tych zdarzeń, które występują bez aktywności danego przedsiębiorcy, będąc swego rodzaju efektem ubocznym dokonywanych przez niego czynności. Uzyskanie odszkodowania z tytułu bezprawnej nacjonalizacji majątku Spółki nie stanowi normalnego następstwa prowadzonej działalności gospodarczej, tym samym przychody z tego tytułu powinny być uznawane za przychody w oparciu o art. 12 ust. 1 updop, tzn. na zasadzie kasowej.

Jak wskazano w ww. art. 12 ust. 1 pkt 1 updop przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14 są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Spółka uzyska odszkodowanie, które zostanie wypłacone na konto kancelarii reprezentującej Wnioskodawcę w procesie odzyskiwania mienia. Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy Spółka otrzyma (w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 updop) odszkodowanie w momencie wpływu pieniędzy na jej konto, czy też na konto pełnomocnika. Zdaniem tut. Organu za prawidłową należy uznać opcję drugą. Po pierwsze, istotą przedstawicielstwa jest działanie przedstawiciela w imieniu reprezentowanego i na jego rzecz. Oznacza to, że czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania wywołuje związane z nią skutki prawne bezpośrednio w sferze prawnej reprezentowanego (vide: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Stanisław Dmowski, Stanisław Rudnicki; Warszawa 2009, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie IX, ss. 556). Pełnomocnictwo stanowi jedną z form przedstawicielstwa, mianowicie jego odmianę dobrowolną - obok przedstawicielstwa ustawowego. W związku z powyższym, jeżeli pełnomocnictwo zostało udzielone prawidłowo oraz, jeżeli obejmuje ono dokonanie danej czynności, wtedy działania pełnomocnika są traktowane tak jak działania jego mocodawcy. Spełnienie świadczenia do rąk pełnomocnika uznawane jest zatem jak spełnienie świadczenia do rąk jego mocodawcy.

Po drugie, zauważyć należy, że podatnik ma prawo rozporządzać swoim przychodem. Takie rozporządzenie miało miejsce w niniejszej sprawie. To Wnioskodawca zadecydował, że pieniądze które otrzyma z tytułu odszkodowania, mają zostać wypłacone do rąk pełnomocnika. Prawo pełnomocnika do pobrania sumy odszkodowania wynika z decyzji Wnioskodawcy. W świetle powyższego, momentem powstania przychodu z tytułu zasądzonego odszkodowania, będzie zatem moment wpływu kwoty tego odszkodowania na konto pełnomocnika.

Z wniosku wynika, że w dniu 8 września 2012 r. dokonany został przez Skarb Państwa przelew zasądzonych kwot na konto kancelarii. Kwota odszkodowania została wpłacona na konto kancelarii w pełnej kwocie zasądzonych wierzytelności. Zatem odpowiedź na pytanie oznaczone we wniosku nr 2 (Czy w przypadku zbycia zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym wierzytelności dotyczącej odszkodowania kosztem uzyskania przychodu z tytułu jej zbycia będzie wartość nominalna?) uznać należy za bezprzedmiotową. Wierzytelność z tytułu odszkodowania wygasła bowiem w momencie uzyskania przychodu.

Stanowisko Wnioskodawcy jest zatem nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z dnia 14 marca 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.