INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i §  6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 11 czerwca 2010 r. (data wpływu 17 czerwca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 czerwca 2010 r. złożono wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kar umownych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka sprzedaje swoim klientom przepompownie ścieków, oczyszczalnie, separatory i inne urządzenia ochrony wód wraz z ich montażem (usługa) lub bez (towar). W zawieranych umowach określone są terminy odbioru tych urządzeń/usług przez zamawiającego, lub też terminy ich dostawy zamawiającemu na plac budowy i ich montażu. Zdarza się, że zamawiający nie odbiera zamówionych towarów/usług w terminie, narażając Spółkę na nieuzasadnione straty, związane z zamrożeniem kapitału w wyprodukowanych urządzeniach, blokowaniem powierzchni magazynowej oraz ciągłym zaangażowaniem pracowników działów montażowo-serwisowych, którzy muszą być w gotowości do montażu. Powyższe powoduje, że Spółka ponosi szkodę, nie mogąc realizować obrotów handlowych na normalnym poziomie, mając zablokowane środki pieniężne, przestrzeń magazynową i zasoby ludzkie. Spółka uważa, że za tak poniesioną szkodę, należy się Jej rekompensata w postaci kary umownej, którą należy udokumentować notą obciążeniową. W tym celu zamierza wprowadzić do ramowych umów zawieranych z kontrahentami stosowny zapis o karach umownych, zgodnie z którym „w razie, gdy pomimo gotowości wykonawcy do wykonania dostawy (…) nastąpi ich opóźnienie o okres dłuższy niż 30 dni w stosunku do terminu określonego w par. 4 niniejszej umowy, wykonawcy służy wybór:

1. po uprzednim, pisemnym uzgodnieniu z zamawiającym wynagrodzenia odpowiadającego wartości elementów pompowni wchodzących w skład opóźnionego etapu prac, wykonawca może przyjąć nieodebrane elementy pompowni w depozyt. W takim przypadku strony uzgodnią nowy termin odbioru elementów pompowni. Brak odbioru przez zamawiającego elementów pompowni w nowowyznaczonym przez strony terminie, skutkować będzie naliczeniem przez wykonawcę kary umownej w wysokości 0,05% wartości kwoty umownej, określonej w par. 5, za każdy dzień opóźnienia;
2. dochodzenia u zamawiającego zapłaty kary umownej w wysokości 0,05% wartości kwoty umownej, określonej w par. 5, za każdy dzień opóźnienia.

Na określone powyżej kary umowne wykonawca wystawi zamawiającemu notę obciążeniową.”

Spółka zakłada, że mogą zdarzyć się sytuacje, gdy zamawiający nie wywiąże się z terminu odbioru nie ze swojej winy, np. w wyniku działania siły wyższej, lub też okaże się bardzo dobrym klientem i w celu utrzymania pozytywnych relacji, Spółka odstąpi od naliczania kary umownej, mimo opóźnienia zamawiającego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opisane powyżej kary umowne nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, opisane wyżej powyżej kary umowne nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług, ponieważ nie stanowią żadnej z czynności określonej w art. 5 tej ustawy. W ocenie Spółki, żądanie od zamawiającego zapłaty kary umownej nie jest ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl postanowień art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów – zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 1 ustawy – rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do zapisów art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 18 maja 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) Działu II „Skutki niewykonania zobowiązań”. Art. 483 § 1 ww. ustawy stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis statuujący karę umowną ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Kara umowna może obejmować trzy grupy zdarzeń, a mianowicie: niewykonanie zobowiązania, nienależyte wykonanie zobowiązania w ogólności oraz konkretne uchybienia w zakresie sposobu wykonania zobowiązania. Ma na celu „naprawienie szkody”, a więc należy uznać, że jest ona swoistą postacią odszkodowania.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, że Spółka dokonuje dostaw przepompowni ścieków, oczyszczalni, separatorów i innych urządzeń ochrony wód oraz świadczy usługi polegające na montażu ww. urządzeń. W zawieranych umowach określone są terminy odbioru tych urządzeń/usług przez zamawiającego, lub też terminy ich dostawy zamawiającemu na plac budowy i montażu. Zdarza się, że zamawiający nie odbiera w terminie zamówionych towarów/usług, narażając Spółkę na nieuzasadnione straty, związane z zamrożeniem kapitału w wyprodukowanych urządzeniach, blokowaniem powierzchni magazynowej oraz ciągłym zaangażowaniem pracowników działów montażowo-serwisowych, którzy muszą być w gotowości do montażu. Powyższe powoduje, że Spółka ponosi szkodę, nie mogąc realizować obrotów handlowych na normalnym poziomie, mając zablokowane środki pieniężne, przestrzeń magazynową i zasoby ludzkie. W związku z powyższym zamierza wprowadzić do umów zawieranych z kontrahentami zapis o karach umownych, zgodnie z którym, w sytuacji gdy pomimo gotowości Spółki do wykonania świadczenia, nastąpi brak odbioru przez kontrahenta zamówionych elementów/usług w wyznaczonym terminie, może Ona naliczyć karę umowną w określonej wysokości. Spółka zakłada możliwość odstąpienia od naliczania kary umownej w przypadkach, gdy zamawiający nie wywiąże się z terminu odbioru nie ze swojej winy (np. w wyniku działania siły wyższej) lub w celu utrzymania pozytywnych relacji z dobrym klientem.

Powyższe wskazuje, że zamierzone naliczanie kar umownych (dochodzenie zapłaty kary umownej u zamawiającego), w związku z niedotrzymaniem przez klienta terminu odbioru towarów/usług, będzie mieć charakter sankcyjny wobec zamawiającego i odszkodowawczy dla Spółki. Wobec tego kara umowna nie będzie stanowić ekwiwalentu (wynagrodzenia) za dostawę towarów, czy świadczenie usług.

W świetle przytoczonych wyżej regulacji prawnych stwierdzić należy, że obciążanie kontrahentów karami umownymi za niewywiązanie się w pełnym zakresie z warunków umowy, które to kary pełnią funkcję odszkodowawczą i nie stanowią zapłaty za towar lub usługę, lecz rekompensatę za poniesione przez Spółkę ewentualne koszty (straty), nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Tym samym stanowisko zaprezentowane we wniosku należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.