INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 28 czerwca 2010 r. (data wpływu 5 lipca 2010 r.), uzupełnionym w dniu 30 lipca 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wystawienia faktury VAT dokumentującej zasądzone koszty zastępstwa procesowego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 lipca 2010 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 30 lipca 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wystawienia faktury VAT dokumentującej zasądzone koszty zastępstwa procesowego.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Jest Pani radcą prawnym, od około roku ma zawieszoną działalność gospodarczą i obecnie jedyną formą wykonywania zawodu radcy, jest zatrudnienie na umowę o pracę. Jako radca prawny zrzeszony obligatoryjnie w Okręgowej Izbie Radców Prawnych, zobligowana jest Pani prowadzić sprawy przydzielone przez ten podmiot z urzędu. Podstawą do ustanowienia radcą prawnym z urzędu jest art. 117³ Kodeksu postępowania cywilnego (dalej Kpc), zgodnie z którym sąd zwraca się do właściwej okręgowej izby radców prawnych o wyznaczenie radcy prawnego. Właściwa izba wyznacza radcę prawnego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch tygodni, zawiadamiając o tym sąd. Jednocześnie art. 118 Kpc stanowi, że ustanowienie radcy prawnego przez sąd jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego. Z kolei art. 122 Kpc wskazuje, że radca prawny ustanowiony z urzędu ma prawo – z wyłączeniem strony – ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. W przypadku wygrania sprawy prowadzonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, koszty zasądzane są od przeciwnika procesowego, natomiast w przypadku przegrania sprawy – od Skarbu Państwa, zgodnie z dyspozycją art. 223 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Jednocześnie § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, w sprawach w których strona korzysta z pomocy radcy prawnego ustanowionego z urzędu, sąd podwyższa stawkę wynagrodzenia pełnomocnika o podatek VAT. W dniu 26 stycznia 2010 r. zapadł wyrok w sprawie, w której została Pani ustanowiona pełnomocnikiem z urzędu. Na mocy tego wyroku, została zasądzona na Pani rzecz kwota 1.464 zł (w tym 22% podatku VAT), tytułem kosztów zastępstwa procesowego od Spółdzielni Mieszkaniowej. Powódka wniosła apelację w przedmiotowej sprawie, ale ją przegrała, w związku z czym wyrok stał się prawomocny. Do chwili obecnej zasądzona przez sąd na Pani rzecz kwota nie została przez powódkę zapłacona. Prowadząc działalność gospodarczą (przed zawieszeniem) była Pani czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytania doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku.

Czy mając zwieszoną działalność gospodarczą od dnia 30 czerwca 2009 r. i chcąc wystawić fakturę VAT celem rozliczenia „urzędówki”, powinna Pani dokonać „odwieszenia” działalności gospodarczej, czy też może Pani wystawić fakturę nr 1/10/Urząd, jako że jest to pierwsza sprawa prowadzona w 2010 r. z urzędu, bez potrzeby podejmowania zawieszonej działalności i rejestracji, jako podatnika VAT... Na kogo w przedstawionym stanie faktycznym należy wystawić fakturę...

Zdaniem Wnioskodawcy, możliwe jest wystawienie faktury VAT bez konieczności podejmowania zawieszonej działalności gospodarczej oraz bez potrzeby rejestracji, jako podatnika VAT. Wskazuje Pani, że jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem tego podatku. Zauważa Pani także, że sprawa prowadzona „z urzędu” nie jest sprawą realizowaną w ramach działalności gospodarczej. Przyznanie tej sprawy do prowadzenia przez Okręgową Izbę Radców Prawnych, nie zależy od Pani woli i nawet w sytuacji, gdy radca nie prowadzi (i nigdy nie prowadził) działalności gospodarczej, zobowiązany jest prowadzić sprawy przyznane mu „z urzędu”. Ponadto, w Pani ocenie, faktura powinna zostać wystawiona na Spółdzielnię Mieszkaniową, jako że jest to podmiot zobowiązany do zapłaty. Zauważa Pani także, że sąd nie przyjmuje wystawionej faktury, gdyż koszty są zasądzone od przeciwnika procesowego, a nie od Skarbu Państwa.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Jak stanowi art. 15 ust. 1 cyt. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza, stosownie do ust. 2 ww. artykułu, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 96 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Jeżeli podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegającej opodatkowaniu, wówczas zgodnie z ust. 6 tego artykułu, jest on obowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego; zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Przy czym przez sprzedaż rozumie się – zgodnie z art. 2 pkt 22 tej ustawy – odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Ze złożonego wniosku wynika, że od około roku ma Pani zawieszoną działalność gospodarczą. Przed zawieszeniem działalności była Pani czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Obecnie jedyną formą wykonywania zawodu radcy, jest zatrudnienie na umowę o pracę. Jako radca prawny zrzeszony obligatoryjnie w Okręgowej Izbie Radców Prawnych, zobligowana jest Pani prowadzić sprawy przydzielone z urzędu. W dniu 26 stycznia 2010 r. zapadł wyrok w sprawie, w której została Pani ustanowiona pełnomocnikiem z urzędu, mocą którego została zasądzona na Pani rzecz kwota 1.464 zł (w tym 22% podatku VAT), tytułem kosztów zastępstwa procesowego od strony przeciwnej. Do chwili obecnej zasądzona przez sąd na Pani rzecz kwota nie została przez powódkę zapłacona.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, że ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia zawieszenia działalności gospodarczej. Kwestia ta uregulowana została m.in. w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 14a ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 14a ust. 3).

Z kolei zgodnie z ust. 4 tego artykułu, w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1. ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;
2. ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
3. ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4. ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
5. wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6. ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
7. może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Przepis art. 14a ust. 5 powyższej ustawy wskazuje, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, iż zawieszenie działalności gospodarczej samo w sobie nie stanowi zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej przez podatnika. Podatnik, który zawiesza prowadzenie działalności gospodarczej na pewien czas, nadal pozostaje podatnikiem podatku od towarów i usług, z tym że w okresie zawieszenia wykonywania działalności przedsiębiorca nie prowadzi aktywnej działalności. Zgłoszenie zawieszenia działalności gospodarczej nie oznacza zatem ustania bytu przedsiębiorcy, a jedynie przerwę w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Treść powołanych wyżej przepisów nie wskazuje zatem, aby podatnika, który w roku podatkowym zawiesza, a następnie wznawia działalność gospodarczą, czy też w okresie zawieszenia wykonuje dopuszczalne prawem czynności, należało traktować jako rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej. Fakt rozpoczęcia działalności gospodarczej ma charakter niepowtarzalny i może nastąpić tylko raz w ściśle określonym czasie – jest nim wykonanie przez podatnika pierwszej czynności określonej w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług.

Koszty zastępstwa procesowego są zasądzane przez sąd wg stawki określonej na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Zgodnie z § 2 ust. 3 tego rozporządzenia w sprawach, w których strona korzystała z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Mając na uwadze przywołane przepisy prawa stwierdzić należy, iż czynności prawnicze wykonywane z urzędu, na zlecenie sądu, wypełniają dyspozycję art. 8 oraz art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.

Z tych też względów pomoc prawna w postaci zastępstwa procesowego, świadczona przez Panią jest traktowana jako usługa prawnicza. Strona, wobec której zasądzono zwrot kosztów procesowych, ma obowiązek wpłacić je na podstawie posiadanego prawomocnego wyroku sądu. Należność ta stanowi wynagrodzenie Wnioskodawcy za nakład wniesionej pracy. Jest więc wynagrodzeniem za świadczoną usługę. Wobec powyższego kwota wypłaconego wynagrodzenia winna być traktowana jako wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, co z kolei powoduje, iż jest Pani zobowiązana – jak słusznie wskazano we wniosku - udokumentować wykonanie usługi fakturą VAT, zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy. W przedstawionej we wniosku sytuacji, celem udokumentowania kosztów zasądzonych wyrokiem sądowym od Spółdzielni Mieszkaniowej, powinna Pani wystawić fakturę na rzecz tego podmiotu.

Reasumując, z uwagi na to, że w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej, zobligowana była Pani, na zlecenie sądu, świadczyć usługę pomocy prawnej z urzędu, wskazać należy, że świadcząc ww. usługę nie przestaje być Pani podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem wykonana czynność, jak powyżej wykazano, stanowi odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy. A zatem w tym zakresie nadal jest Pani podatnikiem podatku od towarów i usług i tym samym nie można mówić o „ponownej rejestracji”, jako podatnika podatku od towarów i usług. Zawieszenie działalności gospodarczej oznacza, że podatnik nie może wykonywać działalności gospodarczej, jednakże w okresie tego zawieszenia może podejmować pewne przewidziane prawem czynności. A zatem wynikający z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, obowiązek prowadzenia sprawy przyznanej z urzędu, która – jak Pani wskazała - nie jest sprawą realizowaną w ramach działalności gospodarczej, nie oznacza, że wznawia Pani działalność, gdyż okres jej zawieszenia trwa nadal. Ponadto z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że zarejestrowany podatnik VAT czynny zobowiązany jest m.in. do dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu poprzez wystawianie faktur VAT, za wyjątkiem sytuacji, o których mowa w art. 106 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem w opisanej sytuacji, mimo zawieszenia swojej dotychczasowej działalności gospodarczej, jak słusznie Pani zauważyła, zobowiązana jest Pani do wystawienia faktury VAT dokumentującej wykonaną czynność – bez konieczności „odwieszania działalności”, czy też „ponownej rejestracji” na potrzeby podatku od towarów i usług. Jak powyżej wykazano celem udokumentowania opisanej we wniosku czynności, faktura powinna zostać wystawiona na Spółdzielnię Mieszkaniową.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.