INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 05.08.2010 r. (data wpływu 09.08.2010 r.) uzupełnione pismem z dnia 05.10.2010 r. (data wpływu 08.10.2010 r.) złożonym na wezwanie z dnia 27.09.2010 r. Nr IPPB2/415-782/10-2/AS o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania dochodu z tytułu otrzymanego zadośćuczynienia za pozbawienie prawa do zamieszkania - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 09.08.2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od opodatkowania dochodu z tytułu otrzymanego zadośćuczynienia za pozbawienie prawa do zamieszkania.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym pismem z dnia 27.09.2010 r. Nr IPPB2/415-782/10-2/AS na podstawie art. 169 § 1 tej ustawy wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia tego wniosku, poprzez uzupełnienie wniosku o brakujący podpis, w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wniosek uzupełniono w terminie, tj. pismem z dnia 05.10.2010 r. (data wpływu 08.10.2010 r., data nadania w placówce pocztowej 05.10.2010 r.).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Mieszkanie w W. Wnioskodawczyni otrzymała wraz z mężem na podstawie decyzji przydziału kwatery stałej w 1986 r. W tym czasie byli małżeństwem i stanowili wspólne gospodarstwo domowe. Z uwagi na dwoje dzieci otrzymali lokal odpowiadający powierzchnią do wielkości rodziny. W 1998 r. małżeństwo zostało rozwiązanie. W 2004 r. były mąż wykupił mieszkanie z Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, ustanawiając dla Wnioskodawczyni dożywotnią służebność osobistą, której wartość strony wyceniły na 106.284,96 zł.

W 2007 r. były mąż postanowił sprzedać mieszkanie, w którym Wnioskodawczyni była zameldowana i mieszkała. Wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym, Wydział Cywilny wniosek o podział majątku wspólnego, jako że mieszkanie było wspólnym dorobkiem małżonków - pracowali na nie obydwoje. Wnioskodawczyni wycofała pozew albowiem na jej wniosek małżonkowie spotkali się w Biurze Porad Prawnych, gdzie na drodze mediacji w obecności prawnika zawarli ustną umowę dotyczącą wypłacenia 120.000,00 zł w ramach zadośćuczynienia za pozbawienie Wnioskodawczyni prawa do zamieszkiwania, które było jej zapewnione.

Wnioskodawczyni traktowała tę kwotę (120.000,00 zł) jako wynegocjowane w postępowaniu ugodowym zadośćuczynienie, a tym samym uznała w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b powyższą kwotę za zwolnioną z opodatkowania podatkiem dochodowym. W związku z tym w dniu 25.10.2007 r. podpisała oświadczenie o zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania umożliwiając byłemu mężowi sprzedaż przedmiotowego lokalu.

W oparciu o przytoczone przesłanki, po zasięgnięciu opinii w punkcie konsultacyjnym Urzędu Skarbowego uznała, że kwota jej wypłacona po sprzedaży mieszkania przez byłego męża jest w świetle przepisów skarbowych zadośćuczynieniem za doznany uszczerbek (pozbawieniem prawa do przysługującego zamieszkiwania) i nie podlega zgłoszeniu do opodatkowania.

Powyższa kwota w całości została przeznaczona na stworzenie nowych warunków mieszkaniowych. Wnioskodawczyni musiała dodatkowo wziąć wysoki (180.000,00 zł) kredyt w banku, albowiem kwota zadośćuczynienia w żaden sposób nie wystarczyłaby na kupno mieszkania.

Wnioskodawczyni pragnie podkreślić, że całość otrzymanej kwoty (120.000,00 zł) po sprzedaży lokalu w W. przeznaczyła na cele mieszkaniowe, a były mąż nie uznał powyższej kwoty za koszty uzyskania przychodu, lecz przedstawił faktury na wydatkowanie kwoty 412.000,00 zł na cele określone w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Reasumując: cała otrzymana kwota ze sprzedaży przedmiotowego lokalu została zadysponowana tak przez Wnioskodawczynię jak i byłego męża na cele mieszkaniowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kwota 120.000,00 zł wydatkowana przez Wnioskodawczynię na cele mieszkaniowe, stanowiąca zadośćuczynienie za pozbawienie prawa do zamieszkiwania w lokalu w W. jest zwolniona od opodatkowania w myśl przepisów prawa podatkowego...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Otrzymana w ramach zadośćuczynienia kwota 120.000,00 zł jest zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b przychody uzyskane w ramach zawartej ugody są zwolnione od podatku dochodowego. Taką też ugodę w ramach umowy ustnej Wnioskodawczyni zawarła z byłym mężem. Ponadto Wnioskodawczyni pragnie podkreślić, że powyższą kwotę zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 32 wydatkowała na cele mieszkaniowe, a także były mąż był zobowiązany do przedstawienia faktur potwierdzających wydatkowanie kwoty całego przychodu (412.000,00 zł) na cele mieszkaniowe. W związku z tym przychód w wysokości 412.000,00 zł został rozliczony zgodnie z przepisami prawa podatkowego. Wnioskodawczyni uważa, że nie powinna opodatkować otrzymanego zadośćuczynienia powtórnie.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51 poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W katalogu źródeł przychodów zawartych w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pkt 9 znalazły się również przychody z „innych źródeł”, które przykładowo zostały wymienione w art. 20 ust. 1 ustawy. Za przychód z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych; zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego; alimenty; stypendia; dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14; dopłaty; nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” wskazuje na to, iż katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, a wymienione źródła są jedynie przykładowym wyliczeniem najbardziej typowych przychodów z tego źródła.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawczyni otrzymała wraz z mężem mieszkanie na podstawie decyzji przydziału kwatery stałej w 1986 r. W tym czasie byli małżeństwem i stanowili wspólne gospodarstwo domowe. W 1998 r. małżeństwo zostało rozwiązanie. W 2004 r. były mąż wykupił mieszkanie z Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, ustanawiając dla Wnioskodawczyni dożywotnią służebność osobistą.

W 2007 r. były mąż postanowił sprzedać mieszkanie, w którym Wnioskodawczyni była zameldowana i mieszkała. Wnioskodawczyni złożyła w Sądzie Rejonowym, Wydział Cywilny wniosek o podział majątku wspólnego, jako że mieszkanie było wspólnym dorobkiem małżonków - pracowali na nie obydwoje. Wnioskodawczyni wycofała pozew albowiem na jej wniosek małżonkowie spotkali się w Biurze Porad Prawnych, gdzie na drodze mediacji w obecności prawnika zawarli ustną umowę dotyczącą wypłacenia 120.000,00 zł w ramach zadośćuczynienia za pozbawienie Wnioskodawczyni prawa do zamieszkiwania. W dniu 25.10.2007 r. podpisała oświadczenie o zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania umożliwiając byłemu mężowi sprzedaż przedmiotowego lokalu.

Zgodnie z art. 296 ustawy Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) służebność osobista polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. W odróżnieniu od służebności gruntowej służebność osobista przysługuje oznaczonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby podczas gdy służebność gruntowa jest prawem związanym z nieruchomością władnącą i stanowi jej cześć składową (art. 50 i 47 k.c.). Do każdej służebności osobistej stosuje się odpowiednie przepisy o służebności gruntowej, z zachowaniem odrębności wynikającej z charakteru służebności osobistej. Najważniejszą z nich jest ta, że służebność osobista ma przynosić korzyści osobie fizycznej, a nie oznaczonej nieruchomości. Zasadniczym źródłem powstania służebności osobistej jest umowa. Służebność osobista wygasa z reguły z chwilą śmierci uprawnionego, co wynika z celu i funkcji służebności osobistej jako prawa ściśle związanego z osobą uprawnionego i ograniczonego czasem jego życia. Do istoty służebności osobistych należy zaliczyć także to, że są one niezbywalne, co oznacza, że nie mogą być one przedmiotem obrotu. Nie można również przenieść uprawnień do ich wykonywania. Zgodnie z art. 294 kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. W przedstawionym stanie faktycznym zniesienie służebności wiązało się ze sprzedażą nieruchomości obciążonej.

W związku z powyższym Wnioskodawczyni, jako osobie uprawnionej do korzystania ze służebności osobistej zostało wypłacone wynagrodzenie za zrzeczenie się jej.

Otrzymane przez Wnioskodawczynię wynagrodzenie nie jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego i z tego względu nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, gdzie dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań (art. 471 k.c.). Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści. W omawianym przypadku nie wystąpił element szkody tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści. Nie można więc mówić o odszkodowaniu.

W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Należy wskazać, iż nie wszystkie szczegółowe warunki do zwolnienia, o których mowa w tym artykule muszą wynikać wprost z przepisów ustawowych, gdyż przepisy te wielokrotnie pozostawiają stronom umów swobodę co do określania, np. wysokości świadczenia.

Ponadto w tej kategorii zwolnień mieszczą się również odszkodowania zasądzone wyrokami sądów, jeżeli orzeczenia zapadły w oparciu o przepisy ustawowe.

Nadmienić należy, jeśli chodzi o pkt 3b omawianego przepisu, iż na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie "inne" rozumie się odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest aby to inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Wnioskodawczyni we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazuje, iż otrzymane odszkodowanie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa należy stwierdzić, iż użyty przez Wnioskodawczynię zwrot „zadośćuczynienia” nie pozwala zakwalifikować wypłaconego świadczenia jako świadczeń odszkodowawczych lub zadośćuczynień, które byłyby zwolnione z art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty odszkodowania nie był przepis rangi ustawowej, ani wyrok czy ugoda sądowa, lecz podstawą do otrzymania przedmiotowego zadośćuczynienia była zawarta osobiście ugoda z byłym mężem, na podstawie której Wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie za zrzeczenie się służebności osobistej.

Ponadto należy wyjaśnić, że kwota otrzymana z tytułu zrzeczenia się służebności osobistej mieszkania, nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.2006 r. Według tego przepisu wolne od podatku są przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust 1 pkt 8 lit. a)-c), po spełnieniu określonych w tym przepisie warunków.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) – c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Jak wynika z opisanego we wniosku stanu faktycznego Wnioskodawczyni nie uzyskała przychodu ze sprzedaży nieruchomości (lokalu mieszkalnego), lecz otrzymała kwotę pieniężną w ramach zadośćuczynienia za pozbawienie jej prawa do zamieszkania, które było jej zapewnione. W związku z powyższym bez znaczenia w niniejszej sprawie jest, że otrzymaną kwotę od byłego męża Wnioskodawczyni wydatkowała na cele mieszkaniowe.

Podsumowując, w oparciu o powyższe przepisy prawa należy stwierdzić, iż kwota 120.000,00 zł wydatkowana przez Wnioskodawczynię na cele mieszkaniowe, stanowiąca zadośćuczynienie za pozbawienie prawa do zamieszkiwania w lokalu w W. nie jest zwolniona od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Otrzymana kwota podlega opodatkowaniu, na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z innych źródeł. Należy go wykazać w zeznaniu rocznym składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym otrzymano wynagrodzenie za zrzeczenie się służebności.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1Maja 10, 09-402 Płock.