Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/443-842/12-2/MK
z 7 grudnia 2012 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 28 sierpnia 2012 r. (data wpływu 10 września 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT w związku z wypłaconymi ugodami oraz prawa do odliczenia na podstawie kopii faktur – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT w związku z wypłaconymi ugodami oraz prawa do odliczenia na podstawie kopii faktur.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka z o.o. N (dalej: Wnioskodawca) zawarła umowę na budowę pawilonu handlowego, w którym prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wynajmowaniu tego pawilonu innej spółce, tj. O sp. z o.o.

Wykonawca (X) w trakcie realizacji inwestycji w sposób nieformalny zakończył prowadzenie działalności gospodarczej, tj. po prostu zniknął. Zobowiązania wobec podwykonawców ze strony wykonawcy nie zostały zapłacone. Podwykonawcy wystąpili z roszczeniami wobec Spółki z o.o. N o zapłatę zaległych zobowiązań. Spółka z o.o. N, korzystając z pomocy kancelarii prawnej, doprowadziła do zawarcia pisemnych ugód z podwykonawcami. Dzięki temu Wnioskodawca otrzymał gwarancję na te części budynku, które zrealizowali określeni podwykonawcy oraz zrzeczenie się wszelkich dalszych roszczeń z ich strony (np. inne faktury, odsetki, koszty sądowe oraz obsługi prawnej itp.).

Zgodnie z zawartymi ugodami Wnioskodawca zapłacił przelewami bankowymi podwykonawcom należne im kwoty (zamiast generalnego wykonawcy X), nie otrzymując w zamian faktur, ani innych dokumentów księgowych.

Wnioskodawca wskazał, że kwoty, na które opiewają ugody, są bez wyjątku kwotami brutto, a w treści ugód zostały wymienione sporne faktury, wystawiane przez podwykonawców na X. Brak jakiegokolwiek kontaktu, dobrej woli oraz nici porozumienia wyklucza podpisanie przez generalnego wykonawcę faktur korygujących i wystawienie nowych przez podwykonawców bezpośrednio na Spółkę z o.o. N. Wnioskodawca zgłosił do prokuratury podejrzenie o popełnieniu przestępstwa przez właścicieli X. Przed sądem cywilnym nie toczy się żadne postępowanie wytoczone przez X przeciwko Wnioskodawcy. Zainteresowany wyjaśnił, że ustawa Prawo budowlane określa, że jeżeli generalny wykonawca nie zapłaci podwykonawcom za ich prace, podwykonawcy mogą się domagać zapłaty od inwestora, który za nie solidarnie odpowiada. Sytuacja dla Wnioskodawcy stała się więc trudna i niebezpieczna dla jego płynności finansowej i podpisanie ugód było jedynym logicznym i zgodnym z prawem wyjściem z sytuacji. Niestety, Prawo budowlane nie reguluje dalej księgowego i podatkowego rozliczenia powstałych przez jego przepisy obowiązków.

Art. 20 ust. 3 ustawy o rachunkowości, podsuwa instytucję dowodu zastępczego, w sytuacji, kiedy nie można uzyskać klasycznego dowodu księgowego. Faktury wystawione uprzednio przez podwykonawców głównemu wykonawcy zostały przekazane, a dowodem księgowym są zawarte ugody, które określają do zapłaty kwotę wraz z podatkiem VAT. W treści każdej ugody zostały precyzyjnie zawarte następujące informacje: dane Wnioskodawcy oraz podwykonawcy, zakres robót wykonanych przez podwykonawcę, lista wystawionych przez podwykonawcę a niezapłaconych przez X faktur VAT wraz z ich numerami oraz datami wystawienia, dokładne kwoty, opis zaistniałej sytuacji oraz inne ustalenia, dotyczące zrzeczenia się roszczeń, gwarancji itp.

Dzisiaj, spółka O płaci regularnie, co miesiąc – zgodnie z umową najmu – czynsz za pośrednictwem innej spółki, należącej do centrali sieci handlowej, w ramach której działa O Sp. z o.o. Wnioskodawca, wynajmując pawilon, prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób prawnych i prowadzi pełną księgowość.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy z wartości zapłaconych ugód z podwykonawcami, w związku z uchyleniem się zapłat przez głównego wykonawcę, Wnioskodawca ma prawo do odliczenia podatku VAT?
2. Czy otrzymanie kserokopii faktur, wystawionych przez podwykonawców X (głównemu wykonawcy) wraz z ugodami pomiędzy Wnioskodawcą a poszczególnymi podwykonawcami spełni warunki, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 1a i będzie podstawą – dla Wnioskodawcy – do odzyskania podatku VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, Spółka ma prawo do odliczenia podatku VAT w związku z zapłaceniem ugód podwykonawcom, gdyż kwoty te były kwotami brutto, tj. zawierającymi podatek VAT.

Ponadto – jak wcześniej wyjaśniono – przepisy ustawy Prawo budowlane zobowiązują w opisanym przypadku do zapłaty należności podwykonawcom. Sytuacja prawna, w której w związku z powyższym znalazła się Spółka, nie może pozbawiać prawa do odliczenia podatku VAT oraz jego odzyskania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Na mocy art. 86 ust. 2 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi:

1. suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:
1. z tytułu nabycia towarów i usług,
2. potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, zadatku, raty), jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego,
3. od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu
   - z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4;
2. w przypadku importu towarów - suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego i deklaracji importowej, z zastrzeżeniem pkt 5;
3. zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w art. 116 ust. 6;
4. kwota podatku należnego z tytułu:
1. świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lub 8 podatnikiem jest ich usługobiorca,
2. dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 lub 7 podatnikiem jest ich nabywca,
3. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów;
5. kwota podatku należnego z tytułu importu towarów - w przypadkach, o których mowa w art. 33a.
6. różnica podatku, o której mowa w art. 29 ust. 18 i art. 37.
   
   

Ustawodawca wyraźnie określił zatem, na podstawie jakich dokumentów podatnicy mogą dokonać odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabywanych towarów i usług. Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy, odliczenie jest możliwe w sytuacjach, gdy wydatki są udokumentowane fakturami VAT. Należy zauważyć, że przepisy dotyczące podatku od towarów i usług – poza pewnymi wyjątkami wyraźnie w przepisach wskazanymi – nie przewidują innego niż faktura dokumentu, dającego nabywcy towarów i usług możliwość odliczenia podatku z tytułu ich nabycia.

Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Przez sprzedaż - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 22 ustawy - rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Wymóg posiadania faktury VAT w celu skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego jest całkowicie zgodny z przepisami Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. L Nr 347, str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą. Zgodnie z przepisem art. 178 lit. a Dyrektywy w celu dokonania odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. a, w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, podatnik musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z art. 220-236 i art. 238, 239 i 240. Tym samym wymóg posiadania faktury określony w przepisie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług stanowi prawidłową implementację przepisów Dyrektywy i zgodny jest z prawem wspólnotowym.

Jednocześnie zauważyć należy, iż ani ustawodawca unijny ani ustawodawca krajowy nie dopuszcza możliwości zastąpienia faktury VAT innymi dokumentami (np. umowami, dokumentami bankowym itp.).

Z powołanych wyżej regulacji wynika zatem, że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, przy czym kwota podatku naliczonego, która może zostać odliczona, musi wynikać z otrzymanych od sprzedawcy faktur dokumentujących nabycie towarów lub usług.

Ponadto, w myśl art. 86 ust. 10 pkt 1 ustawy, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny, z zastrzeżeniem pkt 2-5 oraz ust. 11, 12, 16 i 18.

Jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, o czym stanowi art. 86 ust. 11 ustawy.

Analizując powyższe regulacje wskazać należy, iż w przypadku świadczenia usług budowlanych jedynym dokumentem uprawniającym do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest faktura. Dla potrzeb odliczenia podatku naliczonego podstawowe znaczenia ma więc otrzymanie faktury, a moment jej otrzymania jest momentem kluczowym dla dokonania odliczenia.

Elementy, jakie co najmniej powinna zawierać faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży, zostały określone w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360) – dalej zwane rozporządzeniem.

Ponadto, stosownie do treści § 17 rozporządzenia, za fakturę uznaje się również:

1. bilety jednorazowe uprawniające do przejazdu na odległość nie mniejszą niż 50 km, wydawane przez podatników uprawnionych do świadczenia usług polegających na przewozie osób: kolejami normalnotorowymi, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami, jeżeli zawierają następujące dane:
1. nazwę i numer identyfikacji podatkowej sprzedawcy,
2. numer i datę wystawienia biletu,
3. informacje pozwalające na identyfikację rodzaju usługi,
4. kwotę należności wraz z podatkiem,
5. kwotę podatku;
2. dokumenty dotyczące usług pośrednictwa finansowego zwolnionych od podatku, jeżeli zawierają co najmniej następujące dane:
1. określenie usługodawcy i usługobiorcy,
2. numer kolejny i datę ich wystawienia,
3. nazwę usługi,
4. kwotę, której dotyczy dokument;
3. dowody zapłaty za przejazdy autostradami płatnymi, jeżeli zawierają następujące dane:
1. nazwę i numer identyfikacji podatkowej sprzedawcy,
2. numer kolejny i datę wystawienia,
3. informacje pozwalające na identyfikację rodzaju usługi, w szczególności nazwę autostrady, za przejazd którą pobierana jest opłata,
4. kwotę należności wraz z podatkiem,
5. kwotę podatku;
4. rachunki, o których mowa w art. 87 i 88 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.), wystawiane przez podatników nieobowiązanych do wystawiania faktur według zasad określonych w § 4, 5, 7-14, 16-20 i 23.
   
   

Powołane wyżej przepisy rozporządzenia wskazują w sposób precyzyjny, z jakich elementów winna składać się faktura VAT oraz jakie inne dokumenty na gruncie przepisów podatkowych uznawane są za fakturę. I tak, dokument sprzedaży – faktura – winna zawierać m. in. oznaczenie nabywcy i sprzedawcy określonego towaru lub usługi, a także przynależny im numer identyfikacji podatkowej (NIP). Za dokument taki – jak wynika to z § 17 ww. rozporządzenia – nie uznaje się umów cywilnoprawnych, dokumentów bankowych, a także ugody handlowej zawartej pomiędzy kontrahentami w związku ze spornymi wierzytelnościami finansowymi.

We właściwej ocenie przedstawionej we wniosku sprawy pomocny może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 maja 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 143/12. Zgodnie z powołanym orzeczeniem „(…) podstawę do odliczenia podatku naliczonego stanowią wyłącznie oryginały faktur lub faktur korygujących albo ich duplikaty. Kwota podatku naliczonego nie może zaś wynikać z innego rodzaju dokumentów, choćby potwierdzały one fakt dokonania czynności opodatkowanej i pozwalały obliczyć ten podatek, czyli wyodrębnić go z kwoty stanowiącej cenę danego towaru lub usługi (…)”.

„Otrzymanie faktury warunkuje zatem realizację prawa do odliczenia wskazanego w niej podatku, można stwierdzić, że w istocie przesądza o powstaniu tego prawa. Faktura nie jest więc tylko zwykłym dokumentem służącym wykazaniu, iż transakcja miała miejsce, lecz pełni fundamentalną rolę dla mechanizmu odliczeń w systemie podatku od towarów i usług, który z tego powodu cechuje się znacznym stopniem sformalizowania.”

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Spółka N zawarła umowę na budowę pawilonu handlowego, w którym prowadzi działalność gospodarczą polegającą na wynajmowaniu tego pawilonu innej spółce, tj. O sp. z o.o. Wykonawca (X) w trakcie realizacji inwestycji w sposób nieformalny zakończył prowadzenie działalności gospodarczej. Zobowiązania wobec podwykonawców ze strony wykonawcy nie zostały zapłacone. Podwykonawcy wystąpili z roszczeniami wobec Wnioskodawcy o zapłatę zaległych zobowiązań. Spółka korzystając z pomocy kancelarii prawnej, doprowadziła do zawarcia pisemnych ugód z podwykonawcami. Dzięki temu Wnioskodawca otrzymał gwarancję na te części budynku, które zrealizowali określeni podwykonawcy oraz zrzeczenie się wszelkich dalszych roszczeń z ich strony (np. inne faktury, odsetki, koszty sądowe oraz obsługi prawnej itp.). Zgodnie z zawartymi ugodami Wnioskodawca zapłacił przelewami bankowymi podwykonawcom należne im kwoty (zamiast generalnego wykonawcy X), nie otrzymując w zamian faktur, ani innych dokumentów księgowych. Wnioskodawca wskazał, że kwoty, na które opiewają ugody, są bez wyjątku kwotami brutto, a w treści ugód zostały wymienione sporne faktury, wystawiane przez podwykonawców na X. Brak jakiegokolwiek kontaktu, dobrej woli oraz nici porozumienia wyklucza podpisanie przez generalnego wykonawcę faktur korygujących i wystawienie nowych przez podwykonawców bezpośrednio na spółkę. Sytuacja dla Wnioskodawcy stała się więc trudna i niebezpieczna dla jego płynności finansowej i podpisanie ugód było jedynym logicznym i zgodnym z prawem wyjściem z sytuacji. Niestety, Prawo budowlane nie reguluje dalej księgowego i podatkowego rozliczenia powstałych przez jego przepisy obowiązków. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób prawnych i prowadzi pełną księgowość.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz opisany stan faktyczny wskazać należy, iż Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT w związku z zawarciem ugód handlowych. Powyższe wynika z faktu, iż obowiązujące przepisy prawa – zarówno krajowe jak i Unijne – dopuszczają prawną możliwość odliczenia podatku od towarów i usług jedynie z faktur VAT. Brak takiego dokumentu jest równoznaczny z brakiem dowodu zapłacenia kwoty podatku VAT, na poprzednim etapie obrotu gospodarczego. W konsekwencji zawarte umowy czy ugody handlowe, nie mogą stanowić podstawy do odliczenia podatku od towarów i usług.

Analogicznie nie stanowią podstawy do odliczenia podatku od towarów i usług kserokopie faktur VAT wystawione przez podwykonawców robót budowlanych na generalnego wykonawcę, tj. X. Brak powyższego uprawnienia wynika z faktu, iż faktura VAT określa sprzedawcę oraz nabywcę określonego towaru lub usługi, a więc strony konkretnej transakcji gospodarczej i jednocześnie definiuje podmiot upoważniony do odliczenia podatku od towarów i usług. W świetle powyższego, otrzymanie kserokopii faktur wystawionych przez podwykonawców X wraz z ugodami pomiędzy Wnioskodawcą a poszczególnymi podwykonawcami, nie spełnia warunków o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 1a ustawy i nie stanowi podstawy do odliczenia podatku VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.