INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółdzielni, przedstawione we wniosku z dnia 02.03.2011 r. (data wpływu 11.03.2011 r. ), uzupełnionym pismem z dnia 10.05.2011r. (data wpływu 13.05.2011r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 29.04.2011r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11.03.2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości. Wniosek uzupełniony został pismem z dnia 10.05.2011 r. (data wpływu 13.05.2011 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie Organu z dnia 29.04.2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawcy przysługuje prawo użytkowania wieczystego gruntu, na którym zostały wzniesione budynki stanowiące obecnie własność zakładu zaopatrującego w ciepło miasto. Do 24.09.2010 r. pomiędzy wnioskodawcą a ww. zakładem toczył się spór sądowy z powództwa wnioskodawcy o wydanie tej nieruchomości wraz z budynkami i sieci cieplnej oraz zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez ten podmiot za okres od 01.07.1998 r. do 31.05.2008 r. Wyrok Sądu I instancji oddalający powództwo o wydanie i uwzględniający częściowo powództwo o zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania zapadł 31.12.2009 r. Przedmiotem apelacji wnioskodawcy była tylko wysokość tej ostatniej należności i w jej rezultacie 24.09.2010 r. zapadł wyrok zmieniający częściowo wyrok Sądu I instancji w tym zakresie. Zasądzono nim dalszą (wyższą) należność z tego tytułu, z tym, że za ten sam okres. Wyrok Sądu II instancji jest prawomocny. W toku sporu sądowego nie doszło do rozszerzenia powództwa o należność z tytułu bezumownego korzystania za dalsze okresy. Zasądzona należność, ustalona w toku postępowania sądowego przez biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, została zapłacona przez przedsiębiorstwo ciepłownicze i w tym zakresie nie ma już sporu pomiędzy stronami. Jednakże podmiot ten nadal korzysta z gruntu pozostającego w użytkowaniu wieczystym wnioskodawcy i dlatego wnioskodawcy należy się rekompensata za korzystanie z gruntu. Strony sporu nie uzgodniły wysokości należności z tego tytułu za okres po 31.05.2008 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy okres od 01.06.2008 r. do 24.09.2010 r. (data wydania wyroku przez Sąd II instancji) powinien być traktowany jako bezumowne korzystanie z nieruchomości i należność z tego tytułu powinna być traktowana jako odszkodowanie i nie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT ...
2. Czy tak samo powinien być traktowany okres po 24.09.2010 r., ponieważ strony nie uzgodniły za ten okres wysokości należności, nie zawarły nawet dorozumianego porozumienia...
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy okres korzystania z gruntu od 01.06.2008 r. do 24.09,2010 r. należy traktować jako bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo ciepłownicze a należność z tego tytułu jako odszkodowanie niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Do 24.09.2010 r. strony pozostawały bowiem w sporze dotyczącym istnienia należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu jej wysokości, choć spór ten nie dotyczył ww. okresu, ale okresu wcześniejszego. Jednakże prawomocny wyrok sądu II instancji z dnia 24.09.2010 r. przesądził o konieczności płacenia tej należności. Zdaniem wnioskodawcy podobnie należy traktować również okres po 24.09.2010 r., ponieważ strony nie zawarły żadnego porozumienia dotyczącego wysokości należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 01.01.2011 r., przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z art. 5 ust. 2 ustawy o VAT wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się do działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

Przez sprzedaż, w myśl art. 2 pkt 22, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym wynagrodzenie należne Wnioskodawcy z tytułu przysługującego mu prawa użytkowania wieczystego gruntu, od zakładu zaopatrującego w ciepło miasto, którego budynki i urządzenia sieci cieplnej znajdują się na będącym w użytkowaniu wieczystym gruncie Spółdzielni, w sytuacji braku tytułu prawnego podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ustawy. Wnioskodawca w stanie faktycznym zaznaczył, iż złożył przeciwko zakładowi pozew do sądu o wydanie nieruchomości wraz z budynkami i sieci cieplnej oraz zapłatę należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości obejmujący okres od 01.07.1998 r. do 31.05.2008 r. Wyrok Sądu I instancji oddalił powództwo w zakresie wydania nieruchomości przez powoda znajdujących się na gruncie będącym w jego użytkowaniu wieczystym, jednakże uwzględnił pozew w części dotyczącej zapłaty należności z tytułu bezumownego korzystania. Spółdzielnia złożyła apelację do Sądu II instancji, jednak na tym etapie postępowania sądowego nie rozszerzyła powództwa o należność przysługującą z tytułu korzystania z gruntu za kolejne okresy. Wyrok Sądu II instancji uwzględnił powództwo, podnosząc wysokość kwoty przysługującej należności. Jednocześnie Wnioskodawca podkreśla, iż w okresie nieobjętym powództwem tj. od dnia 01.06.2008 r. zakład ciepłowniczy nadal korzysta z przedmiotowego gruntu, jednak strony nie zawarły między sobą stosownego porozumienia dotyczącego wysokości przysługującej należności. Wątpliwości Zainteresowanego sprowadzają się do kwestii opodatkowania należności przysługujących mu od zakładu w okresie nieobjętym przedmiotowym pozwem.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 w przypadku bezumownego korzystania korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest fakt istnienia zgody (umowy) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź wystąpienie przez uprawniony podmiot na drogę sądową w przypadku braku takiej zgody (umowy). W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego z powództwem sądowym – mającym na celu odzyskanie przedmiotu – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

Z okoliczności sprawy wynika, iż zakład ciepłowniczy korzysta z gruntu znajdującego się w użytkowaniu wieczystym Wnioskodawcy nie regulując z tego tytułu należności. Sąd w wydanym wyroku odmówił Spółdzielni prawa do żądania wydania przedmiotowych nieruchomości znajdujących się w zasobach zakładu ciepłowniczego, zasądzając jedynie wypłatę odszkodowania tytułem bezumownego korzystania, stanowiącą rekompensatę za utracone korzyści, które Wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał grunt do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi. Specyfika przedmiotowej sprawy polega przede wszystkim na tym, że w świetle wyroku, Spółdzielnia jest niejako zobowiązana do wynajmowania gruntu pod budynki i budowle oraz sieć ciepłowniczą zakładu zaopatrującego miasto w ciepło, co jednakże nie zmienia faktu, że nie godzi się ona na to, akceptując taki stan rzeczy, czego przykładem jest skierowanie w związku z tym powództwa do sądu. Ponadto Wnioskodawca wyraźnie zaznaczył, iż pomiędzy nim a zakładem ciepłowniczym nie istnieje jakikolwiek stosunek zobowiązaniowy, który wynikałby z zawartej umowy czy porozumienia, w konsekwencji czego nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. Nie można także stwierdzić, iż wolą Spółdzielni jako użytkownika wieczystego jest udostępnienie gruntu zakładowi pod jego infrastrukturę techniczną.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że Wnioskodawca nie zgadza się z powstałą sytuacją i czynił starania o wydanie przedmiotowych nieruchomości oraz wypłatę odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania, a tym samym zamanifestował brak woli utrzymania istniejącej sytuacji.

Korzystanie z gruntu przez zakład nie nastąpiło na podstawie jakiegokolwiek tytułu prawnego (np. umowa dzierżawy, najmu, użyczenia), na podstawie którego strony mogłyby określić wzajemne obowiązki tj. zakres świadczonych usług oraz wysokość wynagrodzenia z tego tytułu. W analizowanej sprawie, do danej czynności (korzystania z gruntu przez zakład) doszło wbrew woli Wnioskodawcy. Wnioskodawca skierował sprawę na drogę postępowania sądowego. Jak wskazano wcześniej, świadczenie nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Przedmiotowego odszkodowania nie można traktować jako należności z tytułu świadczenia usługi, jest bowiem rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, bezumowna czynność, dokonywana bez zgody (ani wyraźnej ani dorozumianej) Wnioskodawcy, nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, a zapłata z tego tytułu nie stanowi należności za jej wykonanie. W związku z powyższym takie odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z gruntu przez zakład ciepłowniczy nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz stan faktyczny sprawy stwierdzić należy, iż należne Wnioskodawcy kwoty pieniężne od zakładu ciepłowniczego z racji bezumownego korzystania z gruntu będącego w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni za okres począwszy od dnia 1.06.2008 r., nie stanowią zapłaty za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Skutkiem powyższego czynność zapłaty nie należy do czynności opodatkowanych podatkiem VAT zdefiniowanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednocześnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie informuje, iż z uwagi na fakt, że złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 02.03.2011 r. wpłynął do tut. Organu w dniu 11.03.2011 r., uwzględniając ilość stanów faktycznych, Podatnik winien wnieść opłatę w wysokości 80 zł (od dnia 20.09.2008 r. opłata za wydanie interpretacji indywidualnej wynosi bowiem 40 zł – art. 14f § 1 Ordynacji podatkowej). Podatnik dokonał wpłaty w wysokości 150 zł za wydanie interpretacji indywidualnej w dniu 09.03.2011 r. Zatem kwota w wysokości 70 zł, zgodnie z art. 14f § 2a Ordynacji Podatkowej zostanie zwrócona na numer konta bankowego wskazany we wniosku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.