INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 23 lutego 2011r. (data wpływu 11 marca 2011r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 marca 2011r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zaistniałego stanu faktycznego:

Wnioskodawca pobiera opłaty z tytułu korzystania z gruntu bez tytułu prawnego. Podmioty, które zobowiązane są do ponoszenia przedmiotowych opłat nie mają zawartych z właścicielem gruntu (Skarbem Państwa lub Gminą) żadnych umów zobowiązaniowych (najem, dzierżawa lub inne). Opisane wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu naliczane jest od momentu zaistnienia przesłanek, tj. ustalenia, że określony podmiot rzeczywiście z danej nieruchomości korzystał, z uwzględnieniem okresu przedawnienia roszczenia, tzn. do 10 lat wstecz.

Artykułem 19 pkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej do ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług wprowadzono art. 146a, zgodnie z którym stawka podstawowa podatku VAT w okresie od 1 stycznia 2011r. do 31 grudnia 2013r. wynosi 23% zamiast dotychczasowej 22%. Jednocześnie na podstawie art. 19 pkt 2 lit. b ww. ustawy z dnia 26 listopada 2010r. do art. 41 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług dodano m.in. ustęp 14a w brzmieniu: „W przypadku czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem, która została wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania".

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres sprzed 1 stycznia 2011r., tj. przed zmianą stawki VAT z 22% na 23%, naliczone w roku 2011 podlega opodatkowaniu wg stawki aktualnej, tj. 23%, czy też wg stawki 22%...

Zdaniem Wnioskodawcy art. 41 ust. 14a ustawy o podatku od towarów i usług nie ma zastosowania w przypadku naliczania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu. A zatem w przypadku jeśli wynagrodzenie takie naliczane jest w roku bieżącym za okres sprzed 1 stycznia 2011r. (faktura VAT jest wystawiana w roku bieżącym), podlega ono opodatkowaniu VAT wg stawki 23%.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

W myśl art. 5 ust. 2 ustawy o VAT czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niezależnie od tego czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Przez dostawę towarów – stosownie do przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT – należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub do podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy, nie definiują „bezumownego korzystania”. Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Stosownie do zapisu art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Na podstawie analizy powyższych przepisów należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisu przedstawionego we wniosku zaistniałego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca pobiera opłaty z tytułu korzystania z gruntu bez tytułu prawnego. Podmioty, które zobowiązane są do ponoszenia przedmiotowych opłat nie mają zawartych z właścicielem gruntu żadnych umów najmu czy też dzierżawy. Opisane wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu naliczane jest od momentu zaistnienia przesłanek, tj. ustalenia, czy określony podmiot rzeczywiście z danej nieruchomości korzystał z uwzględnieniem okresu przedawnienia roszczenia (do 10 lat wstecz). W przedstawionych okolicznościach pobierane przez Wnioskodawcę opłaty z tytułu korzystania z gruntu bez tytułu prawnego podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podstawowa stawka podatku od towarów i usług dla dostawy towarów i świadczenia usług, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT wynosi 22%, ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Oprócz stawki podstawowej, dla wybranych grup towarów i usług, ustawodawca przewidział także stawki preferencyjne, obniżone, tj. 7%, 5% i 0% lub zwolnienie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Ustawą z dnia 26 listopada 2010r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238 poz. 1578) wprowadzono obowiązujące od 1 stycznia 2011r. zmiany dotyczące stawek podatku VAT.

Zgodnie z art. 146a. w okresie od dnia 1 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2013r.:

1. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%;
2. stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 2, art. 120 ust. 2 i 3 oraz w tytule załącznika nr 3 do ustawy, wynosi 8%;
3. stawka zryczałtowanego zwrotu podatku, o której mowa w art. 115 ust. 2, wynosi 7%;
4. stawka ryczałtu, o której mowa w art. 114 ust. 1, wynosi 4%.
   
   

Zgodnie z art. 41 ust. 14a ustawy o VAT w przypadku czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem, która została wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania.

W myśl art. 41 ust. 14b ustawy o VAT czynności, dla których w związku z ich wykonywaniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się, na potrzeby ust. 14a, za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, z zastrzeżeniem ust. 14c.

W tym miejscu należy zauważyć, iż w przypadku usług o charakterze ciągłym, do których należą najem i dzierżawa, brak jest możliwości precyzyjnego wyodrębnienia etapów w jakich są one realizowane, tzn. nie sposób dokładnie określić, kiedy część takiej usługi zostanie wykonana. Skoro nie jest możliwe stwierdzenie, kiedy część takiej usługi została wykonana, w powołanym wyżej przepisie art. 41 ust. 14b ustawy o VAT przyjęto, iż dla potrzeb ustalenia właściwej stawki podatku, wykonanie usługi następuje z upływem okresu, do którego odnoszą się ustalone rozliczenia lub płatności.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie wykonanie usługi następuje z upływem okresu dla którego ustalono stosowne terminy płatności z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy.

Jednocześnie w sytuacji braku ustalonych umownie terminów płatności koniecznym jest odwołanie się do stosownych postanowień ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), gdzie w art. 699 § 2 stwierdzono: Jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie określony, czynsz powinien być płacony z góry, a mianowicie: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc – za cały czas najmu, a gdy najem ma trwać dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była zawarta na czas nie oznaczony – miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca.

Zgodnie natomiast z art. 699 ww. ustawy Kodeks cywilny jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie oznaczony, czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w braku takiego zwyczaju – półrocznie z dołu.

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24.12.2009r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 224, poz. 1799 ze zm.) obowiązującego do dnia 31.12.2010r. zwalnia się z podatku dzierżawę gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, a także zbycie prawa użytkowania wieczystego tych gruntów.

Biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów oraz zawarty we wniosku opis stanu faktycznego należy uznać, iż wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu przeznaczonego na cele inne niż rolnicze, którego umowny lub ustawowy termin płatności przypadał na okresy sprzed 1 stycznia 2011r. podlega opodatkowaniu według stawki 22%, natomiast opłata za bezumowne korzystanie z gruntu przeznaczonego na cele rolnicze, której termin płatności umowny lub ustawowy przypada na okresy sprzed 1 stycznia 2011r. również stanowi wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług, które to korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie § 12 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług obowiązującego do dnia 31.12.2010r.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie opodatkowania należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntu należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.