INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23 grudnia 2010 r. (data wpływu 18 stycznia 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 21 marca 2011 r. (data wpływu 23 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wynagrodzenia wypłaconego przez sąd duński adwokatowi za wykonane usługi – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 stycznia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wynagrodzenia wypłaconego przez sąd duński adwokatowi za wykonane usługi.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 21 marca 2011 r., będącym odpowiedzią na wezwanie tutejszego organu z dnia 9 marca 2011 r. znak: IBPP3/443-78/11/BWo.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Podatnik wykonuje zawód adwokata prowadząc indywidualną kancelarię adwokacką. Z tego tytułu podatnik podlega obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i podatku od towarów i usług VAT. Podatnik prowadzi wyłącznie indywidualną kancelarię adwokacką, stanowiąca jedną z form wykonania zawodu adwokata. W ramach tej kancelarii podatnik świadczy pomoc prawną, występując na terenie RP przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym w imieniu swych mocodawców zarówno z wyboru (na podstawie zlecenia), jak i „z urzędu" (na podstawie wyznaczenia przez sąd). W obu przypadkach Podatnik wystawia fakturę VAT i odprowadza należny podatek od towarów i usług. W 2010 roku Podatnik zastępował jako obrońca z wyboru obywatela Danii, oskarżonego przed Sądem Okręgowym.

Z tego tytułu wystawił mocodawcy fakturę VAT, tytułem należnego mu wynagrodzenia. Jednocześnie osoba ta zobowiązana została do złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu przed sądem duńskim z siedzibą w Kopenhadze. Adwokat duński pełniący rolę pełnomocnika świadka we wspomnianym postępowaniu wystąpił do sądu duńskiego o ustanowienie Podatnika "dodatkowym adwokatem pomocniczym". Wniosek umotywował m. in. tym, iż z uwagi na brak znajomości prawa polskiego nie jest w stanie doradzić świadkowi, jaki wpływ będzie miała treść jego zeznań złożonych w Danii na jego sytuację prawną w Polsce. Uwzględniając wniosek, sąd duński zwrócił się do Podatnika o stawiennictwo na najbliższych posiedzeniach sądu. Podatnik przybył do Danii, uczestnicząc w trzech posiedzeniach sądu duńskiego. Podczas nich przysłuchiwał się przesłuchaniu, udzielając konsultacji adwokatowi duńskiemu. W toku postępowania Podatnik udzielił też odpowiedzi na pytania sądu duńskiego i adwokatów duńskich (obrońców oskarżonych), udzielając wyjaśnień o treści prawa polskiego. Podatnik nie występował jako pełnomocnik żadnej ze stron czy świadków. Pytany o możliwość ponownego stawiennictwa przed sądem duńskim w dalszym etapie postępowania Podatnik odmówił, wskazując iż w przypadku ponownego pobytu w Danii uszczerbku doznałaby jego praktyka adwokacka prowadzona w Polsce.

Po powrocie do Polski Podatnik otrzymał od sądu duńskiego honorarium, zwrot kosztów podróży i zwrot kosztów pobytu w Danii. Podstawą wypłaty wynagrodzenia był wyrok sądu. Podatnik nie wystawiał faktury VAT na rzecz Sądu.

Celem uniknięcia wątpliwości Podatnik zwrócił się do sądu duńskiego z zapytaniem, czy kwota przyznanego honorarium podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bądź jego duńskim odpowiednikiem, nadto czy pobrał sąd od przyznanego mu wynagrodzenia zaliczkę na podatek dochodowy. Zadano również pytanie czy sąd duński jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od wartości dodanej i jaki posiada nr identyfikacji podatkowej celem sprawdzenia go w systemie VIES.

Z odpowiedzi sądu wynika, że od przyznanego wynagrodzenia nie dolicza się duńskiego podatku "moms" (odpowiednika polskiego podatku VAT) ani innych podatków. W zakresie rejestracji sądu jako podatnika nie udzielono żadnej odpowiedzi.

Od otrzymanej kwoty honorarium odprowadził Podatnik zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. W zakresie podatku VAT podatnik uznał, iż w zakresie wykonania jednorazowego opisanej wyżej czynności nie jest podatnikiem VAT.

Usługi świadczone przez Wnioskodawcę w charakterze „dodatkowego adwokata pomocniczego” były świadczone na rzecz sądu duńskiego, który zdaniem Wnioskodawcy nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 28a ustawy o VAT. Wniosek taki wyciąga to z faktu, iż sąd duński nie potwierdził, iż jest podatnikiem podatku od wartości dodanej, a jednocześnie nie wskazał w przesyłanych dokumentach ani też nie ujawnił na stronie internetowej nr identyfikacji podatkowej, który potwierdziłby system VIES.

Miejsce zamieszkania oraz miejsce stałego prowadzenia działalności Wnioskodawcy znajduje się na terytorium kraju.

Otrzymane wynagrodzenie z sądu duńskiego nie zawiera zwrotu „za czynności dodatkowego adwokata pomocniczego” a jedynie określa wysokość honorarium (ustalonego wg stawek dla adwokatów obowiązujących w Królestwie Danii) oraz wysokość zwrotu kosztów podróży i pobytu ustaloną zgodnie z rozliczeniem przedstawionym przez Wnioskodawcę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy otrzymane przez Podatnika wynagrodzenie wypłacone przez sąd duński podlega opodatkowaniu podatkiem podatku od towarów i usług (VAT) zgodnie z art. 28b lub 28c w związku z art. 28a oraz 15 ust. 2 ustawy o VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, przyznane podatnikowi honorarium podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie podlega zaś opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT). Zdaniem Podatnika w niniejszej sprawie, Podatnik nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 2 oraz 28a ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: podatkiem VAT) podlegają osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, definiowaną w treści ust. 2 powołanej normy m. in. jako działalność usługodawców bądź osób wykonujących wolne zawody, także jeśli wykonano ją jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Czynności wykonywane przez Podatnika na terytorium Danii opodatkowaniu podatkiem VAT nie podlegają, albowiem:

1. Wskazane wyżej czynności nie stanowiły czynności Podatnika z zakresu wykonywania wolnego zawodu, tj. zawodu adwokata.
2. Wskazane wyżej czynności nie stanowiły świadczenia przez Podatnika usług w sposób częstotliwy (ciągły, zorganizowany).
   
   

Ad 1)

1.Niewątpliwie zawód adwokata należy do kategorii wolnych zawodów, o których mowa w treści art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Wykonywanie go normowane jest postanowieniami ustaw, w tym postanowieniami ustawy - Prawo o adwokaturze (poa), zaś od strony „procesowej"- szeregu ustaw procesowych (karnej, cywilnej, w sprawach o wykroczenia, administracyjnej, sądowo administracyjnej). W analizowanym przypadku czynności świadczone przez Podatnika nie stanowiły wykonywania zawodu adwokata „ z urzędu" bądź z wyboru. Będąc adwokatem wpisanym na listę prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką Podatnik uprawniony jest wyłącznie do występowania przed sądami polskimi. Podatnik nie jest uprawniony do wykonywania zawodu adwokata w Danii, ani do występowania w charakterze profesjonalisty przed sądami duńskimi. Pełnomocnikiem „z urzędu" zeznającego świadka nie był Podatnik, lecz adwokat duński.

Wykonywanie zawodów prawniczych na terytorium Państw Członkowskich Unii Europejskiej uregulowane jest w zbliżony sposób. W Polsce regulacje w tej kwestii zawiera ustawa z dnia 5 lipca 2002 roku o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069). Jeśli zatem np. adwokat duński zamierza wykonywać zawód adwokata w Polsce (w tym występować przed sądami polskimi w charakterze pełnomocnika lub obrońcy), winien uzyskać wpis na listę prawników zagranicznych prowadzony przez okręgową radę adwokacka właściwą terytorialnie dla siedziby swej kancelarii. Podatnik nigdy nie spełnił analogicznych wymogów w Danii, tj. nie uzyskał wpisu na listę prawników zagranicznych uprawnionych do wykonywania zawodu w Danii poprzedzonej egzaminem z prawa i języka duńskiego, nie otworzył tam swej kancelarii ani nie wyznaczył swej siedziby zawodowej na terytorium Danii. Podatnik nie jest zatem ani adwokatem duńskim, ani prawnikiem zagranicznym uprawnionym do wykonywania zawodu na terytorium Danii. Stosunek łączący Podatnika z sądem duńskim nie ma charakteru zlecenia obrony lub zastępstwa procesowego „z urzędu ", jako że oparty był na zasadzie dobrowolności. Podatnik ma obowiązek pełnienia zastępstwa procesowego „z urzędu wyłącznie przed sądami polskimi. Nie ma takiego obowiązku w odniesieniu do czynności przed organami państw obcych, w tym przed organami duńskiego wymiaru sprawiedliwości. Udział w duńskim postępowaniu sądowym w charakterze „konsultanta" uzależniony był od zgody Podatnika na podjęcie się tej funkcji. Wymóg taki nie ma miejsca w odniesieniu do wykonywania przez Podatnika zawodu adwokata, gdyż sąd polski wyznaczając Podatnika obrońcą lub pełnomocnikiem „ z urzędu" nie zwraca się do Podatnika o wyrażenie zgody. Czynności Podatnika świadczone na terytorium Danii nie sposób uznać za czynności adwokata z urzędu także z tej przyczyny, że do pełnienia czynności adwokackich „z urzędu" wyznacza się adwokatów prowadzących kancelarie w mieście będącym siedzibą sądu (czyli w tej sprawie z Kopenhagi).

O braku podstaw przyjęcia, iż czynności Podatnika na terytorium Danii stanowiły wykonywanie zawodu adwokata świadczy też okoliczność, iż udzielał on odpowiedzi na pytania sądu duńskiego oraz obrońców - adwokatów duńskich, udzielając wyjaśnień o treści prawa polskiego. Okoliczność taka nie miałaby miejsca, gdyby udział Podatnika miał charakter czynności adwokackich - ze swej istoty świadczonych wyłącznie na potrzeby i w interesie mocodawców(klienta). O powyższym świadczy też okoliczność, iż Podatnik nie miał prawa składania w imieniu świadka wniosków, oświadczeń procesowych i środków zaskarżenia, choć takie prawo miał (i z prawa tego skorzystał) jego duński adwokat -pełnomocnik.

Konkludując, oznaczone wyżej czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż nie stanowią samodzielnej czynności osoby wykonującej wolny zawód - tj. zawód adwokata.

2.Niezależnie od powyższego - gdyby nawet uznać czynności Podatnika wykonywane na terytorium Danii za czynności adwokata (tj. wykonywanie wolnego zawodu) - i tak nie podlegałyby one opodatkowaniu podatkiem VAT, jako że nie były one ani wykonywane w sposób zorganizowany lub ciągły - ani częstotliwie, ani jednorazowo z zamiarem wykonywania ich w sposób częstotliwy.

Taki charakter przypisać można jedynie czynnościom Podatnika kwalifikowanym jako wykonywanie zawodu adwokata w Polsce. O powyższym decyduje zarówno okoliczność w postaci posiadania przez Podatnika kwalifikacji formalnych jak i faktyczna częstotliwość wykonywanych czynności adwokackich.

Ad. 2)

Jak już wyżej wskazywano, opisane wyżej czynności nie stanowią czynności z zakresu wykonywania wolnego zawodu (zawodu adwokata), lecz czynności usługodawcy. Również w tym przypadku brak podstaw do zaliczenia czynności usługodawcy do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (VAT) powodowany jest faktem, że nie były to czynności wielokrotne ani czynności jednorazowe, wykonywane z zamiarem częstotliwości ich wykonania. Wyłącznym przedmiotem działalności Podatnika jest działalność prawnicza tożsama z wykonywaniem zawodu adwokata. Podatnik nie prowadzi "biura prawnego", usług doradczych, rachunkowych, bądź innych rodzajów działalności quasi-prawniczej. Podatnik występuje w obrocie gospodarczym wyłącznie jako adwokat. W konsekwencji nigdy też nie podejmował (ani nie podejmuje) starań ukierunkowanych na otwarcie w Danii tego rodzaju biura lub punktu doradztwa prawnego. Podatnik nie występuje w obrocie na terytorium Danii. Inna niż wykonywanie zawodu adwokata działalność Podatnika nie jest więc przez niego wykonywana, w tym nie jest wykonywana w sposób częstotliwy, bądź zorganizowany - czy to na terytorium Danii, czy to na terytorium Polski. O braku po stronie Podatnika zamiaru świadczenia czynności na terytorium Danii świadczy też okoliczność, iż odmówił on ponownego stawiennictwa przed sądem duńskim. O wyłączenie incydentalnym, nie ukierunkowanym na powtarzalność czynności wykonywanych przez Podatnika na terytorium Danii - w ramach jedynego poświęconego temu wyjazdowi - świadczy też stanowisko sądu duńskiego, który uiszczonego Podatnikowi honorarium nie powiększył w należną w innym wypadku stawkę podatku od towarów i usług.

Udział Podatnika w duńskim postępowaniu sądowym miał charakter sporadyczny, w znaczeniu nadanym temu terminowi w wyrokach WSA w Warszawie z 4 czerwca 2007 roku (III SA/Wa 3918/06) i NSA z 24 kwietnia 2007 roku (I FSK 603/06), z uwagi na brak po stronie Podatnika stałego zaangażowania w tego rodzaju działalność.

Czynności świadczonych przez Podatnika w zakresie, w jakim udzielił na potrzeby sądu duńskiego wyjaśnień o treści prawa polskiego nie sposób też traktować jako usług z zakresu doradztwa prawnego, jako że usługi tego rodzaju nie mogą być świadczone na potrzeby sądu, także z mocy duńskich regulacji konstytucyjnych organów niezawisłych i podlegających jedynie przepisom prawa (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 18 sierpnia 2009 roku, I SA/Wr V349/09). Podatnik nie mógł więc świadczyć usług doradczych na potrzeby Sądu, bowiem oznaczałoby to jego udział w orzekaniu.

Z powyższego wynika, iż wykonana czynność przed sądem duńskim, ze względu na swą wyjątkową specyfikę nie była czynnością wynikającą z prowadzenia działalności gospodarczej adwokata sensu stricto.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących do dnia 31 grudnia 2010 r., gdyż we wniosku z dnia 23 grudnia 2010 r. Wnioskodawca wskazał, że wniosek dotyczy zaistniałego stanu faktycznego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

W myśl art. 8 ust. 3 ustawy o VAT, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, z zastrzeżeniem ust. 4, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji (…).

Zgodnie z art. 8 ust. 4 ww. ustawy, przy określaniu miejsca świadczenia usług, usługi są identyfikowane za pomocą klasyfikacji statystycznych, jeżeli dla tych usług przepisy ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi indywidualną kancelarię adwokacką, stanowiąca jedną z form wykonania zawodu adwokata. W ramach tej kancelarii świadczy pomoc prawną, występując na terenie RP przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym w imieniu swych mocodawców zarówno z wyboru (na podstawie zlecenia), jak i „z urzędu" (na podstawie wyznaczenia przez sąd). W 2010 roku Wnioskodawca zastępował jako obrońca z wyboru obywatela Danii, oskarżonego przed Sądem Okręgowym. Z tego tytułu wystawił mocodawcy fakturę VAT, tytułem należnego mu wynagrodzenia. Jednocześnie osoba ta zobowiązana została do złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu przed sądem duńskim. Adwokat duński pełniący rolę pełnomocnika świadka we wspomnianym postępowaniu wystąpił do sądu duńskiego o ustanowienie Wnioskodawcy "dodatkowym adwokatem pomocniczym". Wniosek umotywował m. in. tym, iż z uwagi na brak znajomości prawa polskiego nie jest w stanie doradzić świadkowi, jaki wpływ będzie miała treść jego zeznań złożonych w Danii na jego sytuację prawną w Polsce. Uwzględniając wniosek, sąd duński zwrócił się do Wnioskodawcy o stawiennictwo na najbliższych posiedzeniach sądu. Podatnik przybył do Danii, uczestnicząc w trzech posiedzeniach sądu duńskiego. Podczas nich przysłuchiwał się przesłuchaniu, udzielając konsultacji adwokatowi duńskiemu. W toku postępowania Podatnik udzielił też odpowiedzi na pytania sądu duńskiego i adwokatów duńskich (obrońców oskarżonych), udzielając wyjaśnień o treści prawa polskiego. Za wykonaną usługę Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie od sądu duńskiego. Wysokość honorarium ustalono wg stawek dla adwokatów obowiązujących w Królestwie Danii, ponadto honorarium obejmowało również zwrot kosztów podróży i pobytu ustalone zgodnie z rozliczeniem przedstawionym przez Wnioskodawcę.

W związku z powyżej przedstawionym stanem faktycznym rozstrzygnięcia wymaga czy otrzymane wynagrodzenie za wykonaną usługę podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przystępując do analizy i podjęcia rozstrzygnięcia w przedmiotowej kwestii należy w pierwszej kolejności podkreślić, że reguły obowiązujące w prawie podatkowym (zarówno w warstwie materialnej, jak i proceduralnej) istnieją zupełnie niezależnie od reguł obowiązujących w prawie kontraktów. Prawo podatkowe jest odrębną gałęzią prawa. Powyższe wskazuje na prawo organu podatkowego do swobodnego pomijania, bądź uznawania istnienia stosunków obligacyjnych łączących obie strony. Organy podatkowe mają nie tylko prawo, ale i obowiązek oceny skutków prawnych umowy czy też stosunków prawnych łączących strony pod względem jej znaczenia dla procesów podatkowych. Strony mogą dowolnie i na swobodnie przyjętych warunkach określić stosunki zobowiązaniowe te strony łączące. Jednakże ocena ich zgodności z prawem podatkowym należy do organu. Nie ma przeto znaczenia rozważanie, czy doszło do zawarcia umowy, okoliczności w jakich świadczenie zostało wykonane, czy zostały zachowane odpowiednie formy prawne, skoro w sprawie dotyczącej interpretacji przepisów prawa podatkowego wystarczy ocenić jej skutki pod kątem przepisów prawa podatkowego. W tym przypadku w odniesieniu do przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem w kontekście powyższego nie ma znaczenia ograniczenie co do zakresu terytorialnego wykonywania przez Wnioskodawcę wolnego zawodu (adwokat czy tez radca prawny) do terytorium kraju. Istotnym w przedmiotowej sprawie jest, że Wnioskodawca świadczył kompleksową usługę prawniczą, składającą się ze świadczenia usługi prawnej w ramach zastępstwa jako obrońcy z wyboru obywatela Danii (oskarżonego) przed Sądem Okręgowym oraz udzielaniu konsultacji adwokatowi duńskiemu podczas kilku posiedzeń przed sądem duńskim. Udzielane konsultacje oraz wyjaśnienia o treści prawa polskiego pozostają w bezpośrednim związku z usługą obrony oskarżonego przed polskim sądem, który przed sądem duńskim występuje w charakterze świadka. Celem udzielonych konsultacji było doradzenie świadkowi (w Polsce oskarżonemu), jaki wpływ będzie miała treść jego zeznań złożonych w Danii na jego sytuację prawną w Polsce. Za wykonaną usługę Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie od sądu duńskiego wg stawek dla adwokatów obowiązujących w Królestwie Danii.

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że otrzymane honorarium stanowi wynagrodzenie za wykonaną usługę, która to usługa pozostaje w bezpośrednim związku z wykonaną usługą prawniczą obrońcy z wyboru na rzecz obywatela Danii, oskarżonego przed Sądem Okręgowym. W związku z tym, iż obywatel Danii został zobowiązany do złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu przed sądem duńskim Wnioskodawca został ustanowiony "dodatkowym adwokatem pomocniczym” a za wykonaną usługę otrzymał wynagrodzenie.

Ponadto warunkiem opodatkowania tak sprecyzowanej czynności, oprócz wymienionych powyżej przesłanek, jest to by czynność ta realizowana była przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem zyskał status podatnika podatku od towarów i usług.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Przepis art. 15 ust. 2 precyzuje użyte w ust. 1 pojęcie działalności gospodarczej i jest nią wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Za osobę fizyczną, która nie wykonuje samodzielnie działalności gospodarczej należy uznać taką osobę, która uzyskuje przychód z czynności, o których mowa w art. 13 pkt 3-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), i jednocześnie czynności te realizowane są z zachowaniem łącznie wszystkich warunków wymienionych w ustawie o podatku od towarów i usług.

W przypadku czynności („obrona z urzędu”, „obrona z wyboru” czy zastępstwo procesowe z urzędu) wykonywanych przez Wnioskodawcę na zlecenie sądu nie można mówić o łącznym spełnieniu warunków, o których jest mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów usług.

Sąd nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykonywania obrony przez adwokata, nie określa też warunków świadczenia obrony z urzędu. Obrońca z urzędu, czy też z wyboru jest obowiązany świadczyć pomoc prawną w sposób rzetelny, a odpowiedzialność za nierzetelną obronę ponosi wobec reprezentowanego. Sąd odpowiedzialny jest jedynie za wypłatę wynagrodzenia z tego tytułu, tj. zwrotu niezbędnych i celowych kosztów obrony.

Zgodnie jednakże z art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.), adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których mowa w art. 4 ust. 1.

Art. 4 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog czynności, do wykonywania których powołany jest adwokat. Należą do nich świadczenie pomocy prawnej, a w szczególności udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami.

Z powyższego wynika, że adwokat odpowiada sam za wykonywane przez siebie czynności, niezależnie od tego, kto go zobowiązał do działania, a na wypadek ewentualnych roszczeń odszkodowawczych w związku z pełnionymi przez siebie obowiązkami (niezależnie czy z urzędu czy nie) szkoda pokrywana jest z ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu pomocy prawnej, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych czy występowaniu przed sądami i urzędami.

Zatem czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu czy też z „obrońcy z wyboru” w zakresie udzielania pomocy prawnej nie podlegają wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, z uwagi na to, że niespełniona została jedna z przesłanek określonych tym przepisem, czyli odpowiedzialności zlecającego za działania zleceniobiorcy.

Odnośnie argumentacji Wnioskodawcy zmierzającej do wykazania, że wykonane czynności przed sądem duńskim związane są bezpośrednio z klientem Wnioskodawcy (oskarżonym w Polsce a świadkiem w Danii), nie są związane z wykonywaniem wolnego zawodu (zawodu adwokata), lecz czynności usługodawcy należy ponownie podkreślić, że prawo podatkowe a tym samym przepisy ustawy o podatku od towarów i usług stanowią odrębną gałąź prawa a organ ma obowiązek wskazać skutki podatkowe jakie wywołuje zdarzenie opisane we wniosku. Świadczone usługi przez Wnioskodawcę w charakterze „dodatkowego adwokata pomocniczego”, za które Wnioskodawca otrzymał honorarium według stawek obowiązujących dla adwokatów duńskich, miały na celu doradzenie świadkowi (w Polsce oskarżonemu), jaki wpływ będzie miała treść jego zeznań złożonych w Danii na jego sytuację prawną w Polsce. Brak możliwości składania wniosków, oświadczeń w imieniu świadka (oskarżonego w Polsce) przed sądem duńskim pozostaje bez znaczenia, bowiem prawo takie miał adwokat duński, któremu Wnioskodawca pełniąc funkcję „adwokata pomocniczego” oferował pomoc prawną w zakresie konsekwencji jakie wywoła treść zeznań złożonych przez klienta Wnioskodawcy tj. świadka w procesie w Danii na jego sytuację prawną w Polsce, gdzie klient jest oskarżonym a jego obrońcą Wnioskodawca. Tym samym należy przyjąć, że wykonywane czynności obsługi prawnej pozostają z sobą w bezpośrednim związku i nie sposób jest przyjąć, że czynności wykonane w Danii nie były związane czynnościami wykonywania w Polsce wolnego zawodu adwokata twierdząc, że czynności te nie były wielokrotne ani też czynności jednorazowych, wykonywanych z zamiarem częstotliwości ich wykonania. O tym, że Wnioskodawca nie działał w charakterze podatnika, nie świadczy również odmowa ponownego stawiennictwa przed sądem czy też brak opodatkowania honorarium podatkiem od wartości dodanej. W konsekwencji nie sposób uznać, że udział Podatnika w duńskim postępowaniu sądowym miał charakter sporadyczny, bowiem wykonane usługi pozostawały w bezpośrednim związku z wykonywaniem zawodu adwokata z wyboru w sprawie toczącej się przed Okręgowym Sądem w stosunku do oskarżonego obywatela Danii, będącego klientem Wnioskodawcy. Pełnienie funkcji obrońcy z wyboru obywatela Danii wskazuje na pozostawanie Wnioskodawcy w stałej gotowości do świadczenia usług w ramach wykonywanego zawodu, a okoliczności wykonania wskazanych we wniosku czynności przed sądem duńskim jako „adwokata pomocniczego” w żadnym razie nie można uznać za okazjonalne czy incydentalne.

Tym samym czynność świadczonej pomocy prawnej z wyboru obywatela Danii i związane bezpośrednio ze sprawą czynności „adwokata pomocniczego” wykonane w Danii przez Wnioskodawcę w przedmiotowej sprawie, stanowią działalność wykonywaną osobiście na podstawie art. 15 ust. 3 ustawy o VAT, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.

W związku z tym, iż usługi „adwokata pomocniczego” były wykonane w Danii istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dane świadczenie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy o VAT.

Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

1. ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
   1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
   2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
   
   

Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1, art. 28g ust. 1, art. 28i, 28j i 28n.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, jak wyjaśnił Wnioskodawca, że przedmiotowe usługi wykonane w Danii nie były świadczone na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy o VAT. tym samym nie znajdzie zastosowania art. 28b ww. ustawy, zatem wykonane usługi będą opodatkowane zgodnie z art. 28c ust. 1 ustawy o VAT, w myśl którego miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d-28f, art. 28g ust. 2, art. 28h-28n.

Miejsce zamieszkania oraz miejsce stałego prowadzenia działalności Wnioskodawcy (usługodawcy) znajduje się na terytorium kraju i nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 28c ust. 1 cyt. ustawy, zatem usługi „adwokata pomocniczego” wykonane na terytorium Danii podlegają opodatkowaniu na terytorium kraju stawką właściwą dla wykonanej usługi a Wnioskodawca działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług wykonując osobiście działalność na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Odnosząc się do przywołanych przez Wnioskodawcę wyroków należy zauważyć, że przedmiotem wskazanych rozstrzygnięć sprawy była możliwość uznania za działalność gospodarczą w rozumieniu artykułu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT sprzedaży działek budowlanych bądź czynności biegłego sądowego i zastosowania zwolnienia podmiotowego.

Zatem w powyższych sprawach mamy do czynienia z odmiennymi stanami faktycznymi od sprawy, w której Wnioskodawca złożył przedmiotowy wniosek, wobec czego zacytowane przez Wnioskodawcę orzeczenia NSA i WSA są rozstrzygnięciami w odmiennych stanach faktycznych i nie znajdują zastosowania w niniejszej sprawie.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Dodatkowo należy podkreślić, iż niniejsza interpretacja traci swą aktualność w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Ponadto zauważa się, że tut. organ w powyższej interpretacji nie dokonał oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ponieważ kwestia ta nie była przedmiotem zapytania Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2 po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.