Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP2/443-690/11-7/12-S/KW
z 13 marca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów, w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 26 września 2012 r. sygn. akt I SA/Op 195/12, uprawomocnionym w dniu 30 listopada 2012 r., stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 13 października 2011 r. (data wpływu 17 października 2011 r.), uzupełnionym pismami z dnia 21 października 2011 r. (data wpływu 24 października 2011 r.) oraz 31 stycznia 2013 r. (data wpływu 4 lutego 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania czynności wykonywanych pomiędzy arbitrem a Wnioskodawcą za świadczenie usług, nieuznania Wnioskodawcy za podatnika i tym samym braku obowiązku wystawienia faktury – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 października 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania czynności wykonywanych pomiędzy arbitrem a Wnioskodawcą za świadczenie usług, nieuznania Wnioskodawcy za podatnika i tym samym braku obowiązku wystawienia faktury.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismami z dnia 21 października 2011 r. poprzez doprecyzowanie własnego stanowiska Wnioskodawcy oraz 31 stycznia 2013 r. o opłatę.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest nieposiadającą osobowości prawnej państwową jednostką budżetową działającą na podstawie art. 18a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.), przy pomocy której to jednostki swe ustawowe zadania realizuje centralny organ administracji rządowej, jakim jest - zgodnie z art. 18 cyt. ustawy o drogach publicznych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Wnioskodawca jest jednocześnie zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług o numerze identyfikacji podatkowej (NIP).

Skarb Państwa (jako Zamawiający) był stroną sporu cywilnoprawnego wynikłego na tle realizacji zawartej w 2003 r. umowy kontraktowej dotyczącej budowy odcinka autostrady. Przedmiotowy spór Wykonawcy tych robót drogowych z Zamawiającym zgodnie z warunkami wyżej opisanej umowy kontraktowej rozstrzygany był nie przed powszechnym sądem krajowym, ale przed Międzynarodowym Sądem Arbitrażowym Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) według reguł określonych w Regulaminie Arbitrażowym ICC tegoż stałego międzynarodowego sądu arbitrażowego. Regulamin ten stanowi, że konkretne spory rozstrzygane są merytorycznie nie bezpośrednio przez sam organ arbitrażowy jakim jest Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy, ale przez działający w jego imieniu Trybunał Arbitrażowy złożony z jednego lub trzech arbitrów (art. 1 ust. 2 i art. 8 ust. 2 Regulaminu Arbitrażowego ICC). Przedmiotowy spór, którego stroną pozwaną był Skarb Państwa, rozstrzygany był przez trzech arbitrów, w tym przez przewodniczącego Trybunału Arbitrażowego - wybranego do pełnienia tej funkcji nie przez strony tego sporu, ale bezpośrednio przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy (art. 8 ust. 4 Regulaminu Arbitrażowego ICC). Spór ten zakończył się w sierpniu 2011 r. wydanym przez Trybunał Arbitrażowy i zatwierdzonym przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy wyrokiem, który został doręczony pełnomocnikowi pozwanego Skarbu Państwa w dniu 16 sierpnia 2011 r. Zgodnie z zapisami art. 28 ust. 6 Regulaminu Arbitrażowego ICC wyrok ten jest wiążący dla stron sporu, w tym dla strony pozwanej, a zgodnie z nim to strona pozwana - czyli Skarb Państwa - został zobowiązany do zapłacenia kosztów arbitrażu ustalonych przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy. Tak określone koszty arbitrażu obejmują wynagrodzenia i wydatki arbitrów oraz koszty administracyjne Międzynarodowej Izby Handlowej ustalone przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy (artykuł 31 ust. 1 Regulaminu Arbitrażowego ICC).

Po wydaniu przedmiotowego wyroku arbitrażowego i po całkowitym wykonaniu go przez Skarb Państwa - jeden z arbitrów rozstrzygających ten spór powołany wcześniej przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy na przewodniczącego Trybunału Arbitrażowego, który wydał ten wyrok przekazał stronie pozwanej informacje, że przyznane mu przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy wynagrodzenie za pełnienie w przedmiotowym sporze funkcji arbitra podlega opodatkowaniu w kraju zamieszkania tego arbitra, tj. w Niemczech niemieckim podatkiem od towarów i usług (VAT). Ponieważ postanowienie artykułu 2 ust. 9 Załącznika nr III do Regulaminu Arbitrażowego ICC stanowi, że ustalone przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy i stanowiące jeden z elementów kosztów arbitrażu określonych w wyroku arbitrażowym kwoty wynagrodzenia przypadające arbitrowi nie zawierają jakichkolwiek podatków od wartości dodanej (VAT) albo innych podatków lub opłat i narzutów stosowanych wobec wynagrodzeń arbitra, aktualnie na tle tak opisanego stanu faktycznego sprawy powstała wątpliwość, czy strona pozwana, jako strona przedmiotowego sporu arbitrażowego rozstrzyganego przed stałym międzynarodowym sądem arbitrażowym jakim jest Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC), poza prawnym obowiązkiem wykonania treści wyroku arbitrażowego wydanego w tej sprawie, dodatkowo zobowiązana jest także zgodnie z przepisami polskiego prawa podatkowego, jako podatnik podatku VAT, do zapłacenia podatku od towarów i usług (VAT) z tytułu wynagrodzenia za czynności arbitra, jakie zostało ustalone przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy na rzecz arbitra będącego przewodniczącym Trybunału Arbitrażowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Pytanie 1

Czy Wnioskodawca, jako jednostka organizacyjna występująca w imieniu Skarbu Państwa, będącego stroną pozwaną zobowiązaną na mocy wyroku Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) do poniesienia kosztów arbitrażu obejmujących m.in. wynagrodzenie arbitrów ustalone im przez ten sąd arbitrażowy, jest podatnikiem podatku od towarów i usług VAT, jako usługobiorca usług świadczonych przez arbitra będącego podatnikiem nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju?

Pytanie 2

Czy Wnioskodawca, jako jednostka organizacyjna występująca w imieniu Skarbu Państwa, będącego stroną pozwaną zobowiązaną na mocy wyroku Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) do poniesienia kosztów arbitrażu obejmujących m.in. wynagrodzenie arbitrów ustalone im przez ten sąd arbitrażowy, jest zobowiązana wystawić fakturę wewnętrzną lub jakąkolwiek inną fakturę z tytułu odpłatnych czynności arbitra stałego sądu międzynarodowego?

Pytanie 3

Czy świadczone, za ustalanym przez międzynarodowy sąd arbitrażowy wynagrodzeniem, czynności wykonywane przez arbitra (które to czynności o charakterze „sędziowskim” polegają na realizowaniu kompetencji do rozstrzygania danego sporu w sposób niezależny i bezstronny na podstawie norm prawa krajowego lub międzynarodowego i regulaminu danego krajowego lub międzynarodowego sądu arbitrażowego) stanowią świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a jeśli tak to czy usługa ta stanowi import usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o VAT przez mającą siedzibę w Polsce stronę takiego sporu arbitrażowego pochodzącą z innego kraju niż świadczący ją arbiter?

Zdaniem Wnioskodawcy (ostatecznie sformułowanym w piśmie z dnia 21 października 2011 r.),

Pytanie nr 1

Zainteresowany, jako jednostka organizacyjna występująca w imieniu Skarbu Państwa, będącego stroną pozwaną zobowiązaną na mocy wyroku Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) do poniesienia kosztów arbitrażu obejmujących m.in. wynagrodzenie arbitrów ustalone im przez ten sąd, nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT) z tytułu tak uzyskanego przez arbitra wynagrodzenia za jego czynności, albowiem strony tego sporu arbitrażowego, nawet w przypadku obciążenia jej w wyroku obowiązkiem poniesienia kosztów arbitrażu, nie można uznać w świetle art. 17 ust. 4 ustawy o VAT za usługobiorcę usług świadczonych przez takiego arbitra nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski, nawet jeśli arbiter ten w kraju swojego zamieszkania jest podatnikiem podatku od wartości dodanej (VAT).

Pytanie nr 2

Wnioskodawca, jako jednostka organizacyjna występująca w imieniu Skarbu Państwa, będącego stroną pozwaną zobowiązaną na mocy wyroku Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) do poniesienia kosztów arbitrażu obejmujących m.in. wynagrodzenie arbitrów ustalone im przez ten Sąd, nie jest zobowiązana do wystawienia faktury wewnętrznej ani jakiejkolwiek innej faktury z tytułu odpłatnych czynności arbitra stałego międzynarodowego sądu arbitrażowego.

Pytanie nr 3

Świadczone za wynagrodzeniem ustalanym przez międzynarodowy sąd arbitrażowy czynności wykonywane przez arbitra (które to czynności o charakterze „sędziowskim” polegają na realizowaniu kompetencji do rozstrzygania danego sporu w sposób niezależny i bezstronny na podstawie norm prawa krajowego lub międzynarodowego i regulaminu danego krajowego lub międzynarodowego sądu arbitrażowego) nie stanowią świadczenia usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i czynności te nie stanowią importu usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o VAT przez mającą siedzibę w Polsce stronę takiego sporu arbitrażowego pochodzącą z innego kraju niż wykonujący te czynności arbiter.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, nie uznaje się za podatnika podatku VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych (art. 15 ust. 6 ustawy). W przedmiotowym postępowaniu arbitrażowym strona pozwana, zarówno, jako organ władzy publicznej, jak i jako urząd obsługujący ten organ w swoich relacjach z Międzynarodowym Sądem Arbitrażowym Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) jak i w swoich relacjach z arbitrami będącymi członkami Trybunału Arbitrażowego (w tym przewodniczącym Trybunału Arbitrażowego) nie wykonywała na podstawie umów cywilnoprawnych żadnych czynności podlegających w Polsce opodatkowaniu podatkiem VAT. Strona pozwana w tym opisanym wyżej zakresie relacji podmiotowych podjęła bowiem jedynie działania polegające na merytorycznej obronie przed nieuzasadnionymi jej zdaniem roszczeniami strony powodowej, prezentując w tym zakresie - przy pomocy pełnomocników - swe stanowisko Trybunałowi Arbitrażowemu jako kolegialnemu organowi, który rozstrzygał przedmiotowy spór arbitrażowy zgodnie z Regulaminem Arbitrażowym ICC.

Na gruncie obowiązujących w Polsce przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług czynności wykonywane przez arbitra (które to czynności o charakterze „sędziowskim” polegają na realizowaniu kompetencji do rozstrzygania danego sporu w sposób niezależny i bezstronny na podstawie norm prawa krajowego lub międzynarodowego i regulaminu danego krajowego lub międzynarodowego sądu arbitrażowego), pomimo otrzymywania przez arbitra z tytułu ich wykonywania stosownego wynagrodzenia ustalanego przez sąd arbitrażowy nie są traktowane jako wykonywane przez arbitra w ramach działalności gospodarczej usługi podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT (tak m.in. indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 7 października 2010 r. sygnatura IPPP3-443-745/10-2/JF).

Jednocześnie w świetle obowiązujących w Polsce przepisów wyżej powołanej ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług nie można uznać, że czynności wykonywane przez arbitra rozstrzygającego spory w ramach działalności stałego międzynarodowego sądu arbitrażowego (jakim jest m.in. Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej) stanowią usługi świadczone przez tego arbitra na rzecz stron sporu, jaki jest przedmiotem takiego postępowania arbitrażowego. Innymi słowy strony takiego sporu, a zatem także i pozwany w przedmiotowej sprawie Skarb Państwa, nie są - w zakresie czynności wykonywanych przez takiego arbitra - jego usługobiorcami w rozumieniu przepisu art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 8 i art. 2 pkt 9 ustawy o podatku od towarów i usług, a arbiter taki nie jest w tym zakresie usługodawcą świadczącym usługi na rzecz stron takiego sporu arbitrażowego. W świetle bowiem obowiązujących w Polsce przepisów prawa podatkowego pomiędzy stroną międzynarodowego sporu arbitrażowego a konkretnym arbitrem Trybunału Arbitrażowego rozstrzygającym taki spór, nie występuje bezpośrednia relacja prawna, która mogłaby być uznana za świadczenie przez arbitra usług na rzecz strony sporu (import usług arbitra przez stronę sporu) podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, do którego poniesienia zobowiązana byłaby strona tego sporu. Tak jest również w przedmiotowej sprawie, co wynika z tego, że przewodniczący Trybunału Arbitrażowego wykonywał swoją funkcję arbitra w ramach stosunku prawnego, jakim jako zleceniobiorca (arbiter) związany był ze zlecającym mu wykonanie tych czynności stałym międzynarodowym sądem arbitrażowym (tj. z Międzynarodowym Sądem Arbitrażowym Międzynarodowej Izby Handlowej), a nie w ramach jakiegokolwiek stosunku prawnego łączącego go ze stronami sporu (w tym z pozwanym), wobec których to stron arbiter ten był całkowicie niezależny. Arbiter ten przyjmując mandat do pełnienia funkcji członka Trybunału Arbitrażowego (arbitra) zawarł bowiem stosowną umowę z wyżej opisanym stałym międzynarodowym sądem arbitrażowym, w ramach której to umowy, to ten stały międzynarodowy sąd arbitrażowy, a nie strony sporu, zlecił mu osobiste wykonywanie określonych czynności arbitra i za wykonywanie tych czynności arbiter ten uzyskał wynagrodzenie przyznane mu przez ten stały międzynarodowy sąd arbitrażowy, a nie przez strony sporu (artykuł 2 ust. 1, 2, 3 i 4 Załącznika nr III do Regulaminu Arbitrażowego ICC). Co więcej w przedmiotowej sprawie strony sporu, a przynajmniej strona pozwana, nie miała żadnego wpływu na wybór tego konkretnego arbitra, jakim był przewodniczący Trybunału Arbitrażowego, albowiem został on zgodnie z postanowieniem artykułu 8 ust. 4 Regulaminu Arbitrażowego ICC powołany przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej. Arbiter ten zgodnie z postanowieniem artykułu 34 Regulaminu Arbitrażowego ICC nie ponosi także wobec stron sporu, w tym wobec strony pozwanej, jakiejkolwiek odpowiedzialności za jakiekolwiek działanie lub zaniechanie związane z arbitrażem. Zasadnie zatem uznaje się, że w przypadku arbitrażu wykonywanego w ramach stałego sądu (co ma miejsce w przedmiotowej sprawie) czynności wykonywane przez arbitra, nie mogą być uznane za usługi świadczone przez niego wobec strony sporu, gdyż arbiter ten jest związany relacją prawną nie ze stroną sporu, ale z sądem arbitrażowym, który tego arbitra powołuje i powierza mu pełnienie tej funkcji oraz przyznaje i wypłaca mu za to wynagrodzenie. Podmiotem będącym ewentualnym usługobiorcą czynności wykonywanych przez arbitra powinien być zatem ten sąd arbitrażowy, a nie strona sporu (tak m.in. indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 7 października 2010 r. sygnatura IPPP3-443-745/10-2/JF; indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Sochaczewie z dnia 29 czerwca 2005 r. sygnatura U.S.28.I/443-1zm./05; indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 listopada 2005 r. sygnatura 1401/VR/4407/14-108/05/WD oraz indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 lutego 2009 r. sygnatura IPPP2/443-52/09-2/SAP).

Co prawda, stosownie do artykułu 18 Regulaminu Arbitrażowego ICC, strony sporu arbitrażowego (w tym pełnomocnik działający w imieniu pozwanego Skarbu Państwa) oraz Trybunał Arbitrażowy (wszyscy arbitrzy wchodzący w jego skład) w dniu 10 czerwca 2009 r. podpisali dokument oznaczony jako Akt Misji („Term of reference”), w postanowieniach którego w punkcie 16 wprowadzony został zapis, zgodnie z którym: „W związku z Artykułem 2(9) Załącznika III Regulaminu ICC strony zgadzają się, że o ile wynagrodzenie arbitrów podlegać będzie VAT zgodnie z odpowiednim prawem podatkowym strony zobowiązują się zapłacić odpowiednią kwotę VAT (...)”, to jednak zdaniem Wnioskodawcy dokument ten, tj. Akt Misji i tak powołane wyżej zawarte w nim zobowiązanie obu stron sporu arbitrażowego do ewentualnej zapłaty odpowiedniej kwoty podatku VAT należnego od wynagrodzenia arbitrów, nie powinno być uznane za rodzaj osobnej umowy cywilnoprawnej zawieranej pomiędzy stroną pozwaną (tj. Skarbem Państwa) a traktowanymi jako osoby fizyczne arbitrami wchodzącymi w skład Trybunału Arbitrażowego, z której to umowy miałoby wynikać, że strona pozwana zleca takim arbitrom, jako osobom fizycznym (w tym przewodniczącemu Trybunału Arbitrażowego) wykonywanie (świadczenie) na swoją rzecz określonych usług, w taki sposób, że strona ta mogłaby być traktowana jako usługobiorca takich usług, w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 pkt 9 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Takie stanowisko Wnioskodawcy wynika z tego, że uregulowany w artykule 18 Regulaminu Arbitrażowego ICC dokument jakim jest Akt Misji („Term of reference”) określony został w tym regulaminie, nie jako osobna umowa cywilnoprawna zawierana pomiędzy stronami sporu a konkretnymi arbitrami, jako osobami fizycznymi, ale jako jeden z dokumentów (czynności) ściśle powiązanych z procedurą rozstrzygania sporu arbitrażowego (stanowiącym jeden z integralnych elementów tej procedury). Ponadto z tak powołanego artykułu 18 ust. 2 Regulaminu Arbitrażowego ICC wynika, że Akt Misji podpisywany jest przez strony sporu i Trybunał Arbitrażowy, a zatem przez arbitrów działających nie jako osoby fizyczne we własnym imieniu, ale działających jako członkowie Trybunału Arbitrażowego, zgodnie z art. 9 Regulaminu Arbitrażowego ICC zatwierdzeni lub powołani do rozstrzygania sporu przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy (w związku i na podstawie osobnych stosunków prawnych łączących ten sąd arbitrażowy z daną osobą zatwierdzoną lub powołaną przez niego jako arbitra będącego członkiem Trybunału Arbitrażowego). Co więcej Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z artykułem 18 ust. 3 Regulaminu Arbitrażowego ICC jeżeli którakolwiek ze stron sporu arbitrażowego odmówi uczestnictwa przy sporządzaniu Aktu Misji lub odmówi jego podpisania, to wówczas dokument ten i tak staje się ważny po zatwierdzeniu (zaakceptowaniu) go przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy. Takie rozwiązanie także wskazuje, że co do zasady charakter prawny dokumentu jakim jest Akt Misji („Term of reference”), odbiega od klasycznej umowy cywilnoprawnej, na mocy której strona pozwana zleca osobie fizycznej, będącej arbitrem świadczenie na swoją rzecz określonych usług, a w związku z tym także i treść podpisanego w przedmiotowym postępowaniu arbitrażowym przez stronę pozwaną Aktu Misji z dnia 10 czerwca 2009 r. nie daje wystarczających podstaw do uznania, że strona pozwana, tj. Skarb Państwa, jest w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 2 pkt 9 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług usługobiorcą usług świadczonych przez przewodniczącego Trybunału Arbitrażowego, a zatem że Wnioskodawca jest w Polsce podatnikiem podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Mając na uwadze tak powołane okoliczności faktyczne i prawne, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zgodnie z polskimi przepisami podatkowymi Skarb Państwa, jako strona sporu arbitrażowego, nie jest zobowiązany do bycia podatnikiem podatku VAT w zakresie dotyczącym wynagrodzenia przyznanego przewodniczącemu Trybunału Arbitrażowego przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej. W szczególności podmiot ten, ani działająca za niego jednostka organizacyjna jaką jest odrębnie zarejestrowany jako podatnik podatku VAT Wnioskodawca, nie są zobowiązani do odprowadzenia na rzecz organów podatkowych podatku VAT ewentualnie należnego z tytułu uzyskania przez tego arbitra wynagrodzenia przyznanego i wypłaconego przez stały międzynarodowy sąd arbitrażowy.

W ocenie Wnioskodawcy, działającego za Skarb Państwa, wszelkie działania i czynności związane z prawidłowym rozliczeniem takiego ewentualnie należnego podatku VAT dotyczącego wynagrodzenia arbitra powinien podjąć i wykonać bezpośrednio ten arbiter (przewodniczący Trybunału Arbitrażowego), jako osoba która uzyskała wynagrodzenie z tego tytułu przyznane jej przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy Międzynarodowej Izby Handlowej. Strona pozwana ani działający za nią Wnioskodawca nie są w tym zakresie właściwi, gdyż na gruncie przepisów polskiego prawa podatkowego nie ciąży na Nich w zakresie podatku VAT obowiązek odprowadzenia takiego podatku od wynagrodzenia uzyskanego przez arbitra od sądu arbitrażowego, nawet jeśli w sensie ekonomicznym to strona pozwana pokryła koszty tego wynagrodzenia arbitra, z racji obciążenia jej w wyroku arbitrażowym ustalonymi przez sąd arbitrażowy kosztami całego arbitrażu.

W dniu 16 stycznia 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, działając na podstawie przepisu § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) w imieniu Ministra Finansów - postanowieniem znak IPTPP2/443-690/11-3/KW odmówił wszczęcia postępowania w sprawie przedmiotowego wniosku.

Nie zgadzając się z treścią ww. postanowienia, Wnioskodawca wniósł w dniu 30 stycznia 2012 r. (data nadania w Urzędzie Pocztowym 26 stycznia 2012 r.) zażalenie na postanowienie.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z dnia 28 marca 2012 r. znak IPTPP2/443Z-2/12-2/JN utrzymał w mocy postanowienie z dnia 16 stycznia 2012 r. o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie przedmiotowego wniosku.

Powyższe postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 28 marca 2012 r. zostało zaskarżone przez Wnioskodawcę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który wyrokiem z dnia 26 września 2012 r. sygn. akt I SA/Op 195/12 uchylił ww. zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie z dnia 16 stycznia 2012 r.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia m.in. Sąd zaznaczył, iż analizując to, czy istotnie z wnioskiem wystąpił podmiot „zainteresowany”, organ nie może tracić z pola widzenia treści pytania zadanego przez stronę oraz przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Nie można wykluczyć, że taki brak przymiotu osoby zainteresowanej jest widoczny na podstawie pytania, stanu faktycznego i własnego stanowiska w sprawie, np. gdyby z wnioskiem takim jak w przedmiotowej sprawie wystąpił podmiot zupełnie niezwiązany z okolicznościami przedstawionymi we wniosku. Wówczas stanowisko organu o odmowie wszczęcia postępowania należałoby uznać za prawidłowe. Jeżeli jednak strona przedstawiła stan faktyczny wskazujący na jej udział w czynnościach, których skutki podatkowe budziły wątpliwości w kontekście przedstawionych we wniosku przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, a nade wszystko pytała o przypisanie jej samej statusu podatnika podatku VAT w odniesieniu do tych czynności, to ocena zajętego przez nią stanowiska wymagała niewątpliwie wypowiedzi merytorycznej organu.

Ponadto w ww. wyroku Sąd wskazał, iż przepis art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług winien być poddany wykładni i według kryteriów w nim zawartych winien być oceniony status Wnioskodawcy jako podatnika VAT na tle przedstawionego stanu faktycznego, podobnie jak dalsze kwestie przedstawione w zapytaniu Wnioskodawcy. Kwestie powyższe winny być rozważone, zdaniem Sądu, w interpretacji indywidualnej jako akcie dokonującym merytorycznej oceny stanowiska Wnioskodawcy, a nie w postanowieniu odmawiającym wszczęcia postępowania.

Mając na uwadze rozstrzygnięcie zawarte w wyroku WSA w Opolu z dnia 26 września 2012 r. sygn. akt I SA/Op 195/12, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego, uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Przez świadczenie usług natomiast rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w cytowanej ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, iż do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik.

Według art. 15 ust. 6 ustawy nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Jednakże w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Zatem, organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są wyłączone z kręgu podatników podatku od towarów i usług - w zakresie czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane.

Jest to wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe i ma zastosowanie przy spełnieniu przez ten organ dwóch warunków:

• jego podmiotem jest organ władzy publicznej lub urząd obsługujący ten organ,
  

• odnosi się jedynie do czynności nałożonych przepisami prawa, dla których powołano te organy, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
  
  

Z powołanych przepisów wynika, iż organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie są podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają z tego tytułu należności, opłaty lub składki. Organy te oraz urzędy je obsługujące są natomiast podatnikami podatku od towarów i usług w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Generalnie zatem wyłączone od opodatkowania podatkiem od towarów i usług są czynności wykonywane przez podmioty prawa publicznego (organy władzy publicznej i urzędy obsługujące te organy) w ramach sprawowanego przez nie władztwa publicznego.

Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest nieposiadającą osobowości prawnej państwową jednostką budżetową działającą na podstawie art. 18a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, przy pomocy której swoje ustawowe zadania realizuje centralny organ administracji rządowej, jakim jest - zgodnie z art. 18 cyt. ustawy o drogach publicznych - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad. Wnioskodawca jest jednocześnie zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Skarb Państwa był stroną sporu cywilnoprawnego wynikłego z realizacji zawartej w 2003 r. umowy kontraktowej dotyczącej budowy odcinka autostrady. Przedmiotowy spór z Wykonawcą robót drogowych zgodnie z warunkami umowy rozstrzygany był przed Międzynarodowym Sądem Arbitrażowym Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC) według reguł określonych w Regulaminie Arbitrażowym ICC. Regulamin ten stanowi, że konkretne spory rozstrzygane są merytorycznie nie bezpośrednio przez sam organ arbitrażowy jakim jest Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy ale przez działający w jego imieniu Trybunał Arbitrażowy złożony z jednego lub trzech arbitrów. Przedmiotowy spór rozstrzygany był przez trzech arbitrów, w tym przez przewodniczącego Trybunału Arbitrażowego, wybranego do pełnienia tej funkcji bezpośrednio przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy. Ww. spór zakończył się w sierpniu 2011 r. wydanym przez Trybunał Arbitrażowy i zatwierdzonym przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy wyrokiem, który został doręczony pełnomocnikowi Wnioskodawcy w dniu 16 sierpnia 2011 r., zgodnie z którym Wnioskodawca został zobowiązany do zapłacenia kosztów arbitrażu ustalonych przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy. Koszty te obejmują wydatki i wynagrodzenia arbitrów oraz koszty administracyjne Międzynarodowej Izby Handlowej ustalone przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy. Po wykonaniu wyroku jeden z arbitrów rozstrzygających spór przekazał Wnioskodawcy informacje, iż przyznane mu wynagrodzenie za pełnienie funkcji arbitra podlega opodatkowaniu w kraju zamieszkania tego arbitra, tj. w Niemczech niemieckim podatkiem VAT.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega każde świadczenie usług na rzecz innego podmiotu, w zamian za wykonanie których jest wypłacane wynagrodzenie. Konieczne jest jednak istnienie stosunku prawnego pomiędzy usługobiorcą oraz usługodawcą, w wykonaniu którego następuje świadczenie wzajemne. Zatem z zaistniałego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi płynąć bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Mając na uwadze wskazane powyżej warunki niezbędne dla zaistnienia czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT jako świadczenie usług, odnośnie zwrotu kosztów arbitrażu, w tym wynagrodzenia arbitrów, nie są one spełnione. Wskazać bowiem należy, iż w przypadku wypłaty przez Wnioskodawcę kosztów arbitrażu, ustalonych przez Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy nie jest możliwe zidentyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia, które Sąd miałby wykonywać na rzecz podmiotu zobowiązanego do zwrotu kosztów, tj. Wnioskodawcy. Brak jest więc fundamentalnego elementu świadczenia, za które Wnioskodawca miał ponosić odpłatność.

W analizowanym przypadku nie jest również możliwe zidentyfikowanie jakiejkolwiek więzi prawnej pomiędzy Wnioskodawcą, jako jednostką organizacyjną występującą w imieniu Skarbu Państwa a arbitrem, na rzecz którego Sąd zasądza wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji arbitra. Innymi słowy, nie jest możliwa identyfikacja podmiotu świadczącego i podmiotu korzystającego z usług. Brak jest więc jednego z kluczowych elementów pozwalających mówić o świadczeniu usług za wynagrodzeniem, bardzo mocno zaakcentowanego przez TSUE m.in. w orzeczeniu z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting. We wskazanym orzeczeniu Trybunał wskazał, że świadczenie usług realizowane jest „za wynagrodzeniem” w rozumieniu artykułu 2(1) VI Dyrektywy i stąd podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

Odnosząc się do kwestii poniesienia kosztów arbitrażu przez Wnioskodawcę, jako jednostkę organizacyjną występującą w imieniu Skarbu Państwa należy zauważyć, że trudno dostrzec w tej sytuacji element wzajemności, jak i jakikolwiek związek pomiędzy usługą a wynagrodzeniem. Zapłaconej kwoty wynikającej z zasądzonego wyroku Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego nie da się połączyć z jakimkolwiek świadczeniem wzajemnym wykonywanym przez arbitra.

Mając zatem na uwadze opis stanu faktycznego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie nie dochodzi do świadczenia usługi w rozumieniu art. 8 ustawy. Wnioskodawca zaś, jako jednostka organizacyjna występująca w imieniu Skarbu Państwa, zobowiązany na mocy wyroku Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego do poniesienia kosztów arbitrażu, w tym wynagrodzenia arbitrów, nie może być uznany za usługobiorcę usług świadczonych przez arbitra, gdyż nie występuje pomiędzy tymi podmiotami żaden element tworzący stosunek zobowiązaniowy, który można byłoby uznać za świadczenie usług. Tym samym nie sposób uznać w tej sytuacji Wnioskodawcy za podatnika zobowiązanego do rozliczenia usługi zarówno w świetle art. 15 ust. 6 ustawy oraz art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy. Zainteresowany nie jest zobowiązany do wystawienia faktury ze względu na niezaistnienie usługi. W przedmiotowej sprawie nie dochodzi do obowiązku rozpoznania przez Wnioskodawcę importu usług, zgodnie z zapisem ww. art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.