INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 04 lutego 2011r. (data wpływu do tut. Biura - 07 lutego 2011r.), uzupełnionym w dniach 06 i 07 kwietnia 2011r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązku uiszczenia przez spadkobiercę podatku w związku ze zniesieniem współwłasności - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07 lutego 2011r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązku uiszczenia przez spadkobiercę podatku w związku ze zniesieniem współwłasności.

Z uwagi na stwierdzone braki formalne wniosku, pismem z dnia 30 marca 2011r. Znak: IBPB II/2/436-102/11/AŻ oraz IBPB II/1/436-103/11/AŻ wezwano wnioskodawczynię do ich uzupełnienia. Uzupełnienia dokonano w dniu 06 (opłata) i 07 kwietnia 2011r. (pozostałe braki).

W przedmiotowym wniosku został przedstawione następując stan faktyczny:

W 2007r. mąż wnioskodawczyni oraz jego brat A.P. otrzymali spadek po zmarłej matce. Przedmiotem spadku było mieszkanie spółdzielcze lokatorskie o powierzchni 55,70m². Bracia otrzymali po #189; wartości wkładu. Cały wkład wynosił 32 493,74 zł na dzień 25 października 2006r., tj. na dzień śmierci ich matki. W dniu 07 sierpnia 2007r. zmarł brat (A.P.) męża wnioskodawczyni. W dniu 06 grudnia 2007r. mąż wnioskodawczyni zapłacił podatek w urzędzie skarbowym od swojej części spadku. W dniu 16 czerwca 2008r. postanowieniem Sądu Rejonowego spadek po zmarłym A.P. nabyły jego dzieci A.G. i L.B., po połowie. W dniu 25 stycznia 2011r. oboje zostali spłaceni po 8.123,43 zł; tym samym zrzekli się praw do mieszkania i mąż wnioskodawczyni został jedynym właścicielem wkładu mieszkaniowego i głównym najemcą mieszkania. W dniu 25 stycznia 2011r. mąż wnioskodawczyni zmarł nagle w godzinach nocnych. O śmierci męża wnioskodawczyni dowiedziała się następnego dnia. Wnioskodawczyni oświadcza, iż została wdową z 5 - letnim niepełnosprawnym dzieckiem. Jedynym jej dochodem jest zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 520 zł. Jej dziecko wymaga specjalnej troski z uwagi na to wnioskodawczyni nie może podjąć żadnej pracy.

W uzupełnieniu wnioskodawczyni wskazała, iż przyjęła spadek po mężu. Jeśli będzie zmuszona zapłacić podatek od spadku to prosi o umorzenie tego podatku ze względu na ciężkie warunki materialne. Wnioskodawczyni wskazała, iż znaczą część dochodów pochłaniają wydatki związane z leczeniem i częstymi wyjazdami do kliniki. Jedynym obecnie dochodem jest niska renta rodzinna i świadczenie pielęgnacyjne na dziecko. Dziecko wymaga opieki ze względu na wadę rączek.

W związku z powyższym zadano następujące m.in. pytanie:

Czy wnioskodawczyni musi zapłacić podatek i złożyć deklarację po zmarłym mężu w związku ze zniesieniem współwłasności...

Zdaniem wnioskodawczyni nie powinna płacić w imieniu zmarłego męża żadnego podatku, bo jeden raz został już zapłacony. Wnioskodawczyni wskazała, iż jeśli będzie zmuszona do zapłaty podatku to prosi o jego umorzenie ze względu na ciężkie warunki materialne.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawczyni dotycząca podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązku uiszczenia przez spadkobiercę podatku w związku ze zniesieniem współwłasności. W pozostałym zakresie wydano odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ww. ustawy, podatkowi temu podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Stosownie do art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego może należeć do jednej osoby albo do małżonków (art. 9 ust. 5 ww. ustawy).

Ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu związany jest wkład mieszkaniowy, który członkowie spółdzielni są obowiązani wnieść w celu uczestniczenia w pokryciu kosztów budowy lokalu. Wykluczenie możliwości dziedziczenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu nie narusza uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu mieszkaniowego związanego z takim prawem, co zostało uregulowane w art. 14 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zgodnie z art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 i nast. k.c.) Zniesienie to może nastąpić poprzez podział rzeczy wspólnej, przyznanie tej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli lub sprzedaż rzeczy. Zniesienie współwłasności może więc polegać na dokonaniu podziału rzeczy wspólnej. Nowe rzeczy powstałe w wyniku podziału fizycznego stanowią wyłączną własność poszczególnych współwłaścicieli.

Podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności, w myśl powołanej wyżej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Jeżeli jednak podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, to stosownie do art. 6 ust. 3 ustawy – organ wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny. Natomiast w przypadku, gdy podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik (art. 6 ust. 4 cyt. ustawy).

Obowiązek podatkowy na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy określa stawki podatku, które wynoszą od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

1. przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,
2. przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%.
   
   

W myśl art. 4 pkt 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru (PCC-3), oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż w 2007r. mąż wnioskodawczyni oraz jego brat otrzymali spadek po zmarłej matce. Przedmiotem spadku był wkład mieszkaniowy związany z lokalem mieszkalnym o powierzchni 55,70m². Bracia otrzymali po #189; wartości wkładu. W dniu 07 sierpnia 2007r. zmarł brat męża wnioskodawczyni, po którym spadek nabyło dwoje jego dzieci. W dniu 25 stycznia 2011r. mąż wnioskodawczyni dokonał spłaty na ich rzecz po 8.123,43 zł, tym samym został jedynym właścicielem wkładu mieszkaniowego i głównym najemcą mieszkania. W dniu 25 stycznia 2011r. mąż wnioskodawczyni zmarł nagle w godzinach nocnych. W uzupełnieniu wniosku wnioskodawczyni wskazała, iż spadek po mężu przyjęła.

Umowne zniesienie współwłasności podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych wyłącznie w części dotyczącej spłat lub dopłat. Jest to zgodne z ogólną ideą objęcia obowiązkiem podatkowym na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przede wszystkim odpłatnych czynności cywilnoprawnych. Obowiązek spłaty lub dopłaty ciąży na tym współuprawnionym (współwłaścicielu), który uzyskuje aktywa w następstwie zniesienia współwłasności o wartości ponad swój udział. Spłata stanowi zatem świadczenie pieniężne na rzecz innego współuprawnionego stanowiące równowartość jego udziału, zaś dopłata – świadczenie uzupełniające wartość jego udziału.

W związku z powyższym zawarta przez męża wnioskodawczyni umowa o zniesienie współwłasności wkładu, dokonana ze spłatą na rzecz pozostałych współuprawnionych, na mocy której to umowy mąż wnioskodawczyni został jedynym właścicielem wkładu mieszkaniowego, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych Podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest wartość rynkowa udziałów współwłaścicieli zbywających swoje udziały we wkładzie mieszkaniowym nabyte przez drugiego ze współwłaścicieli – tj. męża wnioskodawczyni, czyli wartość rynkowa nabywanej rzeczy ponad wartość dotychczasowego udziału przysługującego jej mężowi we współwłasności.

Stosownie do uregulowań art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

Powołany przepis ustanawia generalną zasadę, iż spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

Z kolei zgodnie z art. 98 § 1 Ordynacji podatkowej do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.

Cytowany przepis odsyła, w zakresie odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy, do przepisów kodeksu cywilnego, regulujących problematykę przyjęcia i odrzucenia spadku oraz odpowiedzialność za długi spadkowe. Zakres omawianej odpowiedzialności zależy w istocie od sposobu nabycia spadku. Z postanowień art. 1012 Kodeksu cywilnego wynika, że spadkobierca może przyjąć spadek albo bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), albo przyjąć z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza). Istnieje również możliwość odrzucenia spadku. Analiza art. 1031 Kodeksu cywilnego prowadzi natomiast do wniosku, iż przy prostym przyjęciu spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia, zaś przy przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza jego odpowiedzialność ulega ograniczeniu do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Z punktu widzenia prawa podatkowego omówione zasady powodują, że proste przyjęcie spadku oznacza, iż następca prawny odpowiada za należności wymienione w art. 98 Ordynacji podatkowej całym swoim majątkiem. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiedzialność następcy prawnego nie może przekroczyć wartości przysporzenia majątkowego, uzyskanego przez spadkobiercę.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, iż jako że wnioskodawczyni przyjęła spadek po mężu przejęła ona również przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Skoro zatem obowiązek podatkowy z tytułu zniesienia współwłasności w części dotyczącej spłat powstał przed śmiercią męża wnioskodawczyni jednakże nie złożył on deklaracji i nie uiścił podatku, to obowiązek uiszczenia podatku będzie ciążył na wnioskodawczyni, na mocy stosownej decyzji wydanej przez organ podatkowy na podstawie art. 100 Ordynacji podatkowej. Stosownie do jego brzmienia organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają w odrębnych decyzjach o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku (§ 1 art. 100 Ordynacji podatkowej). W decyzji organ podatkowy określa wysokość znanych w dniu otwarcia spadku zobowiązań spadkodawcy, o których mowa w art. 98 § 1 i 2, z zastrzeżeniem § 2a (§ 2). Wydając decyzję, organ podatkowy określa prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość poniesionej straty uprawniającej spadkobierców do skorzystania, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, z ulg podatkowych, wysokość nadpłaty lub zwrotu podatku, jeżeli ich wysokość jest inna niż wykazana w deklaracji złożonej przez spadkodawcę albo spadkodawca deklaracji nie złożył (§ 2a). Powyższe oznacza, iż wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do złożenia deklaracji PCC-3, bowiem to nie ona jest podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu przedmiotowego zniesienia współwłasności, jednakże zobowiązana będzie, po otrzymaniu stosownej decyzji organu podatkowego do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

Należy jednakże zwrócić uwagę, iż jeżeli zniesienie współwłasności nastąpiło w formie aktu notarialnego podatek od dokonywanej czynności powinien zostać pobrany już przez notariusza i nie ma wówczas obowiązku składania deklaracji. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 2 ustawy notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Wobec powyższego nie można się zgodzić ze stanowiskiem wnioskodawczyni, iż nie powinna płacić w imieniu zmarłego męża żadnego podatku, bo jeden raz został już zapłacony. Uiszczenie przez męża wnioskodawczyni podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po matce w wysokości odpowiadającej jego udziałowi w spadku jest odrębnym tytułem od uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych w związku ze zniesieniem współwłasności w części dotyczącej spłat i dopłat, a zatem nabycia przez męża wnioskodawczyni udziału, który przekraczał wartość udziału nabytego tytułem spadku. Od tej części nie uiszczał zatem mąż wnioskodawczyni podatku od spadków i darowizn.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.