Powrót

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 10 września 2012 r. (data wpływu 13 września 2012 r.), uzupełnionym w dniu 22 października 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji do właściwego źródła przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej z urzędu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji do właściwego źródła przychodów uzyskiwanych z tytułu świadczenia usług pomocy prawnej z urzędu.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14f § 1 i § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z czym pismem z dnia 12 października 2012 r. znak ILPB1/415-894/12-2/AG na podstawie art. 169 § 1 i § 2 tej ustawy wezwano Wnioskodawczynię do usunięcia braków w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie skutecznie doręczono w dniu 17 października 2012 r., a w dniu 22 października 2012 r. wniosek uzupełniono (nadano w polskiej placówce pocztowej w dniu 18 października 2012 r.).

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni jest wspólniczką kancelarii radcowskiej, działającej w formie spółki cywilnej. Posiada wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Okręgowa Izba Radców Prawnych wskazuje Wnioskodawczynię cyklicznie do świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Po wykonanej usłudze Wnioskodawczyni wystawia fakturę VAT z ramienia kancelarii radców prawnych, która podlega ewidencji w książce przychodów i rozchodów.

Sąd rejonowy bądź okręgowy, który jest płatnikiem wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu kwalifikuje ją jako działalność wykonywaną osobiście na podstawie umowy zlecenia i potrąca zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Po zakończeniu roku obrachunkowego sąd wystawia PIT-11. Kwota wynagrodzenia, o którym mowa wyżej ujęta jest w przychodzie kancelarii i od sumy dochodów Zainteresowana odprowadza podatek dochodowy z uwzględnieniem zapłaconych zaliczek, również zaliczki potrąconej i zapłaconej przez sąd. Zaliczki pobrane przez sąd wpisywane są w odpowiednią pozycję działalności gospodarczej, co kwestionuje urząd skarbowy, który posiada PIT-11 wystawiony przez sąd.

Powstaje zatem rozbieżność stanowisk i zdaniem urzędu błędnie wypełniony PIT roczny. Podczas składania faktury w sądzie, Wnioskodawczyni powoływała się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2011 r., sygn. akt II FSK 1532/10, który w uzasadnieniu wyraźnie określa, iż pomoc udzielaną z urzędu należy traktować jako źródło przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, a nie z działalności wykonywanej osobiście. Sąd, któremu przedłożono ksero wyroku wraz z fakturą VAT uważa, że wyrok NSA miałby zastosowanie, gdyby sąd w wyroku przyznał wynagrodzenie na rzecz kancelarii, a nie radcy prawnego stawającego w procesie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy pomoc prawną udzielaną z urzędu należy kwalifikować jako źródło przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3, czy też jako działalność wykonywaną osobiście z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem czy zaliczkę na podatek dochodowy uiszcza radca prawny w ramach kancelarii radców prawnych, czy sąd na podstawie art. 13 pkt 6 ustawy jw., wystawiając po zakończeniu roku PIT-11...

Zdaniem Wnioskodawczyni, wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu przez radcę prawnego, działającego w ramach kancelarii radców prawnych, prowadzonej na podstawie umowy spółki cywilnej, należy rozliczać wyłącznie z pozarolniczej działalności gospodarczej poprzez wliczenie wystawionej faktury VAT do przychodów z kancelarii, co odpowiada kwalifikacji przychodów określonych w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pobranie przez sąd zaliczki na podatek dochodowy z tytułu przychodów z działalności wykonywanej osobiście i wystawienie PIT-11 jest nieprawidłowe, bez względu na zapis w sentencji wyroku, czy koszty zastępstwa procesowego sąd przyznaje radcy czy kancelarii (z takim rozstrzygnięciem Wnioskodawczyni nie spotkała się w dotychczasowej praktyce i uważa, że treść wyroku jest wyłączną domeną sądu i nie ma wpływu na jego kształt). Przyjmując fakturę VAT wystawioną przez kancelarię, sąd powinien całe przyznane wynagrodzenie, tj. bez potrącania zaliczki przekazać na rachunek wskazany w fakturze, czyli rachunek kancelarii. Prezentowane stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt II FSK 1532/10 jest zbieżne ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, jednak nie jest przez sądy respektowane. Zdaniem NSA, a zarazem Wnioskodawczyni, pomiędzy pełnomocnikiem wyznaczonym z urzędu, a sądem nie powstaje żaden stosunek prawny, ani cywilnoprawny ani o charakterze publicznoprawnym. W tej sytuacji przyjmowanie przez sąd, że „urzędówka” to działalność wykonywana osobiście jest błędne.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) źródłem przychodów jest działalność wykonywana osobiście. Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zatem pozarolnicza działalność gospodarcza i działalność wykonywana osobiście stanowią odrębne źródła przychodów.

Stosownie do treści art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Tak więc, dla celów podatkowych działalność prowadzona przez podatnika może być uznana za działalność gospodarczą pod warunkiem, że uzyskanych przychodów nie można zaliczyć do źródeł przychodów, o których mowa wyżej, tj. np. do działalności wykonywanej osobiście.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawczyni, prowadząca działalność gospodarczą w formie kancelarii radcowskiej (spółka cywilna) świadczy pomoc prawną z urzędu ze wskazania Okręgowej Izby Radców Prawnych.

Z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) wynika, iż radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce: cywilnej lub jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej.

Powyżej wskazana forma jest środkiem pomocniczym do prowadzenia działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Radcy prawni są ograniczeni w wyborze formy prawnej prowadzenia działalności zawodowej. Ponadto radcy prawni są zobowiązani do świadczenia z urzędu pomocy prawnej.

Z kolei stosownie do treści art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sadami i urzędami. Zgodnie z art. 7 ww. ustawy, pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii prawnych, zastępstwo prawne i procesowe.

W myśl art. 14 ww. ustawy, radca prawny prowadzi samodzielnie sprawy przed organami orzekającymi, dbając o należyte wykorzystanie przewidzianych przez prawo środków dla ochrony uzasadnionych interesów jednostki organizacyjnej.

Radca prawny, bez względu na sposób wykonywania zawodu ma przy tym zawodowy i korporacyjny obowiązek prowadzenia sprawy z urzędu.

Należy przy tym podkreślić, że to sąd w trybie art. 117 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego decyduje o uwzględnieniu wniosku strony o ustanowienie dla niej radcy prawnego określonego w § 1 tego przepisu (w sprawach objętych treścią tej ustawy). Ustanowienie przez sąd radcy prawnego powoduje powstanie obowiązków i uprawnień właściwej okręgowej izby radców prawnych w zakresie wyznaczenia konkretnej osoby pełnomocnika z urzędu (art. 117³ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego – Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.).

Podobnie zgodnie z art. 254 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Nie ma przy tym znaczenia, czy sąd zleca świadczenie pomocy prawnej z urzędu bezpośrednio, czy pośrednio (w trybie art. 253 tej ustawy z udziałem okręgowej izby radców prawnych).

Przechodząc na grunt ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Ustawodawca wyraźnie rozróżnił w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej, wskazując je w art. 10 ust. 1 pkt 2 i 3 wymienionej ustawy. Podział, o którym mowa, ma - jeśli uwzględnić literalne brzmienie przepisów ustawy i wyniki wykładni systemowej - charakter rozłączny. Konsekwencją tego podziału są przyjęte przez ustawodawcę, szczegółowe regulacje dotyczące obowiązku naliczania i pobierania zaliczek na podatek od należności wskazanych w ustawie, z tytułu wykonywanych osobiście przez podatnika, rodzajów działalności.

Wyodrębnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście, przychodów osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności - przy jednoczesnym zdefiniowaniu na użytek tej ustawy pojęcia pozarolniczej działalności gospodarczej - nie pozostawia wątpliwości, że źródłem tych przychodów nie jest pozarolnicza działalność gospodarcza, lecz zawsze działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy.

Z treści tego przepisu wynika, że warunkiem uznania świadczeń otrzymanych przez osobę wykonującą czynność zleconą przez sąd za przychód z działalności wykonywanej osobiście, jest aby uprawnienie podmiotu zlecającego wykonanie takiej czynności wynikało z przepisów prawa. Jednocześnie ustawodawca w tych regulacjach wyraźnie akcentuje, że chodzi o "przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności".

W tym miejscu należy podkreślić, że pomocy prawnej z urzędu na zlecenie sądu udziela osobiście radca prawny, a nie spółka cywilna, w ramach której radca prawny wykonuje swój zawód. W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia fakt, czy radca prawny wykonuje zawód w kancelarii radcowskiej, czy jest wspólnikiem spółki cywilnej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu.

Nie można się zatem zgodzić ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, iż pomiędzy pełnomocnikiem wyznaczonym z urzędu (Zainteresowana), a sądem nie powstaje żaden stosunek prawny, ani cywilny, czy o charakterze publicznoprawnym, a wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej z urzędu jest należnością spółki osobowej, a nie wyznaczonego radcy prawnego.

Podkreślić należy, iż istotą pomocy prawnej z urzędu jest uznanie zasadności wniosku wnoszącego o tę pomoc, a skoro tak to od decyzji/zlecenia sądu zależy możliwość jej świadczenia. Zatem to z decyzji sądu, która ma swoją legitymację w przepisach prawa, wynika ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Zatem to nie spółce (kancelarii) sąd zleca świadczenie pomocy prawnej z urzędu lecz radcy prawnemu i bez znaczenia pozostaje w jakiej formie organizacyjnej wykonuje on świadczenie tej pomocy.

Na gruncie prawa podatkowego nie ma przeszkód, aby osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, równolegle wykonywały określone czynności na przykład na zlecenie sądu i osiągały z tego tytułu przychody, o których mowa w przepisie art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże przychodów tych nie należy łączyć z przychodami z działalności gospodarczej.

Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu jest spoczywający na organach dokonujących wypłaty przedmiotowych kwot, obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 41 ust. 1 ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.

Zatem płatnicy są obowiązani do poboru zaliczek na podatek dochodowy w wysokości 18% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów, w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 ww. ustawy.

Stosownie do treści art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Jednakże w przypadku, gdy podatek został pobrany zgodnie z art. 30a ust. 2a, płatnicy, o których mowa w art. 41 ust. 10, przekazują kwotę tego podatku na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

W myśl art. 42 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani przesłać podatnikom, o których mowa w art. 3 ust. 1, oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzone według ustalonego wzoru, tj. PIT-11

Reasumując, pomoc prawną udzielaną z urzędu należy kwalifikować jako działalność wykonywaną osobiście, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zaliczkę na podatek dochodowy uiszcza sąd, wystawiając po zakończeniu roku PIT-11.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnośnie powołanego przez Wnioskodawczynię wyroku należy stwierdzić, iż w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyroki nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację. Organ nie może zatem potwierdzić stanowiska Wnioskodawczyni w oparciu o powołany wyrok. Zauważyć również należy, iż orzecznictwo zapadłe w podobnych sprawach nie jest jednolite. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. II FSK 1009/10 potwierdza stanowisko Organu przedstawione w treści niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Powrót