INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 18 kwietnia 2011 r. (data wpływu 22 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia spadkobiercy kredytu zaciągniętego przez spadkodawcę – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia spadkobiercy kredytu zaciągniętego przez spadkodawcę

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 20 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni podpisała ugodę z bankiem ustalającą zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu przez zmarłą w 2008 r. matkę. W umowie ugody ustalono, że Wnioskodawczyni zobowiązuje się do spłaty kwot 796,96 zł oraz 3186,76 zł (łącznie 3983,72 zł) jako części kapitału kredytu ciążącego na matce. W dniu 13 stycznia 2010 r. stan zadłużenia wynosił 10.669,24 zł, na co składały się: kapitał w kwocie 7.966,91 zł, odsetki w kwocie 2.682,33 zł oraz koszty w wysokości 20 zł.

W lutym 2011 r. Wnioskodawczyni otrzymała od Banku PIT-8C, w którym po stronie przychodów uwzględniono redukcję odsetek karnych w wysokości 2.054,07 zł oraz redukcję kapitału w wysokości 4.780,15 zł. W chwili podpisywania ugody Wnioskodawczyni nie była prawem zobowiązana do przystąpienia do długu, bowiem postępowanie spadkowe nie zostało zakończone, a Wnioskodawczyni miała prawo odrzucić spadek.

Po analizie treści wniosku, mając na względzie zakres kompetencji przyznanej tutejszemu organowi i treść przepisu art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa przyjęto, iż na podstawie przedstawionego we wniosku stanu faktycznego intencją Wnioskodawczyni było uzyskanie odpowiedzi na pytanie:

Czy kwota umorzonego kapitału i odsetek stanowi dla Wnioskodawczyni przychód podlegający opodatkowaniu...

Zdaniem Wnioskodawczyni, w wyniku przystąpienia do zobowiązania matki, zobowiązała się do spłaty wyłącznie kwoty 3.983,72 zł, natomiast bank umorzył pozostałą część zobowiązania nieżyjącej matki Wnioskodawczyni.

Ze względu na fakt, iż przystąpiła do spłaty zobowiązania jedynie do ww. kwoty, Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż umorzenie kapitału i odsetek przekraczających tę wysokość nie rodzi obowiązku podatkowego. Ponadto Wnioskodawczyni wskazuje, iż nigdy nie była w posiadaniu kwoty pozostawionej przez bank do dyspozycji kredytobiorczyni, nie odniosła więc materialnej korzyści w postaci umorzenia kapitału i odsetek, nie była również stroną umowy kredytowej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Stosownie do art. 11 ust. 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Stosownie do art. 922 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, chyba że są ściśle związane z osobą zmarłego lub przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Bezspornie umowa kredytu nie należy do żadnego ze wskazanych wyjątków art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy czym należy, iż art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkobiercy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki czy kredytu.

Ponadto w myśl art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. W przytoczonym kontekście odpowiedzialność ta będzie rozumiana jako normatywna możliwość zaspokojenia się wierzyciela z majątku dłużnika w drodze postępowania egzekucyjnego, a zatem polega ona na tym, że wierzyciel spadkowy (tj. osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Z analizy treści wniosku wynika iż, w dniu 20 stycznia 2010 r. Wnioskodawczyni podpisała ugodę z bankiem ustalającą zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu przez zmarłą w 2008 r. matkę. W umowie ugody ustalono, że Wnioskodawczyni zobowiązuje się do spłaty kwot 796,96 zł oraz 3.186,76 zł (łącznie 3.983,72 zł) jako części kapitału kredytu ciążącego na matce, natomiast pozostała kwota została Wnioskodawczyni umorzona. W dniu 13 stycznia 2010 r. stan zadłużenia wynosił 10.669,24 zł, na co składały się: kapitał w kwocie 7.966,91 zł, odsetki w kwocie 2.682,33 zł oraz koszty w wysokości 20 zł.

W lutym 2011 r. Wnioskodawczyni otrzymała od Banku PIT-8C, w którym po stronie przychodów uwzględniono umorzenie odsetek karnych w wysokości 2.054,07 zł oraz redukcję kapitału w wysokości 4.780,15 zł.

W kwestii zawarcia ugody należy stwierdzić, że jest ona – jako jeden z typów umowy – regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Stwierdzić zatem należy, że zawarta przez Wnioskodawczynię ugoda z bankiem doprowadziła do zwolnienia z pozostałej części długu z tytułu zaciągniętego przez spadkodawcę kredytu (tj. kapitału i odsetek), jednak jego podstawą była umowa o kredyt. To właśnie ta umowa egzemplifikowała łączący Wnioskodawczynię (na mocy dziedziczenia po zmarłej kredytobiorczyni) i bank stosunek prawny. Zatem to ona w ostateczności zdeterminowała porozumienie do jakiego doszły strony, a ewentualne wzajemne ustępstwa nie spowodowały powstania nowego stosunku prawnego.

Wobec powyższego, poczynione przez Wnioskodawczynię w związku z zawartą ugodą ustępstwo w postaci spłaty części kapitału i odsetek od kredytu w zamian za zwolnienie przez bank z zapłaty reszty zobowiązania, przemawia za uznaniem Wnioskodawczyni za dłużnika z tytułu zaciągniętego kredytu, bowiem nie mając takiego statusu nie mogłaby zawrzeć wspomnianego porozumienia.

Zatem, w sytuacji przedstawionej we wniosku, gdzie Wnioskodawczyni (będąca spadkobiercą) na podstawie ugody spłaciła część kapitału i odsetek związanych z kredytem zaciągniętym przez spadkodawcę, w zamian za umorzenie pozostałej części kapitału i odsetek, uzyskała nieodpłatne świadczenie którego wartość odpowiada kwocie umorzonych zobowiązań. Bez znaczenia pozostaje fakt, iż postępowanie spadkowe nie zostało zakończone.

Dla celów podatkowych przyjmuje się bowiem, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, iż w wyniku umorzenia części kapitału i odsetek od kredytu zaciągniętego przez spadkodawcę, Wnioskodawczyni uzyskała podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł o którym mowa w art. 20 ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.