2019.11.25 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.596.2019.2.AS
z 25 listopada 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 2 września 2019 r. (data wpływu 10 września 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 12 listopada 2019 r. (data wpływu 18 listopada 2019 r.) w odpowiedzi na wezwanie z dnia 31 października 2019 r. (doręczone dnia 5 listopada 2019 r.) oraz pismem z dnia 15 listopada 2019 r. (data wpływu 20 listopada 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonych usług polegających na zarządzaniu portfelami aktywów podstawowych funduszy inwestycyjnych zamkniętych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 września 2019 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku świadczonych usług polegających na zarządzaniu portfelami aktywów podstawowych funduszy inwestycyjnych zamkniętych.

Wniosek uzupełniono pismem z dnia 12 listopada 2019 r. (data wpływu 18 listopada 2019 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie z dnia 31 października 2019 r. (doręczone dnia 5 listopada 2019 r.) oraz pismem z dnia 15 listopada 2019 r. (data wpływu 20 listopada 2019 r.)

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością [dalej: Spółka lub Wnioskodawca] będzie zawierać umowy z towarzystwami funduszy inwestycyjnych [dalej: TFI], na podstawie których będzie świadczyć usługi polegające na zarządzaniu portfelami aktywów podstawowych [dalej: Portfele] funduszy inwestycyjnych zamkniętych [dalej: Fundusze] reprezentowanych /zarządzanych przez dane TFI (obok Portfeli w ramach Funduszy funkcjonują również portfele aktywów płynnych).

Powyższe działania wpisują się w zadeklarowany przez Spółkę przedmiot jej działalności obejmujący w szczególności działalność związaną z zarządzaniem funduszami (PKD 66.30.Z).

TFI (z którymi Spółka będzie zawierać umowy) prowadzą działalność zarządzania funduszami zgodnie z ustawą z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi [tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1355 ze zm.; dalej: ustawa UFI]. Zgodnie z art. 45 tej ustawy przedmiotem działalności TFI jest m.in. tworzenie funduszy inwestycyjnych i subfunduszy, zarządzanie nimi i reprezentowanie funduszy inwestycyjnych w stosunkach z osobami trzecimi.

Zgodnie z planowanymi umowami szczegółowy zakres usług świadczonych przez Spółkę na rzecz Funduszy będzie wyglądał następująco:

usługi dotyczące nabywania aktywów do Portfeli, w tym w szczególności:
1. dokonywanie analiz rynkowych i poszukiwanie spółek niepublicznych, których akcje lub udziały lub inne instrumenty finansowe będą potencjalnie przedmiotem inwestycji Funduszy w ramach Portfeli oraz innych aktywów, które mogą być przedmiotem lokat Funduszy w ramach Portfeli;
2. negocjowanie warunków i opracowywanie projektów umów ze spółkami niepublicznymi lub ich akcjonariuszami bądź udziałowcami, oraz wszelkich innych dokumentów związanych z nabyciem praw majątkowych stanowiących (bezpośrednio lub pośrednio) przedmiot lokat w ramach Portfeli, w tym w szczególności umów inwestycyjnych określających prawa i obowiązki Funduszy dotyczące danej spółki;
3. dokonywanie wszelkich czynności o charakterze faktycznym lub prawnym (do których podjęcia Spółka zostanie upoważniona przez TFI) związanych z nabyciem praw majątkowych stanowiących przedmiot lokat w ramach Portfeli;
usługi dotyczące zarządzania aktywami wchodzącymi w skład Portfeli, w tym w szczególności:
1. obsługa procesu zwiększania wartości lokat wchodzących w skład Portfeli polegająca w szczególności na:
  - zapewnianiu wsparcia strategicznego i operacyjnego na rzecz danej spółki niepublicznej,
  - sprawowaniu nadzoru właścicielskiego nad funkcjonowaniem danej spółki niepublicznej, w szczególności poprzez wykonywanie na podstawie szczególnego pełnomocnictwa udzielonego przez TFI praw korporacyjnych przysługujących Funduszom;
2. przeprowadzanie analiz ekonomicznych oraz zapewnianie sporządzania wszelkich innych analiz dotyczących spółek niepublicznych, ich praw udziałowych lub innych instrumentów emitowanych przez spółki niepubliczne stanowiących przedmiot lokat Funduszy w ramach Portfeli (tzw. analiza due dilligence);
3. przeprowadzenie własnych analiz rynkowych, a także korzystanie z zewnętrznych źródeł informacji niezbędnych do podejmowania decyzji inwestycyjnych, optymalizujących strukturę Portfeli pod względem płynności, ryzyka stóp procentowych oraz uwzględniających zapotrzebowanie Funduszy na środki płynne;
4. sprawowanie kontroli nad realizacją całej inwestycji związanej z nabyciem lub zbyciem aktywów, w tym poprzez odpowiednie wykonywanie (bezpośrednio lub pośrednio) uprawnień właścicielskich w spółkach, których akcje, udziały lub udziałowe papiery wartościowe stanowią przedmiot lokat Funduszy;
5. zapewnianie obejmowania przez spółki akcji/udziałów spółek, z zachowaniem kontroli Funduszy nad daną spółką, w tym w szczególności poprzez zagwarantowanie odpowiedniego brzmienia umów spółki lub statutów tych spółek, w szczególności poprzez zapewnienie szerokich uprawnień dla organów właścicielskich, umożliwiających Funduszom sprawowanie kontroli nad tymi spółkami również pośrednio poprzez inne spółki wchodzące w skład struktury projektu;
6. zapewnianie, że do organów spółek portfelowych i ich spółek zależnych będą powoływane osoby posiadające odpowiednie doświadczenie oraz przygotowane teoretycznie oraz w stosunku do których nie będą zachodzić określone okoliczności (np. skazanie prawomocnym wyrokiem za przestępstwo składania fałszywych zeznań);
7. zapewnianie działań zmierzających do realizacji celu inwestycyjnego Funduszy, w tym poprzez dołożenie najwyższej staranności celem wzrostu wartości aktywów Funduszy poprzez wpływ na zarządzanie i prowadzenie działalności inwestycyjnej spółek portfelowych i spółek od nich zależnych stosownie do możliwego wpływu Funduszy na organy tych spółek;
8. podejmowanie decyzji inwestycyjnych, optymalizujących strukturę portfela pod względem płynności, ryzyka stóp procentowych oraz uwzględniających zapotrzebowanie Funduszy na środki płynne;
usługi dotyczące zbycia aktywów wchodzących w skład Portfeli, tj. w szczególności wypracowanie koncepcji oraz przeprowadzenie procedur wyjścia Funduszy z inwestycji w ramach Portfeli, w tym w szczególności:
1. wyszukiwanie podmiotów, które nabędą aktywa będące przedmiotem lokat;
2. negocjowanie warunków i opracowywanie projektów umów oraz wszelkich innych dokumentów stanowiących przedmiot lokat w ramach Portfeli;
3. zapewnianie transferu środków pieniężnych pochodzących ze zrealizowanych przez spółki portfelowe oraz ich spółki zależne inwestycji;
4. dokonywanie wszelkich czynności o charakterze faktycznym lub prawnym (do których podjęcia Spółka zostanie upoważniona przez TFI) związanych ze zbyciem praw majątkowych stanowiących przedmiot lokat w ramach Portfeli;
usługi dotyczące wyboru, na każdym z etapów procesu inwestycyjnego, zewnętrznych doradców, o ile korzystanie z ich usług okaże się konieczne oraz współpraca z takimi doradcami;
usługi w zakresie innych spraw zleconych przez TFI niezbędnych do wykonania przez Spółkę usług określonych w umowie;

[dalej łącznie jako: Usługi],

Nabywanie i zbywanie aktywów w ramach Portfeli będzie się odbywało na podstawie sporządzonych przez Spółkę rekomendacji inwestycyjnych. Wnioskodawca będzie zobowiązany do przedstawienia TFI ww. rekomendacji przed każdą planowaną transakcją. TFI będą miały możliwość wniesienia sprzeciwu wobec przedmiotowych rekomendacji jedynie w sytuacji, gdyby ich realizacja zagrażała interesom uczestników Funduszy, bądź naruszała przepisy obowiązującego prawa (w tym statuty Funduszy). Na podstawie rekomendacji inwestycyjnych sporządzonych przez Spółkę TFI udzielą jej pełnomocnictwa do dokonania określonych czynności (np. zbycia aktywów). Ponadto nabycie lub zbycie przez Fundusze, w całości lub w części, poszczególnych lokat wchodzących w skład Portfeli będzie wymagało zgody Zgromadzeń Inwestorów Funduszy.

Na podstawie zawieranych umów Spółka nie będzie uprawniona - bez uzyskania zgody zarządu TFI - do zaciągania w imieniu Funduszy pożyczek i kredytów oraz do emisji instrumentów finansowych.

TFI uzyska stosowną zgodę Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 46 ust. 3a ustawy UFI, w celu zawarcia ze Spółką umów o zarządzanie Portfelami.

Zgodnie z zapisami planowanych umów - z uwagi na fakt, iż ich celem jest przeniesienie działalności w zakresie zarządzania Portfelami na Spółkę - zwolni ona TFI, w pełni i skutecznie, z odpowiedzialności wobec osób trzecich z tytułu wszelkich strat, szkód, kosztów i wydatków, zobowiązań, roszczeń, żądań, dochodzeń lub postępowań z samego tylko faktu wykonywania Usług. TFI będą ponosić odpowiedzialność jedynie w zakresie, w jakim ww. roszczenia będą wynikały z ich działania lub zaniechania.

W zamian za świadczenie Usług Spółce należne będzie wynagrodzenie na zasadach określonych w umowach z TFI.

W piśmie uzupełniającym z dnia 12 listopada 2019 r. (data wpływu 18 listopada 2019 r.) Wnioskodawca wskazał, że fundusze, w odniesieniu do których Wnioskodawca będzie z Towarzystwami Funduszy Inwestycyjnych (TFI) zawierał umowy o świadczenie usług, stanowią fundusze inwestycyjne zamknięte, wśród których będą się również znajdować fundusze inwestycyjne zamknięte aktywów niepublicznych (dalej: Usługi).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt a) Dyrektywy ZAFI, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi [dalej: AFI] są przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania, w tym subfundusze takich przedsiębiorstw, które:

pozyskują kapitał od wielu inwestorów z myślą o inwestowaniu go zgodnie z określoną polityką inwestycyjną z korzyścią dla tych inwestorów; oraz
nie potrzebują zezwolenia na mocy art. 5 dyrektywy 2009/65/WE.

W myśl art. 2 pkt 10a ustawy FI (która stanowi implementację Dyrektywy) ilekroć w ustawie jest mowa o AFI rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

Z kolei zgodnie z art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy FI fundusze inwestycyjne zamknięte stanowią AFI. Ponadto należy wskazać, iż w myśl art. 196 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy FI, AFI stanowi również fundusz inwestycyjny aktywów niepublicznych.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż Fundusze stanowią/będą stanowić AFI w rozumieniu ustawy FI oraz Dyrektywy ZAFI.

W odniesieniu do pytania: „Czy Wnioskodawca zarządza ryzykiem inwestycyjnym? Czy Wnioskodawca podejmuje decyzje w zakresie prowadzonych inwestycji?” Wnioskodawca w pierwszej kolejności wskazał, iż zgodnie z art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Ordynacja podatkowa [Tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej Ordynacja podatkowa] składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Z kolei zgodnie z art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, interpretacja indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Biorąc pod uwagę treść ww. przepisów należy wskazać, iż na składającego wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej nałożony został obowiązek wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Sformułowanie przez ustawodawcę ww. wymogu wynika z charakteru postępowania o wydanie interpretacji indywidualnej, w którym organ nie jest uprawniony do ustalania stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego we własnym zakresie. W przedmiotowym postępowaniu nie przeprowadza się m.in. postępowania dowodowego. W efekcie w celu uczynienia możliwym wydania interpretacji indywidualnej wnioskodawca został przez ustawodawcę zobowiązany do przedstawienia wyczerpującego opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego.

Następnie koniecznym jest wyjaśnienie, co należy rozumieć pod pojęciem „wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego”, o którym mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej. Przedstawione przez wnioskodawcę stan faktyczny/zdarzenie przyszłe należy uznać za wyczerpujące, jeżeli na ich podstawie organ podatkowy może bez żadnych wątpliwości udzielić informacji w zakresie zastosowania przepisów podatkowych. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 maja 2015 r. [Sygn. II FSK 1201/13]: „Wyczerpująco przedstawiony (zaistniały bądź przewidywany) stan faktyczny, to taki, na podstawie którego można w sposób pewny i nieuzasadniający żadnych przedmiotowych wątpliwości udzielić informacji w zakresie możliwości zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, w razie potrzeby dokonując także operatywnej wykładni adekwatnych do niego przepisów”.

Biorąc powyższe pod uwagę, w opinii Spółki, przedstawiony przez nią we Wniosku opis zdarzenia przyszłego był/jest wyczerpujący. Należy wskazać, że pytanie zadane we Wniosku dotyczy właśnie oceny - przez pryzmat charakteru wykonywanych w ich ramach czynności/pełnionych przez Spółkę funkcji - usług świadczonych przez Spółkę w kontekście zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy VAT. Następnie podkreślenia wymaga, iż Spółka w przedstawionym we Wniosku opisie Usług, bazując na uregulowaniach, które znajdą się w umowach zawieranych z TFI (nomen omen „o zarządzanie portfelami aktywów”), w wierny sposób odzwierciedliła treść/zakres kluczowych (podstawowych) czynności składających się na Usługi. Innymi słowy Spółka przedstawiła we Wniosku wyczerpujący, jeżeli chodzi o okoliczności (stronę faktyczną), opis świadczonych przez nią Usług. Uzupełnianie zdarzenia przyszłego zgodnie z oczekiwaniami Organu zawartymi w tym zakresie w Wezwaniu oznaczałoby nie tyle uzupełnienie opisu zamieszczonego we Wniosku o dodatkowe elementy, niezbędne dla wydania wnioskowanej interpretacji (tj. z punktu widzenia wiedzy Organu o faktach), lecz wkroczenie już w sferę jego ocen - stanowiłoby zatem nie tylko niepotrzebną ale też potencjalnie irrelewantną - z punktu widzenia przepisów regulujących instytucję interpretacji - modyfikację Wniosku.

Tym samym w opinii Spółki opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego zawarty we Wniosku w zakresie Usług jest wyczerpujący i w konsekwencji wystarczający do wydania przez Organ interpretacji indywidualnej.

Jak wynika z Wniosku, Spółka przedstawiając opis świadczonych przez siebie Usług dąży do potwierdzenia, czy korzystają one ze zwolnienia z VAT przewidzianego dla usług zarządzania. Jak wskazano powyżej, w celu potwierdzenia przedmiotowej kwestii Wnioskodawca we Wniosku dokonał szczegółowego opisu - bazując na zapisach ww. umów - świadczonych przez niego usług (wykonywanych w ich ramach czynności). Pytanie nr 2 Wezwania, tak jak rozumie je Spółka, odnosi się do ust. 1 Załącznika I Dyrektywy ZAFI, zgodnie z którym minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które powinno wykonywać ZAFI zarządzając AFI, to:

zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;
zarządzanie ryzykiem.

Powyższe uregulowanie - jak rozumie Spółka - w ocenie Organu może mieć/ma wpływ na zastosowanie zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy VAT.

W związku z powyższym to już po stronie Organu - dysponującego już obecnie na podstawie Wniosku szczegółowym opisem tego, co Spółka będzie robić w wykonaniu umów zawieranych z TFI, leży obowiązek oceny właśnie, czy przedstawione we Wniosku Usługi wypełniają hipotezę ww. uregulowania Dyrektywy ZAFI. Tym samym ewentualna ocena - o ile zdaniem Organu jest niezbędna do wydania interpretacji - (i) czy Wnioskodawca w ramach świadczonych Usług zarządza ryzkiem inwestycyjnym oraz (ii) czy podejmuje decyzje w zakresie prowadzonych inwestycji (zarządzanie portfelami inwestycyjnymi) należy do Organu. Skoro zaś mowa o „ocenie”, to Organ nie powinien wymagać jej przedstawienia w części opisowej Wniosku. Należy jednocześnie wskazać, iż taką jednoznaczną ocenę Spółka zawarła w jego uzasadnieniu, w związku z tym stanowisko Spółki w tym zakresie jest Organowi znane. Jeżeli Organ tę ocenę z jakiś względów kwestionuje (oraz związane z nią konsekwencje podatkowe/możliwość zastosowania do Usług zwolnienia z VAT), powinien dać temu wyraz właśnie w interpretacji (jej uzasadnieniu), a nie „wymuszać” na Spółce uzupełnienie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Czyniąc to Organ w oczywisty sposób dopuszcza się nadużycia art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej, w zw. z przepisami art. 14b, 14c i 14g tej ustawy. Skutkiem prostego zastosowania się przez Spółkę do pkt 2) Wezwania byłoby zniweczenie funkcji informacyjnej interpretacji indywidualnej wydanej w odpowiedzi na Wniosek, jak też jej waloru ochronnego, o którym mowa w art. 14k -14n Ordynacji podatkowej.

Należy w tym miejscu wskazać, iż „Celem instytucji indywidualnej interpretacji podatkowej jest złagodzenie ryzyka związanego z realizacją przez podatnika czy płatnika praw i obowiązków wynikających z ustaw podatkowych, zwłaszcza obowiązku samoobliczenia i wpłacenia należnego podatku. Wydana interpretacja spełnia swój cel jedynie wtedy, gdy osoba pytająca uzyskuje wiedzę o prawidłowości bądź nieprawidłowości przedstawionego przez siebie stanowiska” [L.Etel, Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, Opublikowano: LEX/el. 2019].

Tym niemniej Spółka pragnie w tym miejscu jeszcze raz wskazać - informacje te co do zasady znalazły się bowiem już we Wniosku, na następujące okoliczności, które świadczą/mogą świadczyć, że Usługi będą zawierać elementy zarówno:

(i) usług w zakresie zarządzania ryzykiem inwestycyjnym oraz

(ii) usług w zakresie podejmowania decyzji w zakresie prowadzonych inwestycji (zarządzanie portfelami inwestycyjnymi).

Są to:

sposób opisania/postrzegania Usług przez strony umów, znajdujący odzwierciedlenie m.in. w ich tytule, w którym mowa jest/będzie o "usługach zarządzania",

negocjowanie przez Spółkę warunków nabycia a następnie zbycia aktywów, uprzednio wyszukanych przez samą Spółkę, od/na rzecz określonych - także przez nią - podmiotów,

sprawowanie nadzoru właścicielskiego w toku inwestycji (nad aktywami) oraz wykonywanie uprawnień właścicielskich w tym zakresie na podstawie szczególnych pełnomocnictw udzielonych przez TFI,

podejmowanie - w zakresie powierzonych w ramach Funduszy portfeli - działań zmierzających do realizacji celu inwestycyjnego Funduszy, poprzez wzrost wartości ich aktywów, w tym podejmowanie decyzji inwestycyjnych optymalizujących strukturę portfela,

wykonywanie czynności faktycznych i prawnych, w ramach udzielonych przez TFI upoważnień,

konieczność uzyskania przez TFI zgody organu nadzoru finansowego na zawarcie umów ze Spółką,

ścisłe określenie sytuacji/warunków, w których TFI będą mogły wnieść sprzeciw od decyzji/rekomendacji Spółki.

Mając powyższe na uwadze Spółka wyraża nadzieję, iż informacje zawarte w niniejszej odpowiedzi zostaną uznane przez Organ za pomocne i satysfakcjonujące.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie Usług będzie podlegało zwolnieniu z podatku od towarów i usług?

W opinii Wnioskodawcy, świadczenie Usług o których mowa w opisie zdarzenia przyszłego, będzie podlegało zwolnieniu z VAT. Podstawy dla przedmiotowego zwolnienia dostarcza art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT.

Niżej Wnioskodawca przedstawia szczegółowe uzasadnienie swojego stanowiska.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, opodatkowaniu podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 8 ust. 1 ustawy VAT świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Z kolei przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przy tym, towarami są w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy VAT, rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii Ponadto, na podstawie art. 7 ust. 1 w zw. z ust. 1 pkt 6 i pkt 7 ustawy VAT, za dostawę towarów uznaje się również zbycie prawa użytkowania wieczystego gruntu.

Mając na uwadze powyższe nie ulega wątpliwości, że Usługi generalnie objęte są zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług [dalej: VAT], tj. podlegają VAT.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146aa pkt 1 ustawy VAT podstawowa stawka VAT wynosi obecnie 23%. Ustawodawca przewidział jednak szereg sytuacji, w których świadczenie usług podlega zwolnieniu od podatku:

w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;

z kolei stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy VAT zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z powyższych przepisów wynika, iż ustawodawca przewidział zwolnienie z VAT dla usług zarządzania (i) funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych oraz (ii) usług zarządzania portfelami inwestycyjnymi (lub ich częścią) funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Mając na uwadze zawarte w ustawie VAT odesłanie do ustawy UFI należy w tym miejscu odwołać się do wybranych regulacji ustawy UFI.

Zgodnie z art. 3 ustawy UFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Stosownie do art. 4 ust. 1 ustawy UFI towarzystwo tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi.

W myśl art. 45a ust. 1 ustawy UFI, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to TFI.

Zgodnie z art. 46 ust. 3 ustawy UFI, w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196 (tj., w szczególności, funduszem inwestycyjnym zamkniętym), może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013. Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy UFI, zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji Nadzoru Finansowego.

W tym miejscu należy odnieść się do definicji zarządzania, którym posługuje się art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT. W pierwszej kolejności wymaga podkreślenia, iż ustawa VAT w przeszłości zawierała przedmiotową definicję. Mianowicie, przed 1 kwietnia 2013 r. w art. 43 ust. 8 ustawy VAT zawarta była definicja usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi i były one rozumiane jako:

zarządzanie aktywami;
dystrybucja tytułów uczestnictwa;
tworzenie rejestrów uczestników i administrowanie nimi;
prowadzenie rachunków i rejestrów aktywów;
przechowywanie aktywów.

Jednakże w wyroku z 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej [dalej: TSUE] stwierdził, że pojęcie „zarządzania” specjalnymi funduszami inwestycyjnymi zawarte w art. 13 część B lit. d pkt 6 ówcześnie obowiązującej szóstej Dyrektywy 77/388/EWG (odpowiednik art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej [Dz.U.UE.L.2006.347.1; dalej: Dyrektywa VAT]) jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie.

Na kanwie ww. wyroku polski ustawodawca usunął z ustawy VAT przepis art. 43 ust. 8. W związku z powyższym, w celu interpretacji przepisów ustawy VAT w zakresie „zarządzania”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT, należy obecnie odwołać się do przepisów Dyrektywy VAT oraz właściwego orzecznictwa TSUE. Powyższe stanowisko znalazło przykładowo potwierdzenie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego [dalej: NSA] z 3 sierpnia 2018 r. (sygn. I FSK 1684/16), w którym NSA stwierdził m.in., iż:

„Występujący w tym przepisie zwrot "usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi" należy traktować jako tożsamy z występującym w art. 135 ust. 1 lit. g dyrektywy 2006/112/WE Rady zwrot "zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi" (poprzednio w art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG). Jest to zatem autonomiczne pojęcie prawa unijnego, co wynika z wyroku TSUE z 4 maja 2006 r., sygn. C- 169/04 [...] (pkt 38 wyroku). W związku z tym na gruncie prawa krajowego pojęcie to musi być interpretowane zgodnie ze znaczeniem nadanym przez TSUE”.

W świetle powyższego w tym miejscu należy odnieść się do art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, w myśl którego państwa członkowskie zwalniają z VAT zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Implementację powyższego przepisu Dyrektywy VAT stanowi właśnie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT.

Jednak Dyrektywa VAT również nie definiuje wprost pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W związku z tym TSUE uznał za zasadne posłużenie się Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe [dalej: Dyrektywa UCITS].

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy UCITS, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, obowiązki wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

zarządzanie inwestycjami,
administrację:
1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
6. wypłata zysków;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
9. prowadzenie ksiąg,
wprowadzanie do obrotu.

Co się tyczy orzecznictwa TSUE, to we wskazanym wyżej wyroku w sprawie Abbey National TSUE dokonał doprecyzowania, jeżeli chodzi o rozumienie „zarządzania”. Po pierwsze, jak już wspomniano, stwierdził, że omawiane pojęcie stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie to obejmuje również usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli - gdy oceniać je globalnie - tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Ponadto TSUE wskazał, iż:

„(...) odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”.

Należy również wspomnieć wyrok TSUE z 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 GfBk, który dotyczył możliwości zwolnienia z opodatkowania usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. TSUE podkreślił w nim konieczność szerokiego interpretowania pojęcia „zarządzanie specjalnym funduszem inwestycyjnym” stwierdzając m.in.:

„(...) okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy (...) Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 szóstej dyrektywy”.

Z powyższego wyroku TSUE wynika, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele różnych czynności, które jednakże muszą stanowić odrębną całość i być istotne/specyficzne dla procesu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Szczególnego podkreślenia wymaga okoliczność, iż zgodnie z omawianym orzecznictwem wykonywanie ww. czynności przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody dla zwolnienia ich z opodatkowania VAT. Powyższe wynika z przyjęcia przez TSUE, że kluczową kwestią w przedmiotowym przypadku - podobnie zresztą, jak w innych sprawach dotyczących stosowania przedmiotowych zwolnień z VAT (np. w odniesieniu do usług pośrednictwa finansowego) - jest powiązanie danego świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszy (a nie specyficznym statusem podmiotu świadczącego usługi).

Podsumowując dotychczasowe rozważania należy wskazać, iż z orzecznictwa TSUE wynika, że (i) państwa członkowskie nie mogą samodzielnie tworzyć ani interpretować definicji zarządzania funduszami na potrzeby/w celu określenia zakresu zwolnienia z VAT przewidzianego w Dyrektywie VAT dla tego rodzaju usług, (ii) na zarządzanie funduszami składa się/może składać szereg różnorodnych czynności, które mogą być wykonywane również przez podmioty inne niż podmioty bezpośrednio zarządzające funduszami (tj. w przypadku Funduszy - podmioty inne niż TFI). Kryterium decydującym o możliwości zaliczenia danej czynności do katalogu czynności „zarządzania funduszem” jest jej odrębność oraz istotność dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi, a nie jej ogólny charakter, rozpatrywany w oderwaniu od kontekstu sytuacyjnego. W rezultacie także usługi, które same w sobie nie stanowią zarządzania sensu stricte (jak usługi prawne, administracyjne czy księgowe), jeżeli dotyczą bezpośrednio funduszy, wpływając finalnie na ich pozycję/sytuację, powinny być uznawane za czynności z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Odnosząc powyższe do zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem niniejszego wniosku należy podkreślić, iż wykonywanie czynności wchodzących w zakres Usług „pierwotnie” należy do obowiązków TFI, które zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy UFI tworzą fundusze inwestycyjne, zarządzają nimi i reprezentują je w stosunkach z osobami trzecimi. W tym miejscu należy przypomnieć, iż jak wynika z art. 3 ust. 1 ustawy UFI wyłącznym przedmiotem działalności funduszy inwestycyjnych jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Z powyższego przepisu wynika, iż lokowanie środków pieniężnych będących w gestii funduszy inwestycyjnych, poprzez nabywanie i zbywanie aktywów określonych w ustawie UFI, jest esencją ich działalności oraz stanowi czynności specyficzne dla tego typu podmiotów. Już tylko z uwagi na powyższe należy uznać, iż Usługi jako obejmujące zarządzanie portfelem funduszy inwestycyjnych stanowią działalność specyficzną (właściwą) i istotną dla obsługi inwestycji w obszarze działalności funduszy inwestycyjnych.

Następnie należy podkreślić, iż - jak wynika z orzecznictwa TSUE - prawo wspólnotowe nie wyłącza możliwości wykonywania ww. czynności przez podmioty trzecie (takie jak Spółka), jeżeli tworzą one jednolitą (odrębną) całość. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku Usług wymóg ten będzie spełniony - na podstawie zawieranych umów TFI będą bowiem delegowały do Spółki określone funkcje/obszary działalności, wyodrębnione z działalności TFI, tj. z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi (Portfelem).

W świetle powyższego, z uwagi na fakt, iż Usługi:

(i) obejmą czynności polegające na zarządzaniu Portfelem/-ami (tj. zarządzaniu inwestycjami Funduszy),

(ii) będą specyficzne (właściwe) dla działalności prowadzonej przez Fundusze,

(iii) będą istotne dla działalności Funduszy,

(iv) będą tworzyć odrębną całość,

należy uznać, że Usługi mieszczą się (będą mieścić się) w pojęciu zarządzania (tu: portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych), o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) ustawy VAT, i na tej podstawie będą objęte zwolnieniem z VAT.

Powyższe stanowisko znajduje także potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydanych w przeszłości przez organy podatkowe. Tytułem przykładu można wskazać na interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 kwietnia 2017 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.12.2017.1.MP) i z 14 listopada 2017 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.599.2017.1.EK).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Jak stanowi art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Natomiast zgodnie z art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy – w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6% stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i lit. b ustawy – zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy – zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w ramach prowadzonej działalności Spółka będzie zawierać umowy z towarzystwami funduszy inwestycyjnych, na podstawie których będzie świadczyć usługi polegające na zarządzaniu portfelami aktywów podstawowych funduszy inwestycyjnych zamkniętych reprezentowanych/zarządzanych przez dane TFI. Fundusze stanowią / będą stanowić alternatywne fundusze inwestycyjne w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami i zmiany dyrektywy 2003/14/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) 1095/2010.

Zakres świadczonych przez Spółkę usług na rzecz Funduszy obejmuje szczegółowo opisane we wniosku usługi dotyczące nabywania aktywów do Portfeli, usługi zarządzania aktywami wchodzącymi w skład Portfeli oraz usługi dotyczące zbycia aktywów wchodzących w skład Portfeli, tj. w szczególności wypracowanie koncepcji oraz przeprowadzenie procedur wyjścia Funduszy z inwestycji w ramach Portfeli. Nabywanie i zbywanie aktywów w ramach Portfeli będzie się odbywało na podstawie sporządzonych przez Spółkę rekomendacji inwestycyjnych. Powyższe działania wpisują się w przedmiot działalności obejmujący w szczególności działalność związaną z zarządzaniem funduszami. Na podstawie zawieranych umów Spółka nie będzie uprawniona – bez zgody zarządu do TFI do zaciągania w imieniu Funduszy pożyczek i kredytów oraz do emisji instrumentów finansowych. TFI uzyska stosowną zgodę Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 46 ust. 3a ustawy w celu zawarcia ze Spółką umów o zarządzanie Portfelami.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą prawa do zwolnienia z podatku VAT świadczonych usług.

W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą m.in. funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi) oraz portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych lub ich części.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1355, z późn. zm.), zwaną dalej ustawą o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W myśl art. 3 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych – fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Stosownie do art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych – fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Jak stanowi art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych – zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych – ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 45a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych – z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Stosownie do art. 46 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych – umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 – w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i funduszu inwestycyjnego zamkniętego, zawarta wyłącznie z:

podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:
1. do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,
2. podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,
3. jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

Art. 46 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych stanowi, że w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013.

Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych – zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji.

Z powyższych przepisów wynika, że towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią innym podmiotom, wymienionym w ww. przepisach.

Wskazać należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L. Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE – państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Dyrektywa 2006/112/WE nie definiuje pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W zależności od tego czy usługi zarządzania dotyczą funduszy inwestycyjnych czy alternatywnych funduszy inwestycyjnych podlegają odrębnym regulacjom prawnym na gruncie przepisów unijnych i krajowych, które odmiennie określają zakres pojęcia „zarządzania” w obu ww. przypadkach, co przenosi się na sposób ich opodatkowania podatkiem VAT.

Pojęcie zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być analizowane w oparciu o przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (tzw. Dyrektywa ZAFI) oraz ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na konieczność dokonania analizy pojęcia zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w oparciu o ww. przepisy ustawy i Dyrektywy ZAFI wskazał również WSA w wyroku z dnia 18 lipca 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 3563/17.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że Dyrektywa ZAFI odnosi się do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte ww. Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE.

Jak wynika z art. 4 ust. 1 lit. w Dyrektywy ZAFI – zarządzanie AFI (rozumiane jako alternatywne fundusze inwestycyjne) oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI. Minimalny zakres funkcji zarządzania to:

zarządzanie portfelem inwestycyjnym – pkt 1 lit. a ww. załącznika,

zarządzanie ryzykiem – pkt 1 lit. b ww. załącznika.

Zatem, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem to minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI. Inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI to m.in. administrowanie, w tym obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze”. Zdaniem pełnomocnika „transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT”.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli – gdy oceniać je globalnie – tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: „odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” i stwierdził: „okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (…). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d)”.

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. Również wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszu.

W konsekwencji Trybunał orzekł, że art. 13 część B lit. d) pkt 6 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że usługi doradztwa inwestycyjnego w zakresie inwestowania w zbywalne papiery wartościowe świadczone przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym mieszczą się w zakresie pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi” do celów zwolnienia ustanowionego we wskazanym przepisie.

Ze względu na fakt, że pojęcie „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w tym zakresie należy przyjąć, że tego typu usługi podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki:

są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem,

bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,

są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,

tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Należy przy tym zauważyć, że do zarządzających funduszy alternatywnymi, zastosowanie znajduje Dyrektywa ZAFI, w myśl przepisów której – zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem to minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI. Inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI to m.in. administrowanie, w tym obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami.

Podobne uregulowania zawarto w ustawie o funduszach inwestycyjnych. Stosownie do art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Jak wynika z opisu sprawy, w zakres świadczonych przez Wnioskodawcę usług wchodzi m.in. wyszukiwanie podmiotów, które nabędą aktywa będące przedmiotem lokat, negocjowanie warunków i opracowywanie projektów umów dotyczących nabycia aktywów do Portfeli, negocjowanie warunków i opracowywanie projektów umów oraz wszelkich dokumentów stanowiących przedmiot lokat w ramach Portfeli, dokonywanie wszelkich czynności o charakterze faktycznym lub prawnym związanych z nabyciem oraz zbyciem praw majątkowych stanowiących przedmiot lokat w ramach Portfeli, sprawowanie kontroli nad realizacją całej inwestycji. związanej z nabyciem lub zbyciem aktywów, w tym poprzez odpowiednie wykonywanie (bezpośrednio lub pośrednio) uprawnień właścicielskich w spółkach, których akcje, udziały lub udziałowe papiery wartościowe stanowią przedmiot lokat Funduszy, zapewnienie działań zmierzających do realizacji celu inwestycyjnego Funduszy, w tym poprzez dołożenie najwyższej staranności celem wzrostu aktywów Funduszy poprzez wpływ na zarządzania i prowadzenie działalności inwestycyjnej, podejmowanie działań inwestycyjnych, optymalizujących strukturę portfela pod względem płynności, ryzyka stóp procentowych oraz uwzględniających zapotrzebowanie Funduszy na środki płynne. Ponadto TFI uzyska stosowną zgodę Komisji Nadzoru Finansowego, o której mowa w art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych w celu zawarcia ze Spółką umów o zarządzanie Portfelami.

Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, realizowane na rzecz TFI, wpisują się w zakres zarządzania funduszem inwestycyjnym rozumianym zgodnie z przepisami Dyrektywy 2009/65/WE oraz orzecznictwem TSUE.

Zakres wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności będzie obejmował zarządzanie portfelami inwestycyjnymi oraz zarządzanie ryzykiem, kluczowych do zdefiniowania czynności zarządzania. Wszystkie opisane czynności stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń, których zakres jest istotny i specyficzny dla procesu zarządzania i będą bezpośrednio dotyczyły czynności zarządzania portfelami alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Ww. usługi jako świadczenie o charakterze kompleksowym tworzą odrębną całość, obejmują zadania o charakterze zarządczym, dotyczą polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów oraz służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem, bez podejmowanych wskazanych działań należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej Funduszy nie byłoby możliwe.

Z powyższych względów należy uznać, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę stanowią usługi zarządzania portfelami alternatywnych funduszy inwestycyjnych, zatem mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin