2020.01.15 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4-2.4012.9.2019.3.MMA
z 15 stycznia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1, art. 14 r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 24 października 2019 r. (data wpływu 13 listopada 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wskazania która ze Spółek będzie podatnikiem VAT z tytułu czynności opodatkowanych VAT przy wykorzystywaniu Nieruchomości oraz prawa do odliczenia podatku VAT w ramach podziału quad usum – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 listopada 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wskazania która ze Spółek będzie podatnikiem VAT z tytułu czynności opodatkowanych VAT przy wykorzystywaniu Nieruchomości oraz prawa do odliczenia podatku VAT w ramach podziału quad usum.

We wniosku wspólnym złożonym przez:

Zainteresowanego będącego stroną postępowania:
Spółka 1 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania:
Spółka 2 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania:
Spółka 3 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania:
Spółka 4 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Spółka 2 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „Spółka 2”), Spółka 3 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „Spółka 3”), Spółka 4 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „Spółka 4”) oraz Spółka 1 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „Spółka 1”, „Spółka Rozliczająca” lub „Wnioskodawca”) (dalej łącznie również jako: „Spółki”) są spółkami kapitałowymi utworzonymi według prawa polskiego, specjalizującymi się w realizacji inwestycji budowlanych.

Spółki posiadają siedzibę na terytorium Polski i są polskimi rezydentami podatkowymi. Spółki wchodzą w skład międzynarodowej grupy kapitałowej (dalej: „Grupa”). Spółki są zarejestrowanymi w Polsce, czynnymi podatnikami VAT, o których mowa w artykule 15 Ustawy o VAT.

Spółki są współużytkownikami wieczystymi zabudowanej nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (dalej: „Nieruchomość”). Udział ułamkowy poszczególnych Spółek w Nieruchomości wynosi:

9299/27717, który posiada Spółka 1;

5633/27717, który posiada Spółka 2;

4491/27717, który posiada Spółka 3;

8294/27717, który posiada Spółka 4.

Na terenie Nieruchomości Spółki wspólnie realizują inwestycję budowlaną. Po zakończeniu inwestycji Spółki planują przeznaczyć Nieruchomość przede wszystkim pod odpłatny wynajem lub dzierżawę (Spółki nie wykluczają również, że w odniesieniu do części Nieruchomości zostanie podjęta decyzja o innym przeznaczeniu, w szczególności np. o przeniesieniu własności wyodrębnionych lokali mieszkalnych na osoby trzecie). W związku z tym, że Spółki są współużytkownikami wieczystymi Nieruchomości, stają się one współwłaścicielami posadowionych na niej budynków i budowli.

Planowane jest, iż w skład Nieruchomości wejdą m.in. budynki, które zostaną przeznaczone na trzy podstawowe rodzaje działalności: (i) część biurowa, (ii) część mieszkalna (apartamenty) oraz (iii) część usługowa/handlowa i kulturalna (dalej: „Budynki”). Jednocześnie Wnioskodawca chciałby zaznaczyć, iż niektóre Budynki mogą mieć mieszane przeznaczenie i realizować więcej niż jeden cel.

Porozumienie dotyczące podziału Nieruchomości do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków oraz ponoszenia związanych z tym kosztów.

Mając na uwadze powyższe, ze względu na odmienną specyfikę poszczególnych segmentów Nieruchomości, w celu usprawnienia procesów związanych z ich zarządzaniem, Spółki uzgodniły podział zadań (zarówno praw, jak i obowiązków), zgodnie z którym wskazały części Nieruchomości przeznaczone do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków odpowiednio przez Spółka 2, Spółka 3, Spółka 4 oraz Spółka 1 (w obrocie prawnym taka umowa określana jest jako „quoad usum”) (dalej: „Porozumienie”).

Zgodnie z Porozumieniem, każda ze Spółek uzyskała prawo do wyłącznego pobierania pożytków z przyznanych jej do wyłącznego korzystania części Nieruchomości i znajdujących się na danej części Budynków. Analogicznie dokonano podziału obowiązku ponoszenia wydatków związanych z Nieruchomością, zgodnie z którym każda ze Spółek jest zobowiązana do ponoszenia kosztów związanych z przyznanymi jej do wyłącznego korzystania częściami Nieruchomości (w szczególności każda ze Spółek ponosi wydatki (nakłady) związane z budową naprawami, utrzymaniem oraz innymi kosztami związanymi z przyznaną jej w ramach podziału częścią Nieruchomości).

W konsekwencji powyższych ustaleń, beneficjentem wszelkich ekonomicznych dochodów lub strat powstałych z tytułu m.in. wynajmu bądź dzierżawy danej części Nieruchomości i znajdujących się na niej Budynków jest wyłącznie ta Spółka, której przydzielone zostało prawo do wyłącznego korzystania z danej części Nieruchomości.

Dla kompletności Wnioskodawca pragnie wskazać, iż w ramach dokonanego Porozumienia Spółka 2, Spółka 3, Spółka 4 oraz Spółka 1 wyznaczyły również powierzchnie wspólne Nieruchomości - obejmujące m.in. drogi dojazdowe, drogi pożarowe i inne powierzchnie przeznaczone do użytku wspólnego przez Spółka 2, Spółka 4 oraz Spółka 1 (dalej: „Powierzchnie Wspólne”).

Każda z wymienionych powyżej Spółek, tj. Spółka 2, Spółka 4 i Spółka 1 może korzystać z Powierzchni Wspólnych w celu uzyskania dostępu do przyznanego w ramach Porozumienia do wyłącznego korzystania Budynku (lub jego części) w sposób, który nie będzie kolidował z korzystaniem przez inne Spółki z tych i innych obszarów. Spółka 3 natomiast, zgodnie z ustaleniami, nie będzie korzystała z tych powierzchni, bowiem do przydzielonego jej w ramach Porozumienia Budynku dojazd będzie następował przy wykorzystaniu drogi publicznej.

Rozliczenie Kosztów Wspólnych.

Niezależnie od powyższego, w ramach Porozumienia Spółki ustaliły również, że będą partycypowały w wydatkach na nabycie towarów i usług związanych z budową, naprawą, remontem oraz innych wydatkach operacyjnych związanych z realizacją/utrzymaniem określonych części inwestycji (dalej: „Koszty Wspólne”) w ustalonych wcześniej proporcjach wynikających z planowanego wykorzystania poszczególnych części Nieruchomości przez Spółki (tj. na podstawie udziału powierzchni całkowitej poszczególnych części Nieruchomości, w odniesieniu do których przyznano Spółkom prawo wyłącznego korzystania i czerpania pożytków do łącznej powierzchni całkowitej wszystkich części Nieruchomości, których dany wydatek dotyczy) lub w oparciu o inny klucz alokacji odzwierciedlający rzeczywisty związek poniżej wskazanych kategorii Kosztów Wspólnych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez poszczególne Spółki, w szczególności:

koszty utrzymania węzłów cieplnych zlokalizowanych w jednym Budynku, a obsługujących kilka Budynków będą rozliczane na podstawie liczników - stosownie do wielkości zużycia;

koszty utrzymania infrastruktury technicznej obsługującej urządzenia zlokalizowane na częściach Nieruchomości innych niż wynikałoby to z miejsca zlokalizowania tej infrastruktury technicznej np. urządzenia fontanny w jednym z Budynków obsługujące fontannę na placu przyporządkowanym do innego Budynku;

koszty utrzymania nawierzchni drogowych lub zieleni - w przypadku gdy powierzchnia tych nawierzchni dla danej Spółki jest inna niż wynika to z ustalonych wcześniej proporcji wynikających z planowanego wykorzystania poszczególnych części Nieruchomości przez Spółki;

koszty utrzymania infrastruktury, typu wzmacniacze telefonii komórkowej lub Wi-Fi na terenie Nieruchomości - jeżeli urządzenia te zlokalizowane są w jednym lub w kilku Budynkach, a obsługują całą Nieruchomość;

koszty nadzoru inspektorów nad pracami adaptacyjnymi w poszczególnych lokalach - w zależności od tego, w którym lokalu, zlokalizowanym, w którym Budynku prowadzone są prace.

Oznacza to, że Koszty Wspólne obejmują zarówno wydatki związane z Powierzchniami Wspólnymi (wydatki na nabycie towarów i usług wykorzystywanych na potrzeby Powierzchni Wspólnych), jak również wydatki, które nie stanowią wyłącznie indywidualnych kosztów każdej ze Spółek związanych z przyznanymi im do wyłącznego korzystania częściami Nieruchomości czy Budynkami (wydatki na nabycie towarów i usług wykorzystywanych na potrzeby części Nieruchomości, dla których prawo wyłącznego używania zostało przyznane więcej niż jednej Spółce).

Mając na uwadze powyższe, w ramach Porozumienia Spółki uzgodniły, że Spółka 1 jako Spółka Rozliczająca, działając w imieniu własnym na rzecz wszystkich bądź poszczególnych ze Spółek (w zależności od rodzaju ponoszonych Kosztów Wspólnych), w okresie od 30 października 2015 r. będzie ponosić Koszty Wspólne.

W efekcie, Spółka 1 jako Spółka Rozliczająca dokonuje (w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych) zakupu towarów i usług od innych niż pozostałe Spółki dostawców (dalej: „Dostawcy”), co jest dokumentowane wystawianymi na tę spółkę fakturami VAT. Z uwagi na fakt, że zakupione towary i usługi w części dotyczą również pozostałych Spółek (wszystkich lub wybranych z nich - w zależności od rodzaju ponoszonych Kosztów Wspólnych), Spółka 1 jako Spółka Rozliczająca wystawia na odpowiednie z pozostałych Spółek faktury VAT tytułem dostawy towarów i usług lub noty księgowe w zakresie ponoszonych na rzecz tych Spółek opłat o charakterze administracyjnym.

Pozostałe rozliczenia

Dla kompletności Wnioskodawca pragnie również wskazać, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółki (działając łącznie) w poprzednich okresach zawierały umowy najmu bądź dzierżawy dotyczące części Nieruchomości z podmiotami trzecimi. Pomimo, iż formalnie wszystkie Spółki były wskazane jako strona wynajmująca (mając na uwadze fakt, iż formalnie nadal są współużytkownikami Nieruchomości), to ze względu na dokonane ustalenia (quoad usum) planowane jest, że wszelkie ekonomiczne pożytki wynikające ze stosunku najmu bądź dzierżawy będą w całości należne, a wydatki będą obciążały wyłącznie tę Spółkę, która wykorzystuje daną część Nieruchomości na podstawie Porozumienia potwierdzonego Umową Pisemną, o której mowa w dalszej części niniejszego wniosku.

W związku z tym jedynie Spółka, która wykorzystuje daną część Nieruchomości będzie wystawiać faktury tytułem świadczonych usług na najemców. Również wydatki na nabywane towary i usługi będą obciążały daną Spółkę - na podstawie wystawianych na nią (przez podmioty trzecie lub Spółka 1) faktur VAT.

W przyszłości planowane jest, iż wszelkie kolejne umowy z najemcami bądź dzierżawcami będą co do zasady zawierane wyłącznie przez tę Spółkę, której na podstawie ustaleń quoad usum będzie przysługiwać prawo korzystania i pobierania pożytków z danej części Nieruchomości.

Ponadto, w związku z faktem, iż koszty (wydatki) związane ze wznoszeniem jednego z Budynków wchodzących w skład Nieruchomości, co do których Spółka 4 otrzymała wyłączne prawo do korzystania i pobierania pożytków oraz jest zobowiązana do ponoszenia kosztów związanych z budową, naprawą i utrzymaniem poniesione zostały przez Spółka 1 w imieniu własnym i na rzecz Spółka 4, koszty te docelowo będą przeniesione na Spółka 4 (przeniesienie kosztów nastąpi po otrzymaniu ostatecznego pozwolenia na użytkowanie tego budynku) (dalej: „Rozliczenie Spółka 4”).

Umowa Pisemna

W celu sformalizowania powyższego stosunku prawnego oraz zwiększenia pewności obrotu, Spółki zawarły 2 maja 2019 r. w formie pisemnej, umowę określającą sposób zarządzania oraz korzystania z Nieruchomości (dalej: „Umowa Pisemna”). Postanowienia Umowy Pisemnej są tożsame z wcześniejszymi ustaleniami Spółek i nie wpływają na zakres ich dotychczasowych uprawnień oraz obowiązków. W szczególności w dalszym ciągu po podpisaniu Umowy Pisemnej każda ze Spółek uprawniona jest do pobierania całości pożytków i zobowiązana do ponoszenia całości wydatków związanych z przydzielonymi im częściami Nieruchomości.

Ponadto Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż zarówno Porozumienie, jak również postanowienia Umowy Pisemnej, nie mają na celu dokonania jakichkolwiek zmian własnościowych dotyczących Nieruchomości. W szczególności nie zostanie podpisany akt notarialny dokumentujący sprzedaż Nieruchomości, nie nastąpi również zmiana użytkownika wieczystego/właściciela Nieruchomości w księgach wieczystych. Udział każdej ze Spółek w Nieruchomości również nie ulegnie zmianie.

Wnioskodawca pragnie wskazać, iż w przyszłości planowane jest również zawarcie aneksu do Umowy Pisemnej, którego celem będzie uzupełnienie Umowy Pisemnej o stosowną alokację określonych kategorii Kosztów Wspólnych do poszczególnych Spółek w sposób odzwierciedlający rzeczywisty związek poszczególnych kategorii Kosztów Wspólnych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez poszczególne Spółki.

W celu prawidłowego określenia konsekwencji podatkowych związanych z przedstawionym stanem faktycznym (zdarzeniem przyszłym), Wnioskodawca wnosi o udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania. Wnioskodawca pragnie równocześnie zaznaczyć, iż poza zakresem niniejszego wniosku pozostaje ocena stosowanych przez Spółki warunków umownych w kontekście przepisów o cenach transferowych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy w związku z dokonanym podziałem Nieruchomości, na mocy którego poszczególne Spółki uzyskały wyłączne prawo do korzystania i czerpania pożytków z poszczególnych części Nieruchomości, podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”) z tytułu opodatkowanych VAT czynności wykonywanych przy wykorzystaniu tych części Nieruchomości jest wyłącznie ta Spółka, której przysługuje w odniesieniu do danej części Nieruchomości prawo do wyłącznego pobierania pożytków? (oznaczone we wniosku nr 3).
Czy poszczególnym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na przydzielone im w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości w związku z wykonywanymi przy ich wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT? (oznaczone we wniosku nr 4).
Czy Spółka Rozliczająca występuje w charakterze podmiotu dokonującego zakupu towarów i następującej po nim odpłatnej dostawy tych towarów, względnie podmiotu dokonującego zakupu usług a następnie biorącego udział w świadczeniu tychże usług w odniesieniu do towarów i usług nabytych w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych na rzecz pozostałych Spółek, a w efekcie:
1. Spółka Rozliczająca jest podatnikiem VAT z tytułu odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług na rzecz pozostałych Spółek w związku z obciążaniem tych podmiotów tytułem dostawy towarów i usług nabytych na ich rzecz w ramach poniesionych Kosztów Wspólnych, zobowiązanym do rozliczenia VAT należnego z tego tytułu;
2. Spółce Rozliczającej przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Dostawców, dokumentujących zakupy towarów i usług dokonywane w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych;
3. pozostałym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Spółkę Rozliczającą w związku z dokonywanym obciążeniem tych podmiotów tytułem towarów i usług nabytych przez Spółkę Rozliczającą na rzecz tych Spółek w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych? (oznaczone we wniosku nr 5).
Od którego momentu każda ze Spółek będzie obowiązana do rozliczania podatku VAT należnego oraz VAT naliczonego (o których mowa we wcześniejszych pytaniach) związanych z wykorzystaniem danej części Nieruchomości (obejmującej również przydzielony udział w Kosztach Wspólnych)? (oznaczone we wniosku nr 6).

Zdaniem Wnioskodawców:

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z dokonanym podziałem Nieruchomości, na mocy którego poszczególne Spółki uzyskały wyłączne prawo do korzystania i czerpania pożytków z poszczególnych części Nieruchomości, podatnikiem VAT z tytułu opodatkowanych VAT czynności wykonywanych przy wykorzystaniu tych części Nieruchomości jest wyłącznie ta Spółka, której przysługuje w odniesieniu do danej części Nieruchomości prawo do wyłącznego pobierania pożytków. (oznaczone we wniosku nr 3).
Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż poszczególnym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na przydzielone im w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości w związku z wykonywanymi przy ich wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT. (oznaczone we wniosku nr 4).
Spółka Rozliczająca występuje w charakterze podmiotu dokonującego zakupu towarów i następującej po nim odpłatnej dostawy towarów, względnie podmiotu dokonującego zakupu usług a następnie biorącego udział w świadczeniu tychże usług w odniesieniu do towarów i usług nabytych w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych na rzecz pozostałych Spółek i w efekcie:
1. Spółka Rozliczająca jest podatnikiem VAT z tytułu odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług na rzecz pozostałych Spółek w związku z obciążaniem tych podmiotów tytułem dostawy towarów i usług nabytych na ich rzecz w ramach poniesionych Kosztów Wspólnych, zobowiązanym do rozliczenia VAT należnego z tego tytułu;
2. Spółce Rozliczającej przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Dostawców, dokumentujących zakupy towarów i usług dokonywane w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych;
3. pozostałym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Spółkę Rozliczającą w związku z dokonywanym obciążeniem tych podmiotów tytułem towarów i usług nabytych przez Spółkę Rozliczającą na rzecz tych Spółek w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych.
(oznaczone we wniosku nr 5).
W ocenie Wnioskodawcy, każda ze Spółek będzie obowiązana do rozliczania podatku VAT (tj. rozliczania podatku należnego oraz podatku naliczonego) z tytułu korzystania z danej części Nieruchomości (obejmującej również przydzielony udział w Kosztach Wspólnych) od dnia, w którym zaczęło obowiązywać Porozumienie. (oznaczone we wniosku nr 6).

UZASADNIENIE

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 (oznaczone we wniosku nr 3):

Uwagi ogólne

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, „Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności”.

Stosownie natomiast do ust. 2 omawianego przepisu „działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”.

Mając na uwadze powyższe regulacje, a w szczególności fakt, że definicja działalności gospodarczej na gruncie ustawy o VAT ma charakter podmiotowy (nie zaś przedmiotowy), o statusie danego podmiotu jako podatnika VAT będzie przesądzał fakt podejmowania przez ten podmiot aktywności tożsamych do tych, jakie podejmuje producent, handlowiec lub usługodawca, a więc wykorzystywanie rzeczy lub praw, nie zaś wyłącznie ich posiadanie.

Takie stanowisko potwierdził przede wszystkim Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 listopada 2013 r. o sygn. akt I FSK 1681/12: ,,Analizując zatem, czy dany podmiot w odniesieniu do określonej usługi działa w charakterze podatnika, należy uwzględnić nie tylko fakt, że w formalnym aspekcie staje się on stroną stosunku usługodawczego, ale również jaką wykazuje aktywność w realizacji czynności przedmiotowych tej usługi. (...) art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) należy tak interpretować, że w przypadku gdy faktyczną aktywność w realizacji zawartej umowy najmu nieruchomości, w tym w szczególności rozliczania jej podatkowo, wykazuje jedynie jeden z małżonków, a drugi poza formalnym umożliwieniem zawarcia umowy, polegającym na podpisaniu jej przez obydwoje małżonków, pozostaje całkowicie bierny w jej wykonaniu, brak jest podstaw do uznania go za podatnika VAT w sensie materialnym, tzn. że w odniesieniu do tej usługi działa w charakterze podatnika”.

Powyższe podejście zostało potwierdzone również w prawomocnym wyroku z dnia 15 kwietnia 2015 r. o sygn. akt III SA/Wa 3892/14, w którym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że „dla kwalifikacji zachowania określonej osoby jako podatnika konieczne jest odwołanie się do kryterium jej faktycznej aktywności, jaką wykazuje w realizacji czynności przedmiotowych usługi najmu. Nie można więc ograniczać się tylko do ustalenia formalnego uczestnictwa tej osoby w stosunku prawnym umowy najmu, gdyż samo takie uczestnictwo nie dostarcza odpowiedzi na pytanie o faktyczne świadczenie usług.

Przywołane rozstrzygnięcia co prawda odnoszą się do sytuacji określenia podatnika VAT w odniesieniu do czynności podejmowanych przy wykorzystaniu praw i rzeczy znajdujących się w majątku wspólnym małżonków, jednak tezy z nich płynące pozostają zdaniem Wnioskodawcy aktualne również w odniesieniu do innych niż małżeńska rodzajów współwłasności.

Istota quoad usum

W konsekwencji powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, dla prawidłowego określenia, jaki podmiot jest podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych przy wykorzystaniu poszczególnych części Nieruchomości konieczne jest określenie, który ze współwłaścicieli tej Nieruchomości podejmuje w odniesieniu do danej jej części faktyczną aktywność. Kluczowe w tym zakresie jest rozważenie istoty umowy quoad usum.

Jak wskazano w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy do pytania nr 1), umowa quoad usum jest umową nienazwaną w polskim porządku prawnym, a podstaw do jej zawarcia można doszukiwać się w przepisach Kodeksu Cywilnego. Do umowy tej nie będą jednak mieć zastosowania regulacje art. 206 oraz art. 207 Kodeksu Cywilnego, albowiem ww. przepisy mają charakter dyspozytywny, tj. znajdują zastosowanie w sytuacji, gdy współwłaściciele nie postanowią inaczej. W efekcie współwłaścicielom przysługuje prawo dowolnego kształtowania swoich praw oraz obowiązków dotyczących przedmiotu współwłasności. I tak współwłaściciele np. w drodze umowy quoad usum (umowa nienazwana) mogą określić sposób i zakres korzystania z poszczególnych części rzeczy wspólnej w sposób odmienny aniżeli wynikałoby to z art. 206 Kodeksu Cywilnego i takie postanowienia będą mieć wiążącą moc prawną.

Istotą takiej umowy jest przede wszystkim wydzielenie w ramach nieruchomości części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych ze współwłaścicieli. Podział dokonany mocą umowy quoad usum nie wywiera przy tym skutków w sferze praw rzeczowych współwłaścicieli - na jego mocy pomiędzy współwłaścicielami kształtuje się wyłącznie stosunek zobowiązaniowy, regulujący prawa i obowiązki, przysługujące każdemu ze współwłaścicieli w stosunku do wydzielonej na mocy podziału quoad usum na jego rzecz części nieruchomości. Wspomniane prawa i obowiązki są zasadniczo tożsame z prawami przysługującymi właścicielowi.

Co przy tym istotne, powyższe kwestie podziału przysługujących praw i obowiązków mogą mieć charakter domniemany - jak bowiem wskazał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 15 czerwca 1993 r. o sygn. akt I ACr 400/93: Jeżeli współwłaściciele określają prawo do korzystania z wydzielonej części rzeczy przez współwłaściciela w sposób wyłączny (quoad usum), istnieje domniemanie, że temu współwłaścicielowi przypadają pożytki i dochody z rzeczy również w sposób niepodzielny”. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z 13 lutego 1981 r. o sygn. akt III CZP 72/80, w uzasadnieniu której wskazał, iż ,,jeżeli na podstawie umowy lub orzeczenia sądu określono sposób korzystania z terenu objętego użytkowaniem wieczystym przez przydzielenie każdemu ze współużytkowników wieczystych do używania określonej działki gruntu, użytkownik, który dokonał nakładu na przydzielonej mu działce ma prawo do wyłącznego pobierania korzyści, jakie nakład ten przynosi”.

Istota podziału quoad usum gwarantuje przy tym, że żadna ze stron umowy nie będzie rościć jakichkolwiek praw do części zajmowanej na wyłączność przez pozostałych współwłaścicieli - w związku z podziałem nieruchomości na mocy umowy quoad usum na każdym ze współwłaścicieli, co do zasady ciąży obowiązek nieingerowania w prawa pozostałych współwłaścicieli do wyłącznego korzystania z przydzielonej im części nieruchomości wspólnej.

Podatnik VAT z tytułu wykorzystania nieruchomości podzielonej na mocy quoad usum

Jak wynika z powyższych rozważań, w przypadku zawarcia umowy quoad usum, każdy ze współwłaścicieli może podejmować we własnym zakresie czynności prawne i faktyczne dotyczące części nieruchomości objętej współwłasnością z której samodzielnie korzysta. Co przy tym istotne, skutki takich czynności ograniczają się wyłącznie do ich stron, tj. podmiotu, któremu przysługuje prawo wyłącznego użytkowania na mocy quoad usum oraz podmiotu, z którym dokonał on tej czynności - nie odnoszą one natomiast żadnego skutku w stosunku do pozostałych współwłaścicieli nieruchomości. Ci pozostali współwłaściciele bowiem nie posiadają w odniesieniu do wydzielonej na rzecz innego współwłaściciela części nieruchomości prawa do jej użytkowania, dysponowania i zarządzania nią ani do pobierania z niej pożytków, pomimo że nadal przysługuje im w tym zakresie prawo własności.

Tym samym tylko podmiot posiadający prawo wyłącznego korzystania z danej części nieruchomości będzie mógł zostać uznany w zakresie wykonywanych przy jej wykorzystaniu czynności za podatnika VAT - tylko on bowiem może w odniesieniu do tej części podejmować samodzielnie (niezależnie) działania tożsame z działaniami podejmowanymi przez producentów, handlowców i usługodawców. Pozostałe podmioty, przede wszystkim z uwagi na zrzeczenie się prawa używania tej części nieruchomości, nie mogą przy jej wykorzystaniu podejmować działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT - jak zostało bowiem wspomniane w punkcie A. Uwagi ogólne, o statusie podatnika VAT nie może świadczyć wyłącznie fakt posiadania rzeczy lub praw.

W związku z powyższym ta ze Spółek, której na mocy umowy quoad usum przysługuje wyłączne prawo do korzystania i pobierania pożytków z części Nieruchomości, która używa jej w ramach prowadzonej działalności, jest podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych przy wykorzystaniu tej części Nieruchomości (przykładowo z tytułu usług najmu/dzierżawy). Pozostałe ze Spółek, będące współwłaścicielami, nie są podatnikami VAT z tytułu tych czynności, jako że w związku z zawarciem umowy quoad usum nie przysługuje im do tej części Nieruchomości prawo faktycznego korzystania, a wyłącznie prawo współwłasności.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie przede wszystkim w interpretacji indywidualnej z dnia 30 marca 2009 r. sygn. IPPP1/443-91/09-4/AW, w której Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie potwierdził, że „na podstawie umowy quoad usum współwłaścicielom będzie przysługiwało prawo do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków z części Nieruchomości, która im przypadnie po podziale quoad usum. Zatem, Spółka B będzie miała prawo do samodzielnego wykonywania czynności dotyczących Budynku, z którego będzie wyłącznie korzystał, w tym będzie miał prawo do podpisania umów najmu Budynku z podmiotami trzecimi i czerpania wyłącznych korzyści z tegoż najmu. Skutki prawne, jak i konsekwencje podatkowe ww. umów, będą dotyczyły jedynie stron tych umów, w tym przypadku Spółki B i najemców, tj. nie będą dotyczyły Spółki A. Biorąc pod uwagę fakt, że to nie Spółka A będzie podmiotem zawierającym umowy najmu i świadczącym usługi najmu Budynku, nie będzie on podatnikiem VAT z tego tytułu. W konsekwencji Spółka A nie będzie zobowiązany do rozliczania podatku VAT z tytułu usług najmu świadczonych przez Spółkę B”.

Podejście takie pośrednio (odnosząc się do obowiązku deklarowania podstawy opodatkowania przez danego współwłaściciela) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zaaprobował również w interpretacji indywidualnej z dnia 15 stycznia 2013 r. o sygn. IPPP1/443-1207/12-3/IGO, potwierdzając w pełni następujące stanowisko wnioskodawcy: „Spółka 1 jest umocowana do wyłącznego pobierania pożytków i innych przychodów z części nieruchomości X stanowiącej współwłasność Spółki 1 i Spółki 2. Tym samym może samodzielnie zawierać umowy najmu odnośnie tej części nieruchomości X i samodzielnie świadczyć usługę najmu dla kontrahentów - stron zawieranych umów. Spółka 1 po zawarciu umowy Q [umowy dotyczącej określenia zasad korzystania z części nieruchomości, których Spółka 1 i Spółka 2 są wyłącznymi współwłaścicielami - przyp. Wnioskodawcy] jest jedynym podmiotem, który świadczy usługi z wykorzystaniem części nieruchomości X stanowiącej współwłasność Spółki 1 i Spółki 2. Co za tym idzie, Spółka 1 z tytułu usług świadczonych na części nieruchomości X jest zobowiązana deklarować dla potrzeb podatku od towarów i usług cały obrót związany ze świadczeniem usług z wykorzystaniem/przy użyciu części nieruchomości X będącej współwłasnością Spółki 1 i Spółki 2. Analogicznie, Spółka 2 z tytułu usług świadczonych na części nieruchomości Y jest zobowiązana deklarować dla potrzeb podatku od towarów i usług cały obrót związany ze świadczeniem usług z wykorzystaniem/przy użyciu części nieruchomości Y będącej współwłasnością Spółki 1 i Spółki 2. Spółka 1, po zawarciu umowy Q opisanej w stanie faktycznym, nie powinna wykazywać obrotu związanego z usługami świadczonymi na części nieruchomości Y, a Spółka 2 nie powinna wykazywać obrotu związanego z usługami świadczonymi na części nieruchomości X”.

Również w interpretacji z dnia 6 maja 2009 r. o sygn. IPPP1/443-92/09-8/IZ powyższy organ wskazał, że „na podstawie umowy quoad usum Strona uzyska prawo do wyłącznego korzystania i czerpania pożytków z przyznanych im do wyłącznego korzystania Części Nieruchomości. Spółka planuje zawarcie umów najmu powierzchni magazynowej zlokalizowanej w Budynku /Planowanych Budynkach z podmiotami trzecimi. Jednocześnie w złożonym wniosku Strona wskazała, iż Część Nieruchomości należąca do Spółki będzie służyć do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Biorąc zatem pod uwagę treść złożonego wniosku uznać należy za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, iż kwoty otrzymywane od najemców powierzchni magazynowej oraz inne opłaty z usługą tą związane stanowić będą dla Podatnika [wnioskodawcy - przypis Wnioskodawcy] obrót.

Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony opis sprawy, zdaniem Wnioskodawcy:

Spółka 2 jest wyłącznym podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej przy wykorzystaniu przydzielonej temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum części Nieruchomości;

Spółka 3 jest wyłącznym podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej przy wykorzystaniu przydzielonej temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum części Nieruchomości;

Spółka 4 jest wyłącznym podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej przy wykorzystaniu przydzielonej temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum części Nieruchomości;

Spółka 1 jest wyłącznym podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej przy wykorzystaniu przydzielonej temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum części Nieruchomości.

Podsumowując, w związku z dokonanym podziałem Nieruchomości, na mocy którego poszczególne Spółki uzyskały wyłączne prawo do korzystania i czerpania pożytków z poszczególnych części Nieruchomości, podatnikiem VAT z tytułu opodatkowanych VAT czynności wykonywanych przy wykorzystaniu tych części Nieruchomości jest wyłącznie ta Spółka, której przysługuje w odniesieniu do danej części Nieruchomości prawo do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 (oznaczone we wniosku pytanie nr 4):

Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT „w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124”.

Treść przytoczonego przepisu jednoznacznie wskazuje, że odliczenie VAT naliczonego przez podatnika jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy poniesione przez podatnika wydatki, w związku z którymi podatek ten został naliczony, są związane z wykonywanymi przez tego podatnika czynnościami opodatkowanymi VAT.

Skoro więc, zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawcy w zakresie pytania 3) - w związku z dokonanym podziałem Nieruchomości, na mocy którego poszczególne Spółki uzyskały wyłączne prawo do korzystania i czerpania pożytków z poszczególnych części Nieruchomości, podatnikiem VAT z tytułu czynności wykonywanych przy wykorzystaniu tych części Nieruchomości jest wyłącznie ta Spółka, której przysługuje w odniesieniu do danej części Nieruchomości prawo do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków - to Spółce tej przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych w związku z czynnościami opodatkowanymi VAT, wykonywanymi przy wykorzystaniu tej przydzielonej jej w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości.

W tym przypadku bowiem występuje związek ponoszonych przez daną Spółkę wydatków z wykonywanymi przez nią jako wyłącznego podatnika VAT z tego tytułu, czynnościami opodatkowanymi VAT.

Każdej ze Spółek przysługuje prawo do odliczenia kwoty VAT naliczonego z tytułu wydatków ponoszonych przez daną Spółkę na część Nieruchomości, w odniesieniu do której, na mocy dokonanego podziału Nieruchomości, Spółka posiada wyłączne prawo korzystania i pobierania pożytków i która to część Nieruchomości jest wykorzystywana przez nią do wykonywania czynności opodatkowanych VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 15 stycznia 2013 r. o sygn. IPPP1/443-1207/12-3/IGo, w której Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym „Spółka 1, na mocy umowy Q [umowy dotyczącej określenia zasad korzystania z części nieruchomości, których Spółka 1 i Spółka 2 są wyłącznymi współwłaścicielami - przyp. Wnioskodawcy], jest zobowiązana do wyłącznego ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z częścią nieruchomości X stanowiącą współwłasność Spółki X i Y. Skoro więc wyłącznie Spółka 1 rozpoznaje obroty z tytułu świadczenia usług na części nieruchomości X i samodzielnie nabywa towary i usługi związane z ww. częścią tej nieruchomości, to zakupy związane ze świadczeniem usług na części nieruchomości X będą się wiązały z wyłącznym i pełnym prawem Spółki 1 do odliczenia VAT z faktur dokumentujących te zakupy. Na takich samych zasadach co Spółka 1, Spółka 2 będzie miała prawo do odliczenia całej kwoty VAT naliczonego od zakupów związanych z częścią nieruchomości Y stanowiącą współwłasność Spółki 1 i Spółki 2”.

Wspomniany organ również w interpretacji indywidualnej z dnia 6 maja 2009 r. o sygn. IPPP1-443-92/09-8/IZ uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym „Spółka stoi na stanowisku, iż będzie miała prawo do odliczenia całej kwoty podatku VAT naliczonego z tytułu zakupu przez nią towarów i usług związanych z Częścią Nieruchomości Spółki [częścią nieruchomości, w odniesieniu do której Wnioskodawcy na mocy quoad usum przyznane zostanie prawo wyłącznego korzystania - przyp. Wnioskodawcy]. (...) Nie ulega wątpliwości, że część Nieruchomości Spółki będzie stanowić element należący do przedsiębiorstwa Spółki i będzie służyć wykonywaniu przez nią czynności opodatkowanych VAT. (...) Ze względu na zawarcie umowy quoad usum, na powyższą konkluzję nie będzie wpływać fakt, iż Spółka będzie posiadać ułamkowy udział w Nieruchomości. W szczególności, wynika to z tego, iż Spółka będzie na zasadzie «wyłączności» korzystała z Części Nieruchomości Spółki. W związku z powyższym, w przypadku poniesienia wydatków z nią związanych, będzie jej przysługiwało prawo do całkowitego odliczenia podatku naliczonego na tych wydatkach”.

Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony opis sprawy:

Spółka 2 przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na część Nieruchomości przydzieloną temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum, związanych z wykonywanymi przy jej wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT;

Spółka 3 przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na część Nieruchomości przydzieloną temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum, związanych z wykonywanymi przy jej wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT;

Spółka 4 przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na część Nieruchomości przydzieloną temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum, związanych z wykonywanymi przy jej wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT;

Spółka 1 przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od wydatków ponoszonych na część Nieruchomości przydzieloną temu podmiotowi w drodze podziału quoad usum, związanych z wykonywanymi przy jej wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT.

Mając na uwadze powyższe, poszczególnym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków ponoszonych na przydzielone im w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości w związku z wykonywanymi przy ich wykorzystaniu czynnościami opodatkowanymi VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3 (oznaczone we wniosku pytanie nr 5):

W przypadku rozliczeń dotyczących sprzedaży i zakupów dokonywanych w związku z ponoszeniem przez Spółkę Rozliczającą Kosztów Wspólnych należy zwrócić uwagę na art. 7 ust. 8 Ustawy o VAT, zgodnie z którym „w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach”, a także na art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT stanowiący, że „w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi”.

Powyższe przepisy tworzą swego rodzaju fikcję prawną w której uznaje się, że podmiot „pośredniczący” w nabyciu/sprzedaży towarów lub usług na rzecz innego podmiotu (a) sam dokonał zakupu danego towaru lub usługi oraz (b) dokonał sprzedaży tego samego towaru lub usługi.

Powyższe przepisy, w ocenie Wnioskodawcy, znajdą zastosowanie w przypadku rozliczeń dotyczących towarów i usług nabywanych przez Spółkę Rozliczającą na rzecz pozostałych Spółek w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych.

W tej sytuacji bowiem Spółka Rozliczająca, dokonując nabycia w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych towarów i usług występuje w odniesieniu do nabyć dotyczących części Nieruchomości przydzielonych pozostałym Spółkom do wyłącznego użytkowania w ramach podziału quoad usum i Powierzchni Wspólnych jako podmiot „pośredniczący”, dokonujący zakupu na rzecz tych Spółek, a więc jako podmiot zakupujący dane towary lub usługi od Dostawców i dokonujący ich dalszej sprzedaży na rzecz pozostałych Spółek.

Tym samym, Spółka Rozliczająca występuje w roli podatnika VAT z tytułu odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług nabytych przez nią w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych na rzecz pozostałych Spółek, będąc obowiązaną do rozliczenia VAT należnego z tego tytułu w odniesieniu do tych towarów i usług, które zostały nabyte na rzecz pozostałych Spółek.

Co więcej, art. 7 ust. 8 i art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT w odniesieniu do analizowanego modelu powoduje, że po pierwsze podatnik dokonujący zakupu na rzecz innego podmiotu będzie uprawniony do odliczenia VAT naliczonego z faktury otrzymanej od dostawcy towaru lub usługi, zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT, jako podmiot, który zakupił ten towar lub usługę.

Po drugie, jako że ten podatnik dokonał sprzedaży tego towaru lub usługi podmiotowi, na którego rzecz dokonał ich zakupu, podmiot ten będzie mógł odliczyć VAT naliczony wykazany na fakturze wystawionej przez podatnika na zasadach ogólnych.

Skoro więc Spółka Rozliczająca występuje jako podmiot nabywający i sprzedający te same towary i usługi, zgodnie z art. 7 ust. 8 i art. 8 ust. 2a Ustawy o VAT - w ocenie Wnioskodawcy należy uznać, że Spółka Rozliczająca wykorzystuje nabywane w tym zakresie w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych od Dostawców towary i usługi na potrzeby czynności opodatkowanych VAT wykonywanych na rzecz pozostałych Spółek.

Tym samym, stosownie do art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT, Spółce Rozliczającej przysługuje prawo od odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur wystawianych przez Dostawców, dotyczących towarów i usług nabywanych w ramach Kosztów Wspólnych, w odniesieniu do VAT naliczonego dotyczącego towarów i usług nabywanych zarówno na rzecz pozostałych Spółek, jak i na własną rzecz (zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2). Wydatki w powyższym zakresie są bowiem bezpośrednio związane z działalnością opodatkowaną VAT prowadzoną przez Spółkę Rozliczającą w zakresie dostawy towarów i usług dokonywanej zarówno na rzecz pozostałych Spółek, jak i przy wykorzystaniu przydzielonych jej w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości.

Co więcej, mając na uwadze powyższe rozważania oraz stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2, pozostałym Spółkom również przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Spółkę Rozliczającą w związku z obciążeniem tych podmiotów tytułem towarów i usług nabytych na ich rzecz w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych - zakupy te są bowiem związane z prowadzoną przez pozostałe Spółki przy wykorzystaniu przypadających tym Spółkom w ramach podziału quoad usum części Nieruchomości działalnością gospodarczą opodatkowaną VAT.

Reasumując, Spółka Rozliczająca występuje w charakterze podmiotu dokonującego zakupu towarów i następującej po nim odpłatnej dostawy tych towarów, względnie podmiotu dokonującego zakupu usług a następnie biorącego udział w świadczeniu tychże usług w odniesieniu do części towarów i usług nabytych w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych na rzecz pozostałych Spółek i w efekcie: Spółka Rozliczająca jest podatnikiem VAT z tytułu odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług na rzecz pozostałych Spółek w związku z obciążaniem tych podmiotów tytułem dostawy towarów i usług nabytych na ich rzecz w ramach poniesionych Kosztów Wspólnych, zobowiązanym do rozliczenia VAT należnego z tego tytułu;
Spółce Rozliczającej przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Dostawców, dokumentujących zakupy towarów i usług dokonywane w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych;
pozostałym Spółkom przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawianych przez Spółkę Rozliczającą w związku z dokonywanym obciążeniem tych podmiotów tytułem towarów i usług nabytych przez Spółkę Rozliczającą na rzecz tych Spółek w ramach ponoszonych Kosztów Wspólnych.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4 (oznaczone we wniosku pytanie nr 6):

Jak wskazano w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1), współwłaściciele np. w drodze umowy quoad usum mogą określić sposób i zakres korzystania z poszczególnych części rzeczy wspólnej w sposób odmienny aniżeli wynikałoby to z art. 206 Kodeksu Cywilnego i takie postanowienia będą mieć wiążącą moc prawną. Umowa quoad usum może określać także inne kwestie odnośnie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej, takie jak podział pożytków i innych przychodów uzyskiwanych z rzeczy będącej przedmiotem współwłasności. Oznacza to, że współwłaściciele mogą w umowie quoad usum postanowić, iż każdemu z nich przydzielona zostanie jedna część nieruchomości do wyłącznego korzystania i pobierania pożytków.

Umowa quoad usum jest umową nienazwaną. Nie wymaga więc ona określonej formy i może dojść do skutku poprzez takie zachowanie współwłaścicieli, które w danych okolicznościach nie budzi wątpliwości, co do ujawnionej w taki sposób ich woli (tj. może być zawarta również w formie ustnej lub w sposób dorozumiany, poprzez faktyczne ograniczenie się w korzystaniu przez poszczególnych właścicieli z określonych części nieruchomości). W szczególności dla skuteczności umowy quoad usum nie jest konieczne zawarcie umowy w formie pisemnej, aczkolwiek umowa quoad usum może oczywiście zostać w takiej formie zawarta.

Powyższe konkluzje znajdują potwierdzenie m.in. w orzecznictwie Sądu Najwyższego - przykładowo zgodnie z tezą wyroku z dnia 10 lutego 2004 r., sygn. IV CK 17/03 (LEX nr 274609): „Dopuszczalne jest zawarcie w sposób dorozumiany umowy, mocą której dokonano częściowego podziału rzeczy wspólnej do korzystania. Dopuszczalność takiej umowy nie budzi wątpliwości, a z uwagi na to, że rodzi ona jedynie skutki obligacyjne, nie zmieniając stosunków własnościowych, jej zawarcie nie wymaga zachowania określonej formy. Brak także przyczyn, dla których umowa taka nie mogłaby zostać zawarta w sposób dorozumiany, gdyż zgodnie z treścią art. 60 KC [tj. Kodeksu Cywilnego - przypis Wnioskodawcy] wola osoby dokonującej czynności prawnej może - co do zasady - zostać wyrażona przez każde zachowanie się, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny”. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2015 r. sygn. III CSK 446/14, zgodnie z którego tezą (LEX nr 1816593): „Umowa o podziale rzeczy quoad usum może być zawarta także w sposób dorozumiany przez utrwalony między współwłaścicielami sposób korzystania z części rzeczy wspólnej. Nie muszą być w niej określone zasady podziału korzyści i dochodów oraz wydatków i ciężarów. Dokonując takiego podziału strony umawiają się również w sposób dorozumiany, że ciężary i wydatki dotyczące zajętej części rzeczy ponosi tylko ten, kto z niej korzysta z wyłączeniem innych”.

Dla potrzeb właściwego określenia momentu w czasie, od którego każda ze Spółek będzie obowiązana do rozpoznania przychodów i kosztów na gruncie przepisów Ustawy o CIT, jak również rozliczania podatku VAT (tj. rozliczania podatku należnego oraz naliczonego) wynikających z korzystania z danej części Nieruchomości (zgodnie z podziałem wskazanym w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1, 2, 3, 4 oraz 5) w ocenie Wnioskodawcy należy ustalić konkretną datę, od której między Spółkami obowiązuje umowa quoad usum dotycząca podziału praw i obowiązków związanych z poszczególnymi częściami Nieruchomości oraz koniecznością ponoszenia Kosztów Wspólnych.

Mając na uwadze powyższe, a w szczególności fakt, iż umowa quoad usum dla swojej skuteczności nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy (może być również zawarta w formie ustnej lub dorozumianej), w ocenie Wnioskodawcy, każda ze Spółek będzie obowiązana rozliczać podatek VAT (tj. rozliczać podatek należny oraz naliczony) wynikające z korzystania z danej części Nieruchomości (w tym również wynikający z ponoszenia Kosztów Wspólnych zgodnie z ustalonym udziałem) od dnia, w którym zaczęło obowiązywać Porozumienie, albowiem od tego dnia obowiązuje między Spółkami podział Nieruchomości do korzystania (jak również pobierania pożytków oraz ponoszenia kosztów).

Na powyższe konkluzje nie wpływa również fakt, iż w części umów najmu bądź dzierżawy, które zostały zawarte w przeszłości, wszystkie Spółki były wskazane jako strona wynajmująca. Jak wskazano bowiem w opisie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), ze względu na dokonane ustalenia (quoad usum) wszelkie przychody i koszty wynikające ze stosunku najmu bądź dzierżawy powinny być w całości przypisywane wyłącznie do tej Spółki, która dysponuje daną częścią Nieruchomości już od dnia w którym Porozumienie stało się skuteczne. Powyższy klucz powinien zostać zastosowany również na potrzeby rozliczania podatku VAT tj. rozliczania podatku należnego oraz naliczonego, zgodnie z uzasadnieniem przedstawionym w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy do pytań 2, 3 oraz 4.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy, każda ze Spółek będzie obowiązana rozpoznawać przychody i koszty na gruncie przepisów Ustawy o CIT oraz rozliczania podatku VAT (tj. rozliczania podatku należnego oraz podatku naliczonego) z tytułu korzystania z danej części Nieruchomości (obejmujące również ponoszone Koszty Wspólne), od dnia w którym zaczęło obowiązywać Porozumienie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

W związku z tym, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie zakresu podatku od towarów i usług, w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Zainteresowanych w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zainteresowanemu będącemu stroną postępowania (art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin