Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-2.4010.501.2019.1.AG
z 27 stycznia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 27 listopada 2019 r. (data wpływu 27 listopada 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

• możliwości i momentu zaliczenia do kosztów podatkowych Wynagrodzenia Stałego uiszczanego w związku z zawartymi transakcjami SRK – jest prawidłowe,
  

• powstania przychodu z tytułu otrzymanego przez Wnioskodawcę Wynagrodzenia Zmiennego w ramach rozliczenia transakcji SRK – jest prawidłowe,
  

• sposobu ustalenia kosztów podatkowych z tytułu zbycia na rzecz kontrahenta niespłaconych wierzytelności w ramach rozliczenia SRK – jest prawidłowe.
  
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 27 listopada 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie: możliwości i momentu zaliczenia do kosztów podatkowych Wynagrodzenia Stałego uiszczanego w związku z zawartymi transakcjami SRK, powstania przychodu z tytułu otrzymanego przez Wnioskodawcę Wynagrodzenia Zmiennego w ramach rozliczenia transakcji SRK oraz sposobu ustalenia kosztów podatkowych z tytułu zbycia na rzecz kontrahenta niespłaconych wierzytelności w ramach rozliczenia SRK.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest podmiotem posiadającym siedzibę na terytorium RP, zarejestrowanym jako czynny podatnik VAT, podlegającym opodatkowaniu od całości swoich dochodów na terytorium Polski – zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U z 2018 r. poz. 1036, ze zm. dalej: „updop”). Wnioskodawca jest instytucją pożyczkową, zarejestrowaną w rejestrze prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Wnioskodawca zajmuje się głównie udzielaniem kredytów konsumenckich w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 993).

Jako że działalność Wnioskodawcy wiąże się z występowaniem ryzyka kredytowego po stronie Wnioskodawcy obciążającego jego wyniki finansowe, a polegającego na ryzyku nieotrzymania spłaty pożyczki, nawet pomimo podjęcia działań o charakterze windykacyjnym, Wnioskodawca ponosi ryzyko nie tylko utraty przychodów (odsetek, prowizji), ale też kwoty kapitału pożyczek wypłaconych pożyczkobiorcom. Ryzyko to wiąże się także z utratą potencjalnych dochodów, które mogłyby być osiągnięte z puszczenia tych kwot w obrót (udzielenia z nich pożyczek innym klientom). Wnioskodawca chce zabezpieczyć powyższe ryzyko braku spłaty udzielanych przez siebie pożyczek poprzez zawieranie instrumentów pochodnych typu swap, a konkretnie swapów ryzyka kredytowego (dalej: „SRK”). SRK polegają na tym, że jeden podmiot wyzbywa się ryzyka kredytowego, związanego z działalnością pożyczkową na rzecz innego podmiotu, który bierze na siebie to ryzyko.

Wnioskodawca występować będzie w transakcjach SRK jako podmiot wyzbywający się ryzyka, zaś Kontrahent – jako podmiot przejmujący ryzyko. Kontrahent jest luksemburską spółką, będącą częścią dużej grupy kapitałowej, która to grupa zajmuje się działalnością ubezpieczeniową, finansową, w tym instrumentami pochodnymi. Kontrahent nie jest i nie będzie powiązany z Wnioskodawcą kapitałowo, osobowo, ani w żaden inny sposób określony w art. 11a updop.

W ramach każdej z transakcji SRK, Wnioskodawca przeniesie na Kontrahenta ryzyko kredytowe w zamian za ustalone z góry przy zawarciu danej transakcji wynagrodzenie („Stałe Wynagrodzenie”), które będzie stanowić generalnie określony procent wartości zabezpieczanego portfela (może być też ono odniesione np. tylko do wartości kapitału pożyczek albo w inny sposób). Stałe Wynagrodzenie może też być ustalone formułą pozwalającą na wyliczenie jego wysokości w odniesieniu do danego portfela, czy danej wierzytelności zabezpieczanej. Strony mogą też przewidzieć udzielenie przez Kontrahenta warunkowego rabatu na określonych zasadach (np. pod warunkiem zawarcia kolejnej transakcji, utrzymania odpowiedniej jakości portfela czy osiągnięcia określonych wskaźników, np. spłacalności).

Na potrzeby zawierania swapów, Wnioskodawca i Kontrahent zawrą umowę ramową na bazie wzoru przygotowanego przez międzynarodowe stowarzyszenie wystawców i nabywców derywatów – International Swaps and Derivatives Association. Umowa ramowa wraz z załącznikiem stanowić będą ogólną regulację kontraktów swapowych pomiędzy stronami. Natomiast konkretyzacja swapa, tj. określenie zabezpieczanego portfela, okresu i Stałego Wynagrodzenia będzie następować zasadniczo drogą elektroniczną, przy czym każdorazowo będzie potwierdzane w formie dokumentu określanego jako Potwierdzenie transakcji kredytowego instrumentu pochodnego (swapu ryzyka kredytowego). Dokument ten będzie zawierany na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego bezpiecznymi podpisami elektronicznymi. Z chwilą zawarcia transakcji Kontrahent w zamian za Stałe Wynagrodzenie przejmuje na siebie ryzyko kredytowe – co oznacza, że po upływie ustalonego okresu jest zobowiązany do wykupienia od Wnioskodawcy wszystkich wierzytelności, wobec których w dacie rozliczenia transakcji wystąpi tzw. zdarzenie kredytowe.

Strony mogą zastrzec, że w szczególnych wypadkach niektóre wierzytelności nie będą podlegać wykupowi – w szczególności dotyczy to pożyczek udzielonych na skutek oszustwa popełnionego przez pożyczkobiorcę albo też sytuacji, gdy pożyczkobiorca zmarł przed rozliczeniem SRK albo też została ogłoszona upadłość takiego pożyczkobiorcy. W takich sytuacjach bowiem istnieje wątpliwość co do prawnej skuteczności przeniesienia wierzytelności. Dotyczyć to będzie jednak znikomej liczby pożyczek.

Stałe Wynagrodzenie będzie płatne w kilku ratach, których terminy zostaną wskazane w Potwierdzeniu, zasadniczo jednak zostanie uiszczone w całości przed rozliczeniem transakcji. Ponadto, ponieważ pożyczkobiorcy mają możliwość zwiększenia wysokości pożyczki – może się zdarzyć, że wartość portfela objętego zabezpieczeniem ulegnie zwiększeniu już po zawarciu transakcji SRK (ale zasadniczo nie później niż w ciągu 65 dni od zawarcia transakcji). W takim przypadku strony przewidują możliwość zawarcia aneksu do Potwierdzenia transakcji, zwiększającego wysokość Stałego Wynagrodzenia, wynikające ze zwiększenia ryzyka Kontrahenta. To zwiększenie Stałego Wynagrodzenia może zostać uregulowane także po rozliczeniu transakcji. Również ewentualne uzupełnienie Stałego Wynagrodzenia wynikające z niespełnienia się warunku udzielenia rabatu może nastąpić po zakończeniu transakcji. Nie później jednak niż w ciągu 14 dni od zakończenia transakcji, Potwierdzenie zawarcia transakcji określać będzie również warunki uznania, że w stosunku do wierzytelności wystąpiło zdarzenie kredytowe. Zdarzeniem kredytowym jest brak spłaty pożyczki (kapitału, odsetek, prowizji za udzielenie) przez pożyczkobiorcę w określonym terminie po upływie terminu płatności danej pożyczki. Z reguły będzie to okres 90 dni od upływu terminu płatności z dokładnością do kilku dni. W przypadku częściowej spłaty przez pożyczkobiorcę – przyjmuje się, że zdarzenie kredytowe wystąpiło tylko w odniesieniu do niespłaconej części pożyczki. Wykup następować będzie w zamian za wynagrodzenie generalnie równe nominalnej wartości tych wierzytelności, którą musieliby spłacić pożyczkobiorcy. Aczkolwiek strony mogą ograniczyć odpowiedzialność np. tylko do kapitału i prowizji, z wykluczeniem odsetek albo też w inny sposób. Wartość tego wynagrodzenia zależy zatem od tego ilu pożyczkobiorców nie spłaciło swojego zobowiązania i w jakiej kwocie – stąd wynagrodzenie to jest nazywane Zmiennym Wynagrodzeniem.

Rozliczenie transakcji będzie równocześnie stanowić cesję wierzytelności, wobec których wystąpiło zdarzenie kredytowe na Kontrahenta. Kontrahent z chwilą rozliczenia i zapłaty Zmiennego Wynagrodzenia nabędzie więc nieodwołalnie prawa do tych wierzytelności i będzie mógł ich dochodzić od pożyczkobiorców. Rozliczenie transakcji przybierać będzie formę pisemnego dokumentu (lub elektronicznego z podpisami bezpiecznymi) o nazwie Porozumienie o rozliczeniu z fizyczną dostawą – cesja wierzytelności, stanowiącego potwierdzenie przejścia praw do wierzytelności (których lista będzie załączona do dokumentu) na rzecz Kontrahenta. Ze względu na konieczność uregulowania kwestii szczegółowych dotyczących cesji wierzytelności strony zawrą też odrębne ramowe porozumienie regulujące m.in. zasady przekazywania dokumentacji dotyczącej przeniesionych pożyczek, informowania dłużników o zmianie wierzyciela, zasady cesji zwrotnej w przypadku wierzytelności, których przeniesienie obarczone jest wadą prawną i winny były być wyłączone z wykupu (wierzytelności nieistniejące, wierzytelności wobec zmarłych), przekazywania Kontrahentowi spłat wierzytelności, które wpłyną po dniu cesji na rachunki bankowe Wnioskodawcy, zasady przetwarzania i ochrony danych osobowych i inne aspekty.

Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do prowadzenia działań windykacyjnych wobec dłużników po dniu rozliczenia SRK i cesji wierzytelności. Jednakże takie działania windykacyjne na zlecenie Kontrahenta może prowadzić podmiot windykacyjny z grupy kapitałowej Wnioskodawcy, za odrębnym wynagrodzeniem, ustalonym z Kontrahentem. Może on także pośredniczyć przy sprzedaży wierzytelności podmiotowi trzeciemu. Wnioskodawca planuje zawierać z Kontrahentem tego typu transakcje SRK cyklicznie, np. co miesiąc, czy co dwa miesiące obejmując każdorazowo ściśle sprecyzowany portfel wierzytelności wynikających z udzielonych w danym okresie poprzedzającym zawarcie transakcji pożyczek. Przy czym transakcja może obejmować całość lub tylko część tego portfela. Transakcją będą obejmowane wyłącznie pożyczki, które w chwili zawarcia transakcji nie były przeterminowane lub były nieznacznie tylko opóźnione (o nie więcej niż 30 dni). Przy tym, dniem zawarcia transakcji będzie dzień uzgodnienia warunków swapa (ustalenia portfela i Wynagrodzenia Stałego). Każdy swap będzie zasadniczo potwierdzony pisemnie (lub elektronicznie z bezpiecznymi podpisami) w formie dokumentu Potwierdzenia zawarcia transakcji w ciągu najdalej kilkunastu dni od zawarcia transakcji (np. w przypadku konieczności przesłania dokumentów za granicę). Potwierdzenie zawarcia SRK określać będzie datę zawarcia transakcji i jej zakończenia (termin, na który będzie określane czy pożyczkobiorca spłacił pożyczkę i czy powstał obowiązek jej wykupu przez Kontrahenta), kwotę Stałego Wynagrodzenia i datę jego zapłaty, terminy i warunki określenia Zmiennego Wynagrodzenia.

Stosownie do art. 14b par. 3a Ord. pod. Wnioskodawca podaje dane kontrahenta: (…)

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy Stałe Wynagrodzenie uiszczane w związku z transakcjami SRK na rzecz Kontrahenta, będzie stanowić koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ust. 1 updop?
   
2. Czy Stałe Wynagrodzenie uiszczane w związku z transakcjami SRK na rzecz Kontrahenta, będzie stanowić koszt uzyskania przychodów inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki?
   
3. Czy Zmienne Wynagrodzenie otrzymywane przez Wnioskodawcę w ramach rozliczenia transakcji SRK w zamian za przeniesienie na Kontrahenta wierzytelności, wobec których wystąpiło zdarzenie kredytowe, będzie dla Wnioskodawcy stanowić przychód podatkowy w momencie rozliczenia transakcji SRK i nie będzie to przychód z zysków kapitałowych, o którym mowa w art. 7b ust. 1 updop?
   
4. Czy koszty uzyskania przychodów z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej prowizji za udzielenie pożyczki – należy ustalić w wysokości równej sumie przychodu należnego rozpoznanego uprzednio przez Wnioskodawcę z tytułu tej prowizji?
   
5. Czy z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej odsetek niestanowiących przychodów należnych Wnioskodawcy – Wnioskodawca nie będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu?
   
6. Czy koszty uzyskania przychodów z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej kapitału pożyczki – należy ustalić w wysokości równej temu kapitałowi, ale tylko do wysokości Zmiennego Wynagrodzenia proporcjonalnie przypadającej na zbywaną kwotę kapitału pożyczek?
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy.

1. Stałe Wynagrodzenie uiszczane w związku z transakcjami SRK na rzecz Kontrahenta, będzie stanowić koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 865, z późn. zm., dalej: updop).
2. Stałe Wynagrodzenie uiszczane w związku z transakcjami SRK na rzecz Kontrahenta, będzie stanowić koszt uzyskania przychodów inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki.
   
3. Zmienne Wynagrodzenie otrzymywane przez Wnioskodawcę w ramach rozliczenia transakcji SRK w zamian za przeniesienie na Kontrahenta wierzytelności, wobec których wystąpiło zdarzenie kredytowe, będzie dla Wnioskodawcy stanowić przychód podatkowy w momencie rozliczenia transakcji SRK i nie będzie to przychód z zysków kapitałowych, o którym mowa w art. 7b ust. 1 updop.
4. Koszty uzyskania przychodów z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej prowizji za udzielenie pożyczki – należy ustalić w wysokości równej sumie przychodu należnego rozpoznanego uprzednio przez Wnioskodawcę z tytułu tej prowizji.
   
5. Z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej naliczonych, a nieotrzymanych odsetek niestanowiących przychodów należnych Wnioskodawcy – Wnioskodawca nie będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania przychodu.
   
6. Koszty uzyskania przychodów z tytułu zbycia na rzecz Kontrahenta w ramach rozliczenia SRK niespłaconych wierzytelności – w części dotyczącej kapitału pożyczki – należy ustalić w wysokości równej temu kapitałowi, ale tylko do wysokości Zmiennego Wynagrodzenia proporcjonalnie przypadającej na zbywaną kwotę kapitału pożyczek.
   
   

Ad. 1

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Ustawowa definicja kosztów uzyskania przychodów oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 updop, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, bądź służą zabezpieczeniu źródła przychodów.

W kontekście wskazanego wyżej przepisu należy więc uznać, że Stałe Wynagrodzenie płacone przez Wnioskodawcę w ramach transakcji SRK ma na celu zabezpieczenie źródła przychodów Wnioskodawcy, którym jest udzielanie pożyczek i uzyskiwanie z tego tytułu przychodów w postaci m.in. należnych odsetek, prowizji oraz innych opłat. Niespłacanie przez klientów pożyczek w terminie wiąże się z ograniczeniem środków pieniężnych, które Wnioskodawca może wykorzystać w celu udzielenia nowych pożyczek i uzyskania przychodów z tytułu udzielenia takich nowych pożyczek. Ponadto, niespłacenie pożyczek w terminie przez klientów generuje po stronie Wnioskodawcy dodatkowe koszty związane z próbami odzyskania środków pieniężnych, zainwestowanych przez Wnioskodawcę w udzielone pożyczki.

Zawarcie przez Wnioskodawcę transakcji SRK i poniesienie związanych z tym kosztów jest więc uzasadnionym dążeniem Wnioskodawcy do zminimalizowania ryzyka niespłacenia pożyczki przez klienta. Realizacja ryzyka niespłacenia pożyczki wiąże się ze stratami dla Wnioskodawcy i z zagrożeniem utraty płynności finansowej. W przypadku braku zawarcia transakcji SRK Wnioskodawca mógłby nie otrzymać należnych kwot kapitału pożyczek oraz m.in. odsetek, prowizji lub innych opłat od udzielonej pożyczki, co mogłoby doprowadzić do utraty płynności finansowej, a co za tym idzie, konieczności ograniczenia działalności gospodarczej, jaką jest udzielanie przez Wnioskodawcę pożyczek.

Dzięki zawieranym transakcjom SRK w ramach realizacji transakcji i wykupu wierzytelności pożyczkowych przez Kontrahenta, efektywnie Wnioskodawca otrzymuje spłatę udzielonych pożyczek, objętych transakcją SRK i związanych z nimi należności. Wobec powyższego, warunki uznania Stałego Wynagrodzenia płaconego przez Wnioskodawcę w ramach transakcji SRK za koszt uzyskania przychodów można uznać za spełnione. Należy zaznaczyć, iż gdyby taka umowa nie została zawarta przez Wnioskodawcę, to ponosiłby on całkowite ryzyko związane z utratą środków pieniężnych, które zostały przeznaczone na udzielenie pożyczek.

W związku z tym, w opinii Wnioskodawcy nie ulega wątpliwości, iż wynagrodzenie uiszczane tytułem zawarcia umowy i tym samym przyznania Wnioskodawcy zabezpieczenia pozostaje w związku przyczynowym z przychodami, bowiem zawarcie tej umowy ma na celu ograniczenie ryzyka utraty środków pieniężnych i zabezpieczenie źródła przychodów. W ramach transakcji SRK dotyczącej przeniesienia ryzyka niespłacania pożyczek, Wnioskodawca uiszcza wynagrodzenie na rzecz Kontrahenta z własnych środków obrotowych, a jednocześnie wynagrodzenie to nie podlega zwrotowi nawet w przypadku, gdyby Zdarzenie Kredytowe nie zaistniało. Katalog enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 updop wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów nie zawiera wyłączeń, które mogłyby skutkować brakiem prawa do ujęcia wydatków związanych z zapłatą wynagrodzenia na rzecz Kontrahenta w kosztach uzyskania przychodów przez Wnioskodawcę.

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle przepisów updop, transakcja SRK jest pochodnym instrumentem finansowym w rozumieniu art. 4a pkt 22 updop. W myśl art. 4a pkt 22 updop, ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. 2005 Nr 183, poz. 1538, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1636 dalej: ustawa OIF), z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego. Z kolei, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy OIF, instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy OIF są m.in. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego.

Oznacza to, że do instrumentów finansowych zaliczone zostały wszystkie rodzaje instrumentów pochodnych dotyczących przenoszenia ryzyka kredytowego, niezależnie od ich konstrukcji prawnej lub dopuszczenia do obrotu na rynku regulowanym. Grupa ta obejmuje wszystkie prawa pochodne, które mają na celu zabezpieczenie ryzyka kredytowego. Należy więc uznać, że również transakcja SRK stanowi pochodny instrument finansowy w rozumieniu art. 4a pkt 22 updop. Transakcja SRK jest pochodnym instrumentem finansowym, który polega na powstaniu wzajemnych zobowiązań stron takiej transakcji, jedna strona zobowiązuje się do wypłaty z góry ustalonej kwoty (Stałe Wynagrodzenie), a druga strona do wypłaty kwoty odpowiadającej wartości niespłaconych pożyczek objętych transakcją SRK (Zmienne Wynagrodzenie). W przypadku transakcji SRK żadna ze stron nie ponosi więc wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8b updop. Specyfika transakcji swap (w tym swap ryzyka kredytowego) polega na tym, iż w kontraktach tych nie występują wydatki na nabycie instrumentu pochodnego.

Przedmiotem umowy SRK jest wymiana określonych płatności, a w przypadku kontraktów rzeczywistych rozliczenie transakcji SRK wiąże się z fizycznym dostarczeniem instrumentu bazowego (np. przelewem wierzytelności). Wartość kontraktu swap oraz przede wszystkim wartość świadczeń stron takiej umowy jest uzależniona od zmiany wartości określonego instrumentu bazowego (w przypadku transakcji SRK są to wierzytelności pożyczkowe). Ekonomicznym celem kontraktu swap jest zamiana pomiędzy stronami umowy ustalonych świadczeń, które są efektem różnych ryzyk. Strony umowy swap przenoszą pomiędzy sobą ryzyka (np. ryzyko kredytowe).

Instrumentami pierwotnymi (bazowymi) kontraktów swap mogą być dowolne zmienne, np. wierzytelności pożyczkowe. Strony kontraktu swap zawierają umowę, w celach zabezpieczających, tj. strona przyjmuje na siebie ryzyko, które jest dla niej akceptowalne oraz w zamian oddaje inne ryzyko. Płacone przez Wnioskodawcę Stałe Wynagrodzenie w ramach transakcji SRK nie stanowi więc wynagrodzenia za zawarcie pochodnego instrumentu finansowego, lecz formę wyrażenia wartości ryzyka, jakie Wnioskodawca jest w stanie zaakceptować. Wnioskodawca płaci na rzecz Kontrahenta ustaloną kwotę i w zamian za to zyskuje pewność, że wysokość potencjalnych strat poniesionych w związku z niespłaceniem pożyczek przez klientów jest ograniczona do wysokości wypłaconego przez Wnioskodawcę Stałego Wynagrodzenia. Wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę będą spełniać również warunek dotyczący udokumentowania wydatków albowiem są one przez Wnioskodawcę stosownie dokumentowane (poprzez Umowę SRK oraz przekazywane na jej podstawie zestawienia zabezpieczanych pożyczek oraz zestawienia niespłaconych kwot pożyczek). Potraktowanie Stałego Wynagrodzenia płaconego Kontrahentowi w ramach transakcji SRK jako kosztu uzyskania przychodu znajduje potwierdzenie w indywidualnych interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 17 października 2017 r, sygn. 0114-KDIP2-3.4010.244.2017.1.PS, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.38.2018.2.KK, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.37.2018.2.KK.

Ad. 2

Zdaniem Wnioskodawcy, Stałe Wynagrodzenie uiszczane w związku z transakcją SRK na rzecz Kontrahenta stanowić będzie koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który koszt zostanie ujęty w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz art. 15 ust. 4e updop.

Zgodnie z art. 15 ust. 4d updop, koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącane w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy a nie jest możliwe określenie jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Ponadto, zgodnie z art. 15 ust 4e updop, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodu uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Zgodnie z utrwaloną limą interpretacyjną, poniesione koszty mogą pozostawać w bezpośrednim lub pośrednim związku z przychodami. Stałe Wynagrodzenie płacone w ramach transakcji SRK stanowi koszt pośrednio związany z przychodami, jest to bowiem koszt powiązany z zabezpieczeniem źródła przychodów Spółki w postaci zabezpieczenia się przed stratami i utratą płynności w związku z niespłaceniem pożyczek przez klientów. W związku z tym, na podstawie art. 15 ust. 4e updop, koszt ten powinien być rozpoznany przez Spółkę w dniu, na który koszt ten zostanie ujęty w księgach rachunkowych Spółki, w innej pozycji niż jako rezerwa albo bierne rozliczenie międzyokresowe kosztów.

Stanowisko, iż wynagrodzenie płacone w związku z umową instrumentu pochodnego jest kosztem innym niż bezpośrednio związany z przychodami została potwierdzona przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 12 grudnia 2012 r., sygn. II FSK 849/11 oraz z dnia 1 lutego 2011 r., sygn. II FSK 1725/09. Potwierdzają to również licznie interpretacje podatkowe np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 17 października 2017 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.244.2017.1.PS, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.38.2018.2.KK, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r. sygn. 0114-KDIP2-3.4010.37.2018.2.KK.

Tym samym, Wnioskodawca uważa, iż Stałe Wynagrodzenie płacone przez niego w związku z transakcją SRK powinno zostać rozpoznane przez Wnioskodawcę jako koszt podatkowy w dacie jego poniesienia, tj. w dniu, na który koszt ten zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki stosownie do art. 15 ust. 4d oraz art. 15 ust. 4e updop.

Ad. 3

W ocenie Wnioskodawcy, otrzymanie Zmiennego Wynagrodzenia od Kontrahenta w ramach umowy dotyczącej transakcji SRK, stanowi dla Wnioskodawcy przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych w momencie rozliczenia transakcji SRK.

Zgodnie z art. 12 updop, co do zasady wszelkie otrzymane przez podatnika świadczenia stanowią przychody podlegające opodatkowaniu, z wyłączeniem przychodów enumeratywnie wymienionych w ust. 4 tego artykułu.

Stosownie do art. 14 ust. 1 updop, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Wedle art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zgodnie z art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności.
   
   

Stosownie do art. 12 ust. 3f updop, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

W ocenie Wnioskodawcy, przez „moment realizacji praw” z pochodnych instrumentów finansowych należy rozumieć dzień rozliczenia transakcji SRK określony uprzednio w Umowie SRK, bowiem wtedy dochodzi do zrealizowania się prawa Wnioskodawcy jako przenoszącego ryzyko do otrzymania płatności od Kontrahenta w związku z wystąpieniem Zdarzenia Kredytowego i obowiązkiem wykupu wierzytelności przez Kontrahenta.

Zdaniem Wnioskodawcy, Zmienne Wynagrodzenie należne w związku z rozliczeniem transakcji SRK będzie stanowiło przychód podatkowy w wysokości wynikającej z umowy zawartej pomiędzy stronami transakcji SRK w dniu jej rozliczenia. Przychód z tytułu Wynagrodzenia Zmiennego powstanie w dniu rozliczenia transakcji SRK, kiedy to nastąpi zbycie wierzytelności na rzecz Kontrahenta.

Należy również zaznaczyć, że zgodnie z art. 7b ust. 1 updop za przychody z zysków kapitałowych uważa się m.in. przychody ze zbycia wierzytelności uprzednio nabytych przez podatnika oraz wierzytelności wynikających z przychodów zaliczanych do zysków kapitałowych (pkt 5); przychody z papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych – z wyłączeniem pochodnych instrumentów finansowych służących zabezpieczeniu przychodów albo kosztów niezaliczanych do zysków kapitałowych (pkt 6 lit. b).

Mając na względzie powyższe, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż uzyskiwane przez niego w ramach SRK przychody nie mieszczą się w katalogu wskazanym w tym przepisie, a w konsekwencji regulacje te nie znajdą zastosowania w sprawie objętej złożonym wnioskiem. W szczególności powyższe wynika z faktu iż:

1. jedynie wierzytelności uprzednio nabyte mogą zostać uznane za objęte dyspozycją art. 7b ust. 1 pkt 5 updop, podczas gdy Wnioskodawca w przedstawionym zdarzeniu przyszłym dokonywać będzie zbycia wierzytelności własnych,
   
2. Wnioskodawca w ramach realizacji Umowy SRK będzie uzyskiwać przychody z tytułu przelewu (cesji) wierzytelności pożyczkowych (w tym przede wszystkim kapitału pożyczek, prowizji, odsetek) w stosunku do których wystąpiło Zdarzenie Kredytowe, a które podlegały transakcji SRK. Nawet gdyby uznać, iż tego rodzaju przychody stanowią przychody z pochodnych instrumentów finansowych, to podlegać będą one wyłączeniu z zakresu przychodów z zysków kapitałowych ze względu na fakt, iż zabezpieczają one przychody niezaliczane do zysków kapitałowych (na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 6 lit. b updop).
   
   

Należy zatem uznać, iż przychody uzyskane przez Spółkę w związku z realizacją Umowy SRK nie stanowią przychodów z zysków kapitałowych w rozumieniu art. 7b ust. 1 updop.

Przedstawiony powyżej pogląd w odniesieniu do zasad ustalenia przychodu z tytułu Zmiennego Wynagrodzenia otrzymywanego w związku z transakcją SRK został potwierdzony w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 3 sierpnia 2015 r., sygn. ITPB3/4510-246/15-5/KK, interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. ITPB3/4510-431/15-2/MKo, czy też interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 marca 2016 r., sygn. IPPB3/4510-78/16-2/AG, interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.38.2018.2.KK oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn., 0114-KDIP2-3.4010.37.2018.2.KK.

Ad. 4-6

Stosownie do art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 updop. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, która uprzednio została zarachowana jako przychód należny na podstawie art. 12 ust. 3 updop. Przy czym koszt w przypadku zbycia wierzytelności, które stanowiły przychód należny, określa się do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

Natomiast art. 12 ust. 3 updop stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 1 updop, do przychodów nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), w tym również uregulowanych w naturze, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Na gruncie wyżej wyszczególnionych przepisów pożyczki są neutralne podatkowo, tj. nie jest kosztem uzyskania przychodów wartość udzielonej pożyczki (kapitał) i nie jest przychodem wartość zwróconego kapitału. Przychodem należnym są prowizje za udzielenie pożyczki – są one przychodem już w momencie udzielenia pożyczki pożyczkobiorcy. Natomiast odsetki, zgodnie z regulacją szczególną (art. 12 ust. 4 pkt 2 updop) nie stanowią przychodu do momentu ich otrzymania. Zatem naliczone odsetki nie stanowią przychodu należnego.

W ocenie Wnioskodawcy, w wyniku zbycia wierzytelności z tytułu udzielonych pożyczek w ramach rozliczenia transakcji SRK, Wnioskodawca jest obowiązany zaalokować otrzymane Zmienne Wynagrodzenie proporcjonalnie na poszczególne elementy zbywanych wierzytelności i traktować je odrębnie dla celów podatkowych.

I tak, w odniesieniu do części zbywanych wierzytelności dotyczącej prowizji za udzielenie prowizji, która stanowiła przychód należny Wnioskodawcy – przychodem będzie część Zmiennego Wynagrodzenia przypadająca proporcjonalnie na te prowizje, a kosztem uzyskania przychodów będzie przychód należny rozpoznany uprzednio przez Wnioskodawcę z tytułu tej prowizji – w części, która nie została zapłacona przez dłużników do dnia rozliczenia SRK.

Natomiast w odniesieniu do części zbywanych wierzytelności odsetek naliczonych, które nie stanowiły przychodu należnego Wnioskodawcy – przychodem będzie część Zmiennego Wynagrodzenia przypadająca proporcjonalnie na te odsetki według stanu na dzień rozliczenia SRK, ale Wnioskodawca nie będzie uprawniony do rozpoznania kosztu uzyskania tego przychodu.

Wreszcie, w odniesieniu do części zbywanych wierzytelności dotyczącej kapitału pożyczki – przychodem będzie część Zmiennego Wynagrodzenia przypadająca proporcjonalnie na ten kapitał, a kosztem uzyskania przychodów będzie kwota tego kapitału ale tylko do wysokości tego przychodu, tj. do wysokości Zmiennego Wynagrodzenia przypadającej proporcjonalnie na ten kapitał. Nadwyżka kapitału ponad proporcjonalnie przypadające na niego Zmienne Wynagrodzenie nie będzie stanowiła kosztu uzyskania przychodu – zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 updop.

Jednocześnie należy podkreślić, że koszt, jaki Wnioskodawca poniósł na udzielenie pożyczki i wykreowanie tym samym wierzytelności, spełnia definicję kosztu uzyskania przychodów wskazaną w art. 15 ust. 1 updop, jako że pomiędzy jego poniesieniem a przychodami z cesji wierzytelności istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym mowa w tym przepisie.

Stanowisko wskazujące na konieczność ustalenia proporcji, w jakiej znajduje się cena wierzytelności do poszczególnych składników tej wierzytelności znajduje poparcie także w orzecznictwie, np. w wyroku NSA z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. II FSK 1509/11. Podobne stanowisko zajmują również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych: interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.38.2018.2.KK, interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP2-3.4010.37.2018.2.KK, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 marca 2016 r., sygn. IPPB3/4510-78/16-2/AG, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 4 listopada 2015 r., sygn. ITPB3/4510-431/15-2/MKo, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2015 r., sygn. IPPB3/4510-471/15-2/JBB, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 3 sierpnia 2015 r., sygn. ITPB3/4510-246/15-6/KK i innych, a także w wydanej na rzecz Wnioskodawcy interpretacji (w stosunku do której stan faktyczny uległ nieznacznym zmianom) nr 0111-KDIB2-1.4010.249.2019.2.BKD.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.