Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT1-2.4012.613.2019.2.KT
z 4 lutego 2020 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 30 września 2019 r. (data wpływu 15 października 2019 r.), uzupełnionym pismem z dnia 30 grudnia 2019 r. (data wpływu 7 stycznia 2020 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

  • opodatkowania podatkiem VAT wewnątrzwspólnotowego nabycia „koparek do kryptowalut” (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 3) – jest prawidłowe;
  • opodatkowania podatkiem VAT świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 4) – jest prawidłowe;
  • określenia miejsca opodatkowania świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytania oznaczone we wniosku jako nr 5 i 6) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 października 2019 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

  • zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży detalicznej „koparek do kryptowalut” przez Wnioskodawcę (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 1);
  • opodatkowania podatkiem VAT importu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut spoza terytorium UE (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 2);
  • opodatkowania podatkiem VAT wewnątrzwspólnotowego nabycia „koparek do kryptowalut” (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 3);
  • opodatkowania podatkiem VAT świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 4);
  • określenia miejsca opodatkowania świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytania oznaczone we wniosku jako nr 5 i 6).

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 30 grudnia 2019 r. poprzez doprecyzowanie opisu sprawy, wskazanie zakresu w jakim Zainteresowany oczekuje wydania interpretacji w zakresie pytania nr 1 wniosku oraz uiszczenie brakującej opłaty.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z dnia 30 grudnia 2019 r.).

Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi w zakresie sprzedaży detalicznej urządzeń służących wyłącznie do „kopania” kryptowalut („koparek do kryptowalut”) zdefiniowanej pod numerem PKD 47.41.Z. (sprzedaż detaliczna komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach). Wnioskodawca jest zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Dodatkowo Wnioskodawca jest zarejestrowany jako podatnik VAT-UE.

Przedmiotem niniejszego wniosku jest działalność, którą określić można jako działalność w zakresie sprzedaży detalicznej sprzętu do „kopania kryptowalut” („koparek do kryptowalut”). Wnioskodawca nie wyklucza, że działalność ta zostanie przez niego zdefiniowana, jako główny przedmiot jego działalności. Mowa tu o urządzeniach o dużej mocy obliczeniowej przeznaczonych wyłącznie do procesu „wydobywania” kryptowalut polegającego na naliczaniu jednostek wirtualnej waluty w zamian za udostępnienie mocy obliczeniowej posiadanego sprzętu oraz wykonywania operacji na kryptowalutach, a dokładnie na wyszukiwaniu nowych transakcji i emisji nowych wirtualnych monet (o ile są przewidziane w danym protokole).

Wnioskodawca planuje importować fabrycznie nowe „koparki do kryptowalut” spoza obszaru wspólnotowego lub w ramach nabyć wewnątrzwspólnotowych. Import dokonywany będzie na teren kraju (Polska) z terenu Chińskiej Republiki Ludowej. Wewnątrzwspólnotowa nabycie będzie odbywać się na teren kraju (Polski) z terenu takich Państw Wspólnoty jak: Austria, Niemcy, Francja czy Hiszpania. Zbywcy w krajów EU są podmiotami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT-UE. Według najlepszej wiedzy Wnioskodawcy, import koparek podlega stawce celnej 0%, przy czym z uwagi na zdarzenie przyszłe, Wnioskodawca nie jest w stanie wskazać, czy i jak będzie oclony import tego typu urządzeń do Polski.

Model biznesowy Wnioskodawcy w zakresie sprzedaży detalicznej ww. urządzeń ma przebiegać w następujący sposób:

  1. Wnioskodawca nabędzie urządzenia przeznaczone wyłącznie do „kopania” kryptowalut („koparki do kryptowalut”) w ramach importu spoza obszaru wspólnotowego lub nabyć wewnątrzwspólnotowych.
  2. Wnioskodawca będzie prowadził sprzedaż detaliczną urządzeń przeznaczonych wyłącznie do „kopania" kryptowalut („koparek do kryptowalut”) Klientom, by Ci mogli za pośrednictwem tego sprzętu, wykonywać operacje „wydobycia” kryptowalut.
  3. Część urządzeń przeznaczonych wyłącznie do „kopania” kryptowalut przed sprzedażą Wnioskodawca będzie wykorzystywał do samodzielnego „kopania” kryptowalut bądź będzie odpłatnie wypożyczał celem „kopania” kryptowalut przez osoby lub podmioty trzecie.

Maszyny, niezależnie od źródła nabycia (import czy WNT) będą przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy, polegającej na sprzedaży lub najmie.

Zainteresowany wskazał, że zakresem zadanego we wniosku pytania nr 1 jest sprzedaż „koparek” zarówno nabytych wprost do odsprzedaży, jak i tych, użytych przez Wnioskodawcę do kopania „kryptowalut” we własnym zakresie, zgodnie z przedstawionych modelem.

Na pytanie tut. Organu „Jeżeli przed sprzedażą będą wykorzystywane przez Wnioskodawcę do „kopania” kryptowalut, to czy:

  1. przedmiotowe „koparki do kryptowalut” wykorzystywane są wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku,
  2. z tytułu nabycia „koparek do kryptowalut” przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego?”

Zainteresowany wskazał:

  1. w zakresie w jakim koparki będą wykorzystywane do kopania kryptowalut, będą one wykorzystywane wyłącznie do czynności zwolnionych.
  2. odpowiedź na to pytanie jest uzależnione od interpretacji Organu w zakresie pytań 1, 2 i 3, bowiem o prawie do obniżenia będzie decydowało przede wszystkim to, czy transakcje nabycia koparek są opodatkowane VAT, oraz czy ich sprzedaż lub najem będą opodatkowane lub zwolnione z tego podatku.

Z kolei na pytania:

„Do jakich czynności będzie wykorzystywał Wnioskodawca nabywane w drodze importu „koparki do kryptowalut”, tj. czy do czynności:

  1. opodatkowanych podatkiem podatku od towarów i usług,
  2. zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług,
  3. niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Do jakich czynności Wnioskodawca będzie wykorzystywał „koparki do kryptowalut” nabywane w ramach wewnątrzwspólnotowych transakcji, tj. czy do:

  1. czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług – jeżeli tak to do jakich?
  2. czynności zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług – jeżeli tak to do jakich?
  3. świadczenia usług poza terytorium kraju (Polski) – jeżeli tak, to czy gdyby były wykonywane na terytorium kraju stanowiłyby czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług, niekorzystające ze zwolnienia od podatku od towarów i usług?”

Wnioskodawca wskazał, że informacje o jakie prosi w tych punktach Organ, są przedmiotem pytań Zainteresowanego o numerach 1 i 4. Z uwagi na charakter transakcji i jej przedmiotu oraz sposobu nabycia, Wnioskodawca nie ma pewności czy sprzedaż czy też wynajem „koparek” będzie czynnością opodatkowaną czy zwolnioną, chociaż stoi na stanowisku, że są to czynności zwolnione z opodatkowania.

W odpowiedzi na pytanie „W związku z informacją wskazaną we wniosku, iż „część urządzeń (…) Wnioskodawca (…) będzie odpłatnie wypożyczał celem „kopania” kryptowalut przez osoby lub przedmioty trzecie”, należy wskazać:

  1. Czy czynności wynajmu „koparek do kryptowalut”, o których mowa w opisie sprawy będzie Wnioskodawca świadczył na:
    1. rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy o podatku od towarów i usług, bądź
    2. na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, w rozumieniu ww. artykułu?
    Zgodnie art. 28a ustawy o podatku od towarów i usług:
  1. ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:
    1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
    2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
  2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
  1. W przypadku gdy podmioty, na rzecz których Wnioskodawca będzie świadczył usługi wynajmu „koparek do kryptowalut”, będą podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy o podatku od towarów i usług, należy wskazać:
    1. gdzie mają siedzibę działalności gospodarczej,
    2. czy posiadają stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce?
  1. W przypadku gdy podmioty, na rzecz których Wnioskodawca będzie świadczył usługi wynajmu „koparek do kryptowalut”, nie będą podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy o podatku od towarów i usług, należy wskazać:
    1. gdzie posiadają siedzibę lub
    2. stałe miejsce zamieszkania lub
    3. zwykłe miejsce pobytu”.

Zainteresowany wskazał, że czynności wynajmu będzie świadczył na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a. Podmioty te będę miały siedzibę na terytorium Krajów Unii Europejskiej.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, że oczekuje wydania interpretacji indywidualnej w związku z pytaniem 2 i 4 w zakresie opodatkowania czynności, objętych zakresem pytań, podatkiem od towarów i usług, to jest importu i wynajmu „koparek” opisanych w zdarzeniu przyszłym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

  1. Czy wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w przypadku nabycia „koparki do kryptowalut” będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług? (pytanie oznaczone jako nr 3)
  2. Jak będzie opodatkowane (czasowe) wynajęcie urządzeń przeznaczonych wyłącznie do „kopania” kryptowalut? (pytanie oznaczone jako nr 4)
  3. Gdzie znajdzie się miejsce opodatkowania usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych wyłącznie do „kopania” kryptowalut świadczonej na rzecz przedsiębiorców posiadających siedzibę w kraju innym niż Polska? (pytanie oznaczone jako nr 5)
  4. Gdzie znajdzie się miejsce opodatkowania usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych wyłącznie do „kopania kryptowalut” świadczonej na rzecz osób fizycznych posiadających siedzibę w kraju innym niż Polska? (pytanie oznaczone jako nr 6)

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1) (oznaczone we wniosku jako nr 3)

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż wewnątrzwspólnotowe nabycie „koparki do kryptowalut” będzie opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust 1 pkt 4 ustawy wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej jako ustawa – rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów wystąpi w opisanym przypadku, ponieważ nabywca towarów (Wnioskodawca) jest podatnikiem VAT, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika, zgodnie z art. 9 ust. 2 pkt 1 litera a ustawy.

Art. 86 ust. 1 i 2 pkt 4 ustawy mówi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

W związku z tym, że sprzęt służący wyłącznie do „wydobycia” kryptowalut („koparki do kryptowalut”) nie jest wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych („wydobycie” kryptowalut nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług) Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Opierając się na powyższym należy stwierdzić, że wewnątrzwspólnotowe nabycie „koparki do kryptowalut” będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a Nabywcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego, w związku z faktem zwolnienia z VAT sprzedaży „koparki” na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Ad. 2) (oznaczone we wniosku jako nr 4)

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczone przez niego usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych wyłącznie do wydobywania kryptowalut „koparek do kryptowalut”, będą stanowiły czynności opodatkowane podatkiem VAT oraz będzie miał on prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Z punktu widzenia podatku od towarów i usług najem stanowi odpłatne świadczenie usługi, a więc jednej z czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jeśli więc Wnioskodawca jako podatnik podatku od towarów i usług zamierza podjąć się świadczenia usługi odpłatnego wynajmu sprzętu służącego do wydobywania kryptowalut, czynność taka będzie stanowiła czynności opodatkowane (usługi) w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, a Wnioskodawcę należy uznać za podatnika podatku od towarów i usług, w oparciu o definicję zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy.

W związku ze świadczeniem przez Wnioskodawcę usługi wynajmu sprzętu służącego do wydobywania kryptowalut, to jest czynności opodatkowanych w rozumieniu ustawy, będzie miał on prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycia towarów i usług związanych ze świadczoną usługą.

W myśl ogólnej zasady zapisanej w art. 86 ust. 1 ustawy zarejestrowani, czynni podatnicy podatku od towarów i usług uprawnieni są do obniżania podatku należnego o podatek naliczony przy dokonywaniu zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi VAT.

Czynności opodatkowane (dostawa towarów lub świadczenie usług), a tym samym podatek naliczony, winny być udokumentowane za pomocą właściwie wystawionych faktur (w tym dokumentów zrównanych z fakturami). Jeżeli źródłem podatku naliczonego jest wprowadzenie towaru na obszar celny Unii Europejskiej w ramach importu towarów, naliczonym VAT jest kwota podatku:

  • wynikająca z otrzymanego dokumentu celnego,
  • należnego, w przypadku, o którym mowa w art. 33a ustawy.
  • wynikająca z deklaracji importowej, w przypadku, o którym mowa w art. 33b ustawy.

Uprawnienie rozliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikowi, w przypadku w którym dokonane nabycie towarów lub usług, przy dokonaniu których podatek został naliczony, powiązane są z czynnościami opodatkowanymi VAT. Powiązanie danego zakupu z wydatkiem nie musi mieć charakteru ścisłego – może więc być to nabycie towaru lub usług następnie odsprzedanej z naliczonym podatkiem VAT.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że skoro Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi wynajmu „koparek do kryptowalut”, a więc świadczyć usługi opodatkowane podatkiem od towarów i usług, będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, widniejącego na fakturach oraz dokumentach celnych, potwierdzających nabycie tzw. „koparek do kryptowalut”, zgodnie z zasadami ogólnymi wyrażonymi w art. 86 ust. 1 ustawy.

Ad. 3) (oznaczone we wniosku jako nr 5)

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku ze świadczeniem przez niego usługi wynajmu urządzeń służących wyłącznie do wydobywania kryptowalut, w przypadku świadczenia jej dla przedsiębiorców nieposiadających siedziby na terenie Polski, miejscem opodatkowania będzie miejsce siedziby tego przedsiębiorcy.

Z art. 28b ust. 1 ustawy wynika zasada, iż miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (zob. art. 28b ust. 1 ustawy). Jednakże – jak stanowi art. 28b ust. 2 ustawy – w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stale miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Ustawa w art. 28a posiada własną definicję podatnika na potrzeby określenia miejsca świadczenia usługi. Zgodnie z tym przepisem, ilekroć mowa o podatniku, rozumie się przez to:

  • podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
  • osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a. która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.

Wskazać więc należy, że świadczenie usługi na rzecz podmiotów gospodarczych, które nie mają siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terenie Polski, będzie opodatkowane w kraju, w którym podmioty te mają siedzibę lub miejsce stałego prowadzenia działalności. Tym samym usługa wynajmu „koparek do kryptowalut” nie będzie opodatkowana na terenie Polski.

Ad. 4) (oznaczone we wniosku jako nr 6)

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku ze świadczeniem przez niego usługi wynajmu urządzeń służących wyłącznie do wydobywania kryptowalut, w przypadku świadczenia jej dla osób fizycznych nieposiadających siedziby na terenie Polski, miejscem opodatkowania będzie:

  • dla osoby fizycznej mieszkającej na terenie innego państwa Unii Europejskiej – teren Polski;
  • dla osoby fizycznej mieszkającej na terenie Państwa poza terytorium Unii Europejskiej – stałe miejsce zamieszkania tej osoby lub zwykłe miejsce pobytu.

Zgodnie z art. 28c ustawy miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1,2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

Zgodnie z tym przepisem, świadczenie usług na rzecz osób fizycznych, a więc podmiotów, którzy zgodnie z definicją zawartą w art. 28a ustawy nie są podatnikami, podlega opodatkowaniu w miejscu, w którym Wnioskodawca ma siedzibę, a więc na terenie Polski. Przepis ten odwołuje się do wyjątków określonych w dalszych regulacjach tego samego rozdziału ustawy.

I tak, zgodnie z art. 28l pkt 7 ustawy w przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (a więc również osób fizycznych), posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej, usług wynajmu, dzierżawy lub innych o podobnym charakterze, których przedmiotem są rzeczy ruchome, z wyjątkiem środków transportu, za które uznaje się również przyczepy i naczepy oraz wagony kolejowe, miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Tym samym, wynajem sprzętu urządzeń służących wyłącznie do wydobywania kryptowalut nie będzie opodatkowany podatkiem od towarów i usług na terenie Polski.

Zgodnie z przywołanymi przepisami miejscem opodatkowania usługi wynajmu tzw. „koparek do kryptowalut” prowadzonej przez Wnioskodawcę dla osoby fizycznej mieszkającej na terenie innego państwa Unii Europejskiej będzie Polska, a dla osoby fizycznej mieszkającej na terenie państwa poza terytorium Unii Europejskiej – stałe miejsce zamieszkania tej osoby lub zwykłe miejsce pobytu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie:

  • opodatkowania podatkiem VAT wewnątrzwspólnotowego nabycia „koparek do kryptowalut” (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 3) – jest prawidłowe;
  • opodatkowania podatkiem VAT świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytanie oznaczone we wniosku jako nr 4) – jest prawidłowe;
  • określenia miejsca opodatkowania świadczonej przez Wnioskodawcę usługi wynajmu urządzeń przeznaczonych do „kopania” kryptowalut (pytania oznaczone we wniosku jako nr 5 i 6) – jest nieprawidłowe.

Stosownie do dyspozycji art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają

  1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  2. eksport towarów;
  3. import towarów na terytorium kraju;
  4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
  5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez towary – na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy – rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Z powołanego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wymienione czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia jest terytorium kraju, przez które – w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

Jak stanowi art. 2 pkt 3 ustawy, przez terytorium Unii Europejskiej rozumie się terytoria państw członkowskich Unii Europejskiej (…).

Z kolei, przez terytorium państwa trzeciego rozumie się przez to terytorium państwa niewchodzące w skład terytorium Unii Europejskiej, z zastrzeżeniem art. 2a ust. 1 i 3 (art. 2 pkt 5 ustawy).

Z powołanego przepisu art. 5 ust. 1 ustawy wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wymienione czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

Pojęcie „dostawa towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np.: sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Zatem należy stwierdzić, że w sytuacji, gdy przedmiotem dostawy są towary w rozumieniu powołanego wyżej przepisu i gdy czynność ta prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel, mamy do czynienia z dostawą w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług będzie miało miejsce wówczas, jeżeli spełnione zostaną przesłanki o charakterze przedmiotowym, tj. wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu w oparciu o przepis art. 5 ust. 1 ustawy i podmiotowym, tj. gdy czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zostanie dokonana przez osobę (lub jednostkę organizacyjną) będącą podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, działającą w takim charakterze.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu powołanego art. 7 podlega opodatkowaniu, ale tylko taka, która wykonana jest przez podmiot, który w związku z jej realizacją występuje w charakterze podatnika podatku od towarów i usług.

Pojęcia „podatnik” i „działalność gospodarcza”, na potrzeby podatku od towarów i usług, zostały określone w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy.

Podatnikami – według zapisu art. 15 ust. 1 ustawy – są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Natomiast działalność gospodarcza – zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Odnosząc się do wątpliwości Wnioskodawcy, objętych zakresem pytania oznaczonym we wniosku jako nr 3 wskazać należy:

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy, przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy, przepis ust. 1 stosuje się pod warunkiem, że:

  1. nabywcą towarów jest:
    1. podatnik, o którym mowa w art. 15, lub podatnik podatku od wartości dodanej, a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika,
    2. osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w lit. A
    - z zastrzeżeniem art. 10;
  1. dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem, o którym mowa w pkt 1 lit. a.

Jeżeli wywóz towarów z danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej następuje w wyniku dokonania transakcji z ustalonym nabywcą w celu dostawy, tj. przeniesienia na konkretny podmiot prawa do dysponowania wywożonym towarem jak właściciel, to zachodzi wówczas transakcja wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w sprzedaży, której po stronie nabywcy odpowiada wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w zakupie. Czynność wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów co do zasady bowiem wymaga istnienia dwóch stron transakcji: jeden podmiot nabywa towary rozpoznając u siebie wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, natomiast druga strona dostarcza te towary dokonując wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Potraktowanie danej czynności jako wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów zawsze wymaga spełnienia dwóch podstawowych warunków:

  • po pierwsze podmiot z jednego państwa członkowskiego musi nabyć prawo do rozporządzania towarami jak właściciel; zatem na rzecz tego podmiotu musi być dokonana dostawa;
  • po drugie po nabyciu towary są przemieszczane na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo wysyłki, przy czym pozostaje bez znaczenia kto faktycznie przewozi towar i na czyje zlecenie jest to czynione, gdyż towary w wyniku dokonanej dostawy mogą być wysyłane lub transportowane przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów uznaje się za dokonane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu (art. 25 ust. 1 ustawy).

Zgodnie z art. 25 ustawy, co do zasady czynność wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowana jest w państwie przeznaczenia towarów. Jest to zgodne z mechanizmem opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych, w ramach których faktyczne opodatkowanie powinno następować w miejscu konsumpcji, którym jest zazwyczaj kraj przeznaczenia towarów. Miejscem opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów będzie zatem to państwo, w którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu.

W transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowaniu podlega czynność nabycia towarów. Podatek należny rozliczany jest przez nabywcę towaru w państwie, do którego następuje dostawa towarów. Transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów towarzyszy zawsze lustrzana czynność, wykonywana przez drugą stronę transakcji, tj. dostawa towarów (co do zasady mająca charakter dostawy wewnątrzwspólnotowej).

Zasady opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych, tj. nabycie według stawki właściwej dla danego towaru, zaś dostawa, co do zasady, wedle stawki 0% (zwolnienie z prawem do odliczenia), powodują, że podatek z tytułu danej czynności faktycznej (którą jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami, u jednego kontrahenta stanowiące wewnątrzwspólnotowe nabycie, u drugiego zaś odpowiednio wewnątrzwspólnotową dostawę) jest faktycznie rozliczany przez nabywcę w państwie, do którego towary zostały ostatecznie przemieszczone.

Mając na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane powyżej przepisy wskazać należy, że skoro Wnioskodawca, będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT-UE, nabywa przedmiotowe „koparki do kryptowalut” z Austrii, Niemiec, Francji oraz Hiszpanii od podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT-UE, a nabywane „koparki” będą służyć Wnioskodawcy do działalności gospodarczej, to tym samym nabycie „koparek do kryptowalut” należy uznać za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy, a w konsekwencji w myśl art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy, ww. nabycie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku jako nr 3 należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się z kolei do wątpliwości Zainteresowanego w zakresie pytań oznaczonych we wniosku jako nr 4, 5 i 6 należy zauważyć:

Zgodnie z art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Najem jest więc umową dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Z powyższego wynika, że umówiony między stronami czynsz jest wynagrodzeniem za możliwość korzystania z cudzej rzeczy i stanowi świadczenie wzajemne należne za używanie rzeczy przez najemcę.

Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług najem stanowi świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Przy czym w celu udzielenia odpowiedzi czy usługi wynajmu „koparek do kryptowalut” będą podlegały opodatkowaniu na terenie Polski czy na terenie innego kraju niż Polska należy przeanalizować przepisy związane z miejscem świadczenia usług.

Przepisy prawa uzależniają określenie miejsca świadczenia usługi od statusu podmiotu, na rzecz którego usługa jest świadczona. Zatem, aby prawidłowo zastosować przepisy prawa w powyższym zakresie konieczna jest odpowiednia identyfikacja statusu kontrahenta.

Stosownie do art. 28a ustawy – na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

  1. ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:
    1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
    2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
  2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Art. 28a ustawy wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalania miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji, jest podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy – miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Do powołanej w art. 28b ust. 1 ustawy zasady ogólnej, ustawodawca przewidział szereg zastrzeżeń, wskazując szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia usług. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie mają one zastosowania.

W świetle regulacji przepisu art. 28b ust. 2 ustawy, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

W przypadku gdy podatnik będący usługobiorcą nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o którym mowa w ust. 2, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28b ust. 3 ustawy).

Ogólna zasada dotycząca określania miejsca świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy zawarta została w art. 28c ust. 1 ustawy, zgodnie z którym miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 28d, art. 28e, art. 28f ust. 1, 2 i 3, art. 28g ust. 2 i art. 28h-28n.

Jak wskazał Wnioskodawca w uzupełnieniu wniosku czynności wynajmu będzie świadczył na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy zatem mając na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane powyżej przepisy prawa stwierdzić należy, że w przypadku gdy Wnioskodawca będzie świadczył usługi wynajmu „koparek do kryptowalut” na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy, posiadającymi siedzibę na terytorium Polski, wówczas przedmiotowa usługa będzie stanowiła czynność podlegającą opodatkowaniu na terytorium kraju.

Natomiast w przypadku świadczenia przedmiotowych usług wynajmu „koparek do kryptowalut” na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy, posiadającymi siedzibę na terytorium krajów Unii Europejskiej innych niż Polska, to tym samym miejscem świadczenia ww. usług jest terytorium tych państw, w których posiadają oni siedzibę działalności gospodarczej – zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy – a tym samym nie będą podlegały one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku jako nr 4 należało uznać za prawidłowe.

Natomiast oceniając całościowo stanowisko Zainteresowanego w zakresie pytań oznaczonych jako nr 5 i 6 należało uznać je za nieprawidłowe. Bowiem w stanowisku do ww. pytań 5 i 6 Zainteresowany odniósł się również do miejsca opodatkowania świadczonych usług na rzecz osób nieprowadzących działalności gospodarczej, jednakże z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca będzie świadczył usługi wynajmu „koparek do kryptowalut” wyłącznie na rzecz podatników w rozumieniu art. 28a ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanej. Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone, w szczególności kwestia prawa do odliczenia podatku VAT w związku z nabyciem „koparek do kryptowalut” jak również kwestia stawki podatku VAT dla czynności wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Jednocześnie podkreślić należy, iż tut. Organ wydając interpretację przepisów prawa podatkowego na podstawie art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej nie prowadzi postępowania podatkowego w rozumieniu tej ustawy. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę. Tut. Organ informuje, iż nie jest właściwy do przeprowadzenia postępowania dowodowego, które w przedmiotowej sprawie umożliwiłoby weryfikację opisanego zdarzenia przyszłego.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowana ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Końcowo tut. Organ informuje, iż w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług (pytań oznaczonych we wniosku jako nr 3, 4, 5 i 6). Natomiast w pozostałym zakresie (pytania oznaczone we wniosku jako nr 1 i 2) zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj