Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-2.4014.288.2019.2.PB
z 28 lutego 2020 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 26 listopada 2019 r. (data wpływu 3 grudnia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych Substytucji i będącego ich wynikiem wygaśnięcia Gwarancji, rozwiązania Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemnych Rozliczeń – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 grudnia 2019 r. wpłynął do Organu ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych Substytucji i będącego ich wynikiem wygaśnięcia Gwarancji, rozwiązania Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemnych Rozliczeń.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka Akcyjna (dalej „Wnioskodawca” lub „Bank”) jest instytucją finansową prowadzącą działalność bankową, która obejmuje m.in. udzielanie finansowania w formie kredytów i pożyczek.

Bank jest polskim rezydentem podatkowym oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w Polsce, posiadającym w Polsce siedzibę działalności gospodarczej.

Wnioskodawca jest zobowiązany do zapewnienia finansowania własnych aktywów bankowych, zgodnie z przepisami prawa. W tym celu Bank pozyskuje finansowanie na rynkach zagranicznych, co wynika przede wszystkim z rachunku ekonomicznego i przesłanek biznesowych (m.in. wielkości i płynności zagranicznych rynków dłużnych papierów wartościowych).

Programy EMTN.

W celu wykonania obowiązków wynikających z ww. regulacji, Bank na przestrzeni ostatnich lat podejmował decyzje o pozyskiwaniu finansowania w ramach programów cyklicznych emisji euroobligacji EMTN (dalej „Programy”).

Celem Programów jest emisja średnioterminowych papierów dłużnych w wielu transzach, denominowanych w różnych walutach (nie tylko w walucie euro), o różnej strukturze odsetkowej, w tym w szczególności niezabezpieczonych euroobligacji typu senior, tzw. senior notes (dalej łącznie „Euroobligacje”). Zaletą Programów jest duża swoboda w kształtowaniu docelowych parametrów emisji jak termin wykupu (zapadalność), waluta programu lub kwota zadłużenia, w zależności od zapotrzebowania uczestników rynku. Miejscem rejestracji Programów jest zawsze zagraniczna giełda papierów wartościowych np. w Luksemburgu. Rejestracja takiego programu z wykorzystaniem wystandaryzowanej dokumentacji pozwala na przeprowadzanie emisji Euroobligacji bez konieczności przygotowywania nowej dokumentacji przy każdej kolejnej emisji. Dzięki takiemu rozwiązaniu emitenci mogą w krótkim czasie przeprowadzać kolejne emisje w dowolnym terminie, wykorzystując już istniejącą dokumentację.

Euroobligacje oferowane były na rynkach międzynarodowych na podstawie prospektów emisyjnych (sporządzanych w języku angielskim) inwestorom niebędącym rezydentami podatkowymi w Polsce (dalej „Inwestorzy”). Rynek docelowy dla Euroobligacji został tak zdefiniowany, że obligacje mają z założenia w szczególności trafiać do Inwestorów instytucjonalnych, zaś udział Inwestorów indywidualnych (zagranicznych lub krajowych) jest zgodnie z praktyką rynkową marginalny lub nawet nie występuje. Inwestorzy nabywali Euroobligacje, co do zasady, po cenie emisyjnej równej ich wartości nominalnej, zaś należne im wynagrodzenie z tego tytułu obejmuje odsetki (dalej „Wynagrodzenie Inwestorów”), przy czym Wynagrodzenie Inwestorów może w niektórych przypadkach, w szczególności w odniesieniu do wcześniejszych emisji Euroobligacji, obejmować również dyskonto od Euroobligacji.

Transakcje w zakresie Euroobligacji są rozliczane za pośrednictwem A S.A. w Luksemburgu, B Bank SA/NV w Belgii lub innego podmiotu upoważnionego w danej jurysdykcji do rejestrowania papierów wartościowych na potrzeby rozliczania ich obrotu na rynku kapitałowym, tj. przez centralny depozyt papierów wartościowych (dalej łącznie określane jako „Izby Clearingowe”).

Izby Clearingowe to instytucje pełniące rolę depozytariusza oraz izby rozliczeniowej, których zadaniem jest świadczenie usług rozliczeniowych, rozrachunkowych i przechowania papierów wartościowych m.in. wyliczanie i dokonywanie płatności odsetkowych i kwoty wykupu oraz załatwianie formalności związanych ze skierowaniem Euroobligacji do notowań giełdowych i zarejestrowaniu ich w depozycie. Są to międzynarodowe centralne depozyty papierów wartościowych (tzw. ICSD), które nie posiadają rezydencji podatkowej w Polsce.

W ujęciu technicznym Euroobligacje są zapisywane na rachunkach papierów wartościowych lub w innych ewidencjach i rejestrach prowadzonych przez daną Izbę Clearingową. Ewidencje lub rejestry mogą mieć charakter indywidualny lub zbiorczy (tzw. omnibus accounts). Co do zasady Izba Clearingowa nie zna jednak tożsamości Inwestorów, którzy nabyli Euroobligacje w ramach Programów.

Emisje Euroobligacji i rola C S.A.

Pozyskiwanie finansowania przez Bank w ramach Programów przybierało do tej pory dwie formy:

  1. emisji Euroobligacji (od 2018 r.) bezpośrednio przez Bank
    albo
  2. emisji Euroobligacji (do 2017 r. włącznie) we współpracy ze spółką C S.A. z siedzibą we Francji (dalej „C”), spółką zależną, której większościowym akcjonariuszem jest Bank (dalej „Emisje C”).

C jest spółką, której głównym celem jest prowadzenie, bezpośrednio lub pośrednio, zarówno we Francji, jak i poza jej granicami, na własny rachunek lub na rzecz osób trzecich lub w porozumieniu z osobą trzecią, działalności w zakresie pozyskiwania finansowania i zarządzania środkami pieniężnymi w celu zapewniania rozwoju Grupy oraz zaspokajania jej potrzeb, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodnie z tym celem główną działalnością C jest emitowanie dłużnych papierów wartościowych inwestorom na rynkach zagranicznych.

C jest podmiotem nieposiadającym w Polsce siedziby działalności gospodarczej albo stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. C jest francuskim rezydentem podatkowym oraz zarejestrowanym podatnikiem VAT we Francji.

Emisje C były dokonywane przez C, jako emitenta, w wykonaniu umów zawartych przez C z Bankiem na organizację emisji obligacji (dalej „Umowy Organizacji Emisji”), które poddane były prawu polskiemu (Wnioskodawca zaznacza jednak, że same Emisje C były przeprowadzone na podstawie prawa angielskiego). Zgodnie z Umowami Organizacji Emisji Bank zlecał C organizację emisji obligacji, zaś C przyjmowała zlecenie przeprowadzenia skonkretyzowanych (w odniesieniu do kwoty, waluty, terminu wykupu) emisji obligacji w zgodzie z Programami.

W tym miejscu należy również wyjaśnić, że kwoty uzyskane przez C od Inwestorów w ramach danej Emisji C (dalej „Wartość Emisji”) – do zwrotu których C jest zobowiązana na rzecz Inwestorów w dniu wykupu obligacji wyemitowanych w ramach Emisji C – przed wypłatą ich na rzecz C przez daną Izbę Clearingową, rozliczającą daną Emisję C, zostały pomniejszone o koszty transakcyjne (dalej „Koszty Transakcyjne”). W ramach Umów Organizacji Emisji, C oraz Bank uzgodniły, że Wartość Emisji pomniejszona o Koszty Transakcyjne, czyli kwoty faktycznie pozyskane przez C w ramach Emisji C (dalej „Środki z Emisji”) będą zdeponowane w Banku tytułem kaucji bankowych, na podstawie dodatkowych umów zawartych pomiędzy C oraz Bankiem (o czym szerzej w dalszej części wniosku).

Obecnie nie są przeprowadzane nowe emisje we współpracy z C, niemniej nadal są i będą dokonywane w najbliższej przyszłości rozliczenia pomiędzy C a Bankiem, wynikające z Umów Organizacji Emisji. Na podstawie bowiem Umów Organizacji Emisji, Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz C wynagrodzenia z tytułu usług związanych z organizacją emisji Euroobligacji w ramach Emisji C (dalej „Wynagrodzenie za Organizację Emisji”). Wynagrodzenie za Organizację Emisji jest ustalane na poziomie rynkowym, zgodnie z metodologią określoną w Umowach Organizacji Emisji i w aneksach do tych Umów. Wynagrodzenie za Organizację Emisji ustalane jest jako procent wartości nominalnej wyemitowanych Euroobligacji, jednak począwszy od rozliczeń za okres od 1 stycznia 2018 r., z uwagi na brak nowych emisji, kwota Wynagrodzenia za Organizację Emisji kalkulowana jest zgodnie z formułą „koszt plus”. Płatność Wynagrodzenia za Organizację Emisji w odniesieniu do każdej z Umów Organizacji Emisji, została podzielona na dwie części, w taki sposób, że połowa Wynagrodzenia za Organizację Emisji była płatna w odniesieniu do usług świadczonych w pierwszym roku obowiązywania danej Umowy Organizacji Emisji. Z kolei płatność drugiej części Wynagrodzenia za Organizację Emisji miała następować w równej proporcji w odniesieniu do usług świadczonych w kolejnych latach obowiązywania danej Umowy Organizacji Emisji. Począwszy od rozliczeń za okres od 1 stycznia 2018 r. harmonogram fakturowania i płatności Wynagrodzenia za Organizację Emisji na rzecz C został zmodyfikowany w ten sposób, że wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2019 r. zostanie obliczone i ujęte w fakturze wystawionej przez C do 9 sierpnia 2019 r., natomiast wynagrodzenie za okresy kwartalne od 1 lipca 2019 r. będzie obliczone i ujmowane w fakturach wystawianych przez C po zakończeniu danego kwartału.

Bank, indywidualnie w odniesieniu do każdej z Emisji C, na podstawie dokumentów pod prawem angielskim, tzw. „Deed of Covenant and Guarantee”, udzielił gwarancji Inwestorom nabywającym Euroobligacje danej Emisji C należytą i terminową zapłatę wszelkich kwot płatnych przez C z chwilą, gdy staną się one wymagalne, w przypadku, gdy C nie wypełni swoich zobowiązań płatniczych względem posiadaczy tych Euroobligacji (dalej „Gwarancje”). Wnioskodawca wskazuje przy tym, że do tej pory nie było potrzeby zrealizowania Gwarancji.

Ponadto – jak już Wnioskodawca sygnalizował powyżej – indywidualnie w odniesieniu do każdej z Emisji C, Bank zawarł z C umowy, poddane prawu polskiemu, w efekcie których – na podstawie art. 102 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe – Środki z Emisji zostały zdeponowane w Banku jako kaucje, w celu zabezpieczenia wykonania Gwarancji (dalej „Kaucje”). Kaucje są własnością Banku i zostały ustanowione do dnia wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji C (termin zwrotu danej Kaucji na rzecz C jest zatem powiązany z terminem wykupu Euroobligacji, który jest dłuższy niż rok). Z kolei C, w sytuacji wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji C i tym samym wygaśnięcia Gwarancji zabezpieczającej tę emisję, przysługuje wierzytelność o zwrot Kaucji. C otrzymuje od Banku odsetki z tytułu zdeponowania Kaucji (dalej „Odsetki od Kaucji”), w wysokości równej odsetkom, które C zobowiązana jest zapłacić z tytułu Euroobligacji na rzecz Inwestorów.

Odsetki od Kaucji są naliczane tego samego dnia, co Wynagrodzenie Inwestorów, tj. odsetki płatne przez C na rzecz posiadaczy Euroobligacji. Co do zasady, w dniu wykupu Euroobligacji i wygaśnięcia Gwarancji Bank zobowiązany jest zwrócić kwotę danej Kaucji do C wraz z odsetkami, w celu umożliwienia zapłaty przez C wszelkich kwot przysługujących posiadaczom Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji C (przy czym, jeżeli Bank dokona płatności z wynikających z danej Gwarancji na rzecz posiadaczy Euroobligacji, to będzie mu przysługiwać prawo do odpowiedniego zmniejszenia kwoty zwrotu danej Kaucji).

Ponadto, z uwagi na to, że C jest zobowiązane do zwrotu na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji, czyli Środków z Emisji, powiększonych o wartość Kosztów Transakcyjnych, Bank w ramach ustanowionych Kaucji zobowiązany jest w dniu wykupu Euroobligacji do przekazania na rzecz C, oprócz Środków z Emisji, również wartość Kosztów Transakcyjnych. Wynika to z faktu, że zgodnie z ustaleniami ekonomiczny ciężar Kosztów Transakcyjnych powinien ostatecznie ponieść Bank, jako podmiot na rzecz którego świadczone były usługi organizacji emisji obligacji na podstawie Umów Organizacji Emisji. Dodatkowo, w przypadku, gdy Euroobligacje były emitowane z dyskontem (tj. gdy Wartość Emisji była niższa od wartości nominalnej Euroobligacji, zaś Wynagrodzenie Inwestorów przyjęło także, poza odsetkami, formę dyskonta realizowanego przy wykupie Euroobligacji), Bank jest zobowiązany do przekazania na rzecz C, oprócz Środków z Emisji i wartości Kosztów Transakcyjnych, także równowartości dyskonta. Umożliwi to, przy wykupie Euroobligacji, zwrot na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji oraz Wynagrodzenia Inwestorów w postaci dyskonta. Dla uproszczenia, w dalszej części niniejszego wniosku, zdefiniowanie powyżej pojęcie „Kosztów Transakcyjnych” będzie każdorazowo obejmowało także równowartość dyskonta, jeżeli takie dyskonto było przewidziane w ramach emisji Euroobligacji.

Nowelizacja z 23 października 2018 r. i możliwość ryczałtowego opodatkowania odsetek lub dyskonta od obligacji oraz odsetek od pożyczki sfinansowanej środkami z emisji obligacji.

Wnioskodawca wskazuje, że z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie część zmian wprowadzanych ustawą z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, w tym zmiany do UPDOP oraz UPDOF w zakresie obliczania i poboru podatku u źródła.

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje, że uzyskał interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 marca 2019 r., Znak: 0114-KDIP2-1.4010.511.2018.3.AJ oraz 0114-KDIP3-2.4011.617.2018.4.MG (dalej „Interpretacje”), w których wskazano na możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę z uprawnień wynikających z art. 19-21 Nowelizacji. W rozstrzygnięciu powyższych interpretacji wskazano, m.in., że: „Bank – Wnioskodawca może zatem wybrać opodatkowanie kwoty odsetek i dyskonta, wypłacanych w ramach emisji danej serii obligacji, zryczałtowanym podatkiem dochodowym, uwzględniając obowiązujące w tym zakresie regulacje wynikające z art. 19-21 ustawy zmieniającej. (...)

W związku z wyborem opisanych zasad opodatkowania przychodów z odsetek (dyskonta), nie będzie występował po stronie Wnioskodawcy obowiązek składania informacji podatkowych o wysokości uzyskanych przez podatników dochodów (informacji IFT-1/IFT-1R).”

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje, że istota ekonomiczna Kaucji oraz Odsetek od Kaucji zbliżona jest do relacji pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. W rezultacie – w oparciu o treść art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji w zw. z art. 19 Nowelizacji – Wnioskodawca złożył 30 marca 2019 r. do właściwego urzędu skarbowego zawiadomienie, na podstawie art. 21 ust. 3 Nowelizacji w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji, o wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania wypłat z tytułu Odsetek od Kaucji uiszczanych na rzecz C (dalej „Zawiadomienie”). Bank w treści Zawiadomienia wskazał dane pożyczkobiorcy, tj. Banku, dane pożyczkodawcy oraz emitenta obligacji, tj. C, dane istotne dla identyfikacji pożyczki, warunki udzielonych pożyczek, dane istotne dla identyfikacji emisji danej serii obligacji oraz miejsce emisji oraz warunki emisji mające wpływ na ustalenie wartości i terminu wypłaty odsetek.

Ponadto w treści Zawiadomienia Bank wyjaśnił, że umowy dotyczące Kaucji zawarte przez Bank z C mają charakter zabezpieczający emisję obligacji przez C. W tym zakresie Bank wskazał w Zawiadomieniu, że w jego ocenie, umowy te spełniają wymogi pożyczki, które to pojęcie na gruncie podatkowym jest rozumiane szeroko i tak też, zdaniem Banku, powinno być interpretowane pojęcie „pożyczki” na gruncie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji.

W konsekwencji wyboru ryczałtowego opodatkowania Odsetek od Kaucji oraz złożonego Zawiadomienia Bank złożył wymaganą prawem deklarację o wysokości zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłat odsetek i dyskonta zrealizowanych w ramach emisji danej serii obligacji oraz wpłacił na rachunek właściwego urzędu skarbowego zryczałtowany podatek dochodowy od Odsetek od Kaucji, ustalony zgodnie z art. 19 ust. 6 pkt 1 Nowelizacji, w ustawowym terminie do 31 lipca 2019 r.

Z kolei ustalona przez Bank kwota przychodu odpowiadająca łącznej kwocie wypłat z tytułu Odsetek od Kaucji oraz Wynagrodzenia Inwestorów, które mają zostać dokonane od 1 lipca 2019 r. do dnia zwrotu Kaucji (w odniesieniu do Odsetek od Kaucji) oraz wykupu Euroobligacji wynikających z Emisji C (w odniesieniu do Wynagrodzenia Inwestorów) będzie przez Bank wykazywana na deklaracji o wysokości zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłat odsetek i dyskonta zrealizowanych w ramach emisji danej serii obligacji w terminie wskazanym w art. 27 ust. 1 UPDOP w związku z art. 19 ust. 6 pkt 2) Nowelizacji, tj. każdorazowo do 31 marca.

Dodatkowo jednym z warunków skorzystania z uprawnień, które wskazano w ww. interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej jest – w odniesieniu do pożyczek sfinansowanych środkami z emisji obligacji – przejęcie do 31 grudnia 2022 r. zobowiązań wynikających z emisji obligacji dokonanej przez spółkę powiązaną z podatnikiem, niemającą siedziby ani zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z wygaszeniem zobowiązań wynikających z pożyczki zaciągniętej przez podatnika.

W konsekwencji Wnioskodawca rozważając obecnie możliwość skorzystania przez siebie z uprawnień przewidzianych Nowelizacją, chciałby potwierdzić konsekwencje podatkowe wskazanych poniżej operacji.

Substytucja.

Wnioskodawca wskazuje, że specjalistyczne i kompleksowe Programy regulowane są obszerną, kilkusetstronicową dokumentacją, przewidującą szereg praw i obowiązków emitenta (rozproszonych w treści tej dokumentacji), zarówno o charakterze regulacyjnym, jak i względem Inwestorów, czy też liczne uprawnienia i obowiązki akcesoryjne, związane z prawidłowym przeprowadzeniem emisji Euroobligacji oraz ich późniejszym wykupem. Z tego powodu niezbędne było wypracowanie konstrukcji prawnej wychodzącej naprzeciw potrzebom obrotu gospodarczego, na podstawie której Bank mógłby stać się emitentem w odniesieniu do Emisji C, tj. emisji organizowanych przez C na zlecenie Banku, na podstawie Umów Organizacji Emisji.

W ramach Programów istnieje zatem możliwość, na gruncie prawa angielskiego, dokonania tzw. substytucji, tj. wstąpienia przez inny podmiot w rolę emitenta, każdorazowo w odniesieniu do danej Emisji C. W konsekwencji, zgodnie z Programami, Substytucja może być przeprowadzona przy zachowaniu określonych warunków bez uzyskania odrębnej zgody Inwestorów.

Obecnie Grupa rozważa przeprowadzenie do końca 2022 r. substytucji, w efekcie których Bank wstąpiłby w rolę emitenta w odniesieniu do wszystkich istniejących nadal Emisji C (dalej „Substytucja”).

Instytucja Substytucji oraz wpływ na Program.

Na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów) Substytucja będzie prowadziła do wygaszenia stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta (C) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji. Jednocześnie, zgodnie z prawem angielskim, nie dojdzie do przeniesienia praw i obowiązków C, wynikających z Emisji C, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Zgodnie z prawem angielskim Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki C, tylko stanie się emitentem na skutek ww. odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a C. W konsekwencji, na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów), Substytucja nie będzie stanowiła przejęcia długu C przez Bank.

Dokumentacja Programów zawiera wzór trójstronnego dokumentu pod prawem angielskim, na mocy którego substytucja może być dokonana, tj. tzw. „Deed Poll”. Zgodnie z generalnymi założeniami „Deed Poll”, stronami tego dokumentu mogą być C (jako dotychczasowy emitent), Bank (jako gwarant w odniesieniu do Emisji C) oraz podmiot, który ma się stać emitentem na skutek substytucji (dalej „Substytut”). Zgodnie z ogólnymi założeniami, na podstawie „Deed Poll’’ Substytut wyraziłby zgodę na bycie uznanym za emitenta w odniesieniu do emisji poddanej Substytucji, a w konsekwencji na wejście w rolę podmiotu wszelkich (i) praw przysługujących i (ii) obowiązków obciążających C w odniesieniu do Euroobligacji wynikających z emisji poddanej Substytucji, w szczególności w odniesieniu do wypłat Wynagrodzenia Inwestorów. Z kolei C, zgodnie z postanowieniami „Deed Poll”, przestanie być podmiotem zobowiązanym z tytułu emisji poddawanej Substytucji.

W tym zakresie należy wskazać, że w pierwotnym założeniu (czyli w sytuacji, w której Substytutem byłby podmiot trzeci) Bank po Substytucji miał nadal gwarantować wykup Euroobligacji z danej Emisji C, jednak już nie przez C, a przez Substytuta. Obecnie jednak, z uwagi na to, że Bank na skutek planowanej Substytucji stanie się zobowiązanym przede wszystkim jako emitent, zaś Gwarancje ulegną wygaśnięciu (o czym szerzej w dalszej części wniosku), niezbędne jest wprowadzenie pewnych zmian do „Deed Poll” mających na celu uwzględnienie tych okoliczności oraz rozwianie ewentualnych wątpliwości, co do skutków samej Substytucji. Dlatego też, Wnioskodawca w tym miejscu wskazuje, że planowane jest dostosowanie wzoru „Deed Poll” przed dniem dokonania Substytucji, przede wszystkim z uwagi na to, że aktualne brzmienie wzoru „Deed Poll” przewiduje, że stroną tego dokumentu będzie Bank jako gwarant Emisji C, nie zaś jako Substytut, ale też w szczególności, poprzez podkreślenie, że w wyniku Substytucji C przekaże Bankowi, jako emitentowi Euroobligacji, Środki z Emisji.

Wpływ Substytucji na Gwarancję.

W tym miejscu Wnioskodawca wskazuje, że – zgodnie z obecnym brzmieniem „Deed Poll” – Bank (jako gwarant) zobowiązuje się, co do zasady, do rozciągnięcia swoich obowiązków wynikających z Gwarancji na wykup Euroobligacji przez Substytuta. Dokumentacja Programów przewiduje przy tym, że wskazane rozciągnięcie obowiązków Banku jest wymagane w sytuacji, gdy Substytutem nie będzie Bank. Obecne brzmienie „Deed Poll” nie odnosi się jednak wprost do sytuacji, w której Substytutem miałby być sam Bank.

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje jednak, że Gwarancje – udzielone zgodnie z postanowieniami „Deed of Covenant and Guarantee” – poddane są prawu angielskiemu.

W konsekwencji, z uwagi na to, że prawo angielskie nie dopuszcza sytuacji, w której gwarant mógłby zabezpieczać własne zobowiązania (Bank stanie się zobowiązanym jako emitent), na skutek Substytucji – czyli, jak wskazywał Wnioskodawca powyżej, dokonania odnowienia stosunków obligacyjnych w ramach Programów – dojdzie do wygaśnięcia wszystkich Gwarancji.

W konsekwencji w sytuacji, w której Substytutem będzie Bank, nie dojdzie do rozciągnięcia obowiązków Banku z już udzielonych Gwarancji, które ulegną wygaszeniu, jak również nie nastąpi udzielenie nowej Gwarancji, gdyż wykluczone będzie na gruncie prawa angielskiego, aby Bank mógł gwarantować spłatę swoich własnych zobowiązań.

Na marginesie należy rozróżnić skutek jaki Substytucja wywrze na same Gwarancje, które wygasną, od skutku, jaki Substytucja wywoła w odniesieniu do dokumentów „Deed of Covenant and Guarantee”, których postanowienia w efekcie Substytucji ulegną zawieszeniu, nie zaś rozwiązaniu. W razie dokonania w przyszłości kolejnej substytucji, w efekcie której Bank przestałby być emitentem w odniesieniu do Emisji C, doszłoby bowiem do kolejnego odnowienia, w ramach którego Bank, utraciwszy status emitenta, stałby się automatycznie gwarantem wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji C na podstawie „Deed of Covenant and Guarantee”. Zgodnie bowiem z Programami na Banku ciąży obowiązek gwarantowania wykupu Euroobligacji z danej Emisji C, każdorazowo w sytuacji, w której Bank nie posiada statusu emitenta. W tym kontekście Wnioskodawca wyjaśnia, że obecnie nie jest planowane przeprowadzenie po Substytucji kolejnych substytucji.

Jak Wnioskodawca wskazywał powyżej, planowane jest wprowadzenie przed dniem dokonania Substytucji odpowiednich zmian w dokumencie „Deed Poll” bezpośrednio odnoszących się do sytuacji, w której Substytutem byłby Bank, aby wprost uwzględnić wpływ planowanej Substytucji na postanowienia „Deed of Covenant and Guarantee” w dokumencie „Deed Poll”. Niezależnie jednak od ewentualnych modyfikacji „Deed Poll”, opisany powyżej wpływ Substytucji na Gwarancje nie ulegnie zmianie.

Wpływ Substytucji na Umowy Organizacji Emisji oraz zobowiązanie do zapłaty tzw. Wynagrodzenia C.

W związku z przeprowadzeniem Substytucji w przyszłości rozwiązaniu ulegną Umowy Organizacji Emisji (choć niewykluczone jest dokonywanie w przyszłości dalszych rozliczeń związanych z finansowaniem przez Bank kosztów funkcjonowania C, czego szczegóły będą jednak ustalane w przyszłości). W konsekwencji C oraz Bank, jako strony Umów Organizacji Emisji, będą zobowiązane do dokonania rozliczeń z tytułu Umów Organizacji Emisji.

Ponadto Bank dokona płatności dodatkowego wynagrodzenia na rzecz C (dalej: „Wynagrodzenie C”). Wynagrodzenie C będzie stanowiło w istocie płatność z tytułu pozbawienia C, w efekcie wcześniejszego rozwiązania Umów Organizacji Emisji i przejęcia funkcji emitenta Euroobligacji przez Bank, możliwości dotychczasowego zarobkowania na podstawie tych umów. Wysokość Wynagrodzenia C zostanie ustalona w oparciu o wycenę przedsiębiorstwa C, zgodnie z przepisami w zakresie cen transferowych.

Wpływ Substytucji na Kaucje oraz Koszty Transakcyjne.

Mając na uwadze, że Gwarancje dotyczące Emisji C wygasną w efekcie odnowienia dotychczasowych stosunków, odpadnie również podstawa prawna do utrzymywania Kaucji ustanowionych przez C na rzecz Banku w celu zabezpieczenia wykonania udzielonych Gwarancji. W konsekwencji Bank będzie zobowiązany do zwrotu kwot Kaucji ustanowionych w odniesieniu do Emisji C.

Ponadto, wraz z kwotami Kaucji, Bank, co do zasady, jest zobligowany do przekazania na rzecz C wartości Kosztów Transakcyjnych w odniesieniu do Emisji C tak, aby wartość zwracanych Inwestorom funduszy była równa Wartości Emisji (koszty Emisji C nie mogą bowiem obciążać Inwestorów) albo była równa wartości nominalnej Euroobligacji (jeśli były emitowane z dyskontem). W przypadku jednak dokonania Substytucji, tj. gdy Substytutem będzie Bank, to właśnie Bank, a nie C, będzie zobowiązany do zwrotu Środków z Emisji wraz z wartością Kosztów Transakcyjnych bezpośrednio na rzecz Inwestorów. Zatem, przekazanie Kosztów Transakcyjnych przez Bank także i na rzecz C po Substytucji byłoby bezpodstawne, gdyż prowadziłoby do nieuzasadnionego dwukrotnego poniesienia tych kosztów przez Bank (na rzecz C oraz na rzecz Inwestorów). W konsekwencji, w efekcie dokonania Substytucji, zapisy umów ustanawiających Kaucje, zobowiązujące Bank do przekazania na rzecz C Kosztów Transakcyjnych przestaną wiązać strony, gdyż odpadnie ekonomiczna i prawna przyczyna dokonania tej zapłaty przez Bank na rzecz C.

Wzajemne rozliczenia C i Banku z tytułu Środków z Emisji, Kaucji oraz należnych odsetek.

Na skutek Substytucji, C będą zatem przysługiwały roszczenia o zwrot kwot Kaucji, z kolei Bankowi, który będzie pełnił rolę emitenta w ramach Emisji C, powinny zostać przekazane przez C Środki z Emisji. Tym samym, jako że wskazane roszczenia będą równej wysokości (Kaucje wpłacone przez C na rzecz Banku zostały bowiem w całości sfinansowane Środkami z Emisji), dojdzie do potrącenia wierzytelności przysługujących C oraz Bankowi.

Dodatkowo w tym miejscu należy zaznaczyć, że dokonanie Substytucji w trakcie okresu rozliczeniowego będzie wymagało rozliczenia Odsetek od Kaucji należnych od Banku na rzecz C oraz Wynagrodzenia Inwestorów (płatnego dotychczasowo przez C na rzecz Inwestorów), przypadających za okres odsetkowy do Substytucji. Odsetki od Kaucji są bowiem naliczane tego samego dnia, co Wynagrodzenie Inwestorów, tj. z dołu, po zakończeniu rocznego okresu odsetkowego. Na skutek Substytucji Kaucje powinny zostać zwrócone, w efekcie czego wymagalne staną się również Odsetki od Kaucji za okres od początku okresu odsetkowego, w którym dojdzie do Substytucji, do dnia Substytucji (dalej „Odsetki od Kaucji za okres do Substytucji”). Z kolei Wynagrodzenie Inwestorów za okres odsetkowy, w którym dojdzie do Substytucji będzie wymagalne w zwyczajnym toku, tj. na koniec pełnego, rocznego okresu odsetkowego.

W tym zakresie należy wyjaśnić, że C zapłaciłby Wynagrodzenie Inwestorów, gdyby nie dokonanie Substytucji, gdyż w jej efekcie C przestanie być emitentem w ramach Emisji C, zaś podmiotem zobowiązanym w tym zakresie stanie się Bank. Termin płatności Wynagrodzenia Inwestorów przypadnie bowiem już po Substytucji, zatem to Bank jako emitent będzie prawnie zobligowany do jego zapłaty na rzecz Inwestorów. Należy jednak zauważyć, że w okresie odsetkowym, w którym dojdzie do Substytucji, do momentu jej przeprowadzenia, to C będzie korzystał z udostępnionego mu przez Inwestorów finansowania, w konsekwencji czego to C, a nie Bank, powinien ponieść ekonomiczny koszt tego finansowania (odsetek) za okres do Substytucji.

Uwzględniając powyższe okoliczności Wynagrodzenie Inwestorów, należne za okres od początku okresu odsetkowego, w którym dojdzie do Substytucji, do dnia Substytucji, C powinna przekazać Bankowi celem dalszego przekazania na rzecz Inwestorów (dalej „Wynagrodzenie Inwestorów za okres do Substytucji”).

W konsekwencji z uwagi na to, że wysokość należnych Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji będzie taka sama jak kwota Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji, dojdzie do potrącenia Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji należnych C oraz Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji, które C powinno przekazać Bankowi, celem dalszego przekazania na rzecz Inwestorów.

Powyższe ustalenia zostaną uwzględnione w porozumieniu, które C oraz Bank podpiszą w celu dokonania powyżej opisanych wzajemnych rozliczeń z tytułu Środków z Emisji, Kaucji, Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji oraz Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji.

Podsumowanie.

Podsumowując Bank wskazuje, że w związku z planowaną Substytucją dojdzie do:

  1. uznania Banku – na podstawie odnowienia stosunku obligacyjnego na gruncie prawa angielskiego – za emitenta w stosunku do Emisji C, w efekcie czego Bank stanie się podmiotem wszelkich (i) praw przysługujących i (ii) obowiązków obciążających obecnie C w odniesieniu do Euroobligacji wynikających z Emisji C, w tym w odniesieniu do wypłat Wynagrodzenia Inwestorów (w tym Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji);
  2. wygaśnięcia Gwarancji w efekcie odnowienia dotychczasowych stosunków prawnych łączących Inwestorów oraz C;
  3. rozwiązania Umów Organizacji Emisji i zapłaty przez Bank Wynagrodzenia C na rzecz C;
  4. dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy Bankiem oraz C polegających na (i) potrąceniu (kompensacie) wierzytelności przysługujących C (o zwrot Kaucji i zapłatę Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji) z wierzytelnościami przysługującymi Bankowi (o przekazanie Środków z Emisji i Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji) oraz (ii) nieprzekazaniu równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz C, z uwagi na brak ekonomicznej i prawnej przyczyny dokonania tej zapłaty (dalej łącznie wszystkie wskazane rozliczenia jako „Wzajemne Rozliczenia”).

Ponadto, mając na uwadze, że Substytucjom poddane będą wszystkie Emisje C, dalsze funkcjonowanie C będzie niecelowe z perspektywy biznesowej, jako generujące wyłącznie koszty. W konsekwencji zakładane jest, że po przeprowadzeniu Substytucji dojdzie do likwidacji C.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie:

Czy Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz dokonanie Wzajemnych Rozliczeń będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku Nr 3)

Zdaniem Wnioskodawcy, Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1519 ze zm., dalej: „ustawa o PCC”) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

  • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  • umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  • umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  • umowy dożywocia,
  • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  • ustanowienie hipoteki,
  • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  • umowy depozytu nieprawidłowego,
  • umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o PCC).

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że obecnie rozważane jest przeprowadzenie Substytucji obejmujących wszystkie Emisje C. Na gruncie prawa angielskiego Substytucja będzie stanowiła nowację stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta (C) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta w odniesieniu do Emisji C. Jednocześnie, zgodnie z prawem angielskim, nie dojdzie – w sensie cywilistycznym – do przeniesienia praw i obowiązków C, wynikających z Emisji C, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Zgodnie z prawem angielskim Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki C, tylko stanie się emitentem na skutek ww. odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a C. W konsekwencji, na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów), Substytucja nie będzie stanowiła przejęcia długu C przez Bank.

W tym kontekście należy wskazać, że Substytucja jest instytucją prawa angielskiego. Zatem, na gruncie prawa polskiego, Substytucja będzie należała do kategorii umów nienazwanych. Z kolei, szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o PCC zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie.

W związku z powyższym Substytucja, jako niewymieniona art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na marginesie powyższego Wnioskodawca wskazuje, że nawet uwzględnienie charakteru prawnego Substytucji, jako instytucji prawnej, której najbliższym odpowiednikiem na gruncie prawa polskiego jest nowacja w rozumieniu art. 506 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145, ze zm.), prowadzić musi do uznania, że Substytucja nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nowacja bowiem również nie została wskazana w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu i jako taka nie wchodzi w zakres opodatkowania tym podatkiem. Podobne stanowisko zostało wyrażone przykładowo przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 24 sierpnia 2015 r., Znak: IPPB2/4514-268/15-2/LS.

Dla pełnego obrazu, należy wskazać, że w związku z planowanymi Substytucjami dojdzie również do:

  1. wygaśnięcia Gwarancji w efekcie nowacji dotychczasowych stosunków prawnych łączących Inwestorów oraz C;
  2. rozwiązania Umów Organizacji Emisji i zapłaty Wynagrodzenia C na rzecz C;
  3. dokonania Wzajemnych Rozliczeń poprzez (i) potrącenie (kompensatę) wierzytelności przysługujących C z wierzytelnościami Banku oraz nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz C.

Uwzględniając uwagi Wnioskodawcy poczynione w uzasadnieniu jego stanowiska do pytania nr 1, pytania nr 2 oraz pytania nr 3, należy uznać, że żadne z powyższych zdarzeń nie mieści się – ani odrębnie, ani łącznie z pozostałymi – w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy wyłącznie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z przepisem art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej – interpretacja indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Można odstąpić od uzasadnienia prawnego, jeżeli stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym zakresie.

Mając powyższe na względzie, stosownie do powołanego art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj