Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4-3.4012.39.2019.2.MP
z 3 marca 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 26 listopada 2019 r. (data wpływu 3 grudnia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania Substytucji i będącego ich wynikiem wygaśnięcia Gwarancji, rozwiązania Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemnych Rozliczeń pomiędzy Bankiem i (…)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (…)B – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 grudnia 2019 r. do tutejszego organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania Substytucji i będących ich wynikiem wygaśnięcia Gwarancji, rozwiązania Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemnych Rozliczeń pomiędzy Bankiem i (…)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (…)B.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Bank (dalej: „Wnioskodawca” ) jest instytucją finansową prowadzącą działalność bankową, która obejmuje m.in. udzielanie finansowania w formie kredytów i pożyczek. Bank jest polskim rezydentem podatkowym oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w Polsce, posiadającym w Polsce siedzibę działalności gospodarczej.

Wnioskodawca jest zobowiązany do zapewnienia finansowania własnych aktywów bankowych, zgodnie z przepisami prawa. W tym celu Bank pozyskuje finansowanie na rynkach zagranicznych, co wynika przede wszystkim z rachunku ekonomicznego i przesłanek biznesowych (m.in. wielkości i płynności zagranicznych rynków dłużnych papierów wartościowych).

(i) Programy …

W celu wykonania obowiązków wynikających z ww. regulacji, (…) na przestrzeni ostatnich lat podejmował decyzje o pozyskiwaniu finansowania w ramach programów cyklicznych emisji euroobligacji tzw…...

Celem Programów … jest emisja średnioterminowych papierów dłużnych w wielu transzach, denominowanych w różnych walutach (nie tylko w walucie euro), o różnej strukturze odsetkowej, w tym w szczególności niezabezpieczonych euroobligacji typu senior, tzw. senior notes (dalej łącznie „Euroobligacje”). Zaletą Programów … jest duża swoboda w kształtowaniu docelowych parametrów emisji jak termin wykupu (zapadalność), waluta programu lub kwota zadłużenia, w zależności od zapotrzebowania uczestników rynku. Miejscem rejestracji Programów … jest zawsze zagraniczna giełda papierów wartościowych np. w Luksemburgu. Rejestracja takiego programu z wykorzystaniem wystandaryzowanej dokumentacji pozwala na przeprowadzanie emisji Euroobligacji bez konieczności przygotowywania nowej dokumentacji przy każdej kolejnej emisji. Dzięki takiemu rozwiązaniu emitenci mogą w krótkim czasie przeprowadzać kolejne emisje w dowolnym terminie, wykorzystując już istniejącą dokumentację.

Euroobligacje oferowane były na rynkach międzynarodowych na podstawie prospektów emisyjnych (sporządzanych w języku angielskim) inwestorom niebędącym rezydentami podatkowymi w Polsce (dalej „Inwestorzy”). Rynek docelowy dla Euroobligacji został tak zdefiniowany, że obligacje mają z założenia w szczególności trafiać do Inwestorów instytucjonalnych, zaś udział Inwestorów indywidualnych (zagranicznych lub krajowych) jest zgodnie z praktyką rynkową marginalny lub nawet nie występuje. Inwestorzy nabywali Euroobligacje, co do zasady, po cenie emisyjnej równej ich wartości nominalnej, zaś należne im wynagrodzenie z tego tytułu obejmuje odsetki (dalej „Wynagrodzenie Inwestorów”), przy czym Wynagrodzenie Inwestorów może w niektórych przypadkach, w szczególności w odniesieniu do wcześniejszych emisji Euroobligacji, obejmować również dyskonto od Euroobligacji.

Transakcje w zakresie Euroobligacji są rozliczane za pośrednictwem (…)C w (,,,) (…)D w (…) lub innego podmiotu upoważnionego w danej jurysdykcji do rejestrowania papierów wartościowych na potrzeby rozliczania ich obrotu na rynku kapitałowym, tj. przez centralny depozyt papierów wartościowych (dalej łącznie określane jako „Izby Clearingowe”).

Izby Clearingowe to instytucje pełniące rolę depozytariusza oraz izby rozliczeniowej, których zadaniem jest świadczenie usług rozliczeniowych, rozrachunkowych i przechowania papierów wartościowych m.in. wyliczanie i dokonywanie płatności odsetkowych i kwoty wykupu oraz załatwianie formalności związanych ze skierowaniem Euroobligacji do notowań giełdowych i zarejestrowaniu ich w depozycie. Są to międzynarodowe centralne depozyty papierów wartościowych (tzw. ICSD), które nie posiadają rezydencji podatkowej w Polsce.

W ujęciu technicznym Euroobligacje są zapisywane na rachunkach papierów wartościowych lub w innych ewidencjach i rejestrach prowadzonych przez daną Izbę Clearingową. Ewidencje lub rejestry mogą mieć charakter indywidualny lub zbiorczy (tzw. omnibus accounts). Co do zasady Izba Clearingowa nie zna jednak tożsamości Inwestorów, którzy nabyli Euroobligacje w ramach Programów…..

(ii) Emisje Euroobligacji i rola (…)B

Pozyskiwanie finansowania przez Bank w ramach Programów…. przybierało do tej pory dwie formy:

1. emisji Euroobligacji (od 2018 r.) bezpośrednio przez Bank albo
2. emisji Euroobligacji (do 2017 r. włącznie) we współpracy ze spółką (…)E z siedzibą w (…) , spółką zależną, której większościowym akcjonariuszem jest Bank .
   
   

(…)B jest spółką, której głównym celem jest prowadzenie, bezpośrednio lub pośrednio, zarówno w (…), jak i poza jej granicami, na własny rachunek lub na rzecz osób trzecich lub w porozumieniu z osobą trzecią, działalności w zakresie pozyskiwania finansowania i zarządzania środkami pieniężnymi w celu zapewniania rozwoju Grupy… oraz zaspokajania jej potrzeb, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodnie z tym celem główną działalnością (…)B jest emitowanie dłużnych papierów wartościowych inwestorom na rynkach zagranicznych.

(…)B jest podmiotem nieposiadającym w Polsce siedziby działalności gospodarczej albo stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu Ustawy o VAT. (…)B jest francuskim rezydentem podatkowym oraz zarejestrowanym podatnikiem VAT w (…).

Emisje (…)B były dokonywane przez (…)B, jako emitenta, w wykonaniu umów zawartych przez (…)B z Bankiem na organizację emisji obligacji (dalej „Umowy Organizacji Emisji”), które poddane były prawu polskiemu (Wnioskodawca zaznacza jednak, że same Emisje (…)B były przeprowadzone na podstawie prawa angielskiego). Zgodnie z Umowami Organizacji Emisjibank zlecał (…)B organizację emisji obligacji, zaś (…)B przyjmowała zlecenie przeprowadzenia skonkretyzowanych (w odniesieniu do kwoty, waluty, terminu wykupu) emisji obligacji w zgodzie z Programami ….

W tym miejscu należy również wyjaśnić, że kwoty uzyskane przez (…)B od Inwestorów w ramach danej Emisji (…)B (dalej: „Wartość Emisji”) - do zwrotu których (…) jest zobowiązana na rzecz Inwestorów w dniu wykupu obligacji wyemitowanych w ramach Emisji (…)B - przed wypłatą ich na rzecz (...)B przez daną Izbę Clearingową, rozliczającą daną Emisję (…)B, zostały pomniejszone o koszty transakcyjne (dalej: „Koszty Transakcyjne”). W ramach Umów Organizacji Emisji, (…)B oraz Bank uzgodniły, że Wartość Emisji pomniejszona o Koszty Transakcyjne, czyli kwoty faktycznie pozyskane przez (…)B w ramach Emisji (…) (dalej „Środki z Emisji”) będą zdeponowane w Banku tytułem kaucji bankowych, na podstawie dodatkowych umów zawartych pomiędzy (…)B oraz Bankiem (o czym szerzej w dalszej części wniosku).

Obecnie nie są przeprowadzane nowe emisje we współpracy z (...)B, niemniej nadal są i będą dokonywane w najbliższej przyszłości rozliczenia pomiędzy (...)B a Bankiem, wynikające z Umów Organizacji Emisji. Na podstawie bowiem Umów Organizacji Emisji, Bank zobowiązany jest do zapłaty na rzecz (...)B wynagrodzenia z tytułu usług związanych z organizacją emisji Euroobligacji w ramach Emisji (...)B (dalej „Wynagrodzenie za Organizację Emisji”). Wynagrodzenie za Organizację Emisji jest ustalane na poziomie rynkowym, zgodnie z metodologią określoną w Umowach Organizacji Emisji i w aneksach do tych Umów. Wynagrodzenie za Organizację Emisji ustalane jest jako procent wartości nominalnej wyemitowanych Euroobligacji, jednak począwszy od rozliczeń za okres od 1 stycznia 2018 r., z uwagi na brak nowych emisji, kwota Wynagrodzenia za Organizację Emisji kalkulowana jest zgodnie z formułą „koszt plus”. Płatność Wynagrodzenia za Organizację Emisji w odniesieniu do każdej z Umów Organizacji Emisji, została podzielona na dwie części, w taki sposób, że połowa Wynagrodzenia za Organizację Emisji była płatna w odniesieniu do usług świadczonych w pierwszym roku obowiązywania danej Umowy Organizacji Emisji. Z kolei płatność drugiej części Wynagrodzenia za Organizację Emisji miała następować w równej proporcji w odniesieniu do usług świadczonych w kolejnych latach obowiązywania danej Umowy Organizacji Emisji. Począwszy od rozliczeń za okres od 1 stycznia 2018 r. harmonogram fakturowania i płatności Wynagrodzenia za Organizację Emisji na rzecz (...)B został zmodyfikowany w ten sposób, że wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2019 r. zostanie obliczone i ujęte w fakturze wystawionej przez (...)B do dnia 9 sierpnia 2019 r., natomiast wynagrodzenie za okresy kwartalne od 1 lipca 2019 r. będzie obliczone i ujmowane w fakturach wystawianych przez (...)B po zakończeniu danego kwartału.

Bank, indywidualnie w odniesieniu do każdej z Emisji (...)B, na podstawie dokumentów pod prawem angielskim, tzw. „…”, udzielił gwarancji Inwestorom nabywającym Euroobligacje danej Emisji (...)B należytą i terminową zapłatę wszelkich kwot płatnych przez (...)B z chwilą, gdy staną się one wymagalne, w przypadku, gdy (...)B nie wypełni swoich zobowiązań płatniczych względem posiadaczy tych Euroobligacji (dalej „Gwarancje”). Wnioskodawca wskazuje przy tym, że do tej pory nie było potrzeby zrealizowania Gwarancji.

Ponadto - jak już Wnioskodawca sygnalizował powyżej - indywidualnie w odniesieniu do każdej z Emisji (...)B, Bank zawarł z (...)B umowy, poddane prawu polskiemu, w efekcie których - na podstawie art. 102 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe - Środki z Emisji zostały zdeponowane w Banku jako kaucje, w celu zabezpieczenia wykonania Gwarancji (dalej „Kaucje”). Kaucje są własnością Banku i zostały ustanowione do dnia wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji (...)B (termin zwrotu danej Kaucji na rzecz (...)B jest zatem powiązany z terminem wykupu Euroobligacji, który jest dłuższy niż rok). Z kolei (...)B, w sytuacji wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji (...)B i tym samym wygaśnięcia Gwarancji zabezpieczającej tę emisję, przysługuje wierzytelność o zwrot Kaucji. (...)B otrzymuje od Banku odsetki z tytułu zdeponowania Kaucji (dalej „Odsetki od Kaucji”), w wysokości równej odsetkom, które (...)B zobowiązana jest zapłacić z tytułu Euroobligacji na rzecz Inwestorów.

Odsetki od Kaucji są naliczane tego samego dnia, co Wynagrodzenie Inwestorów, tj. odsetki płatne przez (...)B na rzecz posiadaczy Euroobligacji. Co do zasady, w dniu wykupu Euroobligacji i wygaśnięcia Gwarancji Bank zobowiązany jest zwrócić kwotę danej Kaucji do (...)B wraz z odsetkami, w celu umożliwienia zapłaty przez (...)B wszelkich kwot przysługujących posiadaczom Euroobligacji wyemitowanych w ramach danej Emisji (...)B (przy czym, jeżeli Bank dokona płatności z wynikających z danej Gwarancji na rzecz posiadaczy Euroobligacji, to będzie mu przysługiwać prawo do odpowiedniego zmniejszenia kwoty zwrotu danej Kaucji).

Ponadto, z uwagi na to, że (...)B jest zobowiązane do zwrotu na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji, czyli Środków z Emisji, powiększonych o wartość Kosztów Transakcyjnych, Bank w ramach ustanowionych Kaucji zobowiązany jest w dniu wykupu Euroobligacji do przekazania na rzecz (...)B, oprócz Środków z Emisji, również wartość Kosztów Transakcyjnych. Wynika to z faktu, że zgodnie z ustaleniami ekonomiczny ciężar Kosztów Transakcyjnych powinien ostatecznie ponieść Bank, jako podmiot na rzecz którego świadczone były usługi organizacji emisji obligacji na podstawie Umów Organizacji Emisji. Dodatkowo, w przypadku, gdy Euroobligacje były emitowane z dyskontem (tj. gdy Wartość Emisji była niższa od wartości nominalnej Euroobligacji, zaś Wynagrodzenie Inwestorów przyjęło także, poza odsetkami, formę dyskonta realizowanego przy wykupie Euroobligacji), Bank jest zobowiązany do przekazania na rzecz (...)B, oprócz Środków z Emisji i wartości Kosztów Transakcyjnych, także równowartości dyskonta. Umożliwi to, przy wykupie Euroobligacji, zwrot na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji oraz Wynagrodzenia Inwestorów w postaci dyskonta. Dla uproszczenia, w dalszej części niniejszego wniosku, zdefiniowane powyżej pojęcie „Kosztów Transakcyjnych” będzie każdorazowo obejmowało także równowartość dyskonta, jeżeli takie dyskonto było przewidziane w ramach emisji Euroobligacji.

(iii) Nowelizacja z 23 października 2018 r. i możliwość ryczałtowego opodatkowania odsetek lub dyskonta od obligacji oraz odsetek od pożyczki sfinansowanej środkami z emisji obligacji

Wnioskodawca wskazuje, że z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie część zmian wprowadzanych ustawą z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2018 r., poz. 2193; dalej jako „Nowelizacja”), w tym zmiany do UPDOP oraz UPDOF w zakresie obliczania i poboru podatku u źródła.

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje, że uzyskał interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 marca 2019 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.511.2018.3.AJ oraz 0114-KDIP3-2.4011.617.2018.4.MG (dalej „Interpretacje”), w których wskazano na możliwość skorzystania przez Wnioskodawcę z uprawnień wynikających z art. 19-21 Nowelizacji. W rozstrzygnięciu powyższych interpretacji wskazano, m.in., że: „Bank - Wnioskodawca może zatem wybrać opodatkowanie kwoty odsetek i dyskonta, wypłacanych w ramach emisji danej serii obligacji, zryczałtowanym podatkiem dochodowym, uwzględniając obowiązujące w tym zakresie regulacje wynikające z art. 19-21 ustawy zmieniającej. (...)

W związku z wyborem opisanych zasad opodatkowania przychodów z odsetek (dyskonta), nie będzie występował po stronie Wnioskodawcy obowiązek składania informacji podatkowych o wysokości uzyskanych przez podatników dochodów (informacji IFT-1/IFT-1R)”.

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje, że istota ekonomiczna Kaucji oraz Odsetek od Kaucji zbliżona jest do relacji pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą. W rezultacie - w oparciu o treść art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji w zw. z art. 19 Nowelizacji - Wnioskodawca złożył 30 marca 2019 r. do właściwego urzędu skarbowego zawiadomienie, na podstawie art. 21 ust. 3 Nowelizacji w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji, o wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania wypłat z tytułu Odsetek od Kaucji uiszczanych na rzecz (...)B (dalej „Zawiadomienie”). Bank w treści Zawiadomienia wskazał dane pożyczkobiorcy, tj. Banku, dane pożyczkodawcy oraz emitenta obligacji, tj. (...)B, dane istotne dla identyfikacji pożyczki, warunki udzielonych pożyczek, dane istotne dla identyfikacji emisji danej serii obligacji oraz miejsce emisji oraz warunki emisji mające wpływ na ustalenie wartości i terminu wypłaty odsetek.

Ponadto w treści Zawiadomienia Bank wyjaśnił, że umowy dotyczące Kaucji zawarte przez Bank z (...)B mają charakter zabezpieczający emisję obligacji przez (...)B. W tym zakresie Bank wskazał w Zawiadomieniu, że w jego ocenie, umowy te spełniają wymogi pożyczki, które to pojęcie na gruncie podatkowym jest rozumiane szeroko i tak też, zdaniem Banku, powinno być interpretowane pojęcie „pożyczki” na gruncie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 2) Nowelizacji.

W konsekwencji wyboru ryczałtowego opodatkowania Odsetek od Kaucji oraz złożonego Zawiadomienia Bank złożył wymaganą prawem deklarację o wysokości zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłat odsetek i dyskonta zrealizowanych w ramach emisji danej serii obligacji oraz wpłacił na rachunek właściwego urzędu skarbowego zryczałtowany podatek dochodowy od Odsetek od Kaucji, ustalony zgodnie z art. 19 ust. 6 pkt 1 Nowelizacji, w ustawowym terminie do dnia 31 lipca 2019 r.

Z kolei ustalona przez Bank kwota przychodu odpowiadającą łącznej kwocie wypłat z tytułu Odsetek od Kaucji oraz Wynagrodzenia Inwestorów, które mają zostać dokonane od dnia 1 lipca 2019 r. do dnia zwrotu Kaucji (w odniesieniu do Odsetek od Kaucji) oraz wykupu Euroobligacji wynikających z Emisji (...)B (w odniesieniu do Wynagrodzenia Inwestorów) będzie przez Bank wykazywana na deklaracji o wysokości zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłat odsetek i dyskonta zrealizowanych w ramach emisji danej serii obligacji w terminie wskazanym w art. 27 ust. 1 UPDOP w związku z art. 19 ust. 6 pkt 2) Nowelizacji, tj. każdorazowo do dnia 31 marca.

Dodatkowo jednym z warunków skorzystania z uprawnień, które wskazano w ww. interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej jest - w odniesieniu do pożyczek sfinansowanych środkami z emisji obligacji - przejęcie do 31 grudnia 2022 r. zobowiązań wynikających z emisji obligacji dokonanej przez spółkę powiązaną z podatnikiem, niemającą siedziby ani zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wraz z wygaszeniem zobowiązań wynikających z pożyczki zaciągniętej przez podatnika.

W konsekwencji Wnioskodawca rozważając obecnie możliwość skorzystania przez siebie z uprawnień przewidzianych Nowelizacją, chciałby potwierdzić konsekwencje podatkowe wskazanych poniżej operacji.

(iv) Substytucja

Wnioskodawca wskazuje, że specjalistyczne i kompleksowe Programy … regulowane są obszerną, kilkusetstronicową dokumentacją, przewidującą szereg praw i obowiązków emitenta (rozproszonych w treści tej dokumentacji), zarówno o charakterze regulacyjnym, jak i względem Inwestorów, czy też liczne uprawnienia i obowiązki akcesoryjne, związane z prawidłowym przeprowadzeniem emisji Euroobligacji oraz ich późniejszym wykupem. Z tego powodu niezbędne było wypracowanie konstrukcji prawnej wychodzącej naprzeciw potrzebom obrotu gospodarczego, na podstawie której Bank mógłby stać się emitentem w odniesieniu do Emisji (...)B, tj. emisji organizowanych przez (...)B na zlecenie Banku, na podstawie Umów Organizacji Emisji.

W ramach Programów … istnieje zatem możliwość, na gruncie prawa angielskiego, dokonania tzw. substytucji, tj. wstąpienia przez inny podmiot w rolę emitenta, każdorazowo w odniesieniu do danej Emisji (...)B. W konsekwencji, zgodnie z Programami …, Substytucja może być przeprowadzona przy zachowaniu określonych warunków bez uzyskania odrębnej zgody Inwestorów.

Obecnie Grupa (…) rozważa przeprowadzenie do końca 2022 r. substytucji, w efekcie których Bank wstąpiłby w rolę emitenta w odniesieniu do wszystkich istniejących nadal Emisji (...)B (dalej „Substytucja”).

Instytucja Substytucji oraz wpływ na Program …

Na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów …) Substytucja będzie prowadziła do wygaszenia stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji. Jednocześnie, zgodnie z prawem angielskim, nie dojdzie do przeniesienia praw i obowiązków (...)B, wynikających z Emisji (...)B, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Zgodnie z prawem angielskim Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki (...)B, tylko stanie się emitentem na skutek ww. odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a (...)B. W konsekwencji, na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów …), Substytucja nie będzie stanowiła przejęcia długu (...)B przez Bank.

Dokumentacja Programów … zawiera wzór trójstronnego dokumentu pod prawem angielskim, na mocy którego substytucja może być dokonana, tj. tzw. „…”. Zgodnie z generalnymi założeniami „…”, stronami tego dokumentu mogą być (...)B (jako dotychczasowy emitent), Bank (jako gwarant w odniesieniu do Emisji (...)B) oraz podmiot, który ma się stać emitentem na skutek substytucji (dalej „Substytut”). Zgodnie z ogólnymi założeniami, na podstawie „…” Substytut wyraziłby zgodę na bycie uznanym za emitenta w odniesieniu do emisji poddanej Substytucji, a w konsekwencji na wejście w rolę podmiotu wszelkich (i) praw przysługujących i (ii) obowiązków obciążających (...)B w odniesieniu do Euroobligacji wynikających z emisji poddanej Substytucji, w szczególności w odniesieniu do wypłat Wynagrodzenia Inwestorów. Z kolei (...)B, zgodnie z postanowieniami „…”, przestanie być podmiotem zobowiązanym z tytułu emisji poddawanej Substytucji.

W tym zakresie należy wskazać, że w pierwotnym założeniu (czyli w sytuacji, w której Substytutem byłby podmiot trzeci) Bank po Substytucji miał nadal gwarantować wykup Euroobligacji z danej Emisji (...)B, jednak już nie przez (...)B, a przez Substytuta. Obecnie jednak, z uwagi na to, że Bank na skutek planowanej Substytucji stanie się zobowiązanym przede wszystkim jako emitent, zaś Gwarancje ulegną wygaśnięciu (o czym szerzej w dalszej części wniosku), niezbędne jest wprowadzenie pewnych zmian do „…” mających na celu uwzględnienie tych okoliczności oraz rozwianie ewentualnych wątpliwości, co do skutków samej Substytucji. Dlatego też, Wnioskodawca w tym miejscu wskazuje, że planowane jest dostosowanie wzoru „…” przed dniem dokonania Substytucji, przede wszystkim z uwagi na to, że aktualne brzmienie wzoru „…” przewiduje, że stroną tego dokumentu będzie Bank jako gwarant Emisji (...)B, nie zaś jako Substytut, ale też w szczególności, poprzez podkreślenie, że w wyniku Substytucji (...)B przekaże Bankowi, jako emitentowi Euroobligacji, Środki z Emisji.

Wpływ Substytucji na Gwarancję

W tym miejscu Wnioskodawca wskazuje, że - zgodnie z obecnym brzmieniem „…” - Bank (jako gwarant) zobowiązuje się, co do zasady, do rozciągnięcia swoich obowiązków wynikających z Gwarancji na wykup Euroobligacji przez Substytuta. Dokumentacja Programów … przewiduje przy tym, że wskazane rozciągnięcie obowiązków Banku jest wymagane w sytuacji, gdy Substytutem nie będzie Bank.

Obecne brzmienie „…” nie odnosi się jednak wprost do sytuacji, w której Substytutem miałby być sam Bank.

W tym kontekście Wnioskodawca wskazuje jednak, że Gwarancje - udzielone zgodnie z postanowieniami „…” - poddane są prawu angielskiemu. W konsekwencji, z uwagi na to, że prawo angielskie nie dopuszcza sytuacji, w której gwarant mógłby zabezpieczać własne zobowiązania (Bank stanie się zobowiązanym jako emitent), na skutek Substytucji - czyli, jak wskazywał Wnioskodawca powyżej, dokonania odnowienia stosunków obligacyjnych w ramach Programów … - dojdzie do wygaśnięcia wszystkich Gwarancji.

W konsekwencji w sytuacji, w której Substytutem będzie Bank, nie dojdzie do rozciągnięcia obowiązków Banku z już udzielonych Gwarancji, które ulegną wygaszeniu, jak również nie nastąpi udzielenie nowej Gwarancji, gdyż wykluczone będzie na gruncie prawa angielskiego, aby Bank mógł gwarantować spłatę swoich własnych zobowiązań.

Na marginesie należy rozróżnić skutek jaki Substytucja wywrze na same Gwarancje, które wygasną, od skutku, jaki Substytucja wywoła w odniesieniu do dokumentów „…”, których postanowienia w efekcie Substytucji ulegną zawieszeniu, nie zaś rozwiązaniu. W razie dokonania w przyszłości kolejnej substytucji, w efekcie której Bank przestałby być emitentem w odniesieniu do Emisji (...)B, doszłoby bowiem do kolejnego odnowienia, w ramach którego Bank, utraciwszy status emitenta, stałby się automatycznie gwarantem wykupu Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B na podstawie „…”. Zgodnie bowiem z Programami … na Banku ciąży obowiązek gwarantowania wykupu Euroobligacji z danej Emisji (...)B, każdorazowo w sytuacji, w której Bank nie posiada statusu emitenta. W tym kontekście Wnioskodawca wyjaśnia, że obecnie nie jest planowane przeprowadzenie po Substytucji kolejnych substytucji.

Jak Wnioskodawca wskazywał powyżej, planowane jest wprowadzenie przed dniem dokonania Substytucji odpowiednich zmian w dokumencie „…” bezpośrednio odnoszących się do sytuacji, w której Substytutem byłby Bank, aby wprost uwzględnić wpływ planowanej Substytucji na postanowienia „…” w dokumencie „…”. Niezależnie jednak od ewentualnych modyfikacji „D…”, opisany powyżej wpływ Substytucji na Gwarancje nie ulegnie zmianie.

Wpływ Substytucji na Umowy Organizacji Emisji oraz zobowiązanie do zapłaty tzw. Wynagrodzenia (...)B

W związku z przeprowadzeniem Substytucji w przyszłości rozwiązaniu ulegną Umowy Organizacji Emisji (choć niewykluczone jest dokonywanie w przyszłości dalszych rozliczeń związanych z finansowaniem przez Bank kosztów funkcjonowania (...)B, czego szczegóły będą jednak ustalane w przyszłości). W konsekwencji (...)B oraz Bank, jako strony Umów Organizacji Emisji, będą zobowiązane do dokonania rozliczeń z tytułu Umów Organizacji Emisji.

Ponadto Bank dokona płatności dodatkowego wynagrodzenia na rzecz (...)B (dalej: „Wynagrodzenie (...)B”). Wynagrodzenie (...)B będzie stanowiło w istocie płatność z tytułu pozbawienia (...)B, w efekcie wcześniejszego rozwiązania Umów Organizacji Emisji i przejęcia funkcji emitenta Euroobligacji przez Bank, możliwości dotychczasowego zarobkowania na podstawie tych umów. Wysokość Wynagrodzenia (...)B zostanie ustalona w oparciu o wycenę przedsiębiorstwa (...)B, zgodnie z przepisami w zakresie cen transferowych.

Wpływ Substytucji na Kaucje oraz Koszty Transakcyjne

Mając na uwadze, że Gwarancje dotyczące Emisji (...)B wygasną w efekcie odnowienia dotychczasowych stosunków, odpadnie również podstawa prawna do utrzymywania Kaucji ustanowionych przez (...)B na rzecz Banku w celu zabezpieczenia wykonania udzielonych Gwarancji. W konsekwencji Bank będzie zobowiązany do zwrotu kwot Kaucji ustanowionych w odniesieniu do Emisji (...)B.

Ponadto, wraz z kwotami Kaucji, Bank, co do zasady, jest zobligowany do przekazania na rzecz (...)B wartości Kosztów Transakcyjnych w odniesieniu do Emisji (...)B tak, aby wartość zwracanych Inwestorom funduszy była równa Wartości Emisji (koszty Emisji (...)B nie mogą bowiem obciążać Inwestorów) albo była równa wartości nominalnej Euroobligacji (jeśli były emitowane z dyskontem). W przypadku jednak dokonania Substytucji, tj. gdy Substytutem będzie Bank, to właśnie Bank, a nie (...)B, będzie zobowiązany do zwrotu Środków z Emisji wraz z wartością Kosztów Transakcyjnych bezpośrednio na rzecz Inwestorów. Zatem, przekazanie Kosztów Transakcyjnych przez Bank także i na rzecz (...)B po Substytucji byłoby bezpodstawne, gdyż prowadziłoby do nieuzasadnionego dwukrotnego poniesienia tych kosztów przez Bank (na rzecz (...)B oraz na rzecz Inwestorów). W konsekwencji, w efekcie dokonania Substytucji, zapisy umów ustanawiających Kaucje, zobowiązujące Bank do przekazania na rzecz (...)B Kosztów Transakcyjnych przestaną wiązać strony, gdyż odpadnie ekonomiczna i prawna przyczyna dokonania tej zapłaty przez Bank na rzecz (...)B.

Wzajemne rozliczenia (...)B i Banku z tytułu Środków z Emisji, Kaucji oraz należnych odsetek

Na skutek Substytucji, (...)B będą zatem przysługiwały roszczenia o zwrot kwot Kaucji, z kolei Bankowi, który będzie pełnił rolę emitenta w ramach Emisji (...)B, powinny zostać przekazane przez (...)B Środki z Emisji. Tym samym, jako że wskazane roszczenia będą równej wysokości (Kaucje wpłacone przez (...)B na rzecz Banku zostały bowiem w całości sfinansowane Środkami z Emisji), dojdzie do potrącenia wierzytelności przysługujących (...)B oraz Bankowi.

Dodatkowo w tym miejscu należy zaznaczyć, że dokonanie Substytucji w trakcie okresu rozliczeniowego będzie wymagało rozliczenia Odsetek od Kaucji należnych od Banku na rzecz (...)B oraz Wynagrodzenia Inwestorów (płatnego dotychczasowo przez (...)B na rzecz Inwestorów), przypadających za okres odsetkowy do Substytucji. Odsetki od Kaucji są bowiem naliczane tego samego dnia, co Wynagrodzenie Inwestorów, tj. z dołu, po zakończeniu rocznego okresu odsetkowego. Na skutek Substytucji Kaucje powinny zostać zwrócone, w efekcie czego wymagalne staną się również Odsetki od Kaucji za okres od początku okresu odsetkowego, w którym dojdzie do Substytucji, do dnia Substytucji (dalej „Odsetki od Kaucji za okres do Substytucji”). Z kolei Wynagrodzenie Inwestorów za okres odsetkowy, w którym dojdzie do Substytucji będzie wymagalne w zwyczajnym toku, tj. na koniec pełnego, rocznego okresu odsetkowego.

W tym zakresie należy wyjaśnić, że (...)B zapłaciłby Wynagrodzenie Inwestorów, gdyby nie dokonanie Substytucji, gdyż w jej efekcie (...)B przestanie być emitentem w ramach Emisji (...)B, zaś podmiotem zobowiązanym w tym zakresie stanie się Bank. Termin płatności Wynagrodzenia Inwestorów przypadnie bowiem już po Substytucji, zatem to Bank jako emitent będzie prawnie zobligowany do jego zapłaty na rzecz Inwestorów. Należy jednak zauważyć, że w okresie odsetkowym, w którym dojdzie do Substytucji, do momentu jej przeprowadzenia, to (...)B będzie korzystał z udostępnionego mu przez Inwestorów finansowania, w konsekwencji czego to (...)B, a nie Bank, powinien ponieść ekonomiczny koszt tego finansowania (odsetek) za okres do Substytucji.

Uwzględniając powyższe okoliczności Wynagrodzenie Inwestorów, należne za okres od początku okresu odsetkowego, w którym dojdzie do Substytucji, do dnia Substytucji, (...)B powinna przekazać Bankowi celem dalszego przekazania na rzecz Inwestorów (dalej „Wynagrodzenie Inwestorów za okres do Substytucji”).

W konsekwencji z uwagi na to, że wysokość należnych Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji będzie taka sama jak kwota Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji, dojdzie do potrącenia Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji należnych (...)B oraz Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji, które (...)B powinno przekazać Bankowi, celem dalszego przekazania na rzecz Inwestorów.

Powyższe ustalenia zostaną uwzględnione w porozumieniu, które (...)B oraz Bank podpiszą w celu dokonania powyżej opisanych wzajemnych rozliczeń z tytułu Środków z Emisji, Kaucji, Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji oraz Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji.

Podsumowanie

Podsumowując Bank wskazuje, że w związku z planowaną Substytucją dojdzie do:

1. uznania Banku - na podstawie odnowienia stosunku obligacyjnego na gruncie prawa angielskiego - za emitenta w stosunku do Emisji (...)B, w efekcie czego Bank stanie się podmiotem wszelkich (i) praw przysługujących i (ii) obowiązków obciążających obecnie (...)B w odniesieniu do Euroobligacji wynikających z Emisji (...)B, w tym w odniesieniu do wypłat Wynagrodzenia Inwestorów (w tym Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji);
2. wygaśnięcia Gwarancji w efekcie odnowienia dotychczasowych stosunków prawnych łączących Inwestorów oraz (...)B;
3. rozwiązania Umów Organizacji Emisji i zapłaty przez Bank Wynagrodzenia (...)B na rzecz (...)B;
4. dokonania wzajemnych rozliczeń pomiędzy Bankiem oraz (...)B polegających na (i) potrąceniu (kompensacie) wierzytelności przysługujących (...)B (o zwrot Kaucji i zapłatę Odsetek od Kaucji za okres do Substytucji) z wierzytelnościami przysługującymi Bankowi (o przekazanie Środków z Emisji i Wynagrodzenia Inwestorów za okres do Substytucji) oraz
   
   

(ii) nieprzekazaniu równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B, z uwagi na brak ekonomicznej i prawnej przyczyny dokonania tej zapłaty (dalej łącznie wszystkie wskazane rozliczenia jako „Wzajemne Rozliczenia”).

Ponadto, mając na uwadze, że Substytucjom poddane będą wszystkie Emisje (...)B, dalsze funkcjonowanie (...)B będzie niecelowe z perspektywy biznesowej, jako generujące wyłącznie koszty. W konsekwencji zakładane jest, że po przeprowadzeniu Substytucji dojdzie do likwidacji (...)B.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (oznaczone we wniosku nr 4):

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, iż Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia pomiędzy Bankiem i (...)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będą stanowiły czynności opodatkowanych na gruncie Ustawy o VAT, a zatem po stronie Banku nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie Ustawy o VAT z tytułu dokonania Substytucji?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia pomiędzy Bankiem i (...)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji nie będą stanowiły czynności opodatkowanych na gruncie Ustawy o VAT, a zatem po stronie Banku nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie Ustawy o VAT z tytułu dokonania Substytucji.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

1. Uwagi ogólne
   
   

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają, m.in., odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przy czym, aby uznać przy tym dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, w konsekwencji którego w zamian za wykonanie usługi wypłacane jest wynagrodzenie. Przepisy Ustawy o VAT nie określają jednak formy tego wynagrodzenia. Co do zasady, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

2. Uznanie Banku - na podstawie nowacji stosunku obligacyjnego na gruncie prawa angielskiego - za emitenta w stosunku do Emisji (...)B, w świetle wygaśnięcia Gwarancji
   
   

W tym zakresie, Wnioskodawca wskazuje, że Substytucja nie będzie stanowiła odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu Ustawy o VAT. W szczególności zaś, Substytucji nie można uznać za odpłatne świadczenie usług polegające na odpłatnym przeniesieniu praw z (...)B na rzecz Banku.

Jak wskazano powyżej, na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów… i Substytucji), Substytucja będzie stanowiła nowację stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Jednocześnie, zgodnie z prawem angielskim, nie dojdzie do przeniesienia praw i obowiązków (...)B, wynikających z Emisji (...)B, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki (...)B, tylko stanie się emitentem na skutek ww. odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a (...)B.

Kwalifikacja prawna Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji (czyli czynności dokonanej pod prawem angielskim) skutkuje uznaniem, że najbardziej zbliżoną do niej instytucją prawa polskiego będzie odnowienie (nowacja) w rozumieniu art. 506 KC (szerzej na ten temat Wnioskodawca wypowiedział się w uzasadnieniu do Pytania nr 1), tj.

Substytucja oraz związane z nią wygaśniecie Gwarancji

Kwalifikacja Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji na gruncie prawa polskiego

Zdaniem Wnioskodawcy, w celu prawidłowego określenia konsekwencji podatkowych Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji, należy przeanalizować, która z instytucji prawa polskiego jest najbardziej zbliżona do prawnego mechanizmu Substytucji na gruncie prawa angielskiego, tj. odnowienia stosunku obligacyjnego łączącego (...)B oraz Inwestorów, poprzez uznanie Banku za emitenta Euroobligacji. W tym zakresie Wnioskodawca wskazuje, że instytucji prawa angielskiego jaką jest Substytucja oraz związane z nią wygaśnięcie Gwarancji odpowiada, na gruncie przepisów polskiego prawa cywilnego, instytucja odnowienia (nowacja) uregulowana w art. 506 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145; dalej jako ,,KC’’).

Zgodnie z treścią art. 506 KC, jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie). Tym samym - co istotne - strony umowy odnowienia postanawiają, że dotychczasowe zobowiązanie dłużnika zostaje umorzone.

W komentarzu do omawianego przepisu (Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088, red. prof. dr hab. K. Pietrzykowski, 2018, wyd. 9) wskazuje się, że odnowienie zakłada zatem powstanie między stronami, w miejsce dotychczasowego, nowego stosunku obligacyjnego o odmiennej treści. Innymi słowy: nowe zobowiązanie musi być zaciągnięte w celu wygaszenia dotychczasowego zobowiązania i mieć odmienną od niego treść.

Wskazany powyżej art. 506 Kodeksu cywilnego nie rozstrzyga jednak, jak dalece treść nowego zobowiązania powinna się różnić od treści zobowiązania dotychczasowego, aby można przyjąć, że nastąpiło jego odnowienie. W doktrynie wskazuje się jednak, że w tej kwestii należy uznać, iż wystarczą nawet bardzo niewielkie zmiany (np. zmiana oprocentowania) - byle tylko strony miały niewątpliwy zamiar zaciągnięcia nowego zobowiązania w miejsce dotychczasowego (Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450-1088, red. prof. dr hab. K. Pietrzykowski, 2018 wyd. 9). Przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 sierpnia 2009 r. sygn. II CSK 97/09 wskazał, że: „odnowienie (nowacja) jest - zgodnie z art. 506 § 1 Kc - umową zawartą pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, w której dłużnik w celu umorzenia zobowiązania zobowiązuje się spełnić inne świadczenie (nowa istotna treść) albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej (nowa podstawa prawna). Zawarcie tej umowy wymaga więc wyrażenia przez strony zgodnego zamiaru umorzenia dotychczasowego zobowiązania i ustanowienia nowego zobowiązania (animus novandi). Wspomniany zamiar stron powinien wynikać z wyraźnego ich oświadczenia lub w sposób niewątpliwy z okoliczności sprawy. W wypadku wątpliwości należy bowiem przyjąć, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia”.

Z kolei Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 27 września 2017 r. sygn. I ACa 186/17, wskazał, że aby można było mówić o odnowieniu w rozumieniu art. 506 § 1 KC musi ono dotykać essentialia negotii danej umowy, co nie może polegać wyłącznie na zmianie terminu spłaty kredytu.

Podsumowując, cechami charakterystycznymi odnowienia (nowacji) są: tożsamość podmiotowa dłużnika i wierzyciela, odmienna treść nowego zobowiązania w porównaniu do zobowiązania dotychczasowego oraz wygaśnięcie zobowiązania dotychczasowego.

Powyższe cechy charakterystyczne można przypisać Substytucji oraz związanemu z nią wygaśnięciu Gwarancji.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów … i w efekcie do Substytucji), Substytucja będzie stanowiła nowację stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji. Powyższe wywrze wpływ na Gwarancje - z uwagi na to, że prawo angielskie nie dopuszcza sytuacji, w której gwarant mógłby zabezpieczać własne zobowiązania (Bank stanie się zobowiązanym jako emitent, nie zaś z tytułu Gwarancji), na skutek Substytucji dojdzie do wygaśnięcia wszystkich Gwarancji. W wyniku Substytucji, zobowiązania Banku wobec Inwestorów, wynikające z Gwarancji zostaną zastąpione zobowiązaniami Banku do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie obligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Na skutek Substytucji Bank stanie się bowiem emitentem w stosunku do Emisji (...)B.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, kwalifikacja prawna Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji (czyli czynności dokonanej pod prawem angielskim) skutkuje uznaniem, że najbardziej zbliżoną do niej instytucją prawa polskiego będzie odnowienie (nowacja) w rozumieniu art. 506 KC. Na skutek dokonania Substytucji oraz w efekcie wygaśnięcia Gwarancji - z perspektywy prawnej - Bank przestanie być zobowiązany do świadczenia w przyszłości (hipotetycznie) na rzecz Inwestorów z tytułu Gwarancji, a stanie się zobowiązany z tytułu Emisji (...)B. Jednocześnie Inwestorzy, przystępując do Programów …. i akceptując treść rządzącej tymi programami dokumentacji prawnej, wyrazili z góry zgodę na dokonanie Substytucji, co tym bardziej zbliża jej charakter prawny do nowacji na gruncie prawa polskiego.

Na marginesie powyższych rozważań Wnioskodawca wskazuje, że Substytucji i związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji nie sposób porównywać do innych instytucji prawa polskiego niż nowacja w rozumieniu art. 506 KC. W szczególności, nieuzasadnione, zdaniem Wnioskodawcy, byłoby porównywanie Substytucji i związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji do:

1. instytucji przejęcia długu, w rozumieniu art. 519 KC albo
2. instytucji zwolnienia z długu, w rozumieniu art. 508 KC albo
   
3. realizacji Gwarancji.
   
   
   

Ad. (i)

Zdaniem Wnioskodawcy nieprawidłowe byłoby porównywanie Substytucji dokonanej pod prawem angielskim do polskiej instytucji przejęcia długu w rozumieniu art. 519 KC.

Konstrukcja prawna przejęcia długu w rozumieniu art. 519 KC zakłada, że osoba trzecia wstępuje na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony. Tym samym, dotychczasowe zobowiązanie nie wygasa, lecz jest przejmowane (w niezmienionej treści) przez inny podmiot.

Jak Wnioskodawca wskazywał w opisie zdarzenia przyszłego, na skutek Substytucji nie dojdzie - w sensie cywilistycznym - do przeniesienia praw i obowiązków (...)B, wynikających z Emisji (...)B, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Zgodnie z prawem angielskim Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki (...)B, tylko stanie się emitentem na skutek odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a (...)B.

Tym samym, w wyniku Substytucji nie dojdzie do przeniesienia zobowiązania wobec Inwestorów, o niezmienionej treści, między (...)B a Bank, lecz dojdzie do powstania nowego węzła obligacyjnego między Bankiem a Inwestorami. Nie zostanie więc spełniona główna przesłanka (tj. przejęcie dotychczasowego zobowiązania), która umożliwiałaby porównywanie angielskiej instytucji prawnej Substytucji do przejęcia długu w rozumieniu art. 519 KC.

Ad. (ii)

Substytucji i związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji nie sposób uznać za czynność prawną zbliżoną do innej instytucji prawnej niż nowacja w rozumieniu art. 506 KC. W szczególności, zdaniem Wnioskodawcy, nieprawidłowe byłoby porównywanie Substytucji dokonanej pod prawem angielskim oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji do polskiej instytucji zwolnienia z długu, w rozumieniu art. 508 KC.

Konstrukcja prawna zwolnienia z długu zakłada, że zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Treść art. 508 KC wyraźnie wskazuje, że zwolnienie dłużnika z długu jest tylko jednym - obok np. wykonania zobowiązania - ze sposobów wygasania zobowiązań na gruncie prawa cywilnego. Koncepcja zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 KC zakłada, że dotychczasowe zobowiązanie dłużnika wygasa, w tym sensie, że nie zostaje zastąpione jakimkolwiek nowym zobowiązaniem.

Nieprawidłowym byłoby twierdzenie, że wygaśnięcie Gwarancji na skutek Substytucji oznacza, że Bank zostanie w jakimkolwiek sensie - prawnym albo ekonomicznym - zwolniony w tym zakresie z długu. W rezultacie Substytucji zobowiązania Banku wobec Inwestorów, wynikające z Gwarancji, zostaną bowiem zastąpione zobowiązaniami Banku do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie obligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Na skutek Substytucji Bank stanie się emitentem w stosunku do Emisji (...)B. Tym samym, nie zostanie spełniona podstawowa przesłanka pozwalająca na porównanie Substytucji i związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji do polskiej instytucji zwolnienia z długu - zobowiązanie Banku z tytułu Gwarancji zostaje bowiem automatycznie zastąpione zobowiązaniem do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie obligacji.

Na marginesie, należy także zaznaczyć, że - choć z samej dokumentacji Programów …. wynika możliwość dokonania substytucji, przez co należy uznać, iż Inwestorzy wyrazili z góry zgodę na dokonanie Substytucji - to jednak Inwestorzy nie wyrazili zgody na zwolnienie Banku z udzielonych przez niego Gwarancji, jak również Bank nie planuje występować w przyszłości o wyrażenie takiej zgody. Na podstawie natomiast art. 508 KC, zwolnienie z długu stanowi w istocie, na gruncie polskiego prawa cywilnego, umowę pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem, na podstawie której ten drugi wyraża zgodę na zwolnienie dłużnika z długu. Wyrażenie zgody przez wierzyciela stanowi zatem niezbędny warunek uznania dokonanej czynności za zwolnienie z długu w rozumieniu art. 508 KC.

Dodatkowo, jak Wnioskodawca wskazywał w opisie zdarzenia przyszłego w razie dokonania w przyszłości kolejnej substytucji, w efekcie której Bank utraciłby rolę emitenta w odniesieniu do Emisji (...)B, zawieszone dotychczas Gwarancje zostaną przywrócone.

W rezultacie, wygaśnięcie Gwarancji na gruncie prawa angielskiego nie będzie mogło zostać porównane do zwolnienia z długu w rozumieniu art. 508 KC, lecz powinno być traktowane wyłącznie jako element odnowienia stosunków obligacyjnych łączących Bank (jako dotychczasowego gwaranta) i Inwestorów - poprzez uznanie, że Bank będzie po Substytucji (do czasu kolejnej, ewentualnej substytucji) zobowiązany do świadczenia nie jako gwarant, a jako emitent w stosunku do Emisji (...)B.

Podsumowując powyższe rozważania, zdaniem Wnioskodawcy, kwalifikacja prawna Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji (czyli czynności dokonanej pod prawem angielskim) skutkuje uznaniem, że najbardziej zbliżoną do niej instytucją prawa polskiego będzie odnowienie (nowacja) w rozumieniu art. 506 KC. Na skutek dokonania Substytucji oraz w efekcie wygaśnięcia Gwarancji - z perspektywy prawnej - Bank przestanie być zobowiązany do świadczenia w przyszłości (hipotetycznie) na rzecz Inwestorów z tytułu Gwarancji, a stanie się zobowiązany z tytułu Emisji (...)B. W rezultacie powyższej kwalifikacji oraz z przyczyn omówionych powyżej, nieuzasadnione, zdaniem Wnioskodawcy, byłoby porównywanie Substytucji i związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji do instytucji przejęcia długu, w rozumieniu art. 519 KC albo instytucji zwolnienia z długu, w rozumieniu art. 508 KC.

Ad. (iii)

Dodatkowo nie można mówić, aby wygaśnięcie Gwarancji prowadziło do ich realizacji. W przypadku wygaśnięcia Gwarancji nie dojdzie bowiem do spłaty potencjalnych roszczeń Inwestorów względem (...)B, gdyż (...)B przestanie być już zobowiązanym do wykupu Euroobligacji w terminie ich zapadalności, zaś podmiotem zobowiązanym z tego tytułu stanie się sam Bank. Tym samym Bank nie będzie zmuszony do realizacji Gwarancji, tj. spełnienia zobowiązania (...)B, a po prostu do spełnienia własnego zobowiązania, jako emitent w odniesieniu do Emisji (...)B.

Ponadto w razie dokonania w przyszłości kolejnej substytucji, w efekcie której Bank przestałby być emitentem w odniesieniu do Emisji (...)B, zawieszone dotychczas Gwarancje zostaną przywrócone, zatem nie można przyjąć, że w efekcie Substytucji mogłoby dojść do ich realizacji.

Powyższe oznacza także, że - ani na gruncie prawa angielskiego, ani poprzez porównanie do instytucji prawa polskiego - nie można wiązać Substytucji z przeniesieniem jakichkolwiek praw z (...)B na Bank, ani z przejęciem długu (...)B przez Bank. Tym samym, nie jest możliwe zidentyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia, które mogłoby stanowić przedmiot opodatkowania podatkiem VAT po stronie Banku.

Dla pełnego obrazu, należy wskazać, że Substytucja, rozumiana jako nowacja stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B, nie są związane z jakąkolwiek odpłatnością - zarówno po stronie Banku, (...)B, jak i Inwestorów. Z tytułu dokonania Substytucji ani Bank, ani (...)B nie będą dokonywać jakichkolwiek świadczeń materialnych na rzecz Inwestorów, które mogłoby zostać uznane za wynagrodzenie z tytułu dokonania Substytucji. Podobnie zarówno Bank, jak i (...)B, nie będą w jakikolwiek sposób wynagradzane z tytułu dokonania Substytucji - ani przez siebie nawzajem, ani przez Inwestorów.

W rezultacie, uznać należy, że Substytucja nie będzie stanowiła czynności opodatkowanych na gruncie Ustawy o VAT - po pierwsze z uwagi na brak możliwości zidentyfikowania przedmiotu opodatkowania podatkiem VAT (brak dostawy towarów, świadczenia usług w rozumieniu Ustawy o VAT), a po drugie z uwagi na fakt, że Substytucje nie wiążą się z jakąkolwiek odpłatnością.

Niewątpliwie, również samo wygaśnięcie Gwarancji w efekcie nowacji dotychczasowych stosunków prawnych łączących Inwestorów oraz (...)B nie będzie stanowiło czynności opodatkowanej podatkiem VAT, z tych samych względów co w przypadku Substytucji, tj. z uwagi na brak możliwości zidentyfikowania przedmiotu opodatkowania podatkiem VAT (brak dostawy towarów, świadczenia usług w rozumieniu Ustawy o VAT), a po drugie z uwagi na brak jakichkolwiek odpłatności.

3. Rozwiązanie Umów Organizacji Emisji i zapłata Wynagrodzenia (...)B na rzecz (...)B
   
   

Z kolei rozwiązanie Umów Organizacji Emisji, rozumiane jako czynność prawna zakończenia obowiązywania tych umów, jest zdarzeniem neutralnym z punktu widzenia podatku VAT. Skutki na gruncie VAT mogą natomiast powstać w związku z uzgodnieniami stron w zakresie zapłaty Wynagrodzenia (...)B - kwestia ta nie jest jednak przedmiotem niniejszego pytania.

4. Dokonanie Wzajemnych Rozliczeń w odniesieniu do nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B
   
   

Uzasadnienie do pyt. Nr 1

Jak Wnioskodawca wskazywał w opisie zdarzenia przyszłego, w efekcie dokonania Substytucji Bank nie będzie zobowiązany do przekazania na rzecz (...)B Kosztów Transakcyjnych, gdyż odpadnie ekonomiczna i prawna przyczyna dokonania tej zapłaty przez Bank na rzecz (...)B.

W tym zakresie Wnioskodawca wskazuje, że opisywany powyżej skutek nowacyjny Substytucji zostanie rozciągnięty również na obowiązek przekazania Kosztów Transakcyjnych na rzecz (...)B. Po Substytucji zapłata Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B stanie się bezpodstawna, natomiast Bank - stając się emitentem w odniesieniu do Emisji (...)B - będzie zobowiązany do zwrotu na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji, czyli Środków z Emisji, powiększonych o wartość Kosztów Transakcyjnych oraz o równowartość dyskonta, jeśli było przewidziane.

W konsekwencji pierwotne zobowiązanie Banku do zapłaty Kosztów Transakcyjnych na rzecz (...)B zostanie zastąpione zobowiązaniem Banku do zapłaty wartości Kosztów Transakcyjnych na rzecz Inwestorów. Tym samym na skutek nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie dojdzie faktycznie do żadnego realnego przysporzenia po stronie Banku.

Dodatkowo, jak Wnioskodawca wyjaśniał w opisie zdarzenia przyszłego, skoro po Substytucji to właśnie Bank, a nie (...)B, będzie zobowiązany do zwrotu Środków z Emisji wraz z wartością Kosztów Transakcyjnych bezpośrednio na rzecz Inwestorów, to przekazanie Kosztów Transakcyjnych przez Bank także i na rzecz (...)B po Substytucji prowadziłoby do nieuzasadnionego ekonomicznie dwukrotnego poniesienia tych kosztów przez Bank (na rzecz (...)B oraz na rzecz Inwestorów). Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, nie sposób a contrario uznać, że nieponiesienie tych kosztów na rzecz (...)B mogłoby prowadzić do powstania przychodu po stronie Banku, w szczególności skoro zostaną one przez Bank zapłacone, tyle że nie na rzecz (...)B, a na rzecz Inwestorów.

Na marginesie powyższych wywodów Wnioskodawca wskazuje, że w odniesieniu do nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B aktualne pozostają również uwagi Wnioskodawcy poczynione w kontekście wygaśnięcia Gwarancji i braku zwolnienia Banku z ewentualnego długu, w rozumieniu art. 508 KC. Przede wszystkim należy bowiem zauważyć, że nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B będzie prawną konsekwencją Substytucji, przez co nie dojdzie w tym zakresie do jakiegokolwiek zwolnienia z długu (nie będzie ku temu powodu, gdyż odpadnie ekonomiczna i prawna przyczyna dokonania tej zapłaty przez Bank na rzecz (...)B). Z kolei treść art. 508 KC wyraźnie wskazuje, że wyrażenie zgody wierzyciela na zwolnienie dłużnika z długu jest warunkiem koniecznym zastosowania tej instytucji prawnej. Co równie istotne w tym kontekście, zobowiązanie Banku do zapłaty wartości Kosztów Transakcyjnych na rzecz (...)B zostanie, na skutek Substytucji, automatycznie zastąpione zobowiązaniem do płatności tej kwoty bezpośrednio na rzecz Inwestorów. Tym samym nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie może zostać zakwalifikowane jako zwolnienie z długu w rozumieniu art. 508 KC.

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z nieprzekazaniem równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie sposób zidentyfikować jakiegokolwiek świadczenia usług. Jak Wnioskodawca wskazywał już w uzasadnieniu stanowiska w sprawie pytania nr 1 (przytoczone wyżej), nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B będzie prawną konsekwencją samej Substytucji, przez co nie dojdzie w tym zakresie do wyrażenia zgody na jakiekolwiek zwolnienie z długu. Tym samym nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będzie wiązało się ze świadczeniem jakiejkolwiek usługi.

Dodatkowo, nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B , ze swej istoty, nie będzie wiązało się z jakąkolwiek płatnością.

W rezultacie nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będzie stanowiło czynności opodatkowanej podatkiem VAT, zarówno z uwagi na brak jakiejkolwiek usługi opodatkowanej VAT oraz brak jakiejkolwiek odpłatności.

5. Dokonanie Wzajemnych Rozliczeń w odniesieniu do Kaucji oraz Środków z Emisji
   
   

Dokonanie Wzajemnych Rozliczeń pomiędzy Bankiem oraz (...)B w odniesieniu do Kaucji oraz Środków z Emisji, w formie potrącenia wierzytelności przysługujących (...)B (o zwrot Kaucji) z wierzytelnościami Banku (o przekazanie Środków z Emisji) również jest neutralne z punktu widzenia podatku VAT.

Zwrot przez Bank ustanowionej przez (...)B Kaucji jest zdarzeniem neutralnym z perspektywy podatku VAT (podobnie jak samo ustanowienie kaucji, która, z natury rzeczy, jest świadczeniem o charakterze zwrotnym wpłacanym na poczet zabezpieczenia wykonania przez wpłacającego kaucje ciążących na nim obowiązków). W szczególności, zwrot Kaucji nie może być utożsamiany z wynagrodzeniem wypłacanym (...)B z tytułu wykonania jakichkolwiek opodatkowanych podatkiem VAT usług na rzecz Banku, gdyż jedyne usługi świadczone przez (...)B na rzecz Banku były przedmiotem Umów Organizacji Emisji, które przewidywały odrębne wynagrodzenie z tytułu tych usług.

W tym zakresie Wnioskodawca wskazuje, że jego stanowisko znajduje potwierdzenie w szeregu interpretacji indywidualnych. Przykładowo, zgodnie z interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 września 2017 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.232.2017.2.NF, „samo złożenie zabezpieczenia wykonania umowy (gwarancji) nie stanowi obrotu podlegającego opodatkowaniu VAT. Zabezpieczenie dokonywane w tej formie w istocie polega bowiem na przekazaniu beneficjentowi zabezpieczenia pewnej kwoty w depozyt (bądź uprawnienie go do świadczeń z gwarancji bankowej czy ubezpieczeniowej). Temu świadczeniu nie odpowiada jednak żadne świadczenie wzajemne beneficjenta - ani w formie towaru, ani w formie usługi. Złożenie kaucji zatem jest podatkowo obojętne. Cechą charakterystyczną kaucji jest to, że może ona zostać wykorzystana tylko w ściśle określonym przypadku, tj. w razie niedopełnienia zobowiązania. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez ustanowienie kaucji ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający, co oznacza że ustanowiona jest ona na wypadek, gdyby strona umowy, która złożyła kaucję nie wywiązała się z niej. Wówczas druga strona umowy może zaspokoić się ze złożonej kaucji. Co do zasady wniesione zabezpieczenie pieniężne nie jest zaliczane na poczet ceny i podlega zwrotowi po zrealizowaniu warunków umowy (podobnie w przedstawionym stanie faktycznym), w związku z czym nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT”. Analogiczne stanowisko zostało również wyrażone, m.in., w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 26 czerwca 2014 r., sygn. ITPP1/443-433/14/DM.

Z kolei, przekazanie przez (...)B na rzecz Banku Środków z Emisji nie może być utożsamiane z zapłatą wynagrodzenia za usługi wykonywane przez Bank na rzecz (...)B lub Inwestorów. Po pierwsze, jak wskazano powyżej, Bank nie wykonuje jakiejkolwiek usługi na rzecz (...)B. Ani na gruncie prawa angielskiego, ani poprzez porównanie do instytucji prawa polskiego, nie można wiązać Substytucji z przeniesieniem jakichkolwiek praw z (...)B na Bank, ani z przejęciem długu (...)B przez Bank. Tym samym, nie jest możliwe zidentyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia, które mogłoby stanowić przedmiot opodatkowania podatkiem VAT po stronie Banku, a tym bardziej nie można uznawać Środków z Emisji za wynagrodzenie Banku za jakiekolwiek świadczenie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Ponadto, Środków z Emisji nie można uznawać za wynagrodzenie Banku z tytułu usług świadczonych na rzecz Inwestorów. Jak bowiem Wnioskodawca wskazywał w opisie zdarzenia przyszłego, Środki z Emisji stanowią kwoty uzyskane przez (...)B od Inwestorów w ramach Emisji (...)B, podlegające zwrotowi - z uwagi na ich charakter - na rzecz Inwestorów w dniu wykupu Emisji (...)B. Na gruncie prawa angielskiego (mającego zastosowanie do Programów … i w efekcie do Substytucji), Substytucja będzie stanowiła nowację stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. W rezultacie Substytucji, Bank, jako emitent Euroobligacji, stanie się zobowiązany do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie tych Euroobligacji. Przekazanie Środków z Emisji przez (...)B na rzecz Banku ma na celu zapewnienie, że Bank, jako emitent Euroobligacji, dysponuje środkami wpłaconymi przez Inwestorów na poczet objęcia tych obligacji - czyli Środkami z Emisji. Bank, w dacie wykupu Euroobligacji od Inwestorów, będzie zobowiązany do przekazania im Środków z Emisji. Sytuacja Banku jest identyczna jak sytuacja każdego emitenta obligacji, który pozyskuje środki pieniężne w wyniku emisji obligacji. Podkreślić należy (choć nie budzi to żadnych wątpliwości), że zobowiązanie wynikające z obligacji ma charakter zobowiązania pożyczkowego, w którym kwota główna nie stanowi dla pożyczkobiorcy podstawy opodatkowania podatkiem VAT (pożyczkobiorca nie świadczy usługi podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT).

6. Podsumowanie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie Pytania 4
   
   

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia pomiędzy Bankiem i (...)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będą stanowiły czynności opodatkowanych na gruncie ustawy o VAT, a zatem po stronie Banku nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie Ustawy o VAT z tytułu dokonania Substytucji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (…) podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Pod pojęciem usługi (świadczenia) w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

1. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
   
   

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana usługa podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zaprezentowana argumentacja w przedmiocie wzajemności świadczeń jako warunku koniecznego do uznania usługi za podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT znajduje szerokie poparcie w orzecznictwie krajowych sądów administracyjnych jak i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Szczególnie trafnie kwestię tę ujął WSA w Kielcach w wyroku z dnia 15 marca 2012 r., sygn. akt I SA/Ke 89/12, w którym stwierdził, że „Świadczenie usług podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, na podstawie którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych. Aby usługa podlegała obowiązkowi podatkowemu z tytułu VAT koniecznym warunkiem jest, by świadczona była odpłatnie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu (usługą), a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej wyświadczenia musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek”.

W wyroku z dnia 29 października 2009 r. C-246/08 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przypomniał, że jeżeli działalność usługodawcy polega wyłącznie na świadczeniu usług bez bezpośredniego świadczenia wzajemnego, brak jest podstawy opodatkowania i usługi te nie podlegają tym samym podatkowi VAT (teza 43). Świadczenie usług tylko wtedy dokonywane jest odpłatnie w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy, jeżeli pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywisty ekwiwalent usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy (teza 44).

Kwestia odpłatności i bezpośredniego związku pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym wynagrodzeniem była wielokrotnie podnoszona w orzecznictwie Trybunału (wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie 102/86, wyrok z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93).

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że Bank (dalej: „Wnioskodawca” lub „Bank”) jest instytucją finansową prowadzącą działalność bankową, która obejmuje m.in. udzielanie finansowania w formie kredytów i pożyczek. Bank jest polskim rezydentem podatkowym oraz czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług w Polsce, posiadającym w Polsce siedzibę działalności gospodarczej.

Wnioskodawca jest zobowiązany do zapewnienia finansowania własnych aktywów bankowych, zgodnie z przepisami prawa. W tym celu Bank pozyskuje finansowanie na rynkach zagranicznych, co wynika przede wszystkim z rachunku ekonomicznego i przesłanek biznesowych (m.in. wielkości i płynności zagranicznych rynków dłużnych papierów wartościowych).

W celu wykonania obowiązków wynikających z ww. regulacji, Bank na przestrzeni ostatnich lat podejmował decyzje o pozyskiwaniu finansowania w ramach programów cyklicznych emisji euroobligacji tzw. (…) (dalej „Programy …”).

Pozyskiwanie finansowania przez Bank w ramach Programów … przybierało do tej pory dwie formy:

1. emisji Euroobligacji (od 2018 r.) bezpośrednio przez Bank albo
2. emisji Euroobligacji (do 2017 r. włącznie) we współpracy ze spółką (...)B (…)C z siedzibą w (…) , spółką zależną, której większościowym akcjonariuszem jest Bank (dalej „Emisje (...)B”).
   
   

(...)B jest podmiotem nieposiadającym w Polsce siedziby działalności gospodarczej albo stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu Ustawy o VAT. (...)B jest francuskim rezydentem podatkowym oraz zarejestrowanym podatnikiem VAT w (…).

Emisje (...)B były dokonywane przez (...)B, jako emitenta, w wykonaniu umów zawartych przez (...)B z Bankiem na organizację emisji obligacji (dalej „Umowy Organizacji Emisji”), które poddane były prawu polskiemu (Wnioskodawca zaznacza jednak, że same Emisje (...)B były przeprowadzone na podstawie prawa angielskiego). Zgodnie z Umowami Organizacji Emisji Bank zlecał (...)B organizację emisji obligacji, zaś (...)B przyjmowała zlecenie przeprowadzenia skonkretyzowanych (w odniesieniu do kwoty, waluty, terminu wykupu) emisji obligacji w zgodzie z Programami ….

W ramach Programów … istnieje możliwość, na gruncie prawa angielskiego, dokonania tzw. substytucji, tj. wstąpienia przez inny podmiot w rolę emitenta, każdorazowo w odniesieniu do danej Emisji (...)B. W konsekwencji, zgodnie z Programami …, Substytucja może być przeprowadzona przy zachowaniu określonych warunków bez uzyskania odrębnej zgody Inwestorów.

Obecnie Grupa (…) rozważa przeprowadzenie do końca 2022 r. substytucji, w efekcie których Bank wstąpiłby w rolę emitenta w odniesieniu do wszystkich istniejących nadal Emisji (...)B (dalej „Substytucja”).

Przedmiotem wątpliwości Wnioskodawcy to, czy Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia pomiędzy Bankiem i (...)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Wnioskodawcę na rzecz (...)B będą stanowiły po stronie Banku (Wnioskodawcy) czynności opodatkowane na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.

W celu określenia konsekwencji podatkowych Substytucji oraz związanego z nią wygaśnięcia Gwarancji, brak jest konieczności analizy, które z instytucji prawa polskiego jest najbardziej zbliżona do prawnego mechanizmu Substytucji na gruncie prawa angielskiego, tj. odnowienia stosunku obligacyjnego łączącego (...)B oraz Inwestorów, poprzez uznanie Banku za emitenta Euroobligacji.

W celu rozpoznania obowiązku podatkowego na gruncie podatku od towarów i usług, decydujące znaczenie ma istota opisanej we wniosku Substytucji.

Aby czynność podlegała obowiązkowi zapłaty podatku, musi mieć miejsce dostawa towarów lub świadczenie usług, które podatnik działający w takim charakterze dokonuje odpłatnie na terytorium państwa członkowskiego.

Jak wskazano w opisie sprawy Substytucja będzie stanowiła nowację stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Jednocześnie, nie dojdzie do przeniesienia praw i obowiązków (...)B, wynikających z Emisji (...)B, na Bank w drodze jakiegokolwiek prawnie identyfikowanego transferu praw i obowiązków. Bank nie wstąpi bowiem w prawa i obowiązki (...)B, tylko stanie się emitentem na skutek ww. odnowienia, które będzie prowadzić do powstania nowego węzła obligacyjnego, nie zaś wstąpienia w dotychczasowy stosunek prawny pomiędzy Inwestorami a (...)B.

Powyższe wywrze wpływ na Gwarancje - na skutek Substytucji dojdzie do wygaśnięcia wszystkich Gwarancji. W wyniku Substytucji, zobowiązania Banku wobec Inwestorów, wynikające z Gwarancji zostaną zastąpione zobowiązaniami Banku do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie obligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Na skutek Substytucji Bank stanie się bowiem emitentem w stosunku do Emisji (...)B.

W przedstawionych okolicznościach sprawy nie jest możliwe zidentyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia, które mogłoby stanowić przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów i usług po stronie Banku. Substytucja nie będzie stanowiła odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT.

Przedstawiona Substytucja, rozumiana jako nowacja stosunku obligacyjnego łączącego dotychczasowego emitenta ((...)B) z Inwestorami, poprzez odnowienie tego stosunku w aspekcie podmiotowym i uznanie Banku za emitenta Euroobligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B, nie jest związana z jakąkolwiek odpłatnością - zarówno po stronie (...)B, jak i Inwestorów.

W rezultacie, uznać należy, że Substytucja nie będzie stanowiła po stronie Banku czynności opodatkowanych na gruncie Ustawy o VAT z uwagi na brak możliwości zidentyfikowania przedmiotu opodatkowania podatkiem VAT (brak dostawy towarów, świadczenia usług w rozumieniu Ustawy o VAT), oraz fakt, że Substytucje nie wiążą się z jakąkolwiek odpłatnością.

Również samo wygaśnięcie Gwarancji w efekcie nowacji dotychczasowych stosunków prawnych łączących Inwestorów oraz (...)B nie będzie stanowiło czynności opodatkowanej podatkiem VAT, z tych samych względów co w przypadku Substytucji, tj. z uwagi na brak możliwości zidentyfikowania przedmiotu opodatkowania podatkiem VAT (brak dostawy towarów, świadczenia usług w rozumieniu Ustawy o VAT), oraz z uwagi na brak jakichkolwiek odpłatności.

W przypadku wygaśnięcia Gwarancji nie dojdzie bowiem do spłaty potencjalnych roszczeń Inwestorów względem (...)B, gdyż (...)B przestanie być już zobowiązanym do wykupu Euroobligacji w terminie ich zapadalności, zaś podmiotem zobowiązanym z tego tytułu stanie się Wnioskodawca, a w konsekwencji Bank nie będzie zobligowany do spełnienia zobowiązania za (…)B, lecz do spełnienia własnego zobowiązania, jako emitent w odniesieniu do Emisji (...)B.

W konsekwencji, dokonanie Substytucji i związane z nią wygaśnięcie Gwarancji nie będą stanowiły po stronie Banku czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Samo rozwiązanie Umów Organizacji Emisji, rozumiane jako czynność prawna zakończenia obowiązywania tych umów jest zdarzeniem neutralnym, nie wywołującym skutków w zakresie podatku od towarów i usług po stronie Banku. Jak wynika bowiem z wniosku w części odnoszącej się do wpływu Substytucji na Umowy Organizacji Emisji, to Bank dokona płatności dodatkowego wynagrodzenia na rzecz (...)B w związku z wcześniejszym rozwiązaniem Umów Organizacji Emisji, a zatem skutki na gruncie VAT mogą powstać w związku z uzgodnieniami stron w zakresie zapłaty Wynagrodzenia (...)B, ale kwestia ta nie jest przedmiotem niniejszego wniosku.

Jak wskazano w opisie sprawy, w efekcie dokonania Substytucji Bank nie będzie zobowiązany do przekazania na rzecz (...)B Kosztów Transakcyjnych, gdyż odpadnie ekonomiczna i prawna przyczyna dokonania tej zapłaty przez Bank na rzecz (...)B.

Po Substytucji zapłata Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B stanie się bezpodstawna, natomiast Bank - stając się emitentem w odniesieniu do Emisji (...)B - będzie zobowiązany do zwrotu na rzecz Inwestorów pełnej Wartości Emisji, czyli Środków z Emisji, powiększonych o wartość Kosztów Transakcyjnych oraz o równowartość dyskonta, jeśli było przewidziane.

W konsekwencji pierwotne zobowiązanie Banku do zapłaty Kosztów Transakcyjnych na rzecz (...)B zostanie zastąpione zobowiązaniem Banku do zapłaty wartości Kosztów Transakcyjnych na rzecz Inwestorów. Tym samym na skutek nieprzekazania równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie dojdzie faktycznie do żadnego realnego przysporzenia po stronie Banku.

W związku z nieprzekazaniem równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie sposób zidentyfikować jakiegokolwiek świadczenia usług. Dodatkowo, nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B , ze swej istoty, nie będzie wiązało się z jakąkolwiek płatnością.

W rezultacie nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będzie stanowiło czynności opodatkowanej podatkiem VAT, zarówno z uwagi na brak jakiejkolwiek usługi opodatkowanej VAT oraz brak jakiejkolwiek odpłatności.

Ponadto, w efekcie Substytucji, (...)B będą przysługiwały roszczenia o zwrot kwot Kaucji, z kolei Bank będzie uprawniony do żądania przekazania przez (...)B Środków z Emisji. Tym samym, jako że wskazane roszczenia będą równej wysokości (Kaucje wpłacone przez (...)B na rzecz Banku zostały bowiem w całości sfinansowane Środkami z Emisji), dojdzie do potrącenia wierzytelności przysługujących (...)B oraz Bankowi.

W rezultacie Substytucji, Bank, jako emitent Euroobligacji, stanie się zobowiązany do płatności Wynagrodzenia Inwestorów oraz wykupu w określonym terminie obligacji wyemitowanych w ramach Emisji (...)B. Przekazanie Środków z Emisji przez (...)B na rzecz Banku ma na celu zapewnienie, że Bank, jako emitent Euroobligacji, dysponuje środkami wpłaconymi przez Inwestorów na poczet objęcia tych obligacji - czyli Środkami z Emisji. Bank, w dacie wykupu Euroobligacji od Inwestorów, będzie zobowiązany do przekazania im Środków z Emisji (powiększonych o wartość Kosztów Transakcyjnych, aby kwoty zwracane na rzecz Inwestorów były równe z Wartością Emisji).

Bank na skutek Substytucji - tj. nowacji stosunków obligacyjnych łączących (...)B oraz Inwestorów i odnowieniu stosunków gwarancyjnych łączących Bank i Inwestorów - stanie się emitentem w ramach Emisji (...)B. Tym samym Środki z Emisji będą przysługiwały Bankowi w ramach stosunków prawnych łączących go z Inwestorami, nie zaś z (...)B.

Tym samym, nie jest możliwe zidentyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia, które mogłoby stanowić przedmiot opodatkowania podatkiem VAT po stronie Banku, a tym bardziej nie można uznawać Środków z Emisji za wynagrodzenie Banku za jakiekolwiek świadczenie podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Ponadto, Środków z Emisji nie można uznawać za wynagrodzenie Banku z tytułu usług świadczonych na rzecz Inwestorów. Jak bowiem Wnioskodawca wskazywał w opisie zdarzenia przyszłego, Środki z Emisji stanowią kwoty uzyskane przez (...)B od Inwestorów w ramach Emisji (...)B, podlegające zwrotowi – z uwagi na ich charakter - na rzecz Inwestorów w dniu wykupu Emisji (...)B.

W konsekwencji, Substytucje i będące ich wynikiem wygaśnięcie Gwarancji, rozwiązanie Umów Organizacji Emisji oraz Wzajemne Rozliczenia pomiędzy Bankiem i (...)B w odniesieniu do Kaucji i Środków z Emisji, jak również nieprzekazanie równowartości Kosztów Transakcyjnych przez Bank na rzecz (...)B nie będą stanowiły po stronie Banku czynności opodatkowanych na gruncie ustawy o VAT, a zatem po stronie Banku nie powstanie obowiązek podatkowy z tytułu dokonania Substytucji.

Stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie należało uznać za prawidłowe.

Tut. Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytania Wnioskodawcy). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem z uwagi na indywidualny charakter interpretacji przepisów prawa podatkowego – niniejsza interpretacja nie wywołuje skutków prawnych dla kontrahenta Wnioskodawcy, o którym mowa we wniosku.

Zaznaczenia wymaga, że Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji będzie się pokrywał z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych sprawa zostanie rozpatrzona odrębnie.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
   
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

W myśl art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała, lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej, może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.