2020.04.03 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.877.2019.2.IK
z 3 kwietnia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r., poz. 900 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 grudnia 2019 r. (data wpływu 30 grudnia 2019 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. pkt 12 ustawy o VAT świadczonych przez Wnioskodawcę czynności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 grudnia 2019 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. pkt 12 ustawy o VAT świadczonych przez Wnioskodawcę czynności.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 9 marca 2020 r. (data wpływu 11 marca 2020 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 3 marca 2020 r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.877.2019.1.IK.

We wniosku przedstawiono następujący zaistniały stan faktyczny:

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (zwane dalej jako „TFI”) prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki akcyjnej w zakresie zarządzania działalnością Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych tworzonych na podstawie ustawy z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tj. z dnia 7 czerwca 2018 r., Dz.U. z 2018 r. poz. 1355, zwana dalej jako „UFI”) (zwane dalej „Funduszami” lub pojedynczo jako „Fundusz”).

Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których działalność regulowana jest na podstawie UFI. Wyłącznym przedmiotem działalności funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w określonych przypadkach również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

Fundusz jako podmiot ściśle regulowany, nie może np. zawierać umów o pracę czy inwestować w wyposażenie lub w inny sposób organizować we własnym zakresie zaplecza niezbędnego do prowadzenia działalności wykraczającej poza dokonywanie inwestycji. W związku z powyższym Fundusz, będący w istocie masą majątkową wyposażoną w osobowość prawną, z założenia nie posiada zaplecza ani doświadczenia niezbędnego do utrzymywania aktywów w odpowiedniej jakości i uzależniony jest w tym zakresie od usługodawców zewnętrznych w tym zakresie od TFI, które ustawowo zarządzać może Funduszami.

TFI natomiast w celu zapewnienia kompetentnego i efektywnego zarządzania aktywami Funduszu organizuje wewnątrz swojej struktury odpowiednie zaplecze, a także planuje uzyskanie usług zewnętrznych od innych podmiotów wyspecjalizowanych w danej dziedzinie. W związku z powyższym TFI planuje zlecić Wnioskodawcy - świadczenie usług wsparcia zarządzania Funduszami (dalej „Usługi”), a obejmujących swoim zakresem:

utrzymywanie stałego bieżącego kontaktu z inwestorami Funduszy we wszystkich sprawach niezbędnych do prowadzenia Funduszu;
przeprowadzenie analiz potencjalnych projektów inwestycyjnych które mogłoby być realizowane przez Fundusz obejmujących ich zgodność z polityką inwestycyjną, identyfikację ryzyka oraz badanie zgodności z prawem i ze statutem danego Funduszu;
przekazywanie TFI rekomendacji w zakresie projektów inwestycyjnych które mogą być realizowane w danym Funduszu z wyłączeniem rekomendacji inwestycyjnych objętych działalnością wymagającą odrębnego zezwolenia;
reprezentacja Funduszu wobec podmiotów zewnętrznych;
analiza i ocena stanu poszczególnych inwestycji;
nadzór nad realizacją projektów inwestycyjnych w tym poprzez delegowanie prawników kancelarii do organów nadzoru poszczególnych spółek;
przygotowanie dla Funduszu rekomendacji oraz planów dotyczących realizacji procesu wyjścia z inwestycji;

Za świadczone Usługi Wnioskodawcy przysługiwać będzie od TFI określone w umowie wynagrodzenie, którego wartość ustalona jest w miesięcznej stałej kwocie oraz w kwocie zamiennej uzależnionej od nakładów pracy Wnioskodawcy oraz wartości samej inwestycji, w związku z którą usługi są realizowane.

Usługi stanowią niezbędny element konieczny dla działalności związanej z zarządzaniem Funduszem i jego aktywami.

W związku z powyższym powstały wątpliwości w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług kwot uzyskiwanych przez Wnioskodawcę za zapewnienie obsługi prawnej prowadzonych przez Fundusz działań inwestycyjnych.

Pismem z 9 marca 2020 r. Wnioskodawca uzupełnił opis sprawy następująco.

Pytanie: Czy wszystkie świadczone przez Kancelarię (Wnioskodawcę) usługi wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g):

są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem, a jeśli tak to w czym się to przejawia?
bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej (w czym przejawia się niezbędność nabywanych usług)?
są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić?
tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem?

Odpowiedź:

Odpowiadając wprost na zadane pytania – wszystkie świadczone przez Kancelarię (Wnioskodawcę) usługi wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g) wniosku o wydanie przedmiotowej indywidualnej interpretacji podatkowej:

Ściśle są związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą wyłącznie jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem.
Usługi te wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g) wniosku o wydanie przedmiotowej indywidualnej interpretacją podatkowej jak:
1. utrzymywanie stałego bieżącego kontaktu z inwestorami Funduszy we wszystkich sprawach niezbędnych do prowadzenia Funduszu - pozwala na realizację założonej polityki inwestycyjnej funduszu oraz osiągnięciu celu inwestycyjnego, m.in. z uwagi na zakres kompetencji zgromadzenia inwestorów funduszy, gdzie np. celem realizacji określonej transakcji czy też działania na aktywach funduszu może być niezbędne uzyskanie zgody zgromadzenia inwestorów fundusz. Brak kontaktu z inwestorami wyłącza w praktyce możliwość uzyskania takiej zgody, która jest formalnym dokumentem, niezbędnym do wykonania danej czynności przez Fundusz.
2. przeprowadzenie analiz potencjalnych projektów inwestycyjnych które mogłoby być realizowane przez Fundusz obejmujących ich zgodność z polityką inwestycyjną, identyfikację ryzyka oraz badanie zgodności z prawem i ze statutem danego Funduszu - zmierza do realizacji celu inwestycyjnego funduszu poprzez dokonanie szczegółowej analizy przedinwestycyjnej dla Funduszu oceny skali ryzyk prawnych i podatkowych towarzyszących danemu projektowi inwestycyjnemu. Fundusz nie posiada służb które mogą dokonać takiej analizy, która pomaga podjąć decyzje zważając na potencjalne ryzyka. Bez analizy Fundusz dokonywałby działań nie przemyślanych narażając siebie i uczestników na błędy w inwestycji, złą inwestycję ect.
3. przekazywanie TFI rekomendacji w zakresie projektów inwestycyjnych które mogą być realizowane w danym Funduszu z wyłączeniem rekomendacji inwestycyjnych objętych działalnością wymagającą odrębnego zezwolenia - zmierza do realizacji celu inwestycyjnego funduszu bowiem rekomendacja przedinwestycyjna pozwala właściwym osobom, odpowiedzialnym za podejmowanie decyzji inwestycyjnych na podjęcie odpowiednich, właściwych decyzji inwestycyjnych, bazując na ocenie projektu przeanalizowanej oraz zarekomendowanej przez podmiot posiadający odpowiednie kompetencję i doświadczenie, której tej kompetencji nie posiada Fundusz sam w sobie;
4. reprezentacja Funduszu wobec podmiotów zewnętrznych - w bieżące zarządzanie Funduszem immanentnie wpisana jest konieczność utrzymywania szeregu bieżących relacji gospodarczych, w tym relacji z jednej strony z kontrahentami funduszu (dostawcy usług takich jak księgowość, wyceniający, audytor, czy depozytariusz funduszu), a z drugiej strony z podmiotami realizującymi transakcje, których stroną jest dany fundusz inwestycyjny (zbywcy/nabywcy aktywów).
5. analiza i ocena stanu poszczególnych inwestycji - to absolutnie niezbędny element do właściwego prowadzenia procesu inwestycyjnego oraz wygenerowania odpowiednich stóp rentowności. Bez procesu analizy i oceny stanu realizacji poszczególnych przedmiotów lokat funduszu - Fundusz nie jest w stanie prowadzić działalności. Brak tejże analizy uniemożliwia skuteczne reagowanie na negatywne lub pozytywne skutki podjęcia danej decyzji inwestycyjnej (np. negatywny wynik oceny danej inwestycji pozwala podjąć działania zmierzające do zamknięcia konkretnej pozycji; pozytywny wynik oceny może przesądzić o zwiększeniu zaangażowania w przedmiot tejże inwestycji).
6. nadzór nad realizacją projektów inwestycyjnych w tym poprzez delegowanie prawników kancelarii do organów nadzoru poszczególnych spółek.
  Powyższa usługa pozwala wprost uzyskać informacje o stanie inwestycji, dokonać procesu analizy i oceny stanu realizacji poszczególnych przedmiotów lokat fundusz. Brak tejże analizy uniemożliwia skuteczne reagowanie na negatywne lub pozytywne skutki podjęcia danej decyzji inwestycyjnej (np. negatywny wynik oceny danej inwestycji pozwala podjąć działania zmierzające do zamknięcia konkretnej pozycji; pozytywny wynik oceny może przesądzić o zwiększeniu zaangażowania w przedmiot tejże inwestycji). Dzięki osobom z Kancelarii Fundusz ma profesjonalne informacje na temat prowadzonej działalności przez dany podmiot, jej rentowności, ryzyk, podejmowanych działań, ect. Daje to większy obraz informacji dla Funduszu, pozwala na decyzje o dalszym prowadzeniu tej inwestycji, zmianach, wycofaniu bądź pogłębieniu inwestycji.
7. przygotowanie dla Funduszu rekomendacji oraz planów dotyczących realizacji procesu wyjścia z inwestycji - jednym z elementu procesu inwestycyjnego jest zakończenie danej inwestycji w odpowiednim momencie oraz w odpowiedni sposób. Przygotowanie funduszu we właściwy sposób na wyjście z danego aktywa ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego wyniku planowanej transakcji. Analizy, rekomendacje oraz plany dot. realizacji procesu wyjścia z inwestycji pozwalają osobom odpowiedzialnym na podejmowanie decyzji inwestycyjnych bazujących na pogłębionej analizie.
Bez nabycia tych usług Fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej. Argumentacja tego pytania w głównej mierze znajduje się powyżej.
Są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić. Przedmiotem działalności funduszu jest nabywanie oraz zbywanie lokat określonych kategorii celem osiągnięcia zysku dla Funduszu, w tym dla swoich inwestorów. Cały opisany wyżej proces - a w tym poszczególne czynności opisane w pkt a) - g), całego, dotyczą ciągłego i wymagającego procesu inwestycyjnego:
1. kontakt z uczestnikiem (pozwalający na zapewnienie środków finansowania przedmiotu inwestycji oraz podjęcie decyzji inwestycyjnej - zgoda zgromadzenia inwestorów),
2. analiza przedinwestycyjna - mająca na celu podjęcie świadomej decyzji inwestycyjnej (bazując na analizie potencjalnych korzyści oraz ryzyk jej towarzyszących),
3. nadzór nad realizacją oraz zarekomendowanie sposobu zakończenia danej pozycji inwestycyjnej - ma na celu podjęcie świadomych decyzji inwestycyjnych skutkujących przeprowadzeniem przez fundusz określonych transakcji.
  Brak któregokolwiek tych usług efektywnie wyklucza możliwość podjęcia jakiejkolwiek decyzji inwestycyjnych (w przedmiocie zarówno nabycia jak i zbycia konkretnego aktywa) przez Fundusz.
Tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Pytanie: Ponadto należy wskazać czy świadczone przez Wnioskodawcę usługi wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g) nie stanowią czynności o których mowa w art. 41 ust. 15 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r. poz. 106) tj. usług doradztwa.

Odpowiedź: W pierwszej kolejności Wnioskodawca zwraca uwage, że art. 41 ust. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - nie posiada rozbicia na punkty. Organ podał raczej złą podstawę prawną. Kancelaria nie jest w stanie odpowiedzieć formalnie wprost na tak postawione pytanie bowiem art. 41 ust. 15 ww. ustawy stanowi, że: Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, do celów poboru podatku w imporcie, wykaz towarów wymienionych w załącznikach nr 3 i 10 do ustawy w układzie odpowiadającym Nomenklaturze Scalonej (CN).

Jeżeli chodziło o art. 43 ust. 15 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - to przedmiotowe usługi Kancelarii nie są usługami doradczymi. Doradztwo inwestycyjne charakteryzuje się inicjatywą po stronie podmiotu doradzającego co do przedmiotu lokaty - doradca inwestycyjny sam dokonuje przeglądu możliwości inwestycyjnych oraz rekomenduje nabycie lub zbycie określonej lokaty w oparciu o analizę sytuacji faktycznej oraz bieżące potrzeby inwestora(klienta). W opisywanym stanie faktycznym Kancelaria działać będzie w zakresie przedmiotu lokat wskazanego przez TFI i Fundusz, analizując określone lokaty i wskazując na wyniki tejże analizy - zarówno przedinwestycyjnej jak i poinwestycyjnej. Kancelaria nie świadczy usług, których przedmiotem jest swobodny dobór aktywa do portfela inwestycyjnego funduszu - jest to przedmiotem działalności TFI, nie dokonuje również przeglądu możliwości rynkowych, w wyniku którego sugerowałaby realizację określonej inwestycji jako adekwatnej do aktualnej strategii inwestycyjnej, a jedynie bazując na swoich kompetencjach dokonuje oceny i identyfikacji ryzyk oraz potencjalnych korzyści wynikających z realizacji danej inwestycji (analiza DD).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Usługi opisane w stanie faktycznym świadczone przez Wnioskodawcę, które są niezbędne do podjęcia decyzji inwestycyjnej, zapewnienia kompetentnego i efektywnego zarządzania aktywami Funduszu - korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. 1 Ustawy o podatku od towarów i usług?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz TFI w celu uzupełnienia zarządzania Funduszy, stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu ustawy o FI, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT.

Wynika to z następujących względów:

1. Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których działalność regulowana jest ustawą - UFI. Wyłącznym przedmiotem działalności funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w określonych przypadkach również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

2. Fundusze w swej specyfice są osobami prawnymi nie posiadającymi własnych organów zarządczych i nie zatrudniają pracowników. Całość czynności Funduszu wykonywana jest przez inne podmioty na podstawie upoważnienia ustawowego - tut. TFI. W myśl art. 4 ust. 1 ustawy o UFI towarzystwo funduszy inwestycyjnych tworzy fundusz inwestycyjny, zarządza nim i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. W art. 45 ust. 1 ustawy o UFI ustawodawca wskazał, że przedmiotem działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych otwartych lub funduszy zagranicznych, zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Przy tym, zgodnie z art. 45a ust. 1 ustawy o FI towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo. Na mocy przywołanych przepisów ustawodawca przyznał towarzystwom funduszy inwestycyjnych możliwość delegacji na inne podmioty części kompetencji przypisanych im na mocy ustawy o UFI.

3. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, ze zm.), zwanej dalej „Ustawą” lub „Ustawą o VAT”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Pojęcie odpłatnego świadczenia usług zostało doprecyzowane odpowiednio w art. 7 oraz art. 8 Ustawy. I tak, stosownie do art. 7 ust. 1 Ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...). Natomiast na podstawie art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z powołanych przepisów wynika, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Stosownie zaś do art. 146a pkt 1 ww. ustawy z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 113, art. 109 ust. 2 i art. 110, podniesiona została do 23%.

Jednakże, zarówno w treści Ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

4. Zgodnie natomiast z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. 1 Ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych. Zakres zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust 1 pkt 12 VATU, oparty jest na przepisach art. 135 ust. 1 lit. g dyrektywy 2006/112 (uprzednio art. 13 część B lit. d pkt 6 VI dyrektywy).

W kontekście powyższego stanu faktycznego, szczególnej uwagi wymaga treść art. 43 VATU, który wskazuje czynności podlegające zwolnieniu z opodatkowania tym podatkiem.

W szczególności, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) z opodatkowania VAT zwolnione są usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów UFI. Z kolei, zgodnie z czynności polegające na zarządzaniu funduszem lub polegające na zarządzaniu portfelem takiego funduszu, co do zasady, powinny mieście się w treści przepisu art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) Ustawy o VAT. Kluczowe zatem jest zrozumienie, jakie czynności powinny wchodzić w zakres zarządzania aby korzystały z ww. przedmiotowego zwolnienia w podatku VAT.

8. Obecnie ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia „zarządzania”. Zatem w celu zdefiniowania tego terminu należy odnieść się do przepisu art. 135 (1) (g) Dyrektywy 112/2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej „Dyrektywa”, Dz. Urz. UE L Nr 347. s. 1 ze zm.) w myśl którego państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnym określonymi przez państwa członkowskie.

9. Analizując przedstawione powyżej regulacje, zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy pojęcie usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy - transakcje zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi określonymi przez państwa członkowskie.

10. Pojęcie „zarządzania” nie zostało w dyrektywie zdefiniowane. Funkcje realizowane w ramach zarządzania zostały natomiast wskazane w załączniku nr II [dalej Załącznik] do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) [dalej Dyrektywa UCITS]. Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. b) Dyrektywy UCITS, spółką zarządzającą jest spółka, której zasadniczym rodzajem działalności jest zarządzanie UCITS w formie funduszy wspólnych lub spółek inwestycyjnych (zarządzanie zbiorowym portfelem UCITS).

Działalność związana z zarządzaniem UCITS obejmuje zaś obowiązki, o których mowa w Załączniku, tj.:

obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem,
zapytania klientów,
wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe),
monitorowanie przestrzegania uregulowań,
prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa,
wypłata zysków,
emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa,
rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń),
prowadzenie ksiąg.

- wprowadzanie do obrotu

Z Załącznika wynika więc, że na zarządzanie funduszami inwestycyjnymi składają się nie tylko działania polegające na zarządzaniu inwestycjami (realizacją polityki inwestycyjnej funduszy), lecz również czynności z zakresu administracji, w tym zapewnieniu obsługi prawnej i obsługi rachunkowo-księgowej. Zarządzanie funduszem inwestycyjnym obejmuje zatem zarówno zarządzanie jego portfelem inwestycyjnym, jak też wykonywanie czynności administracyjnych w stosunku do samego funduszu. Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej [dalej: TSUE].

W orzecznictwie TSUE wskazuje się, że pojęcie zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie (tak np. TSUE w wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National plc). Oznacza to, że zakres zwolnienia z VAT przewidzianego w ww. przepisie a w konsekwencji zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy VAT należy interpretować w zgodzie z prawem wspólnotowym oraz orzecznictwem TSUE.

W przywołanym wyroku TSUE wskazał również, że zarządzanie funduszami powierniczymi (obecnie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi) jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, ale w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. Oznacza to, że zwolnienie z VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma charakter stricte przedmiotowy. O zastosowaniu tego zwolnienia decyduje zatem zakres/charakter czynności podejmowanych przez usługodawcę, a nie jego status. W szczególności brak jest więc podstaw do zawężania zwolnienia z VAT jedynie do usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które zgodnie z przepisami ustawy o UFI zostały powołane do prowadzenia spraw funduszy i ich reprezentacji wobec osób trzecich.

Nie istnieją zatem przeszkody, aby analizowane zwolnienie z VAT było stosowane również do usług świadczonych przez inne podmioty, pod warunkiem, że podejmowane przez nie czynności wpisują się w katalog działań objętych zwolnieniem z VAT. Powyższe znalazło m.in. potwierdzenie w wyroku w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Bursenkommumkation mbH, w którym TSUE potwierdził możliwość stosowania zwolnienia z VAT do usług (doradztwa inwestycyjnego) świadczonych przez osobę trzecią na rzecz spółki inwestycyjnej zarządzającej specjalnym funduszem inwestycyjnym (tj. do usług zleconych innemu podmiotowi przez TTI).

Ponadto, z orzecznictwa TSUE wynika, że w celu ustalenia, czy dane usługi (świadczone przez osobę trzecią inną niż TFI) podlegają zwolnieniu z VAT, należy zbadać, czy są one nierozerwalnie związane z działalnością właściwą dla TFI, tak że ich skutkiem jest spełnianie szczególnych i istotnych funkcji zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym. Przy tym w wyroku w sprawie C-275/11 GfBk Geseflschaft fur Borsenkommunkation mbH TSUE jednoznacznie wskazał, że:

Poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem, do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107 w rubryce „Administracja” (...).

W tym zakresie TSUE powołał się na swój wcześniejszy wyrok w sprawie Abbey National, zgodnie z którym zwolnienie z VAT dotyczące zarządzania funduszami inwestycyjnymi (...) poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej dyrektywy 85/611 w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania.

Z wyroku w sprawie GfBk Gesellschaft fur Borsenkommumkation mbH wynika również, że wyliczenie zawarte w Załączniku nie jest wyczerpujące. Stąd, nawet gdyby dane usługi nie były w nim wymienione (tak jak to ma miejsce w przypadku usług doradczych i informacyjnych), nie wyklucza to objęcia ich zwolnieniem z VAT jako usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Mając na uwadze powyższe, zwolnieniu z VAT podlegają usługi, które są związane ściśle z działalnością funduszu. Przy tym, mogą one dotyczyć zarówno podstawowej działalności funduszu o charakterze inwestycyjnym, jak też bieżącej działalności funduszu inwestycyjnego jako podmiotu funkcjonującego w obrocie gospodarczym (osoby prawnej). Zwolnienie z VAT znajdzie zatem zastosowanie do tych usług, które są specyficzne/właściwe dla funkcjonowania funduszu inwestycyjnego.

Warto również zwrócić uwagę na aspekt podniesiony w wyroku w sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Borsenkommumkation mbH, w którym TSUE uznał, że fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy [obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT].

Powyższe dodatkowo potwierdza, że dla objęcia zwolnieniem z VAT czynności wykonywanych na rzecz funduszu inwestycyjnego nie jest konieczne, aby czynności te dotyczyły stricte działalności funduszu o charakterze inwestycyjnym i polegały na podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Powyższe jednak potwierdza, iż zwolnieniem z VAT objęte są wszystkie czynności niezbędne do przygotowania i podjęcia decyzji inwestycyjnej i realizowania polityki inwestycyjnej.

Czynności wskazane we wniosku są nierozerwalnie związane z czynnością zarządzania portfelem inwestycyjnym i ryzykiem Funduszu. Bez tych czynności nie jest możliwe poprawne funkcjonowanie Funduszu na rynku, zatem nie jest możliwe świadome inwestowanie przez Fundusz środków powierzonych przez inwestorów.

Dopełnieniem wywodów jest dodatkowe wskazanie na wypracowane w orzecznictwie europejskim autonomiczne pojęcie zarządzania funduszami, które poza zarządzaniem portfelem i ryzykiem obejmuje także czynności dodatkowe odpowiednio określone w załączniku II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe oraz w pkt 2 załącznika I do Dyrektywy ZAFI. W orzecznictwie TSUE uznał, że owo autonomiczne pojęcie zarządzania może obejmować różne odrębne czynności, np. usługi w zakresie administrowania i prowadzenia rachunkowości funduszu (wyrok C-169/04), czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11), które będą korzystały ze zwolnienia, nawet jeżeli będą świadczone przez zarządzających będących osobami trzecim. Jedynym warunkiem jest to, aby usługi te spełniały szczególnie istotne funkcje dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Z kolei w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 roku w sprawie C-169/04 wskazano, że pojęcie zarządzania funduszami rozumianego zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy VAT obejmuje również usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy bez względu na podmiot wykonujący te czynności.

Podsumowując, z powołanego orzecznictwa TSUE wynika, że:

zwolnienie z VAT dla usług świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych ma charakter przedmiotowy - o możliwości zastosowania tego zwolnienia nie decyduje status podatnika (usługodawcy), lecz zakres/charakter podejmowanych przez niego działań. Oznacza to. że zwolnieniem z VAT mogą być objęte także usługi świadczone przez podmioty inne niż TFI;
zwolnienie z VAT dotyczy usług, które są specyficzne/istotne w kontekście działalności funduszu inwestycyjnego - oznacza to, że usługi takie powinny mieć realny wpływ na funkcjonowanie funduszu;
w kontekście zwolnienia z VAT nie jest konieczne, aby usługi świadczone przez podatnika dotyczyły wyłącznie działalności inwestycyjnej funduszu - pojęcie zarządzania funduszem inwestycyjnym obejmuje również czynności o charakterze administracyjnym (w tym w zakresie obsługi prawnej funduszu) - jednak usługi świadczone w celu przygotowania i podjęcia decyzji inwestycyjnej i realizowania polityki inwestycyjnej są tutaj kluczowe.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku Usług świadczonych przez Wnioskodawcę spełnione są warunki, o których mowa w punkcie 2 powyżej. W związku z powyższym Wnioskodawca stoi na stanowisku, że usługi te stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu ustawy o UFI, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit a) ustawy VAT.

Usługi, jakie będą świadczone będą świadczone w sposób ciągły, będą dostosowane do specyficznej działalności Funduszy i niewątpliwie będą wypełniać istotne funkcje usługi zarządzania. Nie będą to bowiem jedynie usługi sprowadzające się do dostarczenia wiedzy eksperckiej i informacji dla podmiotów decyzyjnych, lecz będą to także usługi zawierające rekomendacje i analizy działań pod kątem jej zgodności z prawem i polityką Inwestycyjną. Odnosząc się do kompleksowości przedmiotowej usługi, podkreślić należy, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane, jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas gdy będą tworzyć jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej.

Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę stanowić będą usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel - maksymalizacja korzyści z realizacji portfela inwestycyjnego. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności, i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter.

Należy zwrócić uwagę, że czynności podejmowane przez Wnioskodawcę na rzecz TFI w ramach uzupełnienia usług świadczonych przez ten podmiot na rzecz Funduszy wpisują się w zawarty w Załączniku katalog usług z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Nie ulega wątpliwości że opisane w stanie faktycznym Usługi są specyficzne dla działalności Funduszy i umożliwia właściwe ich funkcjonowanie. Trudno bowiem wyobrazić sobie należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej Funduszy bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych decyzji/transakcji oraz ich przygotowywania pod kątem prawnym. Wsparcie zapewniane przez Wnioskodawcę umożliwia TFI wsparcie dla Funduszy, w tym zakresie pozyskiwania/zbywania aktywów a także realizację oraz ochronę przysługujących im praw majątkowych.

Należyte funkcjonowanie Funduszu nie byłoby możliwe bez zapewnienia obsługi jego bieżącej działalności przez TFI w oparciu o usługi Wnioskodawcy. Działalność ta bowiem polegać ma na podejmowaniu/realizowaniu decyzji inwestycyjnych, gdzie zapewnienie obsługi prawnej w ramach takiej działalności bezwzględnie wpisuje się w zarządzanie Funduszem, rozumianym zgodnie z orzecznictwem TSUE (w szczególności w zakresie, w jakim odwołuje się ono do Załącznika).

Podsumowanie

W związku z powyższym, przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego usługi świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz TFI w celu uzupełnienia zarządzania Funduszy, stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu ustawy o FI, które podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy VAT.

Interpretacje i wyroki potwierdzające stanowisko Wnioskodawcy

Przedstawione wyżej stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez właściwe organy podatkowe oraz sądy administracyjne.

Przykładowo w wyroku Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedzibą w Krakowie z dnia 1 sierpnia 2019 r. I SA/Kr 609/19

Widać dalej w interpretacji indywidualnej z 25 stycznia 2017 r. (sygn. 1462-IPPP1.4512. 958.2016.1.BS) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie potwierdził możliwość stosowania zwolnienia z VAT do czynność polegających m.in. na:

bieżącej obsłudze prawnej działalności funduszy Inwestycyjnych,
utrzymywaniu kontaktu z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniu funduszy przed organami administracji i sądami
doradztwie prawnym w zakresie nabywania i zbywania lokat przez fundusze oraz obsłudze prawnej transakcji zawieranych przez fundusze

Ponadto, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 czerwca 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-341/15-2/JL) potwierdzone zostało, iż zwolnienie z VAT dotyczy czynności polegających m.in. na:

bieżącej obsłudze prawnej funduszy inwestycyjnych, w tym w zakresie relacji funduszy z organami administracji państwowej i sądami oraz reprezentowaniu funduszy przed organami administracji i sądami,
doradztwie prawnym w zakresie nabywania i zbywania lokat przez fundusze,
obsłudze prawne, transakcji zawieranych przez fundusze.

Dodatkowo, w interpretacji indywidualnej z 30 kwietnia 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-138/15-2/MPe) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zaakceptował możliwość objęcia zwolnieniem z VAT czynności polegających m.in. na:

doradztwie w zakresie umów inwestycyjnych i innych umów, w tym prowadzeniu negocjacji w imieniu funduszy inwestycyjnych,
doradztwie w zakresie realizacji inwestycji oraz wykonywaniu czynności zachowawczych w związku z aktywami posiadanymi przez fundusze inwestycyjne.
zastępstwie prawnym funduszy przed sądami powszechnymi, administracyjnymi, arbitrażowymi, organami administracji publicznej i innymi osobami i jednostkami.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r., poz. 106), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
eksport towarów;
import towarów na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez terytorium kraju - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 ustawy - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Na podstawie art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż - 6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w powołanej ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,
pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. poz. 2215 oraz z 2019 r. poz. 1074 i 1572).

W myśl art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki akcyjnej w zakresie zarządzania działalnością Funduszy Inwestycyjnych Zamkniętych tworzonych na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

TFI prowadzi działalność efektywnego zarządzania jakością portfela Funduszy, do którego konieczne jest posiadanie odpowiedniego zaplecza, a także doświadczenia w zakresie funkcjonowania rynku, zmian prawnych, podatkowych, obsługa prawna, księgowa, wycena aktywów Funduszy ect. TFI w celu zapewnienia kompetentnego i efektywnego zarządzania aktywami Funduszu organizuje wewnątrz swojej struktury odpowiednie zaplecze, a także planuje uzyskanie usług zewnętrznych od innych podmiotów wyspecjalizowanych w danej dziedzinie. W związku z powyższym TFI planuje zlecić Wnioskodawcy - świadczenie usług wsparcia zarządzania Funduszami, a obejmujących swoim zakresem:

utrzymywanie stałego bieżącego kontaktu z inwestorami Funduszy we wszystkich sprawach niezbędnych do prowadzenia Funduszu;
przeprowadzenie analiz potencjalnych projektów inwestycyjnych, które mogłoby być realizowane przez Fundusz obejmujących ich zgodność z polityką inwestycyjną, identyfikację ryzyka oraz badanie zgodności z prawem i ze statutem danego Funduszu;
przekazywanie TFI rekomendacji w zakresie projektów inwestycyjnych, które mogą być realizowane w danym Funduszu z wyłączeniem rekomendacji inwestycyjnych objętych działalnością wymagającą odrębnego zezwolenia;
reprezentacja Funduszu wobec podmiotów zewnętrznych;
analiza i ocena stanu poszczególnych inwestycji;
nadzór nad realizacją projektów inwestycyjnych w tym poprzez delegowanie prawników kancelarii do organów nadzoru poszczególnych spółek;
przygotowanie dla Funduszu rekomendacji oraz planów dotyczących realizacji procesu wyjścia z inwestycji;

Wnioskodawca wskazał, że wszystkie świadczone przez Niego usługi wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g) wniosku:

ściśle są związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą wyłącznie jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem,
bez nabycia tych usług Fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,
są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez Fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,
tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą prawa do zwolnienia z podatku VAT świadczonych usług.

W tym miejscu należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą m.in. funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi) oraz portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych lub ich części.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2020 r. poz. 95), zwanej dalej ustawą o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Stosownie do art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

Jak stanowi art. 4 ust. 1c ustawy o funduszach inwestycyjnych, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

W myśl art. 45a ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 - w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i funduszu inwestycyjnego zamkniętego, zawarta wyłącznie z:

podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:

do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,
podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,
jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

Art. 46 ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013.

Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych, zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji.

Z powyższych przepisów wynika, że Towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym może zlecić zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią innym podmiotom, wymienionym w ww. przepisach.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1, z późn. zm.) państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Analizując przedstawione powyżej regulacje dotyczące zwolnień zauważyć należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE – „zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie”.

Dyrektywa 112 nie definiuje pojęcia „zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi”. W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. Urz. UE L Nr 302, s. 32, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE, działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

zarządzanie inwestycjami,
administrację:
1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
6. wypłata zysków;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
9. prowadzenie ksiąg,
wprowadzanie do obrotu.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze”. Zdaniem pełnomocnika „transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT”.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli – gdy oceniać je globalnie – tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: „odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności „zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym” i stwierdził: „okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (…). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d)”.

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem.

Z uwagi na fakt, że pojęcie „zarządzania” funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Zgodnie z orzecznictwem TSUE pojęcie „zarządzania” może obejmować różne odrębne usługi np. usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy (wyrok C-169/04) czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11). Warunkiem aby korzystały ze zwolnienia jest, aby usługi te spełniały szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w tym zakresie (m.in. wyrok: C-8/03, C-169/04, C-275/11) należy przyjąć, że tego typu usługi podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki:

są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem ,
bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,
są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,
tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Mając na względzie powyższe należy przyjąć, że świadczone przez Wnioskodawcę usługi wsparcia zarządzania Funduszami, a obejmujących swoim zakresem:

utrzymywanie stałego bieżącego kontaktu z inwestorami Funduszy we wszystkich sprawach niezbędnych do prowadzenia Funduszu;
przeprowadzenie analiz potencjalnych projektów inwestycyjnych które mogłoby być realizowane przez Fundusz obejmujących ich zgodność z polityką inwestycyjną, identyfikację ryzyka oraz badanie zgodności z prawem i ze statutem danego Funduszu;
przekazywanie TFI rekomendacji w zakresie projektów inwestycyjnych które mogą być realizowane w danym Funduszu z wyłączeniem rekomendacji inwestycyjnych objętych działalnością wymagającą odrębnego zezwolenia;
reprezentacja Funduszu wobec podmiotów zewnętrznych;
analiza i ocena stanu poszczególnych inwestycji;
nadzór nad realizacją projektów inwestycyjnych w tym poprzez delegowanie prawników kancelarii do organów nadzoru poszczególnych spółek;
przygotowanie dla Funduszu rekomendacji oraz planów dotyczących realizacji procesu wyjścia z inwestycji;

podlega zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT. Jak wskazał bowiem Wnioskodawca w piśmie z 9 marca 2020 r. wszystkie świadczone przez Wnioskodawcę usługi wymienione w opisie sprawy w punktach a) do g) są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszy (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów) i służą wyłącznie jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem. Bez nabycia tych usług Fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej. Są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić. Tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Bieg powyższego terminu nie rozpoczyna się do dnia zakończenia okresu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID (art. 15zzs ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin