Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-1.4011.111.2020.4.ISL
z 20 maja 2020 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy - przedstawione we wniosku z dnia 27 stycznia 2020 r. (data wpływu 29 stycznia 2020 r.), uzupełnionym pismem z dnia 20 kwietnia 2020 r. (data wpływu 24 kwietnia 2020 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kwalifikacji przychodów do odpowiedniego źródła przychodów - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2020 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towarów i usług.

Wniosek ten nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), w związku z czym pismem z dnia 27 marca 2020 r., Nr 0113-KDIPT2-1.4011.111.2020.3.ISL, Nr 0111- KDIB3-2.4012.60.2020.3.SR, na podstawie art. 13 § 2a, art. 169 § 1 i § 2 w związku z art. 14h powołanej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie do uzupełnienia ww. wniosku wysłano w dniu 27 marca 2020 r. (data doręczenia za pośrednictwem platformy ePUAP 13 kwietnia 2020 r.; identyfikator poświadczenia doręczenia UPD…). Wnioskodawca uzupełnił powyższy wniosek pismem z dnia 20 kwietnia 2020 r. (data wpływu 24 kwietnia 2020 r.), nadanym za pośrednictwem operatora pocztowego w dniu 20 kwietnia 2020 r.

We wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 i ust. la ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT).

Wnioskodawca jest autorem utworów literackich (między innymi powieści, opowiadań, esejów), które spełniają definicję „utworu” w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1231, z późn. zm.). Wnioskodawca jest w konsekwencji „twórcą” w rozumieniu przepisów tej ustawy. Utwory literackie Wnioskodawcy są publikowane w Polsce i za granicą od ponad dwudziestu lat.

W ramach swojej działalności Wnioskodawca między innymi współpracuje z polskimi i zagranicznymi wydawnictwami, które publikują napisane przez Wnioskodawcę utwory literackie. Na podstawie umów zawieranych z wydawnictwami Wnioskodawca udziela licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych do stworzonych przez siebie utworów lub przenosi te prawa na wydawnictwa, w zamian za co otrzymuje honoraria. Honoraria mogą być kalkulowane w różny sposób, przy czym najczęściej są to kwoty stanowiące procent przychodów ze sprzedaży egzemplarzy utworów, rozliczane w okresach rozliczeniowych. Honorarium może mieć też formę kwoty zryczałtowanej lub może być kalkulowane w systemie mieszanym. Niezależnie od tego, czy utwór powstał z inicjatywy wydawnictwa, czy też wydawnictwo publikuje utwór powstały niezależnie, umowy nie wyodrębniają wynagrodzenia za napisanie utworu i przeniesienie majątkowych praw autorskich do niego. Na podstawie umów zawieranych z wydawnictwami Wnioskodawca może również uzyskiwać przychody w związku ze wznowieniami utworów. Ponadto, na podstawie umów cywilnoprawnych Wnioskodawca współpracuje z wieloma innymi podmiotami zamawiającymi u Wnioskodawcy różnorodne utwory (np. artykuły, wystąpienia, wywiady, wypowiedzi itd.), do których kontrahenci nabywają majątkowe prawa autorskie lub licencje na korzystanie z tych praw. Umowy te mają charakter odpłatny, przy czym wynagrodzenie jest zazwyczaj określane w kwocie zryczałtowanej i płatne jednorazowo. Wnioskodawca uzyskuje również przychody z autorskich praw zależnych do swoich utworów, w tym między innymi z udzielania zezwoleń na opracowania w postaci tłumaczeń, adaptacji, ekranizacji itd. Wśród innych przykładowych obszarów profesjonalnej aktywności Wnioskodawcy można wskazać również udział w różnorodnych wydarzeniach, takich jak między innymi spotkania autorskie, warsztaty, konferencje biznesowe i inne. Ponadto, wymienić tu można również tworzenie utworów (w tym scenariuszy, ich elementów składowych lub innych materiałów literackich) na zlecenie producentów filmowych i przenoszenie majątkowych praw autorskich do powstałych utworów za wynagrodzeniem.

W styczniu 2020 r. Wnioskodawca podjął jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której zamierza rozwijać opisaną powyżej aktywność. Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest artystyczna i literacka działalność twórcza (sklasyfikowana w PKD 90.03.Z.). Wnioskodawca prowadzi działalność w sposób samodzielny, niepodlegający podporządkowaniu wobec innych osób, czy kierownictwu innych osób (w szczególności wydawców, zleceniodawców i wszelkich innych kontrahentów), w oparciu o własne zasoby materialne (w tym w szczególności powierzchnię biurową, niezbędne materiały i sprzęt). W toku działalności, w szczególności w związku z jej międzynarodowymi aspektami, mogą występować przypadki, w których Wnioskodawca będzie korzystał z usług pośredników lub agentów i agencji artystycznych. Ze swojej natury działalność Wnioskodawcy ma charakter zorganizowany i planowy - prawidłowa realizacja zobowiązań wobec kontrahentów i skoordynowanie różnorodnych aktywności wymaga realizacji poszczególnych działań w sposób przemyślany, uporządkowany i systematyczny. Wnioskodawca prowadzi działalność w sposób ciągły, z zamiarem jej nieprzerwanego kontynuowania, na własną odpowiedzialność i własne ryzyko.

Wnioskodawca ponosi w szczególności odpowiedzialność z tytułu naruszenia w toku działalności literackiej praw autorskich osób trzecich. Wnioskodawca będzie podejmował działania promocyjne i wszelkie czynności mające na celu nawiązywanie nowych kontaktów gospodarczych. Niezależnie od tego, że kontrahenci mogą ponosić ekonomiczne ryzyko związane z wykorzystaniem stworzonych przez Wnioskodawcę dzieł, ryzyko gospodarcze obciąża przede wszystkim Wnioskodawcę jako autora, którego renoma i pozycja rynkowa ma zasadnicze znaczenie dla kreowania potencjału gospodarczego. Szczególnego podkreślenia wymaga współzależność wszystkich obszarów aktywności Wnioskodawcy. Przykładowo, sukces wydawniczy określonego utworu i idąca za tym popularność przekłada się na ogólny rozwój działalności gospodarczej autora (możliwość pozyskania nowych kontraktów, sprzedaży nowych utworów na korzystnych warunkach, wznowień wcześniejszych utworów, zainteresowania prawami zależnymi do utworów itd.), ale także sukces odniesiony na dowolnym polu bieżącej działalności gospodarczej autora wywiera bezpośredni wpływ na popularność jego całego dorobku, zwiększając tym samym przychody ze sprzedaży praw autorskich do poszczególnych utworów, w tym utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej.

Jak zostało wskazane, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zamierza rozwijać aktywność opisaną powyżej, w tym między innymi zawierać umowy z wydawnictwami oraz z innymi podmiotami, na zamówienie których będzie tworzył utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy też uczestniczyć na zaproszenie organizatorów w różnorodnych wydarzeniach, jak spotkania autorskie, warsztaty, konferencje i inne. Zatem, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zamierza między innymi zawierać umowy o odpłatne udzielenie licencji do majątkowych praw autorskich, odpłatne udzielenie zgody na wykonywanie praw zależnych, odpłatne przeniesienie majątkowych praw autorskich itd. i uzyskiwać na podstawie tych umów przychody z tytułu eksploatacji przysługujących Mu praw autorskich. W toku działalności Wnioskodawca będzie również uzyskiwał wynagrodzenie związane z eksploatacją autorskich praw majątkowych do utworów stworzonych przed podjęciem działalności gospodarczej, w tym wynagrodzenie należne na podstawie umów zawartych przed podjęciem działalności gospodarczej (przykładowo tantiemy od sprzedaży książek wydanych przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej). Prawa własności intelektualnej będą stanowiły składniki majątku wykorzystywane w działalności gospodarczej Wnioskodawcy, a działalność ta będzie obejmowała między innymi rozporządzanie i zarządzanie prawami własności intelektualnej, jak również czerpanie korzyści ekonomicznych związanych z całym dorobkiem twórczym Wnioskodawcy. Wnioskodawca zamierza również współpracować z podmiotami zaangażowanymi w produkcję filmów, seriali i innych utworów audiowizualnych. W ramach tej współpracy Wnioskodawca zamierza tworzyć utwory literackie (między innymi materiały literackie, materiały koncepcyjne, scenariusze, fabuły, historie, dialogi, skrypty, storyboardy itd.) i przenosić na kontrahentów za wynagrodzeniem prawa autorskie do tych utworów. Wnioskodawca może również udzielać podmiotom zaangażowanym w produkcję filmów, seriali i innych utworów audiowizualnych odpłatnych licencji na korzystanie z przysługujących Mu praw autorskich. Kolejnym obszarem profesjonalnej działalności Wnioskodawcy jest także sprawowanie nadzoru autorskiego w toku powstawania utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy, takich jak między innymi filmy, czy gry komputerowe. Wnioskodawca zamierza opodatkować przychody z działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ustawy o PIT.

W piśmie z dnia 20 kwietnia 2020 r., stanowiącego uzupełnienie wniosku, Wnioskodawca wskazał, że od daty podjęcia działalności gospodarczej, tj. od 1 stycznia 2020 r., Wnioskodawca stosuje do przychodów z działalności gospodarczej zasady opodatkowania określone w art. 30c ustawy o PIT, tj. opodatkowuje przychody uzyskane z działalności gospodarczej podatkiem liniowym. Ewidencja prowadzona przez Wnioskodawcę dla celów podatku dochodowego to podatkowa księga przychodów i rozchodów. Według stanu na dzień sporządzenia niniejszej odpowiedzi przychody Wnioskodawcy z działalności gospodarczej uzyskane w okresie styczeń - marzec 2020 r. zostały już opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ustawy o PIT.

Z dniem 1 stycznia 2020 r. Wnioskodawca podjął jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest literacka działalność twórcza (działalność sklasyfikowana w PKD 90.03.Z). W ramach tej działalności Wnioskodawca między innymi tworzy utwory literackie. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą (obejmującą między innymi tworzenie utworów literackich) we własnym imieniu. Działalność ta ma charakter zarobkowy, ciągły i zorganizowany. Wnioskodawca prowadzi działalność w sposób samodzielny, niepodlegający podporządkowaniu wobec innych osób, czy kierownictwu innych osób (w szczególności wydawców, zleceniodawców i wszelkich innych kontrahentów), w oparciu o własne zasoby materialne (w tym w szczególności powierzchnię biurową, niezbędne materiały i sprzęt). W toku działalności, w szczególności w związku z jej międzynarodowymi aspektami, mogą występować przypadki, w których Wnioskodawca będzie korzystał z usług pośredników lub agentów i agencji artystycznych. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą na własną odpowiedzialność i własne ryzyko. Wnioskodawca ponosi odpowiedzialność za podejmowane działania, przede wszystkim odpowiedzialność za wszelkie naruszenia praw autorskich osób trzecich. Wnioskodawca ponosi też istotne ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością, ponieważ wszelka aktywność wpływa na jego renomę i pozycję rynkową, a tym samym na potencjał gospodarczy prowadzonej działalności. Działalność Wnioskodawcy wymaga podejmowania działań promocyjnych i aktywnego pozyskiwania nowych kontaktów gospodarczych.

Przepisy art. 5a pkt 6 ustawy o PIT charakteryzują działalność gospodarczą jako działalność zarobkową, wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż lub na wykorzystywany rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych, prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły. Ponadto, przepis art. 5b ust. 1 ustawy o PIT charakteryzuje działalność gospodarczą od strony negatywnej wskazując, że czynności nie uznaje się za działalność gospodarczą, jeżeli odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności, są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności oraz wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Opisana powyżej oraz we wniosku działalność gospodarcza Wnioskodawcy obejmująca między innymi tworzenie utworów literackich odpowiada charakterystyce wynikającej z art. 5a pkt 6 w zw. z art. 5b ust. 1 ustawy o PIT. Zatem działalność gospodarcza Wnioskodawcy obejmująca między innymi usługi polegające na tworzeniu utworów literackich jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły, tj. w sposób przewidziany w art. 5a pkt 6 w zw. z art. 5b ust. 1 ustawy o PIT.

Wnioskodawca tworzy utwory chronione prawem autorskim i w ramach różnych stosunków prawnych (np. umowa o dzieło, umowa licencyjna lub umowa innego rodzaju) udziela różnym podmiotom licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych do stworzonych przez siebie utworów lub przenosi na te podmioty autorskie prawa majątkowe do utworów. Przychody z tytułu wynagrodzenia za stworzenie utworów chronionych prawem autorskim (w tym z eksploatacji lub zbycia praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) uzyskane przed podjęciem działalności gospodarczej, tj. do końca 2019 r., Wnioskodawca zaliczał do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o których mowa w art. 13 ustawy o PIT lub do przychodów z praw autorskich, o których mowa w art. 18 ustawy o PIT. Przychody z tytułu wynagrodzenia za stworzenie utworów chronionych prawem autorskim (w tym z eksploatacji lub zbycia praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) uzyskane od dnia podjęcia działalności gospodarczej (niezależnie od daty powstania utworu, z którym związany jest przychód) Wnioskodawca zalicza do przychodów z działalności gospodarczej, o których mowa w art. 14 ustawy o PIT.

Utwory powstałe przed podjęciem działalności gospodarczej oraz utwory powstałe po podjęciu działalności gospodarczej stanowią utwory w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

W każdym przypadku, gdy Wnioskodawca otrzymuje wynagrodzenie z tytułu udzielenia licencji na korzystanie z majątkowych praw autorskich i pokrewnych lub rozporządzania tymi prawami, przedmiotem ochrony (praw) są utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Należy zaznaczyć, że umowy, na podstawie których Wnioskodawca współpracuje z różnymi podmiotami, którym udziela licencji na korzystanie z majątkowych praw autorskich lub na które przenosi majątkowe prawa autorskie do stworzonych przez siebie utworów często nie wyodrębniają wynagrodzenia za stworzenie dzieła od wynagrodzenia za udzielenie licencji/przeniesienie praw. Innymi słowy, często wynagrodzenie za udzielenie licencji lub przeniesienie praw zawiera się w ogólnej kwocie wynagrodzenia określonej w umowie, a tym samym w ogólnej kwocie przychodu otrzymywanego przez Wnioskodawcę w ramach współpracy z danym podmiotem.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, twórcą, a zarazem przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie literackiej działalności twórczej. Działalność gospodarcza Wnioskodawcy polega w szczególności na korzystaniu z majątkowych praw autorskich do stworzonych utworów literackich i rozporządzaniu tymi prawami. Wnioskodawca tworzy utwory w ramach działalności gospodarczej.

Zawierane przez Wnioskodawcę umowy mogą przewidywać bardzo różnorodne postanowienia dotyczące wynagrodzenia. Wynagrodzeniem przewidzianym w umowie może być przykładowo uzgodniona między stronami zryczałtowana kwota. Umowa może również zawierać mechanizm kalkulacji wynagrodzenia oparty o wielkość sprzedaży egzemplarzy utworów, możliwe są też systemy mieszane. Należy zaznaczyć, że w zależności od konkretnej umowy, wynagrodzenie otrzymywane przez Wnioskodawcę może w niektórych przypadkach dotyczyć ściśle przeniesienia praw autorskich, czy udzielenia licencji na korzystanie z praw autorskich (co do zasady jest tak w przypadku umów licencyjnych). Często jednak umowy nie wyodrębniają wynagrodzenia za stworzenie dzieła od wynagrodzenia za udzielenie licencji/przeniesienie praw (wynagrodzenie za udzielenie licencji lub przeniesienie praw zawiera się w ogólnej kwocie wynagrodzenia określonej w umowie).

W przypadku, gdy na zlecenie podmiotu zamawiającego powstaje jakikolwiek utwór (przykładowo, ale nie wyłącznie artykuł, wystąpienie, wywiad, wypowiedź), a kontrahent nabywa licencję na korzystanie z autorskich praw majątkowych do tego utworu lub nabywa majątkowe prawa autorskie do tego utworu, przedmiotem ochrony prawnej jest utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W przypadku, gdy w związku z realizacją zlecenia podmiotu zamawiającego Wnioskodawca tworzy jakikolwiek utwór (przykładowo, ale nie wyłącznie artykuł, wystąpienie, wywiad, wypowiedź) i kontrahent nabywa licencję na korzystanie z autorskich praw majątkowych do tego utworu lub nabywa majątkowe prawa autorskie do tego utworu, Wnioskodawca działa jako indywidualny twórca w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ponieważ w takiej sytuacji w wyniku kreatywnej i indywidualnej działalności Wnioskodawcy powstaje uzewnętrzniony, niepowtarzalny rezultat tej działalności, jakim jest utwór. Nazwisko Wnioskodawcy jako twórcy jest w przedmiotowych przypadkach podawane do publicznej wiadomości w związku z rozpowszechnianiem utworów. Dla ilustracji, ale jedynie tytułem niewyczerpującego przykładu, można wskazać zamówienie, którego przedmiotem (a zarazem rezultatem twórczej pracy Wnioskodawcy) jest dzieło - wypowiedź Wnioskodawcy przedstawiająca Jego autorską wizję przyszłości, przybierająca formę odpowiedzi na pytania sformułowane w trakcie rozmowy, czy wywiadu. Tego rodzaju wypowiedź jest przejawem twórczej działalności o indywidualnym charakterze, jest wyrażona słowem (ustalona), a tym samym spełnia definicję utworu w rozumieniu prawa autorskiego. Utwór ten powstaje wskutek twórczej i indywidualnej działalności Wnioskodawcy, zatem Wnioskodawca działa jako indywidualny twórca w rozumieniu prawa autorskiego. W przypadku tworzenia na zlecenie podmiotów zamawiających (np. artykuły, wystąpienia, wywiady, wypowiedzi), do których kontrahenci nabywają majątkowe prawa autorskie lub licencje na korzystanie z tych praw, Wnioskodawca jako twórca - autor otrzymuje wynagrodzenie, które stanowi „honorarium” rozumiane za Słownikiem języka polskiego PWN jako „wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach”, gdzie „wolny zawód” należy z kolei rozumieć za Słownikiem języka polskiego PWN jako „zawód, którego wykonywanie nie jest ograniczone umową o pracę zawieraną z jakąś instytucją”.

Spotkanie autorskie jest często wydarzeniem organizowanym w związku z promocją publikacji, której Wnioskodawca jest autorem. Udział Wnioskodawcy w spotkaniach autorskich polega przede wszystkim na twórczym prowadzeniu według koncepcji Wnioskodawcy dyskusji z czytelnikami i moderatorem. Ponadto, Wnioskodawca formułuje w toku dyskusji wypowiedzi obejmujące przedstawienie koncepcji autora dotyczących zagadnień stanowiących przedmiot spotkania. Udział Wnioskodawcy w warsztatach oraz konferencjach biznesowych również polega na wywieraniu twórczego wpływu na przebieg spotkania według koncepcji Wnioskodawcy oraz na formułowaniu wypowiedzi przedstawiających koncepcje Wnioskodawcy dotyczące zagadnień stanowiących przedmiot warsztatów lub wystąpień. Można to zilustrować przykładem prowadzenia według koncepcji Wnioskodawcy dyskusji dotyczących specyfiki przekładania dzieł literackich na język filmowy w trakcie warsztatów dramatopisarskich. Z kolei udział Wnioskodawcy w konferencjach biznesowych można zilustrować przykładem konferencji poświęconej cyfryzacji biznesu, na którą Wnioskodawca został zaproszony przez organizatorów jako pisarz i myśliciel definiujący i diagnozujący zjawiska towarzyszące ewolucji technologicznej. W ramach tej przykładowej konferencji Wnioskodawca prowadził według własnej koncepcji debatę w ramach sesji poświęconej zagadnieniom technoewolucji.

Wnioskodawca jest zapraszany na wskazane w pytaniu wydarzenia jako pisarz, eseista, myśliciel, który w sposób twórczy i inspirujący wpływa na przebieg wydarzenia, dzięki czemu zyskuje ono niepowtarzalny charakter. Z uwagi na indywidualne piętno, jakie zaangażowanie Wnioskodawcy odciska na wydarzeniu, spotkania te oraz wypowiedzi Wnioskodawcy w ich trakcie można uznać za utwory w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wnioskodawca jest zapraszany do udziału we wskazanych wydarzeniach właśnie ze względu na oczekiwany rezultat w postaci tego rodzaju utworów stanowiących przedmiot ochrony prawa autorskiego.

Biorąc udział w różnorodnych wydarzeniach, tj. spotkaniach autorskich, warsztatach, konferencjach biznesowych Wnioskodawca przekazuje lub udziela licencji na korzystanie z praw autorskich. Jak już zostało wskazane wyżej, wydarzenia wymienione w pytaniu oraz wypowiedzi Wnioskodawcy przybierają postać utworów, a organizatorzy wydarzeń wskazanych w pytaniu są przez Wnioskodawcę uprawnieniu do korzystania z tych utworów.

Wnioskodawca działa jako indywidualny twórca. Jak zostało wskazane wcześniej, Wnioskodawca jest zapraszany na wymienione w pytaniu wydarzenia jako pisarz, eseista, myśliciel. Wnioskodawca w sposób twórczy i inspirujący wpływa na przebieg wydarzenia, dzięki czemu zyskuje ono niepowtarzalny charakter. W konsekwencji, spotkania oraz wypowiedzi Wnioskodawcy w ich trakcie stają się utworami w rozumieniu prawa autorskiego, a Wnioskodawca jako ich twórca - podmiot kreujący niepowtarzalny charakter przedmiotowych wydarzeń i wypowiedzi występuje jako indywidualny twórca w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Uczestnicząc w różnorodnych wydarzeniach, w tym spotkaniach autorskich, warsztatach lub konferencjach biznesowych Wnioskodawca otrzymuje wynagrodzenie, które stanowi „honorarium” rozumiane za Słownikiem języka polskiego PWN jako „wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach”, gdzie „wolny zawód” należy z kolei rozumieć za Słownikiem języka polskiego PWN jako „zawód, którego wykonywanie nie jest ograniczone umową o pracę zawieraną z jakąś instytucją”.

Utwory tworzone na zlecenie producentów filmowych (w tym scenariusze, ich elementy składowe lub inne materiały literackie), stanowią utwory w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Wnioskodawca tworzy na zlecenie producentów filmowych utwory literackie (w tym scenariusze, ich elementy składowe lub inne materiały literackie). W materiałach tych znajduje wyraz oryginalny i twórczy wkład Wnioskodawcy i stanowią one utrwalone w formie pisemnej utwory w rozumieniu prawa autorskiego. Tym samym, Wnioskodawca jako ich autor działa w przedmiotowym zakresie jako indywidualny twórca w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

W przypadku tworzenia utworów na zlecenie producentów filmowych (w tym scenariuszy, ich elementów składowych lub innych materiałów literackich) Wnioskodawca otrzymuje wynagrodzenie, które stanowi „honorarium” rozumiane za Słownikiem języka polskiego PWN jako „wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach”, gdzie „wolny zawód należy z kolei rozumieć za Słownikiem języka polskiego PWN jako „zawód, którego wykonywanie nie jest ograniczone umową o pracę zawieraną z jakąś instytucją”.

Sprawując nadzór autorski w toku powstawania utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy, takich jak między innymi filmy, czy gry komputerowe, Wnioskodawca działa jako indywidualny twórca w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wnioskodawca w tym wypadku ocenia sposób korzystania z oryginalnego utworu przy tworzeniu utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy lub twórczo angażuje się w powstanie nowego utworu, opartego na oryginalnym dziele Wnioskodawcy. Przykładem tego twórczego zaangażowania może być opracowywanie nowych wątków fabularnych, dialogów, postaci etc.

W szczególności w przypadku twórczego zaangażowania w powstanie nowego utworu opartego na twórczości Wnioskodawcy, sprawując nadzór autorski w toku powstawania utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy, takich jak między innymi filmy, czy gry komputerowe, Wnioskodawca przekazuje prawa autorskie lub udziela licencji do korzystania z praw autorskich. w przypadku sprawowania nadzoru autorskiego w toku powstawania utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy, takich jak między innymi filmy, czy gry komputerowe. Wnioskodawca uzyskuje wynagrodzenie, które stanowi „honorarium” rozumiane za Słownikiem języka polskiego PWN jako „wynagrodzenie za pracę w wolnych zawodach”, gdzie „wolny zawód” należy z kolei rozumieć za Słownikiem języka polskiego PWN jako „zawód, którego wykonywanie nie jest ograniczone umową o pracę zawieraną z jakąś instytucją”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

  1. Czy uzyskiwane przez Wnioskodawcę po podjęciu działalności gospodarczej przychody z tytułu wynagrodzenia za stworzenie utworów chronionych prawem autorskim (w tym z eksploatacji lub zbycia praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy o prawie autorskim prawach pokrewnych), w tym również przychody dotyczące utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej, powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej, które mogą być opodatkowane na zasadach przewidzianych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ustawy o PIT?
  2. Czy świadczone przez Wnioskodawcę za wynagrodzeniem usługi polegające na udzielaniu licencji na korzystanie z praw autorskich, sprzedaży praw autorskich, uczestnictwie na zaproszenie organizatorów w różnorodnych wydarzeniach (między innymi spotkaniach autorskich, warsztatach, konferencjach), przenoszeniu praw autorskich lub udzielaniu licencji na korzystanie z praw autorskich do materiałów literackich tworzonych na potrzeby filmów oraz nadzorze autorskim w toku powstawania filmów lub gier komputerowych korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy o podatku od towarów i usług?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania Nr 1 dotyczącego podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast w zakresie pytania Nr 2 dotyczącego podatku od towarów i usług, zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, przychody z tytułu wynagrodzenia za stworzenie utworów chronionych prawem autorskim (w tym z eksploatacji lub zbycia praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), w tym również przychody dotyczące utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej, uzyskiwane przez Wnioskodawcę po jej podjęciu, powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej, które mogą być opodatkowane na zasadach przewidzianych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ustawy o PIT.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Ustawa o PIT przewiduje przy tym zróżnicowane sposoby opodatkowania dochodów, w zależności od źródła, z którego zostały uzyskane. I tak odrębnymi źródłami przychodów są między innymi pozarolnicza działalność gospodarcza, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT oraz kapitały pieniężne i prawa majątkowe, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT.

Za przychód z praw majątkowych uważa się zgodnie z art. 18 ustawy o PIT w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Z kolei działalność gospodarcza została zdefiniowana w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT jako działalność zarobkowa:

  1. wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
  2. polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
  3. polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

- prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o PIT.

Na podstawie art. 5b ust. 1 ustawy o PIT na potrzeby opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych za działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  3. wykonujący te czynności nic ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Jak stanowi art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Przychodami z działalności gospodarczej są również przysporzenia wymienione w art. 14 ust. 2 ustawy o PIT.

Dla rozstrzygnięcia wątpliwości interpretacyjnych co do rozgraniczenia działalności gospodarczej od innych źródeł przychodów konieczne jest umieszczenie przywołanej powyżej definicji „działalności gospodarczej” w szerszym, systemowym kontekście. Należy wskazać, że ustawa w szeregu przypadków dopuszcza możliwość kwalifikowania tej samej czynności jako czynności wykonywanej w ramach działalności gospodarczej albo jako czynności realizowanej poza działalnością gospodarczą, konstytuującej wówczas odrębne źródło przychodów. Wśród tego rodzaju czynności wskazać można, np. najem, który stanowi odrębne źródło przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, przy czym nie budzi żadnych wątpliwości, że może stanowić także przedmiot działalności gospodarczej. Inną tego rodzaju czynnością jest odpłatne zbycie rzeczy i praw, które jest odrębnym źródłem przychodów, ale jak wyraźnie stanowi art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT - jedynie wówczas, gdy nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Podobnie art. 13 pkt 8 ustawy o PIT nakazuje zakwalifikować usługi wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych jako działalność wykonywaną osobiście, ale jedynie wtedy, gdy nie są świadczone w ramach działalności gospodarczej. Z kolei przepis art. 41 ust. 2 ustawy o PIT wskazuje, że aktywności, o których mowa w art. 13 pkt 2 i pkt 8 ustawy o PIT, w tym między innymi osobiście wykonywana działalność literacka, czy usługi świadczone na podstawie umów cywilnoprawnych, mogą być rozliczane za pośrednictwem płatnika jako działalność wykonywana osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT), chyba że wchodzą w zakres działalności gospodarczej.

Jak wynika z powyższego, w zależności od okoliczności ta sama aktywność może w zgodzie z ustawą podlegać opodatkowaniu na różnych zasadach, w tym na zasadach właściwych dla działalności gospodarczej. Jak wskazuje przykład art. 13 pkt 9 ustawy o PIT dotyczący opodatkowania przychodów z kontraktów menadżerskich, jeżeli wolą ustawodawcy jest wyłączenie możliwości opodatkowania konkretnego przychodu na zasadach właściwych dla przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, stanowi on o tym wprost w ustawie.

Należy ponadto zwrócić uwagę na uregulowania art. 14 ust. 1 i ust. 2 ustawy o PIT, które wskazują, że do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się wpływy odpowiadające ogólnej definicji tego rodzaju przychodów (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT), a także inne wpływy wymienione enumeratywnie w art. 14 ust. 2 ustawy o PIT, które w braku stosownego uregulowania zaliczone byłyby do innych źródeł.

W świetle powyższego nie powinno budzić wątpliwości, że kwalifikacja określonego przychodu do jednego ze źródeł przychodów wymienionych w ustawie wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, czy przychód ten nie jest rezultatem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 w zw. z art. 5b ust. 1 ustawy o PIT. Dopiero wówczas, gdy działalność generująca dany przychód nie spełnia kryteriów właściwych dla działalności gospodarczej, przychód ten powinien być kwalifikowany do innego, odrębnego źródła.

Zatem, jeżeli w ramach działalności gospodarczej wykonywanej zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny lub cudzy rachunek, podatnik osiąga przychody, które jednocześnie odpowiadają opisowi przychodów z innego, niż pozarolnicza działalność gospodarcza źródła przychodu i nie zostały zaliczone w sposób jednoznaczny do tego źródła, to przychody te należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej. Innymi słowy, jeżeli działalność gospodarcza polega na uzyskiwaniu określonego rodzaju przychodów, to nawet jeśli przychody te mogłyby (gdyby nie były właśnie w ramach tej działalności uzyskane) być zaliczone do innego źródła, to uznać je należy za przychody z działalności gospodarczej. Na potwierdzenie takiego stanowiska powołać można między innymi uchwałę pełnego składu Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 października 2013 r. (sygn. akt II FPS 1/13) oraz interpretację ogólną Ministra Finansów z dnia 21 listopada 2013 r. nr DD3/033/18I/CRS/I3/RD-90955/13 dotyczące kwalifikacji do źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika z urzędu, które potwierdzają, że kwalifikacja do źródła przychodów nie może być dokonywana w oderwaniu od formy prawnej, w jakiej pełnomocnik wykonuje swój zawód.

Odnosząc powyższe uwagi do analizowanego stanu faktycznego należy wskazać, że Wnioskodawca prowadzi zarejestrowaną działalność gospodarczą, której przedmiotem jest literacka działalność twórcza. W ramach tej działalności Wnioskodawca podejmuje szereg aktywności - między innymi współpracuje z wydawnictwami publikującymi stworzone przez Wnioskodawcę utwory, pisze utwory literackie na zlecenie różnorodnych podmiotów (w tym producentów filmowych), uczestniczy w licznych wydarzeniach, jak konferencje, warsztaty, spotkania autorskie i innych. Jak zostało to przedstawione w opisie stanu faktycznego, Wnioskodawca prowadzi we własnym imieniu działalność, która ma charakter zarobkowy, ciągły i zorganizowany.

W toku działalności Wnioskodawca nie podlega kierownictwu kontrahentów, czy podporządkowaniu wobec kontrahentów. Wnioskodawca prowadzi działalność w oparciu o własne zasoby materialne (w szczególności powierzchnię biurową, niezbędne materiały sprzęt). Wnioskodawca ponosi odpowiedzialność za podejmowane działania, przede wszystkim odpowiedzialność za wszelkie naruszenia praw autorskich osób trzecich. Wnioskodawca ponosi też istotne ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością, ponieważ wszelka aktywność wpływa na Jego renomę i pozycję rynkową, a tym samym na potencjał gospodarczy prowadzonej działalności. Działalność Wnioskodawcy wymaga podejmowania działań promocyjnych i aktywnego pozyskiwania nowych kontaktów gospodarczych.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zamierza zawierać między innymi umowy o odpłatne przeniesienie majątkowych praw autorskich, odpłatne udzielenie licencji do majątkowych praw autorskich, czy odpłatne udzielenie zgody na wykonywanie praw zależnych i uzyskiwać na podstawie tych umów przychody z tytułu eksploatacji przysługujących Mu praw autorskich. Umowy te zawierane będą w ramach scharakteryzowanej powyżej działalności, która w ocenie Wnioskodawcy spełnia kryteria uznania jej za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 w zw. z art. 5b ust. 1 ustawy o PIT. Należy zatem uznać, że działalność Wnioskodawcy będzie obejmowała między innymi eksploatację autorskich praw majątkowych i rozporządzanie oraz zarządzanie tymi prawami. W konsekwencji, przychody uzyskane na podstawie tych umów. w szczególności przychody z praw autorskich, w tym przychody z odpłatnego zbycia praw autorskich powinny być w ocenie Wnioskodawcy kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

W orzecznictwie organów podatkowych nie budzi wątpliwości, że ustawa o PIT nie wyklucza możliwości osiągania przez twórców przychodów z majątkowych praw autorskich, (w tym z odpłatnego zbycia tych praw) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a w takim przypadku przychody z majątkowych praw autorskich są przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o PIT. Wskazuje się, że jeżeli działalność twórcy polega na korzystaniu z praw autorskich, rozporządzaniu tymi prawami, jest wykonywana zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny rachunek, to działalność taka będzie miała charakter pozarolniczej działalności gospodarczej. Na potwierdzenie utrwalonej linii orzeczniczej organów interpretacyjnych w tym zakresie można przykładowo powołać między innymi interpretację Ministra Finansów z dnia 16 kwietnia 2014 r., Nr DD9/033/345/BRT/2014/RWPD-38079 oraz z dnia 7 maja 2014 r., Nr DD9/033/340/BR172014/RWPD-38458, interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 22 grudnia 2014 r., Nr ILPB1/415-1098/14-2/AP, czy interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 lutego 2016 r., Nr IPPB1/4511-1459/15-2/ES.

Należy przy tym podkreślić specyfikę działalności gospodarczej w zakresie twórczości literackiej, polegającą na tym, że na sukces tej działalności wpływa bezpośrednio cały dorobek twórczy, wypracowany zarówno przed, jak i po podjęciu działalności gospodarczej. I odwrotnie, sukces w bieżącej działalności oddziałuje bezpośrednio na popularność utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej, a tym samym przekłada się bezpośrednio na wzrost przychodów z eksploatacji praw do utworów powstałych przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej (w tym przychodów uzyskiwanych na podstawie umów zawartych przed podjęciem działalności gospodarczej). W ocenie Wnioskodawcy, nie powinno więc ulegać wątpliwości, że również wynagrodzenie związane z eksploatacją autorskich praw majątkowych do utworów stworzonych przed podjęciem działalności gospodarczej (w tym wynagrodzenie należne na podstawie umów zawartych przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej), powinno być kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy została potwierdzona między innymi w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 25 stycznia 2019 r., Nr 0114-KDIP3- 1.4011.575.2018.1.ES, gdzie stwierdzono, że jeżeli dana działalność twórcy, polega na korzystaniu z praw autorskich, rozporządzaniu tymi prawami i jest wykonywana zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny rachunek, to działalność taka będzie miała charakter pozarolniczej działalności gospodarczej. (...) należy uznać, że w sytuacji, gdy Wnioskodawca prowadząc działalność gospodarczą we wskazanym we wniosku zakresie otrzyma tantiemy za wykonane dzieła przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej przychód należy zaliczyć do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej”. Podobne stanowisko wyrazili także między innymi Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacjach z dnia 29 stycznia 2015 r., Nr IPPB1/415-1271/14-2/E oraz z dnia

10 listopada 2015 r., Nr IPPB1/4511-1018/15-2/ES, Minister Finansów w interpretacjach z dnia 3 kwietnia 2014 r., Nr DD9/033/148/BRT/2014/RD-11897 oraz z dnia 29 maja 2014 r., Nr DD9/033/409/BR1/2014/RWPD-56386.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W art. 10 ust. 1 pkt 3 i 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyszczególniono odrębne źródła przychodów w postaci:

  • pozarolniczej działalności gospodarczej (pkt 3),
  • kapitałów pieniężnych i praw majątkowych (pkt 7).

Zgodnie zaś z art. 5a pkt 6 ww. ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:

  1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
  2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
  3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
    - prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Tak więc, działalność gospodarcza to taka działalność, która:

  • jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu, przy czym nawet ewentualna strata będąca wynikiem tej działalności nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej, bowiem istotnym jest sam zamiar osiągnięcia dochodu,
  • wykonywana jest w sposób ciągły, jednakże przesłanki tej nie należy rozumieć jako konieczności wykonywania działalności bez przerwy. Istotnym jest zamiar powtarzalności określonych czynności, celem osiągnięcia dochodu, np. powtarzalna sprzedaż przedmiotów własności posiadających tożsamy charakter, cechy przeznaczenia użytkowego,
  • prowadzona jest w sposób zorganizowany, co oznacza, że podejmowane działania są podporządkowane obowiązującym regułom, normom i służą osiągnięciu celu, mają wpływ na racjonalność gospodarowania posiadanymi środkami, a tym samym uczestnictwa w obrocie gospodarczym.

Wobec powyższego w celu zakwalifikowania określonych działań do działalności gospodarczej należy ocenić zamiar, okoliczności i cel tych działań.

Z kolei art. 5b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera przesłanki negatywne, których spełnienie wyklucza uznanie danej działalności za działalność gospodarczą.

Zgodnie z tym przepisem za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Jeżeli zatem dany przychód powstał w wyniku działalności zarobkowej wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły, która prowadzona jest we własnym imieniu, wówczas będzie stanowił przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. W art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzyjnie wskazano cechy pozarolniczej działalności gospodarczej. Z definicji tej wynika, że w przypadku możliwości zakwalifikowania danego działania do kilku kategorii źródeł przychodów decydujące znaczenie ma występowanie przesłanek pozarolniczej działalności gospodarczej i wystąpienie tych przesłanek stanowi o zakwalifikowaniu takiego działania do źródła przychodu w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej.

Treść art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

W myśl art. 13 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych.

Obowiązki podatkowe zależą zatem od okoliczności uzyskania przychodów, o których mowa w powołanych wyżej przepisach. W sytuacji, gdy wykonywanie działalności dokonywane jest przez podatnika w sposób ciągły i zorganizowany, we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, w celu zarobkowym, tzn. z nastawieniem na zysk, wówczas posiada znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jeżeli zatem podatnik uzyskuje przychody określone w art. 18 w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, to przychód z tego tytułu zaliczyć należy do źródła przychodów o którym mowa w art. 10 ust. pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z działalności gospodarczej.

Natomiast przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

W odniesieniu do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ustawodawca nakazał - w art. 14 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zaliczenie do nich przychodów, które z braku stosownego uregulowania zaliczone byłyby do innych źródeł, bowiem odpowiadałyby ich definicji. O tym, że są to przychody inne niż odpowiadające przychodom z działalności gospodarczej, wymienionym w art. 14 ust. 1 tej ustawy, świadczy użycie zwrotu: „przychodem z działalności gospodarczej są również”. Użycie określenia „również” sygnalizuje, że dany stan rzeczy jest pod jakimś względem podobny do innego stanu rzeczy, zwłaszcza tego, o którym była mowa wcześniej (por. Słownik współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo WILGA, Warszawa 1996, s. 979).

Przywołane wyżej przepisy wskazują więc, że co do zasady przychody winny być przypisywane do tego ze źródeł, którego opis w sposób bardziej szczegółowy odpowiada sposobowi jego powstania, chyba że ustawa nakazuje expressis verbis zaliczenie ich do przychodów z innego źródła.

Jeżeli w ramach działalności gospodarczej wykonywanej zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny lub cudzy rachunek, podatnik osiąga przychody, które jednocześnie odpowiadają opisowi przychodów z innego niż pozarolnicza działalność gospodarcza źródła przychodu i nie zostały zaliczone w sposób jednoznaczny do tego źródła, to przychody te należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej. Inaczej mówiąc, jeżeli działalność gospodarcza polega na uzyskiwaniu określonego rodzaju przychodów, to nawet jeśli przychody te mogłyby (gdyby nie były właśnie w ramach tej działalności uzyskane) być zaliczone do innego źródła, to uznać je należy za przychody z działalności gospodarczej.

Zgodnie z powyższym, jeżeli dana działalność twórcy polega na korzystaniu z praw autorskich, rozporządzaniu tymi prawami i jest wykonywana zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny rachunek, to działalność taka będzie miała charakter pozarolniczej działalności gospodarczej.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują pojęć „twórca”, „korzystanie przez twórców z praw autorskich” lub pojęć z nimi związanych, jak np. „utwór”. Ustawodawca odsyła w tym względzie do odrębnych przepisów, przez które należy rozumieć ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1231, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory m.in. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe).


Dla uzyskania przychodu z tytułu korzystania przez podmiot uprawniony z praw autorskich lub z praw pokrewnych albo z rozporządzania tymi prawami konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek:

  1. wystąpienie przedmiotu praw majątkowych w postaci utworu lub artystycznego wykonania,
  2. osiągnięcie przychodu w postaci wynagrodzenia bezpośrednio powiązanego z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzania tymi prawami.

Stosownie do treści art. 9a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochody osiągnięte przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, są opodatkowane na zasadach określonych w art. 27, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym podatnicy mogą złożyć na podstawie przepisów ustawy o CEIDG.

W myśl art. 9a ust. 2 ww. ustawy, podatnicy mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c. W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

Stosownie zaś do treści art. 9a ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dokonany wybór sposobu opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również lat następnych, chyba że w kolejnych latach podatnik w terminie określonym w ust. 2 zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania albo złoży w terminie i na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym pisemny wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej albo oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Oświadczenie oraz zawiadomienie, o których mowa w ust. 2-2b, podatnicy mogą złożyć na podstawie przepisów ustawy o CEIDG (art. 9a ust. 2c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Na podstawie art. 30c ust. 1 powoływanej ustawy: podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej uzyskanych przez podatników, o których mowa w art. 9a ust. 2 lub 7, z zastrzeżeniem art. 29 i art. 30, wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Z powyższego wynika, że możliwość opodatkowania dochodów 19% podatkiem liniowym dotyczy wyłącznie dochodów wskazanych w tym przepisie, tj. dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej oraz dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z opisu sprawy przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 i ust. la ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca jest autorem utworów literackich (między innymi powieści, opowiadań, esejów), które spełniają definicję „utworu” w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a Wnioskodawca jest „twórcą” w rozumieniu przepisów tej ustawy. Utwory literackie Wnioskodawcy są publikowane w Polsce i za granicą od ponad dwudziestu lat. W ramach swojej działalności Wnioskodawca między innymi współpracuje z polskimi i zagranicznymi wydawnictwami, które publikują napisane przez Wnioskodawcę utwory literackie. Na podstawie umów zawieranych z wydawnictwami Wnioskodawca udziela licencji na korzystanie z autorskich praw majątkowych do stworzonych przez siebie utworów lub przenosi te prawa na wydawnictwa, w zamian za co otrzymuje honoraria. Na podstawie umów zawieranych z wydawnictwami Wnioskodawca może również uzyskiwać przychody w związku ze wznowieniami utworów. Ponadto, na podstawie umów cywilnoprawnych Wnioskodawca współpracuje z wieloma innymi podmiotami zamawiającymi u Wnioskodawcy różnorodne utwory (np. artykuły, wystąpienia, wywiady, wypowiedzi itd.), do których kontrahenci nabywają majątkowe prawa autorskie lub licencje na korzystanie z tych praw. Umowy te mają charakter odpłatny, przy czym wynagrodzenie jest zazwyczaj określane w kwocie zryczałtowanej i płatne jednorazowo. Wnioskodawca uzyskuje również przychody z autorskich praw zależnych do swoich utworów, w tym między innymi z udzielania zezwoleń na opracowania w postaci tłumaczeń, adaptacji, ekranizacji itd. Wśród innych przykładowych obszarów profesjonalnej aktywności Wnioskodawcy można wskazać również udział w różnorodnych wydarzeniach, takich jak między innymi spotkania autorskie, warsztaty, konferencje biznesowe i inne. Ponadto wymienić tu można również tworzenie utworów (w tym scenariuszy, ich elementów składowych lub innych materiałów literackich) na zlecenie producentów filmowych i przenoszenie majątkowych praw autorskich do powstałych utworów za wynagrodzeniem. W styczniu 2020 r. Wnioskodawca rozpoczął jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której zamierza rozwijać opisaną powyżej aktywność. Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest artystyczna i literacka działalność twórcza (sklasyfikowana w PKD 90.03.Z.). Wnioskodawca prowadzi działalność w sposób samodzielny, niepodlegający podporządkowaniu wobec innych osób, czy kierownictwu innych osób (w szczególności wydawców, zleceniodawców i wszelkich innych kontrahentów), w oparciu o własne zasoby materialne (w tym w szczególności powierzchnię biurową, niezbędne materiały i sprzęt). W toku działalności, w szczególności w związku z jej międzynarodowymi aspektami, mogą występować przypadki, w których Wnioskodawca będzie korzystał z usług pośredników lub agentów i agencji artystycznych. Ze swojej natury działalność Wnioskodawcy ma charakter zorganizowany i planowy - prawidłowa realizacja zobowiązań wobec kontrahentów i skoordynowanie różnorodnych aktywności wymaga realizacji poszczególnych działań w sposób przemyślany, uporządkowany i systematyczny. Wnioskodawca prowadzi działalność w sposób ciągły, z zamiarem jej nieprzerwanego kontynuowania, na własną odpowiedzialność i własne ryzyko. Wnioskodawca ponosi w szczególności odpowiedzialność z tytułu naruszenia w toku działalności literackiej praw autorskich osób trzecich. Wnioskodawca będzie podejmował działania promocyjne i wszelkie czynności mające na celu nawiązywanie nowych kontaktów gospodarczych. Niezależnie od tego, że kontrahenci mogą ponosić ekonomiczne ryzyko związane z wykorzystaniem stworzonych przez Wnioskodawcę dzieł, ryzyko gospodarcze obciąża przede wszystkim Wnioskodawcę jako autora, którego renoma i pozycja rynkowa ma zasadnicze znaczenie dla kreowania potencjału gospodarczego. Szczególnego podkreślenia wymaga współzależność wszystkich obszarów aktywności Wnioskodawcy. Przykładowo, sukces wydawniczy określonego utworu i idąca za tym popularność przekłada się na ogólny rozwój działalności gospodarczej autora (możliwość pozyskania nowych kontraktów, sprzedaży nowych utworów na korzystnych warunkach, wznowień wcześniejszych utworów, zainteresowania prawami zależnymi do utworów itd.), ale także sukces odniesiony na dowolnym polu bieżącej działalności gospodarczej autora wywiera bezpośredni wpływ na popularność Jego całego dorobku, zwiększając tym samym przychody ze sprzedaży praw autorskich do poszczególnych utworów, w tym utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zamierza rozwijać aktywność opisaną powyżej, w tym między innymi zawierać umowy z wydawnictwami oraz z innymi podmiotami, na zamówienie których będzie tworzył utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy też uczestniczyć na zaproszenie organizatorów w różnorodnych wydarzeniach, jak spotkania autorskie, warsztaty, konferencje i inne. Zatem, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zamierza między innymi zawierać umowy o odpłatne udzielenie licencji do majątkowych praw autorskich, odpłatne udzielenie zgody na wykonywanie praw zależnych, odpłatne przeniesienie majątkowych praw autorskich i uzyskiwać na podstawie tych umów przychody z tytułu eksploatacji przysługujących mu praw autorskich. W toku działalności Wnioskodawca będzie również uzyskiwał wynagrodzenie związane z eksploatacją autorskich praw majątkowych do utworów stworzonych przed podjęciem działalności gospodarczej, w tym wynagrodzenie należne na podstawie umów zawartych przed podjęciem działalności gospodarczej (przykładowo tantiemy od sprzedaży książek wydanych przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej). Prawa własności intelektualnej będą stanowiły składniki majątku wykorzystywane w działalności gospodarczej Wnioskodawcy, a działalność ta będzie obejmowała między innymi rozporządzanie i zarządzanie prawami własności intelektualnej, jak również czerpanie korzyści ekonomicznych związanych z całym dorobkiem twórczym Wnioskodawcy. Wnioskodawca zamierza również współpracować z podmiotami zaangażowanymi w produkcję filmów, seriali i innych utworów audiowizualnych. W ramach tej współpracy Wnioskodawca zamierza tworzyć utwory literackie (między innymi materiały literackie, materiały koncepcyjne, scenariusze, fabuły, historie, dialogi, skrypty, storyboardy itd.) i przenosić na kontrahentów za wynagrodzeniem prawa autorskie do tych utworów. Wnioskodawca może również udzielać podmiotom zaangażowanym w produkcję filmów, seriali i innych utworów audiowizualnych odpłatnych licencji na korzystanie z przysługujących Mu praw autorskich. Kolejnym obszarem profesjonalnej działalności Wnioskodawcy jest także sprawowanie nadzoru autorskiego w toku powstawania utworów opartych na twórczości Wnioskodawcy, takich jak między innymi filmy, czy gry komputerowe. Wnioskodawca zamierza opodatkować przychody z działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przepisy prawa podatkowego oraz przedstawiony stan faktyczny należy uznać, że uzyskiwane przez Wnioskodawcę po podjęciu działalności gospodarczej przychody z tytułu wynagrodzenia za stworzenie utworów chronionych prawem autorskim (w tym z eksploatacji lub zbycia praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu ustawy o prawie autorskim prawach pokrewnych), w tym również przychody dotyczące utworów powstałych przed podjęciem działalności gospodarczej powinny być kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym mogą być opodatkowane na zasadach przewidzianych w art. 9a ust. 2 w zw. z art. 30c ww. ustawy (tj. 19% podatkiem liniowym) po spełnieniu warunków do korzystania z tej formy opodatkowania.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Końcowo zaznaczyć należy, że tutejszy Organ wydając interpretację w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawcę i Jego stanowiskiem, tym samym Organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku ww. postępowań okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie się różnił od stanu występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.), przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n ww. ustawy, nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj