Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDWT.4011.16.2020.1.BK
z 3 czerwca 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 9 marca 2020 r. (data wpływu 17 marca 2020 r.), uzupełnionym w dniu 29 maja 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 17 marca 2020 r. wpłynął do tutejszego Organu wniosek uzupełniony w dniu 29 maja 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczący podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego. Lokal ten bez tytułu prawnego zajmują nie ponoszący żadnych za niego opłat poprzedni właściciele, którzy na mocy wyroku eksmisyjnego Sądu Rejonowego z dnia 17 grudnia 2012 r. zostali zobowiązani do jego opuszczenia i opróżnienia. Tym samym wyrokiem Sąd wstrzymał ich eksmisję do czasu zaoferowania im przez Gminę odpowiedniego lokalu socjalnego. Do dnia 9 marca 2020 r. lokal taki uprawnionym nie został zaproponowany.

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 16 kwietnia 2014 r. orzeczono na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie w wysokości 1.400 zł miesięcznie za niewywiązanie się Gminy z określonego przez sąd obowiązku dostarczenia uprawnionym lokalu socjalnego. Wysokość odszkodowania określił powołany przez Sąd rzeczoznawca i miało ono stanowić rekompensatę za utracone przez właściciela korzyści, w związku z brakiem przez niego swobody w dysponowaniu swoim mieniem /lucrum cessans/.

Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 10 września 2014 r. orzeczono również na rzecz Wnioskodawcy zapłatę ponoszonych przez Niego comiesięcznych kosztów eksploatacyjnych za to mieszkanie w wysokości 728,77 zł. Kwota ta jest zmienna, w zależności od pory roku, zaś zobowiązania Gmina płaci po przedstawieniu przez Wnioskodawcę dowodu jej zapłaty. W związku z powyższym Gmina co miesiąc na wezwanie Wnioskodawcy przekazuje Jemu jako jedno świadczenie - zsumowaną kwotę wynikającą z wymienionych wyżej wyroków.

Wnioskodawca podkreśla, że skoro podstawą prawną orzeczenia przez sądy na Jego rzecz obydwóch świadczeń był art. 417 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, to należy je uznać, biorąc literalnie, za odszkodowania, w pierwszym przypadku za utracone korzyści, w drugim zaś za poniesione wydatki.

W wystawionym za rok 2018 PIT-11 Gmina, w poz. 75 ujęła zbiorczo, jako uzyskane przez Wnioskodawcę odszkodowanie z tego tytułu kwotę 24.781, 07 zł. Kwota powyższa stanowi sumę zasądzonego odszkodowania, tj. 1400 zł x 12 miesięcy = 16.800 zł, powiększona o kwotę 7.981,07 zł, stanowiącą zwrot poniesionych przez Wnioskodawcę wydatków.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy podatek dochodowy należny od osoby fizycznej, mający za podstawę art. 21 ust.1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych winien być naliczany od całości świadczeń uzyskiwanych przez Wnioskodawcę na mocy wyroków sądowych wydanych na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, czy jedynie od części tego świadczenia, a mianowicie od odszkodowania za utracone korzyści?

Wnioskodawca uważa, że powinien być obciążony podatkiem dochodowym jedynie od comiesięcznie uzyskiwanego odszkodowania w wysokości 1.400 zł zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należności podatkowych z tego tytułu fiskus może się domagać jedynie w przypadku uzyskania przez podatnika rzeczywistego dochodu poprzez konkretne odszkodowanie mające na celu pełne zrekompensowanie wyrządzonej jemu szkody, nie zaś z tytułu uzyskania przez Niego jedynie zwrotu poniesionych wydatków.

Opodatkowanie podatkiem dochodowym tego elementu świadczenia uzyskiwanego przez Wnioskodawcę jest niezgodne zarówno z obowiązującym prawem, jak i z poglądem utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego (uchwała SN z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 121/07, wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt V CSK 31/08, czy wyrok WSA w Gdańsku z dnia 29 grudnia 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 1254/16).

We wszystkich wymienionych źródłach prawa podkreśla się, że podatkiem dochodowym można obłożyć jedynie rekompensatę w postaci świadczenia za utracone korzyści /lucrum cessans/. Wykluczonym zaś jest naliczanie podatków od poniesionych wydatków /damnum emergens/ , gdyż takie działanie spowodowałoby nie naprawę szkody wyrządzonej Wnioskodawcy, a wręcz jej powiększenie związane z koniecznością zapłacenia podatku dochodowego od nieuzyskiwanego przez Wnioskodawcę dochodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 11 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 i 1043), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe;

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z cytowanych przepisów wynika, że ze zwolnienia przedmiotowego – na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – korzystają jedynie te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy.

Z kolei zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści.

Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowania z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowania z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest właścicielem lokalu mieszkalnego. Lokal ten bez tytułu prawnego zajmują nie ponoszący żadnych za niego opłat poprzedni właściciele, którzy na mocy wyroku eksmisyjnego Sądu Rejonowego z dnia 17 grudnia 2012 r. zostali zobowiązani do jego opuszczenia i opróżnienia. Tym samym wyrokiem Sąd wstrzymał ich eksmisję do czasu zaoferowania im przez Gminę odpowiedniego lokalu socjalnego. Do dnia dzisiejszego lokal taki uprawnionym nie został zaproponowany.

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 16 kwietnia 2014 r. orzeczono na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie w wysokości 1.400 zł miesięcznie za niewywiązanie się Gminy z określonego przez Sąd obowiązku dostarczenia uprawnionym lokalu socjalnego. Wysokość odszkodowania określił powołany przez Sąd rzeczoznawca i miało ono stanowić rekompensatę za utracone przez właściciela korzyści, w związku z brakiem przez niego swobody w dysponowaniu swoim mieniem. Z kolei wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 10 września 2014 r. orzeczono na rzecz Wnioskodawcy zapłatę ponoszonych przez Niego comiesięcznych kosztów eksploatacyjnych za to mieszkanie w wysokości 728,77 zł. Kwota ta jest zmienna, w zależności od pory roku, zaś zobowiązania Gmina płaci po przedstawieniu przez Wnioskodawcę dowodu jej zapłaty.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 611), jeżeli osobie uprawnionej do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu na mocy wyroku gmina nie dostarczyła lokalu, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 i 1495).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 ww. ustawy).

Podkreślenia wymaga, że powołany wyżej przepis art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego reguluje jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określając wprost wysokości odszkodowania, a także nie wskazując zasad jego ustalania.

Stwierdzić zatem należy, że odszkodowanie, o którym mowa w art. 18 ust. 5 ww. ustawy, nie jest odszkodowaniem za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, a jedynie odszkodowaniem w zakresie utraconych korzyści. Dotyczy ono bowiem korzyści, które właściciel lokalu mógłby osiągnąć, gdyby bez przeszkód mógł dysponować swoją własnością.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że oprócz odszkodowania za utracone korzyści Wnioskodawca uzyskał również odszkodowanie za tzw. szkodę rzeczywistą, czy za poniesioną stratę.

W judykaturze i doktrynie przeważa pogląd, iż strata właściciela lokalu spowodowana nieuiszczeniem przez lokatora opłat za używanie lokalu mieszkalnego pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem wypełnienia przez gminę obowiązku dostarczenia takiej osobie lokalu socjalnego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2012 r., sygn. akt III CZP 12/12 „konieczność ponoszenia przez właściciela lokalu kosztów związanych z korzystaniem z mieszkania przez lokatorów, którzy nie ponoszą takich opłat jest co do zasady normalnym następstwem niewykonania przez gminę obowiązku dostarczenia im lokalu socjalnego. Brak jest bowiem podstaw do innego traktowania jako elementu szkody strat wynikających z niemożliwości uzyskania czynszu najmu i strat będących następstwem konieczności ponoszenia przez samego właściciela opłat za korzystanie z lokalu obejmujących np. należności za wodę, energię elektryczną i ogrzewanie mieszkania (…).

Tym samym zasądzona przez Sąd kwota stanowiąca zwrot poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów eksploatacyjnych nie może być uznana za rzeczywistą stratę /damnum cessans/.

W związku z powyższym, należy uznać, że zasądzone przez Sąd odszkodowanie, w tym również świadczenie stanowiące zwrot ponoszonych przez Wnioskodawcę kosztów eksploatacyjnych nie może podlegać zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane kwoty w całości stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Uzyskany z tego tytułu dochód należało wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy, w którym został uzyskany i opodatkować na zasadach ogólnych według skali podatkowej, określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wraz z innymi uzyskanymi dochodami.

W konsekwencji, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny/zdarzenie przyszłe sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14 na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy

o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.