2020.07.21 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
IPPB5/4510-1097/15-2/S/IŚ/JC
z 21 lipca 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a i art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r.– Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, po ponownym rozpatrzeniu sprawy w związku z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1991/16 (data wpływu prawomocnego orzeczenia oraz zwrotu akt sprawy 8 maja 2020 r.), stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 20 listopada 2015 r. (data wpływu 24 listopada 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie braku możliwości ustalania różnic kursowych od tzw. własnych środków pieniężnych z tytułu działalności związanej z prowadzeniem systemu zabezpieczania płynności rozliczeń transakcji zawieranych w obrocie instrumentami finansowymi (papiery wartościowe/środki pieniężne złożone przez uczestników do depozytu) - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie braku możliwości ustalania różnic kursowych od tzw. własnych środków pieniężnych z tytułu działalności związanej z prowadzeniem systemu zabezpieczania płynności rozliczeń transakcji zawieranych w obrocie instrumentami finansowymi (papiery wartościowe/środki pieniężne złożone przez uczestników do depozytu).

Dotychczasowy przebieg postępowania.

W dniu 23 lutego 2016 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego znak: IPPB5/4510-1097/15-2/IŚ, w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego z dnia 23 lutego 2016 r. Nr IPPB5/4510-1097/15-2/IŚ, została skutecznie doręczona w dniu 29 lutego 2016 r.

Wnioskodawca na interpretację przepisów prawa podatkowego z 23 lutego 2016 r. znak IPPB5/4510-1097/15-2/IŚ wniósł pismem z dnia 10 marca 2016 r. (data wpływu 14 marca 2016 r.) wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Po przeanalizowaniu zarzutów Strony organ stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej – pismo z dnia 18 kwietnia 2016 r. znak IPPB5/4510-1-17/16-2/IŚ/RS.

Wnioskodawca, na interpretację przepisów prawa podatkowego z dnia 23 lutego 2016 r. znak: IPPB5/4510-1097/15-2/IŚ, złożył skargę pismem z dnia 20 maja 2016 r. (data wpływu 30 maja 2016 r.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 22 września 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1991/16 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

Organ podatkowy, nie zgadzając się z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1991/16, pismem z dnia 14 listopada 2017 r. znak 0110-KWR3.4010.14.2017.2.AR złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W dniu 12 marca 2020 r. do organu wpłynęło orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn. akt II FSK 526/18, w którym oddalono skargę kasacyjną organu.

W dniu 8 maja 2020 r. do organu wpłynęło prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1991/16, w którym uchylono zaskarżoną interpretację indywidualną z dnia 23 lutego 2016 r., sygn. IPPB5/4510-1097/15-2/IŚ. Jednocześnie w dniu 8 maja 2020 r. do organu zwrócono akta po prawomocnym rozstrzygnięciu sprawy przez Wojewódzki Sąd Administracyjny.

W wyżej powołanym wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Zdaniem Sądu: „Istota sporu w niniejszej sprawie dotyczy kwestii, czy w opisanym stanie faktycznym powstaną różnice kursowe z tytułu działalności związanej z prowadzeniem systemu zabezpieczania płynności rozliczeń transakcji zawieranych w obrocie instrumentami finansowymi (papiery wartościowe/środki pieniężne złożone przez uczestników do depozytu). Inaczej wyrażona istota sporu dotyczy tego, czy powstaną różnice kursowe w przypadku otrzymywania i wypływu środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej, gdy nie stanowią one własności podatnika. (…) W myśl art. 15a ust. 1 u.p.d.o.p. różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3 wskazanego przepisu. Przez pojęcie różnic kursowych rozumie się zwiększenie lub zmniejszenie równowartości w złotówkach kwoty wyrażonej w innej walucie, wynikające z zastosowania do jej przeliczenia na złotówki, w różnych momentach, innych kursów walut. Stosownie do treści art. 15a ust. 2 pkt 1-3 u.p.d.o.p., dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość:

przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 15a ust. 2 pkt 1);
poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 15a ust. 2 pkt 2);
otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt 4 i 5 (art. 15a ust. 2 pkt 3).

Różnice kursowe związane z operacjami finansowymi w formie udzielenia/otrzymania kredytu/pożyczki (art. 15a ust. 2 pkt 4 i 5 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 u.p.d.o.p.) nie mają związku ze stanem faktycznym sprawy, więc można je pominąć w dalszych rozważaniach. Ujemne różnice kursowe powstają w dokładnie takich samych sytuacjach co dodatnie, jednakże przy odwrotnym oddziaływaniu zmian kursu walutowego (por. art. 15a ust. 3 pkt 1-3 u.p.d.o.p.).

Jak z powyższego wynika, art. 15a ust. 2 i 3 u.p.d.o.p. przewiduje zamknięty katalog przypadków, w których powstają różnice kursowe dla celów podatkowych. Na podstawie art. 15a ust. 2 i ust. 3 (odpowiednio pkt 1-3) u.p.d.o.p. można wyodrębnić, zarówno po stronie przychodów, jak i po stronie kosztów, następujące kategorie różnic kursowych:

różnice kursowe wprost związane z działalnością gospodarczą, której skutkiem jest powstanie należnych przychodów bądź poniesienie kosztów - tzw. różnice kursowe transakcyjne (art. 15 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 pkt 1 i 2 u.p.d.o.p.);
różnice kursowe od posiadanych w walucie obcej środków pieniężnych lub wartości pieniężnych (substytutów pieniądza w postaci papierów wartościowych, jak np. akcje, obligacje, a także środków płatniczych, jak np. czeki, akredytywy i inne) z tytułu obrotu tymi środkami pieniężnymi lub wartościami pieniężnymi - tzw. różnice kursowe od własnych środków pieniężnych (art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p.).

Przepis art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p., stanowi, że przy obliczaniu różnic kursowych, o których mowa w ust. 2 i 3, uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Art. 15a ust. 6 u.p.d.o.p, definiuje średni kurs. Wedle art. 15a ust. 7 u.p.d.o.p, za koszt poniesiony, o którym mowa w ust. 2 i 3, uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), a za dzień zapłaty, o którym mowa w ust. 2 i 3 - dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności. Podkreślić należy, że z treści art. 15a ust. 1 u.p.d.o.p. wynika, że różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3. Przepis art. 15a ust. 2 pkt 1 i 2 u.p.d.o.p. wyodrębnia takie różnice kursowe, które są wprost elementem przychodu należnego lub poniesionego kosztu i stanowi o tym kiedy takie różnice powstają. Przepis art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. wyodrębnia natomiast takie różnice kursowe, które nie są wprost elementem przychodu należnego lub poniesionego kosztu. W przeciwnym razie regulacja zawarta w art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. byłaby zbędna, gdyż o rozpoznawaniu różnic kursowych decydowałby w sposób kompletny art. 15a ust. 2 pkt 1 i 2 u.p.d.o.p. Założenie racjonalności ustawodawcy przemawia za tym, że jego zamiarem było uregulowanie w art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. takich ruchów na kontach walutowych, które nie są powiązane z przychodem należnym lub ponoszonym kosztem podatkowym. A więc bez wprowadzenia art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. takie ruchy byłby podatkowo obojętne. W ocenie Sądu, rację ma organ interpretacyjny wywodząc autonomiczność regulacji art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. Różnice kursowe powstałe w warunkach określonych w art. 15a ust. 2 pkt 3 u.p.d.o.p. zwiększają przychody (stosownie do art. 15a ust. 1 u.p.d.o.p.) ale nie są powiązane z uzyskaniem przychodu. Innymi słowy, źródło z którego pochodzą otrzymywane lub nabywane środki lub wartości pieniężne wyrażone w walucie obcej nie będą jednocześnie powiązane ze źródłem przychodu. W związku z powyższym argumentacja zawarta w orzeczeniach przywołanych w skardze nie może być uznana za relewantną przy ocenie zaskarżonej interpretacji. Wyżej wyrażona ocena dotyczy też, analogicznie, ujemnych różnic kursowych i kosztów uzyskania przychodu (art. 15a ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p.).

Zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie organ interpretacyjny jest w błędzie wywodząc, że skoro powstanie różnic kursowych, w przypadku o którym mowa w art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p., nie wiąże się z powstaniem przychodu lub poniesieniem kosztu to ruchy waluty na rachunku są oderwane od istoty ekonomicznej operacji gospodarczych. Taki wniosek jest zbyt daleko idący i nie ma oparcia w treści art. 15a odczytywanego w całości. W ocenie Sądu, trzeba brać pod uwagę przyczyny i okoliczności transferów środków lub wartości pieniężnych wyrażonych w walucie obcej, kolokwialnie mówiąc, „pojawienia” się i „zniknięcia” waluty obcej lub wartości pieniężnej wyrażonej w walucie obcej na koncie funduszu zarządzanego przez Skarżącą.(…). Tym podmiotem jest Skarżąca.

Art. (…), do zadań (…) zalicza:

rozliczanie transakcji zawieranych na rynku regulowanym;
rozliczanie transakcji zawieranych w alternatywnym systemie obrotu w zakresie zdematerializowanych papierów wartościowych;
prowadzenie systemu zabezpieczania płynności rozliczeń, w tym systemu gwarantowania rozliczeń transakcji zawartych na rynku regulowanym;
wykonywanie czynności przewidzianych dla systemu rozliczeniowego (...).

Zgodnie z u.o.i.f., zadania, o których mowa w art. (…) oraz spółka, której (…) przekazał wykonywanie czynności z zakresu tych zadań, wykonują współdziałając z uczestnikami. Na podstawie u.o.i.f., uczestnictwo powstaje przez zawarcie z (…) umowy o uczestnictwo w depozycie papierów wartościowych, zwanej dalej „umową o uczestnictwo”. Podmiotowi, który uzyskał zezwolenie Komisji na prowadzenie rachunków papierów wartościowych i rachunków zbiorczych lub który zamierza prowadzić takie rachunki na podstawie art. 117 i spełnia wymogi określone w regulaminie (…), przysługuje roszczenie o zawarcie umowy o uczestnictwo. Umowa o uczestnictwo jest umową adhezyjną. Jej treść nie jest zasadniczo determinowana treścią oferty, lecz postanowieniami regulaminu, a zatem ma charakter standardowy. Brak możliwości modyfikacji treści omawianego stosunku prawnego spowodowany jest charakterem zadań wykonywanych w zakresie działalności depozytowej, względami bezpieczeństwa obrotu oraz zasadą równego traktowania uczestników systemu depozytowego (T. Sójka (red.), Komentarz do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz. Wyd. LEX 2015). Przepis art. 65 u.o.i.f., stanowi, że w przypadku rozliczania przez (…) transakcji zawieranych na rynku regulowanym, uczestnicy są zobowiązani do wnoszenia do (…) wpłat, z których tworzy się fundusz zabezpieczający prawidłowe wykonanie zobowiązań wynikających z tych transakcji, zwany dalej „funduszem rozliczeniowym”. Fundusz rozliczeniowy zapewnia rozliczanie transakcji zawieranych na rynku regulowanym, w zakresie określonym w regulaminie funduszu rozliczeniowego. (…) może zarządzać środkami funduszu rozliczeniowego. Powyższe stosuje się do podmiotu, a więc Skarżącej oraz jej uczestników. Jak stanowi art. 66 ust. 1 u.o.i.f., wysokość wpłat na fundusz rozliczeniowy określa (…) w zależności od poziomu zobowiązań, które mogą powstać w wyniku rozliczanej przez niego działalności uczestnika w zakresie wskazanym w art. 65 ust. 2. Wysokość wpłat może być również uzależniona od sytuacji finansowej uczestnika. Przepis art. 67 u.o.i.f. normuje charakter masy majątkowej funduszu rozliczeniowego. Masa majątkowa funduszu rozliczeniowego stanowi współwłasność łączną uczestników. Nie wyłącza to możliwości indywidualnego określania obowiązków uczestnika w związku z wykorzystaniem funduszu rozliczeniowego, spowodowanym przez działania tego uczestnika. Fundusz rozliczeniowy może składać się z wyodrębnionych funkcjonalnie części, z których każda zawiera środki przeznaczone na zabezpieczenie rozliczenia transakcji zawieranych na poszczególnych rynkach lub na zabezpieczenie rozliczenia określonych rodzajów transakcji. Fundusz rozliczeniowy jest wyodrębnioną masą majątkową pozostającą w dyspozycji spółki prowadzącej działalność rozliczeniową. Zarządzanie środkami tego funduszu, o którym mowa w art. 65 ust. 3 u.o.i.f., jest ściśle reglamentowane postanowieniami Regulaminu Funduszu Rozliczeniowego w oparciu o cel komentowanej regulacji. Spółka nie wykorzystuje środków zgromadzonych w funduszu rozliczeniowym na inną działalność (np. kredytową), lecz jedynie przeznacza je na zabezpieczenie prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z transakcji zawieranych na rynku regulowanym (sposoby wykorzystania rzeczonych środków zostały szczegółowo określone w § 3 Regulaminu Funduszu Rozliczeniowego). W art. 67 ust. 1 u.o.i.f. ustawodawca stanowi, że masa majątkowa funduszu rozliczeniowego stanowi współwłasność łączną uczestników systemu rozliczeniowego. Pojęcie współwłasności łącznej (wspólności do niepodzielnej ręki) jest podstawowym pojęciem prawa rzeczowego i określa stosunek prawny między współwłaścicielami rzeczy w odniesieniu, do którego nie można mówić o ułamkowych udziałach poszczególnych współwłaścicieli i który związany jest nierozerwalnie z tzw. stosunkiem podstawowym o zasadniczo osobistym charakterze. Zgodnie z art. 196 § 2 K.c. współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika (T. Sójka (red.), Komentarz do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, [w:] Prawo rynku kapitałowego. Komentarz. Wyd. LEX 2015). W podobny sposób jak fundusz rozliczeniowy przepis art. 68 u.o.i.f. normuje fundusz zabezpieczający. Przepis ten stanowi, że (…) może, na podstawie umowy z podmiotem organizującym alternatywny system obrotu, prowadzić fundusz zabezpieczający prawidłowe rozliczanie transakcji zawieranych w tym obrocie. Fundusz ten także tworzony jest z wpłat uczestników. Wysokość wpłat określa (…) w zależności od poziomu zobowiązań, które mogą powstać w wyniku rozliczania przez niego transakcji zawieranych przez danego uczestnika w alternatywnym systemie obrotu. Masa majątkowa funduszu zabezpieczającego stanowi współwłasność łączną uczestników. Do środków funduszu rozliczeniowego i funduszu zabezpieczającego stosuje się odpowiednio przepisy art. 45e. Istotą tej normy jest sankcja bezskuteczności wskazanych w treści art. 45e ust. 1 u.o.i.f. postępowań w odniesieniu do środków znajdujących się na tych funduszach. Sąd zauważa, że stosunek prawny łączący Skarżącą z uczestnikiem Systemu zarządzania funduszem zabezpieczającym i funduszem rozliczeniowym nie jest wynikiem klasycznej umowy cywilnoprawnej. Wysokość wpłat na fundusze winna być zależna od poziomu zobowiązań, które mogą powstać w wyniku rozliczanej przez D. lub Skarżącą działalności uczestnika bądź też od sytuacji finansowej uczestnika. Regulamin wewnętrzny D. określa też skutki niewywiązywania się uczestnika z zawartej umowy, przewidując środki dyscyplinujące. Regulamin określa też konsekwencje rozwiązania umowy wiążące się z obowiązkiem zwrotu bieżących środków uczestnika.

Przenosząc powyższe wywody na grunt art. 15a u.p.d.o.p. trzeba zauważyć, że ust. 2 pkt 3 posługuje się pojęciami „otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej” oraz „dniem zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych”.

Rozważenia wymaga więc, czy stan faktyczny przedstawiony we wniosku o wydanie interpretacji mieści się w zakresie tych pojęć. Zdaniem Sądu, stan faktyczny sprawy zestawiony z wyżej przytoczonymi przepisami u.o.i.f. nie pozwala przyjąć, że Skarżąca nabywa środki lub wartości pieniężne w walucie obcej. Nabycie musiałoby wiązać się z dokonaniem transakcji handlowej, mocą której Skarżąca płacąc określoną cenę stałaby się właścicielem środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej lub zyskałaby prawo rozporządzania nimi jak właściciel. W dalszej kolejności wyjaśnienia wymaga, czy w przedstawionym stanie faktycznym można mówić o „otrzymaniu” środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej. Biorąc pod uwagę tylko treść art. 15a u.p.d.o.p. ust. 2 pkt 3 (analogicznie ust. 3 pkt 3) należałoby udzielić odpowiedzi twierdzącej, bo nie budzi żadnych wątpliwości, że Skarżąca takie środki i wartości otrzymuje. W ocenie Sądu rozstrzygającego niniejszą sprawę, interpretacja pojęcia „otrzymania” środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej winna, w drodze wykładni literalnej wspartej wykładnią systemową wewnętrzną, uwzględniać też treść art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p., który mówi o „otrzymaniu należności”. Art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p. ab initio wyraźnie wskazuje na zastosowanie do całego ust. 2 i całego ust. 3, a więc wraz z punktami trzecimi obu tych ustępów. Zdaniem Sądu środki lub wartości pieniężne w walucie obcej, które otrzymuje Skarżąca nie mogą być traktowane jako jej „należności”. Orzecznictwo sądów administracyjnych okoliczność otrzymywania środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w kontekście różnic kursowych wiąże z zapłatą zobowiązania cywilnoprawnego, w tym z darowizną. Cechą wspólną jest jednak ustalenie, że te środki lub wartości pieniężne w walucie obcej otrzymuje się lub nabywa na własność, wtedy można mówić o „otrzymywaniu należności” w tym zakresie. Wykonywanie zadań wynikających z prawa publicznego, które prowadzą do otrzymania przez Skarżącą środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej nie może być jednak utożsamiane z otrzymywaniem przez Skarżącą „należności”. Skarżąca nie jest dla jej uczestników kontrahentem, w cywilistycznym znaczeniu, realizującym zdarzenia gospodarcze, ale wykonuje na ich rzecz zadania określone w przepisach prawa krajowego i wspólnotowego. Jak wynika z wyżej przytoczonych przepisów oraz z opisu stanu faktycznego, masa majątkowa funduszy stanowi współwłasność łączną uczestników. Celem wniesienia przez uczestników papierów wartościowych i środków pieniężnych w walucie obcej nie jest więc definitywne przeniesienie ich własności na Spółkę, lecz wyłącznie złożenie tych aktywów na zabezpieczenie. Zatem zarówno te środki, jak też pożytki uzyskane z tytułu zarządu tymi środkami, są uzyskiwane na rachunek uczestników będących współwłaścicielami tych środków. Spółka podejmuje wprawdzie decyzje inwestycyjne dotyczące przekazanych mu środków, gdyż jest ustawowo uprawniona do zarządu tymi środkami w imieniu własnym, jednakże co należy podkreślić, że nie może nimi swobodnie dysponować. Decyzje podejmowane przez Skarżącą w zakresie obrotu powierzonymi mu środkami są ograniczone do możliwości enumeratywnie wskazanych w ustawie i regulaminach. W tym zakresie Skarżąca działa na rachunek uczestników. Nie można zatem twierdzić, że Skarżąca w jakimkolwiek momencie staje się definitywnym właścicielem powierzonych mu środków, ani że otrzymywane przez nią środki lub wartości pieniężne w walucie obcej są jej należnościami. Obowiązki Skarżącej względem uczestników funduszu rozliczeniowego i zabezpieczającego wynikają z przepisów prawa publicznego i wydanych na jego podstawie regulaminów, a więc nie są wynikiem nawiązanego stosunku zobowiązaniowego w cywilistycznym jego znaczeniu. Przysporzenia majątkowe na rachunkach funduszów, którymi zarządza Skarżąca nie są jej przysporzeniami majątkowymi, ale przysporzeniami uczestników funduszy. Analogicznie będzie w przypadku zmniejszenia masy funduszy. Masa aktywów walutowych funduszy nie stanowi należności Skarżącej, którymi mogłaby ona swobodnie dysponować i rozporządzać. Jak wynika z opisu stanu faktycznego, wnoszone środki pieniężne są wyodrębniane przez Skarżącą w wewnętrznej ewidencji, jako środki uczestników będące w zarządzie Skarżącej. Środki te nie są wykazywane w sprawozdaniach finansowych Spółki, jako środki własne. Skarżąca nie może korzystać z nich w sposób dowolny, gdyż środki te mogą być wydatkowane wyłącznie na cele związane z realizacją zadań Skarżącej, określonych w u.o.i.f. oraz wydanych na jej podstawie regulaminach, które stanowią integralną część umów o uczestnictwo w systemach rozliczeń i podlegają zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego. Zdaniem Sądu, rację ma Skarżąca porównując okoliczności otrzymywania przez nią środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej do otrzymywania kaucji lub depozytów. Fundusz zabezpieczający w istocie pełni funkcję kaucyjną. Opisywane we wniosku o interpretację inwestowanie przez D. na zlecenie Skarżącej środków pieniężnych nie może obalać treści przepisów u.o.i.f., które stanowią o własności tych środków przez uczestników Skarżącej, a nie przez nią samą. Jak podano w opisie stanu faktycznego, do przewłaszczenia w celu zabezpieczenia dochodzi w sytuacji wniesienia przez uczestników papierów wartościowych. Jednakże, Spółka nie dokonuje obrotu ani inwestycji papierami wartościowymi złożonymi na rachunek, jako zabezpieczenie. Wniesione papiery wartościowe są wyłącznie przechowywane na rachunku, a Spółka nie dokonuje żadnych zmian w ich stanie. Zgodnie z regulacjami nie może też ich użyć w żadnym innym celu niż związany z realizacją zadań ustawowych (czyli wykorzystania, jako zabezpieczenie). Jak twierdzi Skarżąca, jedynymi operacjami, które mają miejsce w związku z wniesieniem tych papierów jest wyłącznie dokonanie ich zwrotu uczestnikowi (chyba, że zajdą okoliczności, które będą uzasadniały zatrzymanie papierów wartościowych przez Spółkę). Mając to na względzie, w ocenie Sądu powyższe wywody dotyczące otrzymywania obcych walut mają też odniesienie do otrzymywania papierów wartościowych wyrażonych w walucie obcej. Organ interpretacyjny trafnie zaważa, że odnosząc się do istoty różnic kursowych zdefiniowanych w art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. pewnym uproszczeniem jest, przyjęte w powszechnym użyciu i nazewnictwie, określanie tych różnic jako różnice „od własnych środków pieniężnych”. W literalnym brzmieniu tych przepisów faktycznie nie używa się określenia „własne środki lub wartości pieniężne”. Zdaniem Sądu, błędem byłoby jednak przyjmowanie, że art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. dotyczy także środków i wartości nie stanowiących własności podatnika, a będących własnością innych osób lub podmiotów. W takim razie ewentualne dodatnie różnice kursowe tworzyłyby przychody u Skarżącej zwiększające jej zobowiązania podatkowe, ale bez możliwości pomniejszenia o te zobowiązania masy funduszy rozliczeniowych i zabezpieczających, które to masy nie stanowią przecież majątku Skarżącej. Podatek dochodowy Skarżąca zobowiązana byłaby zapłacić z jej własnego majątku, chociaż „przychody” jej majątku by nie stanowiły. Ustawodawca w art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. wprost wskazuje, że różnice kursowe powstają również w razie „zapłaty lub innej formy wypływu środków”. Wykładnia literalna i systemowa wewnętrzna nakazuje uwzględniać w wyjaśnianiu znaczenia tych pojęć treść art. 15a ust. 4 u.p.d.o.p., który mówi o „zapłacie zobowiązań”. Wskazane wyżej unormowania u.o.i.f. nie pozwalają przyjąć, że Skarżąca zwracając środki lub wartości pieniężne w walucie obcej w momencie zakończenia uczestnictwa w funduszu reguluje swoje zobowiązania. W opisie stanu faktycznego wyjaśniono, że wpłaty dokonane w walucie euro (jeżeli nie zaistnieje konieczność ich wykorzystania na cele gwarancyjne) będą zwracane uczestnikom w tej samej walucie. To samo dotyczy zwrotu papierów wartościowych. W ocenie Sądu, zwrotu środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej nie należy więc uznawać za zapłatę zobowiązań. Także pojęcie „innej formy wypływu środków” nie powinno być odrywane od stosunków zobowiązaniowych. Rację miałby organ, gdyby ów „wpływ środków” odbywał się kosztem uszczuplenia majątku Skarżącej, lecz opis stanu faktycznego przedstawiony we wniosku o interpretację wskazuje, że tak nie jest. Wyzbyć się można tylko z tego co się uprzednio uzyskało.

Zapłata lub wypływ środków lub wartości może nastąpić, jeżeli wcześniej nastąpiło otrzymanie należności lub nabycie tych środków lub wartości do majątku podatnika. Może to przykładowo mieć miejsce w przypadku wypłaty dywidendy (nie jest kosztem podatkowym) z konta walutowego podmiotu wypłacającego dywidendę w walucie obcej, co może doprowadzić do powstania różnicy kursowej. Mając na uwadze przedstawione powyżej okoliczności, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdzając, że organ interpretacyjny naruszył przepis art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. w stopniu wpływającym na wynik sprawy, uchylił zaskarżoną interpretację na podstawie art. 146 § 1 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) P.p.s.a.”.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.), ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wskutek powyższego, wniosek Strony wymaga ponownego rozpatrzenia przez tutejszy organ.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

1.1. Uwagi ogólne

Wnioskodawca (Spółka), jako podmiot zależny od D. Spółka akcyjna, prowadzi system zabezpieczania płynności rozliczeń transakcji zawieranych w obrocie instrumentami finansowymi, w tym system gwarantowania rozliczeń transakcji zawieranych na rynku regulowanym (dalej: System).

Prowadzenie Systemu zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: UOIF) należy do zadań D., a na podstawie UOIF, w drodze pisemnej umowy zostało przekazane Spółce. D., umową w sprawie przekazania rozliczeń transakcji, przekazał Spółce wykonywanie wszystkich czynności z zakresu zadań określonych w UOIF, w tym prowadzenie Systemu.

Spółka jest izbą rozliczeniową i prowadzi rozliczenia transakcji z zastosowaniem szeregu mechanizmów pozwalających na systemowe obniżenie ryzyka niewywiązania się stron ze zobowiązań wynikających z zawartych transakcji.

Spółka prowadzi System, w ramach którego:

gromadzi i zarządza środkami stanowiącymi depozyty zabezpieczające;
gromadzi i zarządza środkami tworzącymi fundusz rozliczeniowy zabezpieczający rozliczenia transakcji zawieranych na rynku regulowanym, środkami tworzącymi fundusze zabezpieczające rozliczenia transakcji zawieranych w alternatywnych systemach obrotu oraz środkami tworzącymi fundusz zabezpieczający rozliczenia transakcji zawieranych poza obrotem zorganizowanym;
dokonuje bieżących rozliczeń pomiędzy stronami transakcji;
we współpracy z D. organizuje system automatycznych i negocjowanych pożyczek papierów wartościowych.

Spółka gromadzi i zarządza środkami stanowiącymi depozyty zabezpieczające, mającymi na celu zabezpieczenie płynności prowadzonych rozliczeń transakcji, których przedmiotem są w szczególności papiery wartościowe lub inne instrumenty finansowe rejestrowane w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez D. Do wnoszenia i utrzymywania tych depozytów zobowiązani są uczestnicy Spółki (są to przede wszystkim banki oraz firmy inwestycyjne).

Przedmiotem depozytów zabezpieczających (wstępnych depozytów rozliczeniowych, właściwych depozytów zabezpieczających oraz depozytów dodatkowych (dalej: Depozyty)) mogą być:

akceptowane przez Spółkę papiery wartościowe;
środki pieniężne.

Wniesienie papierów wartościowych na poczet wstępnego i właściwego depozytu zabezpieczającego następuje poprzez ich przeniesienie na rachunek papierów wartościowych prowadzony dla Spółki przez D., na podstawie umowy przewłaszczenia papierów wartościowych na zabezpieczenie wykonania zobowiązań, zawartej pomiędzy uczestnikiem a Spółką.

Wniesienie środków pieniężnych w walucie polskiej następuje poprzez przeniesienie ich na rachunek bankowy prowadzony dla Spółki w NBP, natomiast wniesienie środków pieniężnych w walucie euro następuje poprzez przeniesienie ich na rachunek bankowy D. w NBP lub na rachunek Spółki w NBP.

D., działając z umocowania i na zlecenie Spółki, zarządza środkami pieniężnymi przekazanymi do depozytu zabezpieczającego (oraz depozytów dodatkowych) i inwestuje te środki na lokatach bankowych oraz w obligacje i bony Skarbu Państwa, a także obligacje Banku Gospodarstwa Krajowego.

Spółka organizuje i zarządza funduszem rozliczeniowym zabezpieczającym prawidłowe wykonanie zobowiązań wynikających z transakcji zawieranych na rynku regulowanym, a także funduszami zabezpieczającymi prawidłowe wykonanie zobowiązań wynikających z transakcji zawieranych w poszczególnych alternatywnych systemach obrotu oraz na rynku OTC (dalej: Fundusz lub Fundusze rozliczeniowe).

Masy majątkowe poszczególnych Funduszy stanowią współwłasność łączną ich uczestników. Jednakże, przepisy te nie wyłączają możliwości indywidualnego określania obowiązków uczestnika w związku z wykorzystaniem środków danego Funduszu rozliczeniowego, spowodowanym przez działania tego uczestnika.

Wpłaty do Funduszy rozliczeniowych polegają na wniesieniu:

środków pieniężnych w walucie polskiej, co następuje poprzez przeniesienie ich na rachunek bankowy prowadzony dla Spółki w NBP, natomiast wniesienie środków pieniężnych w walucie euro następuje poprzez przeniesienie ich na rachunek bankowy D. w NBP lub na rachunek Spółki w NBP;
Skarbowych papierów wartościowych (obligacje emitowane przez Skarb Państwa oraz bony skarbowe) na rachunek prowadzony w ramach systemu organizowanego, odpowiednio, przez D. (obligacje Skarbu Państwa) albo NBP (bony skarbowe).

D. na podstawie umowy zarządza środkami pieniężnymi wniesionymi do Funduszu.

Środki pieniężne zgromadzone na Funduszu rozliczeniowym są inwestowane w:

instrumenty bankowe, w tym depozyty bankowe;
bony i obligacje emitowane przez Skarb Państwa i NBP;
dłużne instrumenty finansowe gwarantowane przez Skarb Państwa lub NBP emitowane przez inne podmioty;
obligacje emitowane przez Europejski Bank Inwestycyjny.

1.2. Planowane formy zabezpieczeń

W ramach prowadzonego Systemu, Spółka planuje wprowadzenie możliwości akceptowania, jako zabezpieczeń, aktywów:

w postaci obligacji emitowanych przez państwa z Unii Europejskiej denominowanych w euro, oferowanych na rynkach zagranicznych. Obligacje będące przedmiotem zabezpieczeń będą emitowane przez Austrię, Niemcy, Holandię, Finlandię, Francję i Polskę;
w postaci środków pieniężnych w walucie euro.

Spółka wprowadzając nowe formy zabezpieczeń zamierza oprzeć się na dotychczasowym Systemie i zastosować do nowych przedmiotów zabezpieczenia ogólne zasady obowiązujące w przypadku wnoszenia tytułem zabezpieczeń polskich papierów wartościowych oraz środków pieniężnych w walucie polskiej.

W celu umożliwienia akceptowania, jako zabezpieczenia, papierów wartościowych emitowanych poza Polską, Spółka będzie korzystała z usługi (…) oferowanej przez B. z Luksemburga. W ramach tej usługi, B. będzie sprawował pieczę nad papierami wartościowymi złożonymi na zabezpieczenie, jak również monitorował ich status celem zapewnienia, że będą one mogły zostać wykorzystane w przypadku konieczności skorzystania z tego zabezpieczenia.

Papiery wartościowe będące przedmiotem zabezpieczeń będą zapisywane na rachunku papierów wartościowych należącym do Spółki prowadzonym przez B. (lub w przyszłości też U.). Rachunki, na których będą zapisywane papiery wartościowe wnoszone jako zabezpieczenie będą znajdowały się poza granicami Polski.

Z chwilą przeniesienia obligacji przez uczestnika na rachunek prowadzony dla Spółki, dojdzie do przewłaszczenia tych papierów na rzecz Spółki i będą one traktowane, jako zabezpieczenie finansowe. Jednakże, to uczestnik będzie podmiotem uprawnionym do pożytków (odsetek, kuponów) z tych obligacji.

Na podstawie umowy z B. w ramach usługi (…) pożytki z papierów wartościowych będą przekazywane na konto Spółki w B., a następnie B. dokona przeniesienia tych środków bezpośrednio na konto uczestnika, który wniósł zabezpieczenie. W przypadku środków pieniężnych wynikających z wykupu obligacji będzie funkcjonowało dodatkowe zabezpieczenie polegające na tym, że B. dokona przeniesienia środków z konta Spółki na konto uczestnika dopiero po uzyskaniu akceptacji od Spółki.

Wnoszenie zabezpieczeń w postaci środków pieniężnych w euro będzie dokonywane na rachunek bankowy w NBP, prowadzony dla D. (w systemie) (docelowo na rachunek bankowy prowadzony w NBP dla Spółki).

D. będzie inwestował środki pieniężne wniesione jako zabezpieczenie działając w tym zakresie na zlecenie Spółki.

W wyniku tej działalności środki pieniężne będą:

przekazywane na rachunki bankowe prowadzone w bankach komercyjnych dla Spółki lub D.;
inwestowane w walutowe lokaty terminowe; oraz
inwestowane w polskie euroobligacje emitowane przez Skarb Państwa oraz zagraniczne obligacje skarbowe (ta opcja jest rozważana w przyszłości). Inwestycje w obligacje mogą być w praktyce prowadzone w zróżnicowany sposób. W szczególności, możliwe jest:
- nabywanie obligacji od emitenta oraz ich posiadanie do dnia wykupu przez emitenta,
- nabywanie obligacji od emitenta i ich sprzedaż na rynku wtórnym przed terminem wykupu przez emitenta,
- zakup obligacji na rynku wtórnym i ich wykup przez emitenta w terminie wykupu,
- zakup i sprzedaż obligacji na rynku wtórnym,
- dokonywanie transakcji typu buy-sell-back, polegających na zakupie obligacji z jednoczesnym zobowiązaniem sprzedającego/emitenta do ich odkupu w określonym terminie i przy określonej rentowności.

Pożytki z inwestowania środków pieniężnych będą okresowo przekazywane uczestnikom lub zatrzymywane jako przychód Spółki.

W przypadku wypłaty pożytków uczestnikom, Spółka będzie pobierała od uczestników opłaty za zarządzanie. Opłata będzie naliczana i pobierana w PLN.

Dla potrzeb niniejszego wniosku Wnioskodawca wskazuje, iż ustala podatkowe różnice kursowe w oparciu o tzw. metodę podatkową uregulowaną w art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanym stanie faktycznym po stronie Wnioskodawcy powstaną podatkowe różnice kursowe na podstawie art. 15a ust. 2 pkt 3) i ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT odpowiednio zwiększające jego przychody lub koszty uzyskania przychodów?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym (winno być: zdarzeniu przyszłym) nie znajdzie zastosowania art. 15a ust. 2 pkt 3) i ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT. Tym samym, Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do rozpoznania przychodów i kosztów z tytułu dodatnich bądź ujemnych różnic kursowych.

Zgodnie z art. 15a ust. 2 pkt 3) Ustawy CIT, dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków pieniężnych lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Analogiczny przepis, tj. art. 15a ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT dotyczy sytuacji, gdy dochodzi do powstania ujemnych różnic kursowych, przy czym dzieje się tak, gdy wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni. Wskazane w przywołanych przepisach sytuacje, nie dotyczą sytuacji udzielenia bądź otrzymania kredytu lub pożyczki w walucie obcej.

Powyższe regulacje odnoszą się do sytuacji, w której podatnik uzyskał środki własne (pieniądze lub wartości pieniężne) wyrażone w walucie obcej. Wówczas różnice kursowe są naliczane od wartości tych środków, traktowanych jako inwestycja podatnika, która może przynieść zysk lub stratę po zbyciu lub innym rozporządzeniu aktywami wchodzącymi w skład majątku podatnika. Tym samym, jeżeli między dniem ich otrzymania, a dniem wyłączenia ich z majątku podatnika kurs tej waluty rośnie (bądź spada), u podatnika powstaje dodatnia (bądź ujemna) różnica kursowa, (por. G. Dźwigała, Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Komentarz, wyd. II, Lexis Nexis 2009).

Takie rozumienie analizowanych przepisów potwierdza również komentarz pod redakcją Aleksandry Obońskiej, Adama Wacławczyka oraz Agnieszki Walter (Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014), gdzie autorzy wskazują:

„W rezultacie zrealizowania dodatniej różnicy kursowej w analizowanym przypadku, podatnik dysponuje środkami (wartościami) pieniężnymi o większej sile nabywczej niż to wynikało z ich zarachowania według kursu początkowego, a zatem otrzymuje dodatkowe przysporzenie majątkowe (siła nabywcza środków, pozostających do dyspozycji podatnika w dacie ustalania różnic kursowych jest wyższa). [...] Przez otrzymanie/nabycie (wpływ) środków lub wartości pieniężnych rozumieć należy zwiększenie stanu środków lub wartości pieniężnych podatnika, a nie jedynie transfery dokonywane w ramach jego aktywów. Podobnie, przez „inną formę” wypływu środków (wartości) pieniężnych rozumieć należy faktyczne „pozbycie się” przez podatnika środków (wartości) pieniężnych w walucie obcej”. W przypadku ruchu wartości pieniężnych wyrażonych w walutach w ramach majątku obrotowego podatnika nie wykazuje się różnic kursowych”.

Z przytoczonego komentarza wynika, że aby przepis art. 15a ust. 2 pkt 3 (lub ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT mógł znaleźć zastosowanie, musi dojść do zwiększenia majątku podatnika poprzez wpływ środków lub wartości pieniężnych na jego rachunek.

Interpretacje przedmiotowych przepisów, zgodnie z którą możliwość powstania różnic kursowych (dodatnich bądź ujemnych) odnosi się do własnych środków podatnika potwierdzają także orzeczenia sądów. Takie rozumienie art. 15 ust. 2 pkt 3) i ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT przyjął między innymi Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 14 października 2011 r. (sygn. akt I SA/Wr 1229/11), w którym Sąd uznał, że:

„różnice kursowe, o których stanowi art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. związane są z posiadaniem (otrzymanych lub nabytych) środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych i obrotem tymi środkami (wypływem). Przepisy art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. jasno wskazują, że różnica kursowa od własnych środków pieniężnych w walucie obcej powstaje jako różnica pomiędzy wartością tej waluty wycenianą po kursie faktycznie zastosowanym na dzień jej wpływu na rachunek walutowy i zapłaty lub innej formy wypływu waluty z tego rachunku. Różnice te powstają w związku z wahaniem (zmianą) kursu walut w czasie, gdy na rachunku walutowym podatnika waluta była „zdeponowana”. Różnice te powstają w związku z wypływem środków z konta. Czyli zwiększenie przychodu lub kosztów z tytułu dodatnich bądź ujemnych różnic kursowych od własnych środków może wystąpić w różnych sytuacjach, np. zapłaty za zobowiązania walutą nabytą wcześniej od innego podmiotu, sprzedaży waluty, którą podatnik ma na rachunku, a którą wcześniej otrzymał jako zapłata za towar/usługę, darowizny waluty”.

Potwierdzeniem, iż różnice kursowe dotyczą wyłącznie własnych środków podatnika, jest orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 lipca 2013 r. (sygn. akt II FSK 1544/11). Skład orzekający podzielił stanowisko zaprezentowane w innym wyroku NSA (sygn. akt II FSK 1508/10), zgodnie z którym:

„Jakkolwiek przepis art. 15a ust. 1 wyodrębnia różnice kursowe m.in. w kosztach podatkowych, to jednak nie mają one autonomicznego charakteru. Dopiero, jeżeli wynikający z transakcji gospodarczej wydatek ma związek z przychodem i zostanie uznany za koszt podatkowy, to również różnice kursowe z takim wydatkiem (kosztem uzyskania przychodów) związane mogą zostać uznane za koszt podatkowy”. Zdaniem Sądu, „Istota różnic kursowych polega na urealnieniu przychodów i kosztów podatkowych z tytułu zmian kursów waluty. Jeżeli więc w określonym stanie faktycznym nie ma kosztu uzyskania przychodu, to nie ma również podstawy do jego urealniania”.

Podobnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 2012 r. (sygn. akt II FSK 3/11), w którym Sąd uznał:

„Wskazać równocześnie należy art. 15a ust. 1 wyodrębnia różnice kursowe m.in. w kosztach podatkowych, to jednak nie mają one jednak samodzielnego charakteru. Jeżeli wynikający z transakcji gospodarczej wydatek ma związek z przychodem i zostanie uznany za koszt podatkowy, to również różnice kursowe z takim wydatkiem związane mogą zostać uznane za koszt podatkowy. Z treści tego przepisu wynika, że różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. 2 i 3. Są zatem elementem przychodów lub kosztów, a nie odrębnym przychodem lub kosztem. Różnice kursowe nie mogą być samodzielnie kwalifikowane jako koszt lub przychód podatkowy”.

Zaprezentowane orzecznictwo wskazuje, iż aby można twierdzić, że dochodzi do powstania przychodu bądź kosztu uzyskania przychodu z tytułu różnic kursowych na podstawie art. 15a ust. 2 pkt 3) oraz ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT, wpływ środków w walucie obcej (otrzymanie bądź nabycie) musi wiązać się z powstaniem przychodu, a wypływ takich środków musi być tożsamy z kosztem podatkowym. Tym samym po stronie otrzymującego środki musi nastąpić zwiększenie jego aktywów - majątku. Taka sytuacja z całą pewnością nie zachodzi w przedstawionym powyżej stanie faktycznym.

W opinii Wnioskodawcy, z uwagi na fakt, iż art. 15a ust. 2 pkt 3) i ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT dotyczy realizujących się w przypadku własnych środków pieniężnych posiadanych przez podatnika, to nie znajdzie on zastosowania w opisanym stanie faktycznym. Celem wniesienia przez uczestników papierów wartościowych i środków pieniężnych w walucie obcej nie jest bowiem definitywne przeniesienie ich własności na Spółki, lecz wyłącznie złożenie tych aktywów na zabezpieczenie. Wpłaty dokonane w walucie euro (jeżeli nie zaistnieje konieczność ich wykorzystania na cele gwarancyjne) będą zwracane uczestnikom w tej samej walucie.

Wnoszone środki pieniężne są wyodrębniane przez Spółkę w wewnętrznej ewidencji, jako środki uczestników będące w zarządzie Spółki. Środki te nie są wykazywane w sprawozdaniach finansowych Wnioskodawcy, jako środki własne. Spółka nie może korzystać z nich w sposób dowolny, gdyż środki te mogą być wydatkowane wyłącznie na cele związane z realizacją zadań, określonych w UOIF (Ustawie o obrocie instrumentami finansowymi) oraz wydanych na jej podstawie regulaminach, które stanowią integralną część umów o uczestnictwo w systemach rozliczeń i podlegają zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Ponadto, jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego, stosownie do art. 67 oraz art. 68 ust. 3 i 7 UOIF, masa majątkowa funduszy stanowi współwłasność łączną uczestników. Zatem zarówno te środki, jak też uzyskane z tytułu zarządu tymi środkami pożytki, są uzyskiwane na rachunek uczestników będących współwłaścicielami tych środków. Spółka podejmuje wprawdzie decyzje inwestycyjne dotyczące przekazanych mu środków, gdyż jest ustawowo uprawniony do zarządu tymi środkami w imieniu własnym, jednakże należy podkreślić, że nie może nimi swobodnie dysponować. Decyzje podejmowane przez Spółkę w zakresie obrotu powierzonymi mu środkami są ograniczone do możliwości enumeratywnie wskazanych w ustawie i regulaminach. W tym zakresie Spółka działa na rachunek uczestników. Nie można zatem twierdzić, że Spółka w jakimkolwiek momencie staje się definitywnym właścicielem powierzonych mu środków.

W konsekwencji, nie można przedmiotowych aktywów uznać za własne środki Spółki, którymi mogłaby ona swobodnie dysponować i rozporządzać. Zatem wskazane przepisy, dotyczące różnic kursowych od własnych środków nie będą miały zastosowania w przedmiotowym zakresie.

Dodatkowo, Wnioskodawca pragnie zauważyć, że składane przez uczestników aktywa w postaci papierów wartościowych i środków pieniężnych pełnić będą w istocie analogiczną funkcję zabezpieczającą do kaucji.

Zarówno w przypadku kaucji, jak i wnoszonych zabezpieczeń, środki pieniężne (wartości pieniężne) mają charakter zwrotny, służą wyłącznie zabezpieczeniu określonych zdarzeń gospodarczych i nie stanowią przysporzenia po stronie otrzymującego kaucję/zabezpieczenie. Dlatego też skutki podatkowe w przypadku wniesienia zabezpieczeń opisanych w stanie faktycznym powinny być analogiczne, jak w przypadku kaucji. Należy wskazać, iż gdyby ustawodawca chciał wprowadzić obowiązek ustalania różnic kursowych również w odniesieniu do kaucji, depozytów lub innych instrumentów o charakterze zwrotnym, pełniących funkcje zabezpieczające, wprowadziłby w art. 15a ust. 2 i ust. 3 odpowiednią bezpośrednią regulację w tym zakresie analogicznie, jak zostało to uczynione w odniesieniu do otrzymywanych lub udzielanych kredytów lub pożyczek. Ponieważ jednak powyższy przepis nie przewiduje ustalania różnic kursowych w odniesieniu do zwrotnych instrumentów zabezpieczających, brak jest podstaw prawnych do ustalania w takim przypadku podatkowych różnic kursowych (zarówno dodatnich, jak i ujemnych).

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie, między innymi, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 1 lutego 2008 r. (nr IP-PB3-423-413/07-3/JB), w której organ podatkowy wskazał:

„Mając na uwadze fakt, iż zarówno w przypadku umowy pożyczki, jak i umowy kredytu środki pieniężne będące przedmiotem tych umów przechodzą na własność pożyczkobiorcy (kredytobiorcy), co nie ma miejsca w przypadku kaucji czy depozytu, nie można uznać, że przyjęcie/złożenie depozytu czy kaucji należy traktować na równi z otrzymaniem/udzieleniem pożyczki (kredytu). Z tego też względu brak jest podstaw do obliczenia i uwzględnienia w rachunku podatkowym różnic kursowych od przyjętej/złożonej kaucji lub depozytu w walucie obcej według zasad przewidzianych dla kredytów (pożyczek) w walucie obcej, tj. W art. 15a ust. 1 pkt 4 i 5 lub ust. 3 pkt 4 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Brak jest również podstaw do zastosowania w odniesieniu do kaucji (depozytów) w walucie obcej postanowień art. 15a ust. 2 pkt 1-3 oraz ust. 3 pkt 1-3. Postanowienia art. 15a ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 pkt 1 znajdują zastosowanie do ustalania różnic kursowych od przychodów w walutach obcych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, art. 15a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 3 pkt 2 - od zarachowanych i poniesionych w walucie obcej kosztów uzyskania przychodów, natomiast art. 15a ust. 2 pkt 3 oraz ust. 3 pkt 3 - do ustalania różnic kursowych związanych z rozchodem stanowiących własność podatnika walut obcych, np. w celu ich odsprzedaży lub uregulowania zobowiązania. Jak już wskazano powyżej, istotą kaucji i depozytu, przyjętych jako gwarancja wykonania lub należytego wykonania umowy, jest co do zasady ich zwrotny charakter, przypadku braku zastrzeżeń co do wykonania umowy, albo w ogóle w razie jej wykonania, kaucja/depozyt podlega zwrotowi na rzecz tego podmiotu, który kaucji udzielił/złożył depozyt”.

Ponadto, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 6 września 2012 r. (nr IPPB5/423-493/12-2/IŚ) organ podatkowy stwierdził, że:

„W związku ze zwrotem kaucji [...] nie dojdzie też po stronie Spółki do powstania tzw. różnic kursowych od własnych środków pieniężnych, o których mowa w art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 Ustawy CIT. W momencie zwrotu kaucji [...] nie dojdzie bowiem do wypływu żadnych środków pieniężnych w walucie obcej ze Spółki. Ewentualne różnice kursowe od własnych środków pieniężnych zrealizowały się po stronie Spółki w momencie wypływu środków pieniężnych ze Spółki związku z zajęciem przez bank jej depozytów walutowych tytułem spłaty kredytu zaciągniętego przez Udziałowca II. Reasumując, w związku z przedmiotowym zwrotem kaucji [...] nie nastąpi żadne ze zdarzeń gospodarczych, o których mowa w art. 15a ust. 2 i ust. 3 Ustawy CIT, z którymi ww. przepisy wiążą rozpoznanie różnic kursowych dla celów podatkowych w momencie ich realizacji”.

Również w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 maja 2014 r. (nr ITPB3/423-92/14/PS), organ podatkowy potwierdził, że:

„Nie podlegają też rozpoznaniu różnice kursowe w przypadku czynności niewymienionych w ustawie podatkowej, takich jak złożenie kaucji W walucie obcej. Istotą kaucji, jest co do zasady ich zwrotny charakter. Kaucja nie jest ani przychodem ani kosztem podatkowym, co wyjaśniono powyżej. Kaucja w walucie obcej jest świadczeniem obojętnym z punktu widzenia obowiązku w podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawodawca w art. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyraźnie wskazał w zamkniętym katalogu sytuacje, w których możliwe jest ustalanie różnic kursowych dla celów podatkowych. Brak w tym katalogu kaucji. Różnice kursowe powstałe w sytuacjach, które nie mieszczą się w tym katalogu, nie mogą wpływać na przychody i koszty podatkowe”.

W podobnym tonie wypowiedział się również organ podatkowy w zakresie różnic kursowych w przypadku złożenia w banku akredytywy. W postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 21 czerwca 2007 r. (nr PD.423-23A/07) Lubelski Urząd Skarbowy stwierdził, że zawarcie umowy stanowiącej zabezpieczenie banku, nie skutkuje powstaniem różnic kursowych. W stanie faktycznym przekazanie bankowi kwoty zabezpieczenia rodziło po stronie spółki wierzytelność wobec banku, której treścią było prawo do żądania jej zwrotu wraz z należnym wynagrodzeniem w postaci odsetek.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy w przedmiotowym stanie faktycznym nie dochodzi do powstania przychodu lub kosztu uzyskania przychodu z tytułu różnic kursowych na podstawie art. 15a ust. 2 pkt 3) oraz ust. 3 pkt 3) Ustawy CIT.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy, po uwzględnieniu prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 22 września 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1991/16, w świetle obowiązującego stanu prawnego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych oraz wyroków sądowych, stwierdzić należy, że są one rozstrzygnięciami wydanymi w konkretnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i tylko do nich się odnoszących. Jednocześnie wskazać należy, że przywołane interpretacje oraz wyroki sądowe dotyczyły odmiennych stanów faktycznych.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisanym zdarzeniem przyszłym) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania pierwotnej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin