Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL1-3.4012.196.2020.1.NK
z 28 sierpnia 2020 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 maja 2020 r. (data wpływu 29 maja 2020 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku rozpoznania oraz opodatkowania importu usług na terytorium kraju w zawiązku z uiszczaniem Opłat za udział w Wydarzeniach pracowników Wnioskodawcy – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 maja 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku rozpoznania oraz opodatkowania importu usług na terytorium kraju w zawiązku z uiszczaniem Opłat za udział w Wydarzeniach pracowników Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest bankiem. Bank posiada osobowość prawną oraz jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (art. 96 ust. 4 ustawy o VAT) i podatnik VAT UE (art. 97 ust. 4 ustawy o VAT).

W wykonaniu swoich zadań Wnioskodawca może współpracować z właściwymi organami RP, jak również z organizacjami międzynarodowymi, zagranicznymi instytucjami bankowymi i finansowymi.

Powyższa współpraca odbywa się również m.in. z bankami centralnymi innych, niż RP, państw członkowskich Unii Europejskiej („UE”) oraz (…) („(…)”), które – zgodnie z postanowieniami TUE – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r., z późn. zm.) – tworzą wraz z Wnioskodawcą (…) („(…)”). Zasady, ramy i cele funkcjonowania (…) określa Protokół do TUE w sprawie Statusu (…) i (…), zgodnie z którym (art. 24) „Poza operacjami wynikającymi z ich zadań (…) i krajowe banki centralne mogą wykonywać inne operacje dla celów swojej infrastruktury administracyjnej lub na rzecz swojego personelu”.

Wnioskodawca stał się częścią (…) w związku z przystąpieniem RP do UE.

W związku z powyższą współpracą, Wnioskodawca ma możliwość uczestniczenia w wydarzeniach z zakresu polityki kadrowej w obszarze działalności sportowo-kulturalnej, tj. w zawodach sportowych i wydarzeniach kulturalnych (dalej: „Wydarzenia”). Przykładowo, jako Wydarzenia organizowane są m.in. regaty żeglarskie, konkursy fotograficzne, spotkania chórów, turnieje piłkarskie/siatkarskie/badmintonowe/squashowe/koszykarskie/brydżowe/ narciarskie.

Organizatorami Wydarzeń w ramach (…) są banki centralne państw członkowskich UE i (…), oraz inne zagraniczne instytucje bankowe i finansowe (np. (…)).

W niektórych przypadkach, organizatorami Wydarzeń są też kluby sportowe – finansowane lub współfinansowane przez te banki centralne lub zagraniczne instytucje bankowe i finansowe (wszystkie powyższe dalej: „Organizatorzy”).

Wydarzenia mają zamknięty charakter, tj. mogą w nich uczestniczyć wyłącznie określone osoby: (i) zasadniczo będące pracownikami banków centralnych oraz innych instytucji bankowych i finansowych; (ii) w niektórych przypadkach, również członkowie rodzin pracowników (dalej: „Uczestnicy”).

W związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę polityką kadrową, w ramach której Wnioskodawca przewiduje określone działania (programy), mające na celu integrację oraz aktywizację fizyczną własnych pracowników, oraz z uwagi na powyżej opisaną współpracę międzynarodową z innymi bankami centralnymi oraz zagranicznymi instytucjami bankowymi i finansowymi, Wnioskodawca umożliwia i finansuje własnym pracownikom uczestnictwo w Wydarzeniach.

Wydarzenia mają w każdym przypadku międzynarodowy zasięg, ich celem jest współzawodnictwo sportowe przedstawicieli instytucji z różnych krajów UE, czemu towarzyszy nawiązywanie kontaktów zawodowych wykorzystywanych następnie w bieżącej współpracy.

Przykładowe Wydarzenia to mistrzostwa banków centralnych w określonych dyscyplinach sportowych, olimpiady banków centralnych, sportowe turnieje towarzyskie.

Gospodarzami Wydarzeń są poszczególni Organizatorzy.

Wydarzenia odbywają się w krajach, w których swoje siedziby mają Organizatorzy. Wszystkie Wydarzenia mają miejsce na terenie jednego z państw członkowskich UE.

Biorąc pod uwagę uczestnictwo przedstawicieli instytucji z różnych krajów Organizatorzy podejmują szereg działań logistycznych i organizacyjnych, mających na celu koordynację Wydarzenia i właściwy jego przebieg.

Przedmiotem świadczenia Organizatora na rzecz Uczestników jest wstęp na Wydarzenie.

Świadczenie to ma charakter złożony bowiem Organizator w ramach wstępu na dane Wydarzenie zapewnia szereg określonych, ściśle ze sobą związanych świadczeń, które z ekonomicznego i gospodarczego punktu widzenia tworzą całość.

Organizator zapewnia m.in.:

  1. transfery Uczestników z i na lotnisko,
  2. transport Uczestników w trakcie trwania Wydarzeń do/z miejsca, w których odbywają się rozgrywki/turniej/spotkania (np. autokaru, bilety na przejazdy komunikacją publiczną),
  3. noclegi Uczestników,
  4. szeroko rozumiana infrastruktura sportowo-kulturalna, tj. obiekty, na których odbywają się zawody/spotkania (np. hale sportowe, boiska, szatnie) oraz sprzęt wykorzystywany w ramach zawodów/spotkań (np. żaglówki w przypadku organizacji regat),
  5. profesjonalna obsługa sędziowska oraz medyczna,
  6. wyżywienie Uczestników w czasie trwania zawodów/spotkań,
  7. uroczysta kolacja, w trakcie której wręczane są nagrody,
  8. pamiątkowe nagrody (tj. puchary, medale).

W indywidualnych przypadkach zakres świadczeń zapewnianych przez Organizatora Wydarzenia może być węższy od zakresu wyspecyfikowanego powyżej, tzn. może nie obejmować np.: noclegów i transferów lotniskowych. Jednocześnie, każdorazowo w ramach poszczególnych Wydarzeń, zapewnione są zawsze te świadczenia, które mają elementarne znaczenie z punktu widzenia istoty jego organizacji, tj. świadczenia, o których mowa w pkt 4-8.

Warunkiem wzięcia udziału w danym Wydarzeniu jest terminowe zgłoszenie Uczestników oraz uiszczenie stosownej opłaty (dalej: „Opłata wstępu”). Opłaty wstępu są uiszczane z góry, tj. przed zorganizowaniem Wydarzenia. Łączna kwota wynagrodzenia uiszczana przez Wnioskodawcę na rzecz Organizatora stanowi iloczyn liczby zgłoszonych Uczestników i określonej kwoty należnej za udział w Wydarzeniu jednego Uczestnika.

W zależności od Organizatora, dokumentowanie Opłaty wstępu odbywa się w formie faktur, rachunków lub innych dokumentów rozliczeniowych.

Co do zasady Organizatorzy są podatnikami podatku od wartości dodanej zarejestrowanymi w krajach swoich siedzib, niemniej jednak mogą występować odstępstwa od tej reguły, kiedy Organizator danego Wydarzenia, np. będący klubem sportowym, korzysta z podmiotowego zwolnienia od podatku, bądź nie posiada statusu podatnika podatku od wartości dodanej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w związku z uiszczaniem Opłat wstępu za udział w Wydarzeniach Uczestników będących pracownikami Wnioskodawcy, Wnioskodawca zobowiązany jest do rozpoznania oraz opodatkowania importu usług na terytorium kraju?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest on obowiązany do rozpoznania oraz opodatkowania importu usług na terytorium kraju w związku z uiszczaniem Opłat wstępu za udział w Wydarzeniach Uczestników będących jego pracownikami.

Powyższe uzasadnia fakt, iż Wydarzenia stanowią na gruncie VAT usługi wstępu na imprezy sportowe lub kulturalne, dla których ustawa o VAT, w art. 28g, przewiduje szczególny sposób ustalania miejsca świadczenia usług. W konsekwencji, miejscem opodatkowania Wydarzeń będą kraje, w których Wydarzenia te faktycznie się odbywają.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy o VAT) jest terytorium kraju, przez które – w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy o VAT – rozumie się terytorium RP, z zastrzeżeniem przypadków niemających zastosowania w niniejszej sprawie.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...)”.

Zaś, stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się „każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...)”.

Kwestie dotyczące miejsca opodatkowania VAT przy świadczeniu usług uregulowane zostały w rozdziale 3 działu V ustawy o VAT.

Na potrzeby stosowania przepisów ww. rozdziału ustawy o VAT, stosownie do art. 28a ustawy o VAT, przez podatnika w tym przypadku rozumie się m.in. osobę prawną, która jest zidentyfikowana do celów VAT, pomimo tego, iż nie wykonuje samodzielnie działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, lub działalności gospodarczej odpowiadającej takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Wnioskodawca posiada status podatnika.

Zgodnie z zasadą ogólną, wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem m.in. art. 28g ust. 1 ustawy o VAT.

Stosownie do art. 28g ust. 1 ustawy o VAT, „miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają”.

Cytowany powyżej przepis, stanowi implementację art. 53 Dyrektywy VAT (Dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 347/1, ze zm.), w myśl którego miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają.

Przepisy ustawy o VAT oraz Dyrektywy VAT nie definiują pojęcia usług wstępu. Kwestię tą reguluje art. 32 Rozporządzenia 282/2011.

Zgodnie art. 32 ust. 1 Rozporządzenia 282/2011, usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, o których mowa w art. 53 Dyrektywy VAT, obejmują świadczenie usług, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za bilet lub opłatę, w tym opłatę w formie abonamentu, biletu okresowego lub opłaty okresowej.

Z kolei w art. 32 ust. 2 Rozporządzenia 282/2011 przyjęto, że ust. 1 ma zastosowanie w szczególności do prawa:

  1. wstępu na spektakle, przedstawienia teatralne, występy cyrkowe, targi, do parków rozrywki, na koncerty, wystawy, jak również inne podobne wydarzenia kulturalne;
  2. wstępu na wydarzenia sportowe takie jak mecze lub zawody;
  3. wstępu na wydarzenia edukacyjne i naukowe, takie jak konferencje i seminaria.

Przytoczone przepisy odnoszą się zatem do usług wstępu na ściśle określone imprezy. Posiłkując się Słownikiem Języka Polskiego (www.sjp.pwn.pl), według którego przez pojęcie wstępu rozumie się „możliwość wejścia gdzieś, prawo uczestnictwa w czymś”, należy przyjąć, iż usługa wstępu to usługa, na mocy której przyznane zostaje prawo do uczestniczenia w danej imprezie, znajdowania się w miejscu, w którym ta impreza się odbywa.

Przekładając powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy wskazać, iż:

  • udział w Wydarzeniach ma charakter odpłatny;
  • prawo do świadczenia Organizatora (Wydarzenia) na rzecz Wnioskodawcy jest przyznawanie jako wstęp (uczestnictwa) w zamian za Opłatę wstępu;
  • Wydarzenia mieszczą się w kategorii wydarzeń sportowych lub kulturalnych, o których mowa w wyżej cytowanym art. 32 ust. 2 Rozporządzenia 282/2011.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Banku, do ustalenia miejsca świadczenia usługi wstępu na Wydarzenia zastosowanie znajduje art. 32 Rozporządzenia 282/2011 oraz art. 28g ust. 1 ustawy o VAT. Prawidłowość prezentowanego w niniejszej sprawie stanowiska Wnioskodawcy, znajduje potwierdzenie również w aktualnym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”).

W wyroku z dnia 13 marca 2019 r., sygn. akt C-647/17 w sprawie Skatteverket przeciwko Srf konsulterna AB, TSUE wypowiedział się w kwestii miejsca opodatkowania usług szkoleniowych prowadzonych na rzecz podatników w krajach, w których usługobiorcy nie posiadają siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Wprawdzie wyrok ten nie dotyczy wstępu na imprezy sportowe, niemniej tezy z niego płynące mają uniwersalne zastosowanie w kontekście wykładni art. 53 Dyrektywy VAT oraz odnoszą zasadnicze znaczenie dla oceny analizowanego stanu faktycznego. W powołanym orzeczeniu TSUE wskazał, iż: „względy leżące u podstaw przepisów dyrektywy VAT dotyczących miejsca świadczenia usług wymagają, by nałożenie podatku następowało w miarę możliwości w miejscu konsumpcji towarów lub usług (zob. podobnie wyrok z dnia 8 grudnia 2016 r., A i B, C/453/15, EU:C:2016:933, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). Wynika z tego, że ustalenia miejsca świadczenia szkoleń takich jak będące przedmiotem postępowania głównego należy dokonać na podstawie art. 53 Dyrektywy VAT, a w konsekwencji powinny one podlegać VAT w miejscu, gdzie te świadczenia faktycznie się odbywają, czyli w państwach członkowskich, gdzie te szkolenia są świadczone”. Analogiczne stanowisko zaprezentowane zostało również na unijnym forum VAT dotyczącym sytuacji transgranicznych (Cross-Border Rulings CBR – https://ec.europa.eu (…)). Na stronie Komisji Europejskiej dostępne jest orzeczenie CBR wydane na zapytanie Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, dotyczące miejsca świadczenia w przypadku sprzedaży karnetów korporacyjnych na zawody motorowe, obejmujące również lunch i dostęp do stref specjalnych. Zaprezentowane rozstrzygnięcie stwierdza, że sprzedaż karnetów stanowi świadczenie usługi wstępu z miejscem świadczenia w miejscu organizacji zdarzenia sportowego, stosownie do art. 53 dyrektywy VAT.

Biorąc pod uwagę powyższe uzasadnienie, w ocenie Banku, Wydarzenia odbywające się w krajach innych niż RP stanowią usługi objęte regulacją art. 28g ust. 1 ustawy o VAT. Usługi te mieszczą się w definicji imprez sportowych lub kulturalnych, a podstawowym warunkiem dającym możliwość uczestnictwa w Wydarzeniach jest uiszczenie Opłaty tytułem wstępu.

W konsekwencji powyższego, miejscem opodatkowania VAT usług będących przedmiotem zapytania będzie kraj, w którym Wydarzenia faktycznie się odbywają, co oznacza brak obowiązku rozpoznania przez Wnioskodawcę importu usług z tytułu uiszczenia Opłaty wstępu za udział w Wydarzeniach.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:

  1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  2. eksport towarów;
  3. import towarów na terytorium kraju;
  4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
  5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wymienione czynności, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które – w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy – rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z zastrzeżeniem art. 2a.

W świetle art. 2 pkt 3 ustawy, przez terytorium Unii Europejskiej rozumie się terytoria państw członkowskich Unii Europejskiej (…).

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przy czym towarami – w myśl art. 2 pkt 6 ustawy – są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – na mocy art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że Wnioskodawca jest bankiem. W związku ze współpracą z (…), Wnioskodawca ma możliwość uczestniczenia w wydarzeniach z zakresu polityki kadrowej w obszarze działalności sportowo-kulturalnej, tj. w zawodach sportowych i wydarzeniach kulturalnych (dalej: „Wydarzenia”). Przykładowo, jako Wydarzenia organizowane są m.in. regaty żeglarskie, konkursy fotograficzne, spotkania chórów, turnieje piłkarskie/siatkarskie/badmintonowe/squashowe/koszykarskie/brydżowe/narciarskie. Organizatorami Wydarzeń w ramach (…) są banki centralne państw członkowskich UE i (…), oraz inne zagraniczne instytucje bankowe i finansowe (np. (…)). W niektórych przypadkach, organizatorami Wydarzeń są też kluby sportowe – finansowane lub współfinansowane przez te banki centralne lub zagraniczne instytucje bankowe i finansowe (wszystkie powyższe dalej: „Organizatorzy”). Wydarzenia mają zamknięty charakter, tj. mogą w nich uczestniczyć wyłącznie określone osoby: (i) zasadniczo będące pracownikami banków centralnych oraz innych instytucji bankowych i finansowych; (ii) w niektórych przypadkach, również członkowie rodzin pracowników (dalej: „Uczestnicy”).

W związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę polityką kadrową, w ramach której Wnioskodawca przewiduje określone działania (programy), mające na celu integrację oraz aktywizację fizyczną własnych pracowników, oraz z uwagi na powyżej opisaną współpracę międzynarodową z innymi bankami centralnymi oraz zagranicznymi instytucjami bankowymi i finansowymi, Wnioskodawca umożliwia i finansuje własnym pracownikom uczestnictwo w Wydarzeniach. Wydarzenia mają w każdym przypadku międzynarodowy zasięg, ich celem jest współzawodnictwo sportowe przedstawicieli instytucji z różnych krajów UE, czemu towarzyszy nawiązywanie kontaktów zawodowych wykorzystywanych następnie w bieżącej współpracy. Przykładowe Wydarzenia to mistrzostwa banków centralnych w określonych dyscyplinach sportowych, olimpiady banków centralnych, sportowe turnieje towarzyskie. Gospodarzami Wydarzeń są poszczególni Organizatorzy. Wydarzenia odbywają się w krajach, w których swoje siedziby mają Organizatorzy. Wszystkie Wydarzenia mają miejsce na terenie jednego z państw członkowskich UE.

Biorąc pod uwagę uczestnictwo przedstawicieli instytucji z różnych krajów Organizatorzy podejmują szereg działań logistycznych i organizacyjnych, mających na celu koordynację Wydarzenia i właściwy jego przebieg. Przedmiotem świadczenia Organizatora na rzecz Uczestników jest wstęp na Wydarzenie. Świadczenie to ma charakter złożony bowiem Organizator w ramach wstępu na dane Wydarzenie zapewnia szereg określonych, ściśle ze sobą związanych świadczeń, które z ekonomicznego i gospodarczego punktu widzenia tworzą całość. Organizator zapewnia m.in.:

  1. transfery Uczestników z i na lotnisko,
  2. transport Uczestników w trakcie trwania Wydarzeń do/z miejsca, w których odbywają się rozgrywki/turniej/spotkania (np. autokaru, bilety na przejazdy komunikacją publiczną),
  3. noclegi Uczestników,
  4. szeroko rozumiana infrastruktura sportowo-kulturalna, tj. obiekty, na których odbywają się zawody/spotkania (np. hale sportowe, boiska, szatnie) oraz sprzęt wykorzystywany w ramach zawodów/spotkań (np. żaglówki w przypadku organizacji regat),
  5. profesjonalna obsługa sędziowska oraz medyczna,
  6. wyżywienie Uczestników w czasie trwania zawodów/spotkań,
  7. uroczysta kolacja, w trakcie której wręczane są nagrody,
  8. pamiątkowe nagrody (tj. puchary, medale).

W indywidualnych przypadkach zakres świadczeń zapewnianych przez Organizatora Wydarzenia może być węższy od zakresu wyspecyfikowanego powyżej, tzn. może nie obejmować np.: noclegów i transferów lotniskowych. Jednocześnie, każdorazowo w ramach poszczególnych Wydarzeń, zapewnione są zawsze te świadczenia, które mają elementarne znaczenie z punktu widzenia istoty jego organizacji, tj. świadczenia, o których mowa w pkt 4-8.

Warunkiem wzięcia udziału w danym Wydarzeniu jest terminowe zgłoszenie Uczestników oraz uiszczenie stosownej opłaty (dalej: „Opłata wstępu”). Opłaty wstępu są uiszczane z góry, tj. przed zorganizowaniem Wydarzenia. Łączna kwota wynagrodzenia uiszczana przez Wnioskodawcę na rzecz Organizatora stanowi iloczyn liczby zgłoszonych Uczestników i określonej kwoty należnej za udział w Wydarzeniu jednego Uczestnika. W zależności od Organizatora, dokumentowanie Opłaty wstępu odbywa się w formie faktur, rachunków lub innych dokumentów rozliczeniowych.

Co do zasady Organizatorzy są podatnikami podatku od wartości dodanej zarejestrowanymi w krajach swoich siedzib, niemniej jednak mogą występować odstępstwa od tej reguły, kiedy Organizator danego Wydarzenia, np. będący klubem sportowym, korzysta z podmiotowego zwolnienia od podatku, bądź nie posiada statusu podatnika podatku od wartości dodanej.

Wątpliwości Wnioskodawcy w analizowanej sprawie dotyczą ustalenia, czy w związku z uiszczaniem Opłat wstępu za udział w Wydarzeniach Uczestników będących pracownikami Wnioskodawcy, Wnioskodawca zobowiązany jest do rozpoznania oraz opodatkowania importu usług na terytorium kraju.

W przypadku świadczenia usług, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy.

Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

  1. ilekroć jest mowa o podatniku – rozumie się przez to:
    1. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
    2. osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
  2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Art. 28a ustawy wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalania miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji, jest podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Ogólna zasada dotycząca określania miejsca świadczenia usług na rzecz podatników zawarta została w art. 28b ust. 1 ustawy, zgodnie z którym miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Na mocy art. 28b ust. 2 ustawy, w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Z powołanych przepisów ustawy wynika zatem, że co do zasady usługa świadczona na rzecz podatnika, inna niż wskazana w art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n ustawy, podlega opodatkowaniu w miejscu siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy, chyba że jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, wówczas miejscem świadczenia tej usługi jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego ta usługa jest świadczona.

Przy czym, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
  2. usługobiorcą jest:
    • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
    • w przypadku transferu bonów jednego przeznaczenia, w przypadku których miejscem świadczenia usług, których te bony dotyczą, jest terytorium kraju – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15,
    • w pozostałych przypadkach – podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

Stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy, w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy, przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania, których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Powołany art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wskazuje na sytuację, w której podatnikiem staje się nabywca usługi, która podlega opodatkowaniu na terytorium Polski. Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, wprowadza mechanizm tzw. odwrotnego obciążenia, który polega na opodatkowaniu usług przez usługobiorcę.

Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy ma zastosowanie gdy miejscem świadczenia, a tym samym opodatkowania ustalonym na podstawie przepisów ustawy jest terytorium Polski. Przy tym warunkiem zastosowania odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy względem usług jest spełnienie warunków dotyczących usługodawcy, jak i usługobiorcy.

Ponadto należy wskazać, że od ogólnej zasady zawartej w art. 28b ust. 1 ustawy ustawodawca przewidział szereg odstępstw, na podstawie których miejsce świadczenia pewnych usług – ściśle określonych w przepisach ustawy – ustala się w sposób szczególny.

W myśl art. 28g ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają.

W kontekście powyższego należy zauważyć, że wyjątek dotyczący ustalenia miejsca świadczenia na podstawie art. 28g ust. 1 ustawy odnosi się do usług świadczonych na rzecz podatników i dotyczy, po pierwsze, usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, a po drugie, usług pomocniczych do usług, o których mowa wyżej. Usługa wstępu to usługa, na mocy której nabywcy przyznane zostaje prawo do uczestniczenia w danej imprezie, znajdowania się w miejscu, w którym ta impreza się odbywa.

Również art. 53 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r., str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej dyrektywą 2006/112/WE Rady, wskazuje, że miejscem świadczenia usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają.

W rozporządzeniu wykonawczym Rady (UE) Nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 77 str. 1, z późn. zm.), w art. 32 zdefiniowano pojęcie usług wstępu poprzez m.in. wskazanie, jakie usługi wchodzą w zakres tego pojęcia.

Stosownie do art. 32 ust. 1 ww. rozporządzenia, usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, o których mowa w art. 53 dyrektywy 2006/112/WE Rady, obejmują świadczenie usług, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za bilet lub opłatę, w tym opłatę w formie abonamentu, biletu okresowego lub opłaty okresowej.

Z kolei, w myśl art. 32 ust. 2 tego rozporządzenia, ustęp 1 ma zastosowanie w szczególności do:

  1. prawa wstępu na spektakle, przedstawienia teatralne, występy cyrkowe, targi, do parków rozrywki, na koncerty, wystawy, jak również inne podobne wydarzenia kulturalne;
  2. prawa wstępu na wydarzenia sportowe, takie jak mecze lub zawody;
  3. prawa wstępu na wydarzenia edukacyjne i naukowe, takie jak konferencje i seminaria.

W świetle art. 32 ust. 3 cyt. rozporządzenia, ustęp 1 nie obejmuje korzystania z obiektów, takich jak sale gimnastyczne i inne, w zamian za opłatę.

Zatem art. 32 rozporządzenia 282/2011 definiuje „usługi wstępu” odnosząc je w szczególności do przyznania prawa wstępu na imprezy takie jak spektakle, przedstawienia teatralne, występy cyrkowe, targi, do parków rozrywki, na koncerty, wystawy, jak również inne podobne wydarzenia kulturalne, a także przyznanie prawa wstępu na wydarzenia sportowe, takie jak mecze lub zawody oraz przyznanie prawa wstępu na wydarzenia edukacyjne i naukowe, takie jak konferencje i seminaria. Przy czym zakup usługi wstępu na konferencje czy seminaria (zakup biletu wstępu) nie oznacza, że celem jest wstęp sam w sobie, ale oznacza chęć uczestniczenia w danym wydarzeniu naukowym czy edukacyjnym.

Natomiast w zakresie usług pomocniczych do usług wstępu zastosowanie znajdzie art. 33 ww. rozporządzenia 282/2011, zgodnie z którym usługi takie obejmują usługi, które są bezpośrednio powiązane ze wstępem na wydarzenia kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, świadczone oddzielnie na rzecz osoby uczestniczącej w wydarzeniu za opłatą.

Odnosząc wyżej cytowane przepisy do przedstawionych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że w przypadku świadczonej na rzecz Wnioskodawcy usługi, w skład której wchodzą m.in.: transfery Uczestników z i na lotnisko; transport Uczestników w trakcie trwania Wydarzeń do/z miejsca, w których odbywają się rozgrywki/turniej/spotkania (np. autokaru, bilety na przejazdy komunikacją publiczną); noclegi Uczestników; szeroko rozumiana infrastruktura sportowo-kulturalna, tj. obiekty, na których odbywają się zawody/spotkania (np. hale sportowe, boiska, szatnie) oraz sprzęt wykorzystywany w ramach zawodów/spotkań (np. żaglówki w przypadku organizacji regat); profesjonalna obsługa sędziowska oraz medyczna; wyżywienie Uczestników w czasie trwania zawodów/spotkań; uroczysta kolacja, w trakcie której wręczane są nagrody; pamiątkowe nagrody (tj. puchary, medale), nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług wstępu na Wydarzenia. Usługi wstępu na tego typu imprezy obejmują – zgodnie z przytoczonymi wyżej przepisami – świadczenie usług, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za opłatę. W niniejszej sprawie natomiast świadczenie Organizatora ma charakter złożony, gdyż Organizator w ramach organizacji Wydarzenia zapewnia szereg określonych, ściśle ze sobą związanych świadczeń, które z ekonomicznego i gospodarczego punktu widzenia tworzą całość i składają się na złożoną usługę organizacji Wydarzeń. Zatem Organizator podejmując szereg działań logistycznych i organizacyjnych, mających na celu koordynację Wydarzenia i właściwy jego przebieg, nie świadczy usług, których główną cechą jest jedynie przyznanie pracownikom Wnioskodawcy prawa wstępu na Wydarzenia, lecz świadczy na rzecz Wnioskodawcy usługę organizacji Wydarzeń. Odbiorcą tej usługi jest Wnioskodawca, a nie jego pracownicy, którym Wnioskodawca przyznaje prawo wstępu w zamian za uiszczaną opłatę. Zatem udziału pracowników Wnioskodawcy w organizowanych Wydarzeniach nie będzie można utożsamiać z prawem wstępu na imprezy, o których mowa w art. 32 ust. 1 i ust. 2 rozporządzenia 282/2011.

Tym samym miejscem świadczenia i opodatkowania usług uczestnictwa pracowników Wnioskodawcy w Wydarzeniach organizowanych na terytorium państw Unii Europejskiej innych niż terytorium Polski, za które ponosić będzie on opłaty – zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy – będzie miejsce, w którym Wnioskodawca (usługobiorca) posiada siedzibę działalności gospodarczej, tj. terytorium Polski. Skoro zatem Organizatorzy Wydarzeń nie posiadają siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski, a Wnioskodawca nabywając ww. usługi działać będzie jako podatnik w rozumieniu art. 28a ustawy, to z tytułu nabycia usług uczestnictwa jego pracowników w Wydarzeniach, zobowiązany będzie on do rozpoznania importu usług, zgodnie z art. 2 pkt 9 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Podsumowując, nabywane przez Wnioskodawcę usługi udziału jego pracowników w Wydarzeniach organizowanych na terytorium państw Unii Europejskiej innych niż Polska, za które ponosić będzie on opłaty, będą stanowiły import usług, które podlegać będą opodatkowaniu przez Wnioskodawcę na terytorium kraju.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku TSUE z dnia 13 marca 2019 r., sygn. akt C-647/17 w sprawie Skatteverket przeciwko Srf konsulterna AB oraz orzeczenia CBR wydanego na zapytanie Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, należy wskazać, że tezy wynikające z tych orzeczeń nie stoją w sprzeczności z rozstrzygnięciem zawartym w niniejszej interpretacji – przyjęto je jako element argumentacji Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj