Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-3.4012.365.2020.2.MAZ
z 10 września 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r., poz. 900, ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 29 czerwca 2020 r. (data wpływu – 1 lipca 2020 r.), uzupełnionym pismem z 31 sierpnia 2020 r. (data wpływu – 1 września 2020 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 1 lipca 2020 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości. Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 31 sierpnia 2020 r. (data wpływu – 1 września 2020 r.), stanowiącym odpowiedź na wezwanie Organu z 21 sierpnia 2020 r., znak: 0111-KDIB3-3.4012.365.2020.1.MAZ.

We wniosku przedstawiono następujące stan faktyczny:

Wnioskodawczyni prosi o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej ewentualnego obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku dostawy wywłaszczonych działek rolnych o numerach ewidencyjnych 1 obręb X, gmina A i 2 obręb X, gmina B.

Wnioskodawczyni jest żoną rolnika i pracuje w wspólnym gospodarstwie rolnym od dnia ślubu. Mąż Wnioskodawczyni w 2007 r. zarejestrował się jako czynny podatnik podatku od towarów i usług w zakresie prowadzonej działalności rolniczej. Od tego momentu to mąż kupował produkty opodatkowane podatkiem VAT na wspólne działki rolne.

Wyżej wymienione działki Wnioskodawczyni z mężem zakupili wspólnie z wypracowanym zysków w gospodarstwie. Wnioskodawczyni nie odliczała podatku przy zakupie tych działek, gdyż ziemia rolna nie jest opodatkowana. Działki te Wnioskodawczyni i mąż kupili na powiększenie gospodarstwa rolnego, nie będąc świadomymi w 2010 r. jak będzie przebiegać droga … . Na mocy decyzji wywłaszczeniowej Wojewoda … przeznaczył części ww. działek pod drogę … oraz zatwierdzenie podziału nieruchomości.

Do momentu wywłaszczenia ww. działki były uprawiane przez męża Wnioskodawczyni, a płody rolne w całości przeznaczane na własne potrzeby w gospodarstwie. Wnioskodawczyni z mężem nadal prowadzą gospodarstwo rolne. Działki te wchodzą w skład wspólności majątkowej.

Wnioskodawczyni nie jest rolnikiem ryczałtowym ani czynnym podatnikiem podatku VAT, gdyż nie spełnia wymogów ustawy, nie wystawia faktur.

Od momentu wywłaszczenia tych działek Wnioskodawczyni nie korzysta już z części tych działek.

Na wniosek I. Wojewoda … wydał decyzję wywłaszczeniową, podział nieruchomości oraz plan zagospodarowania terenu z rygorem natychmiastowej wykonalności, bez możliwości odwołania się od decyzji.

Od momentu wywłaszczenia i wejścia firmy wykonawczej na grunt, Wnioskodawczyni ani jej mąż nie korzystali z ww. części działek.

Działki te były rolne, niezabudowane i nie miały miejscowego planu zagospodarowania w Urzędzie Gminy w A oraz Urzędzie Gminy w B. Wnioskodawczyni również o taki plan nie występowała.

Działki ww. o numerach 1 i 2 były klasy III bonitacyjnej. Wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych czynności, aby przygotować ww. działki do sprzedaży (wywłaszczenia). Wywłaszczenie nastąpiło wbrew woli Wnioskodawczyni i nie na jej wniosek.

Doszło już do wywłaszczenia, sprawy urzędowe zakończono, a w dniu … 2020 r. Wnioskodawczyni otrzymała odszkodowanie za połowę własności tych działek.

W uzupełnieniu wniosku z 31 sierpnia 2020 r. Wnioskodawczyni podała, że nie występowała o decyzję o warunkach zabudowy i przed wywłaszczeniem nie wydano takiej decyzji.

Działka rolna 1 nie miała miejscowego planu zagospodarowania w Urzędzie Gminy w A, a działka 2 nie miała takiego planu w Urzędzie Gminy w B. Dla tych działek nie było decyzji o warunkach zabudowy ani Wnioskodawczyni nie występowała o taką decyzję.

Na wniosek I., wydano plan zagospodarowania przestrzennego i zezwolono na realizację inwestycji polegającej na budowie drogi … . Zatem zmiana przeznaczenia działek oraz wydana decyzja o warunkach zabudowy z rygorem natychmiastowej wykonalności, nastąpiły w tym samym momencie, w którym działki te stały się na mocy prawa własnością Skarbu Państwa. Zmiana ta nie wystąpiłaby, gdyby nie doszło do czynności wywłaszczeniowych i nadal grunt byłby uprawiany rolniczo.

Właściwym jest stwierdzenie, że najpierw doszło do czynności wywłaszczeniowych, a dopiero nastąpiła zmiana przeznaczenia nieruchomości, gdyż do dnia otrzymania decyzji wywłaszczeniowej była to ziemia rolna. W dniu otrzymania decyzji ekipa budowlana weszła na grunt, potwierdzając, że to są działki własności Skarbu Państwa.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku z otrzymana kwotą netto, brakiem planu zagospodarowania terenu na niezabudowane działki rolne, Wnioskodawczyni musi rozliczyć się z podatkiem od towarów i usług VAT?

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie dążyła do wywłaszczenia (sprzedaży) części tych działek rolnych. Jeśli Wnioskodawczyni nie musiałaby sprzedawać części tych działek, to nie powstałby obowiązek ewentualnego rozliczenia się z podatku VAT. Zostały one zabrane Wnioskodawczyni na mocy decyzji wywłaszczeniowej, z rygorem natychmiastowej wykonalności, bez możliwości odwołania się od tej decyzji. Wnioskodawczyni otrzymała już odszkodowanie, ale zgodnie z operatem szacunkowym jest to kwota netto.

Upewniwszy się, że podatek VAT Wnioskodawczyni nie przysługuje i I., nie wypłaci Wnioskodawczyni kwoty powiększonej o 23% podatek VAT, Wnioskodawczyni podjęła decyzję o zwróceniu się do Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie opinii w tej sprawie. Jeśli organ uwłaszczeniowy zapłaciłby Wnioskodawczyni za zabrane działki kwotę brutto, to logiczny byłby obowiązek rozliczenia się z otrzymanego podatku.

Wnioskodawczyni nie jest podatnikiem podatku VAT ani rolnikiem ryczałtowym, a jest współwłaścicielem działek rolnych, które nie są zabudowane i nie mają miejscowego planu zagospodarowania w Urzędzie Gminy w A oraz Urzędzie Gminy w B. Wnioskodawczyni ani jej mąż nigdy nie występowali o taki plan. Wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych czynności w celu przygotowania ww. działek do sprzedaży (wywłaszczenia). Działki 2 i 1 nie są zabudowane i nie są działkami budowlanymi, są one III klasy bonitacyjnej. Działki te Wnioskodawczyni kupiła z mężem w celu powiększenia już istniejącego gospodarstwa, nie będąc świadomymi którędy będzie przebiegać droga. Rozpatrywano trzy warianty.

Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej i nie dokonywała sprzedaży innych działek. Działki te nie były przedmiotem najmu ani dzierżawy. Od momentu wywłaszczenia Wnioskodawczyni nie korzystała już z części tych działek.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy, zwalnia się od podatku dostawę terenów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane.

W myśl art. 2 pkt 33 ustawy, przez teren budowlany rozumie się grunt przeznaczony pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

Mając na uwadze to, że Wnioskodawczyni nie otrzymała podatku tylko kwotę netto oraz że działki te nie są działkami budowlanymi ani zabudowanymi, Wnioskodawczyni uważa, że nie powinna rozliczyć od dostawy podatku od towarów i usług VAT.

W uzupełnieniu wniosku z 31 sierpnia 2020 r. Wnioskodawczyni wskazała, że nie przyczyniła się do zmiany kwalifikacji gruntu. Wnioskodawczyni nie była stroną w tym procesie przygotowawczym do realizacji inwestycji drogowej. Cały ten proces wywłaszczeniowy, wydanie planów zagospodarowania przestrzennego i zgoda na realizację inwestycji drogowej oraz wydanie decyzji zabudowy nastąpiły w dniu wydania decyzji wywłaszczeniowej z rygorem natychmiastowej wykonalności i to w tym dniu Wnioskodawczyni nie była już właścicielem przedmiotowych działek. Podejmowane decyzje, wydawane zezwolenia, proces wywłaszczenia odbywały się między dwiema instytucjami państwowymi, a Wnioskodawczyni ani jej mąż nie byli stronami i nie liczono się z ich interesem.

Wnioskodawczyni otrzymała odszkodowanie w kwocie netto, a organ wywłaszczeniowy – Wojewoda … – oraz płatnik – I. – uważa, że nie ma obowiązku zapłaty podatku VAT.

Ziemia rolna, którą oszacował powołany rzeczoznawca, była uznana za grunty rolne o odpowiednich klasach bonitacyjnych.

Wnioskodawczyni uważa, że art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy dotyczy jej sprawy wywłaszczeniowej i wszelkie dodatkowe wyjaśnienia nie powinny wpływać na uzyskanie przez Wnioskodawczynię zwolnienia dostawy od podatku. Ustawa ta ma zastosowanie w przypadku Wnioskodawczyni. Mówi ona w pkt 9, że zwalnia się dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r., poz. 106, ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Według art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.
   
   

Należy podkreślić, że co do zasady dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wynagrodzenie musi mieć zatem konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że przeniesienie z mocy prawa własności towarów nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność jest opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Jak wynika natomiast z art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że dostawa towarów i świadczenie usług będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko w sytuacji, gdy czynność dokonana zostanie przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy.

Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie o podatku od towarów i usług ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Tym samym nie jest działalnością handlową, a zatem i gospodarczą, sprzedaż majątku osobistego, który nie został nabyty ani też wykorzystany w trakcie jego posiadania w celu jego odsprzedaży i nie jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wobec tego, właściwe jest wykluczenie osób fizycznych z grona podatników podatku VAT w przypadku, gdy dokonują sprzedaży, przekazania, bądź darowizny towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej. W tym kontekście nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych, okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle uregulowana zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Jednakże każdy, kto dokonuje czynności, które zmierzają do wykorzystania nieruchomości dla celów działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, jest uznany za podatnika podatku od towarów i usług. Zatem wykorzystywanie majątku prywatnego stanowi również działalność gospodarczą, jeżeli jest dokonywane w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Podstawowym kryterium dla opodatkowania sprzedaży nieruchomości jest ustalenie, czy działanie to można uznać za wykorzystywanie majątku w sposób ciągły do celów zarobkowych, czy majątek nabyty został i faktycznie wykorzystany na potrzeby własne czy też z przeznaczeniem do działalności gospodarczej.

W kwestii opodatkowania dostawy nieruchomości istotne jest, czy zbywca, w celu dokonania sprzedaży, podjął aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, co skutkuje koniecznością uznania go za podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od towarów i usług, czy też sprzedaż nastąpiła w ramach zarządu majątkiem prywatnym.

W zakresie opodatkowania transakcji sprzedaży nieruchomości wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 15 września 2011 r. w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10. TSUE orzekł, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Sama liczba i zakres transakcji sprzedaży nie mogą stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy, a czynnościami stanowiącymi działalność gospodarczą. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego.

Inaczej jest natomiast – wyjaśnił Trybunał – w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców, w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy. Zatem za podatnika należy uznać osobę, która w celu dokonania sprzedaży gruntów angażuje podobne środki wykazując aktywność w przedmiocie zbycia nieruchomości, porównywalną do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem, tj. działania wykraczające poza zakres zwykłego zarządu majątkiem prywatnym. Chodzi tu przykładowo o nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę, jego uzbrojenie, wydzielenie dróg wewnętrznych, działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu czy wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru, prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze. Przy czym na tego rodzaju aktywność „handlową” wskazywać musi ciąg powyżej przykładowo przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług wymaga oceny, każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. W przypadku zbywania nieruchomości ocenie podlegać muszą przede wszystkim okoliczności związane z nabyciem, wykorzystaniem nieruchomości czy działania jakie podejmuje zbywca w celu dokonania sprzedaży.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2020 r., poz. 65, ze zm.; dalej jako: „ustawa o gospodarce nieruchomościami”), wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z powołanych przepisów wynika zatem, iż istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Z informacji przedstawionych w opisie sprawy wynika, że Wnioskodawczyni jest żoną rolnika. Mąż Wnioskodawczyni w 2007 r. zarejestrował się jako podatnik VAT czynny. W roku 2010 Wnioskodawczyni wraz z mężem nabyli działki nr 1 i 2 na powiększenie gospodarstwa. Wszystkie wskazane działki są rolne i niezabudowane. Dla działek tych brak jest miejscowego planu zagospodarowania. Na mocy decyzji wywłaszczeniowej wojewody części działek zostały wywłaszczone z przeznaczeniem pod budowę drogi przez I. Wojewoda wydał też decyzję o podziale nieruchomości oraz plan zagospodarowania terenu. Do momentu wywłaszczenia działki były uprawiane, a płody rolne wykorzystywane na własne potrzeby. Wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych czynności, aby przygotować ww. działki do sprzedaży. Wnioskodawczyni nie występowała o decyzję o warunkach zabudowy i przed wywłaszczeniem nie wydano takiej decyzji.

Wątpliwość Wnioskodawczyni dotyczy konieczności opodatkowania otrzymanego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości.

Odnosząc się do wątpliwości Wnioskodawczyni wyrażonych w zadanym pytaniu należy w pierwszej kolejności ustalić, czy w okolicznościach niniejszej sprawy, w związku z przeniesieniem własności części wskazanych działek z nakazu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie, Wnioskodawczyni działała w charakterze podatnika VAT zdefiniowanego w art. 15 ust. 1 ustawy. Uznanie, że dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik podatku od towarów i usług, wymaga oceny każdorazowo odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Jak wyjaśniono wyżej, w przypadku osób fizycznych, które dokonują zbycia towarów stanowiących część majątku osobistego, tj. majątku, który nie został nabyty w celu jego odsprzedaży bądź wykonywania innych czynności w ramach działalności gospodarczej, należy szczególnie wnikliwie przeanalizować okoliczności w jakich będzie realizowana transakcja. Co do zasady bowiem osoby fizyczne, które dokonują transakcji w ramach zarządu majątkiem prywatnym, wykluczone są z grona podatników VAT.

Jednocześnie celowe jest wskazanie, że małżeństwo nie należy do żadnej kategorii podmiotów wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Żaden z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa. W konsekwencji podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza bowiem możliwość interpretacji przepisów, która zakładałaby, że stosunki majątkowe między małżonkami, regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mogą kształtować zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług.

Jeżeli zatem, przedmiotem dostawy jest majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy będzie ten małżonek, który dokonuje dostawy we własnym imieniu (który jest stroną czynności prawnej) – jako podatnik VAT. W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, że status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia, czy podmiot dokonujący transakcji sprzedaży nieruchomości jest podatnikiem podatku VAT, istotne jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą.

Mając na uwadze opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że w analizowanej sprawie brak jest podstaw do uznania Wnioskodawczyni – w związku z opisaną czynnością, tj. zbyciem działek rolnych nr 1 i 2 w ramach wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie – za podatnika podatku od towarów i usług. Z okoliczności sprawy nie wynika bowiem taka aktywność Wnioskodawczyni, która wykraczałaby poza ramy czynności związanych ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Działki stanowiły dotychczas ustawową wspólność majątkową małżeńską Wnioskodawczyni i jej męża. Wywłaszczenie przedmiotowych działek było niezależne od woli Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nie czyniła żadnych czynności, aby przygotować działki do wywłaszczenia. Wywłaszczone części działek nigdy nie były wykorzystywane przez Wnioskodawczynię na cele rolnicze. Z wniosku wynika jedynie, że działki były wykorzystywane przez męża Wnioskodawczyni w prowadzonej działalności rolniczej. Ponadto z treści wniosku nie wynika, aby Wnioskodawczyni podejmowała jakiekolwiek aktywne działania w zakresie obrotu przedmiotowymi nieruchomościami.

Wobec powyższego należy uznać, że dostawa przez Wnioskodawczynię działek rolnych nr 1 i 2, z nakazu władzy publicznej w zamian za odszkodowanie, nie będzie stanowiła działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Brak jest bowiem przesłanek świadczących o takiej aktywności Wnioskodawczyni w przedmiocie zbycia części opisanych działek, która jest porównywalna do działań podmiotów zajmujących się profesjonalnie tego rodzaju obrotem. Nie występuje bowiem ciąg zdarzeń, które jednoznacznie przesądzają, że dostawa nieruchomości gruntowej wypełnia przesłanki działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni – jak wynika z okoliczności sprawy – nie podjęła aktywnych działań w zakresie obrotu nieruchomościami, które świadczyłyby o angażowaniu środków w sposób podobny do wykorzystywanych przez handlowców. Z opisu sprawy wynika, że części przedmiotowych działek zostały nabyte przez wojewodę z mocy prawa, w związku z planowaną inwestycją drogową. Wywłaszczenie, jak już wcześniej wskazano, nie nastąpiło z inicjatywy Wnioskodawczyni, tylko na skutek działań niezależnych od niej.

Tym samym w niniejszej sprawie brak jest przesłanek pozwalających uznać, że Wnioskodawczyni dokonując dostawy działek rolnych nr 1 i 2, w zamian za odszkodowanie, wystąpi w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. Działania podejmowane przez Wnioskodawczynię należą zatem do zakresu zwykłego zarządu majątkiem prywatnym.

W konsekwencji, dostawa ww. działek w zamian za odszkodowanie, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Zatem na Wnioskodawczyni nie będzie ciążył obowiązek rozliczenia się z podatku od towarów i usług w związku z otrzymaną kwotą netto odszkodowania za przedmiotowe działki.

Tym samym stanowisko Wnioskodawczyni – co do jego istoty w zakresie braku konieczności rozliczenia podatku od towarów i usług, w związku ze zbyciem działek w ramach wywłaszczenia – należało uznać za prawidłowe. Zauważyć jednak należy, że brak konieczności rozliczenia podatku wynika z innej podstawy prawnej, niż wskazała Wnioskodawczyni.

W przedstawionym we wniosku opisie stanu faktycznego nie znajdzie zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT – wymieniony przez Wnioskodawczynię w stanowisku własnym w sprawie. Zbywając wskazane działki, Wnioskodawczyni nie posiadała bowiem statusu podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy i w związku z tym czynność dostawy nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Z kolei w sytuacji, gdy dana czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie może znaleźć wobec tego w takim przypadku zastosowania przepis dotyczący zwolnienia od podatku.

Ponadto Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytania) Wnioskodawczyni w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego. Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku, nie mogą być  zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej  rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych - art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej.

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2193, ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2019 r., poz. 2325, ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.